장음표시 사용
121쪽
merologii, causas Crisimorum dierum complectens. Quid agendum, Astutandumque hoc ιndo
IERVM Crisi morti experietia Hippocratis inuentoru ac graui Isimorum medicorum obseruationibus, in variis regionibus, omni tempore Omprobatorum , historiis enarratis: Nunc haec co scribere par est , in eorum gratia, qui causas ob quas fiat, ut omnes dies non aequὰ de morbis decernant, scrutari, & ratione expendere, praestantius ducunt, quam in ipsorum dis ferentiis experimento indagandis, tempus&Operam impendere ac primum sane inuentionis dierum decretoriorum principia, qualia superiore libro tradita sunt, pro confessis habere, admittere conuenit. Sunt autem haec genere
122쪽
Di, plicia Horum alterum genus experientia,al
cipionii terum ratione nititur. Et experientia quidem Donis die plane testatum,comprobatumq; est,ias omnes tu DC isi pariter dies de morbis decernere sed septena
m rio validissima viri iste esse praeditos Secundo
pol hos loco quaternarios,quosdam extra hos coincidere Item neque omnes septimanas a se inuicem separari sed ipsarum aliquas etiam co- iungi: ad haec neque omnes quaternarios Cparati, sed horum aliquos disiungi: aliquo, etiam coniungi. priter a Cta se ut plurimum contingere in cutis quidem morbis, imparibus diebus, in diuturnis, paribus Sane haec omnia de quibus etiam prius dictum est, experientia abunde G:is testati, comprobataque sunt Atuum nobis Crisimorum dierum causas ratione vestigare conamibus, perspicuam fore hanc nostiam tractationem visum est,ssi ab uniuersalibus exordiremur, eu causarum omnium genera ad inuentionem earuna, que iobis nunc inuestigandae sunt, recenseremus talem enimia aethodum sequi oportet eum, qui rerum natu rosei causas per i ii rere voluerit, ut Arist. scri- ακρορ ω tum reliquit. Nam cum consideratio causarum sulciendi gratia, tum scire, numquodque non ante nos existimamus, quam intelligamus, quamobrem sit quod in eo positum est, ut cau- Causa: no iam primum penitus cognitam habeamus. Cauinctii: ta sae autem no inen bifariam accipi potest vel xi in simi vi ex phcat rem cuius causa dicitur velut est id quod ad alicuius rei constitutionem nece Hario requiritur . Priore modo causam sui pae
123쪽
Arist. dum sic scribi libr. γαρ τοῦ Π
Cor. Prom de chim quatuor tantum questiones esse animaduertisset, quibus quidpiam quaeri posset, eorum quae ad naturalium erum constitutionem pertinent quatuor etiam genera causarum,constituit. Sic enim deinde scribit: Uno quidem modo causa dicitur, id ex quo aliquid ita conficitur, ut in reli facinus, ac perma pag.i 3 1. neat, ut statuae alas, largentum paterae, quae O cod. sunt erus dem generis. Alio autem modo ,for Gζας ha
ma atque e X emplar, id est ratio S definitio a
turg cuiuique, o elu S genera, ut eius concentus re verbis
qui ' προ- nominatur. dupla proportio, repoti me uno nomine num eius, pati. que quas de si x-ph τρὸ niti O complectitur Praeterea id unde primum μ'
munitionis, aut quietis principium ducitur Causam, veluti is qui consilium dedit,aut cepit causa est, terialis. pater filii unoque nomine id quod efficit D Formali . lectus, quod mouet, eius quod mouetur. CiςiςiU, Quartum etiam causis genus est, sinis, id est, Finativi cuius causa aliquid sit, ut ambulationis valetud, si enim quaeratur, cur ambulet, respondemus, ut valeat: quod cum diximus, causim nos attulisse arbitramur eaque omnia quae cum a liud motum attulit, inter illud linem inter ieci sunt, ut inter medicum valetudinem macies,vel purgatio, vel curationes & medicinae, vel instruimeta. Haec enim ad me in omnia
124쪽
pertinent. Sed inter se dit ferunt, quod alia opera,alia instrumenta sunt. Altero modo sumpta hi . - causam multi ex Aristot sententia sic descri- eausae si bunt est id ad cuius essentia, equitur aliud ex
gnificatu qua quidem descriptione quatuor dicta causarum genera deduci possunt: siquidem ad essentiam ipsius materiae, rinae,esticientis, atque sinis,semper aliud sequitur. nisi enim materia ipsi constitutioni substerneretur, in illi seret cum
'ενος ρυόει . quemadmodum quoque si formadesciat, ius dat essentiam rei, res ipsa nequaquam existeret,ac multo minus si ei icies deeΩset, uterficientis propositum cum natura, vel arte nihil sine causa producente. rem ipsam alicuius gratia intendentes, fieri certu sit Qua-Obre tordine progrediamur deCrisimorudierumateriali causa primo loco nobis agendum erit, ac inquirendum per singula morborum genera, in quonam genere horum dies ipsi Critimi,obseruari debeant. an in morbis partiusimilarium, ut in in perie morbosa nudiqualitatis, aut eius quae cum affluxu humoris est. Vtrum etiam in morbis partium instrumenta riarum propriis, tum simplicibus, ut pote indecenti conformatione, magnitudine , numero, positura aut horum compositione,locum habeant. Inquirendum quoque an in continui b-lutione tumoribus praeter naturam,considerari debeant, neque omittendum erit, an in symptomatis Critici illi dies spectari possint.Seci do loco causa formalis Crisimorum,eorumque
analogia proponetur, deinde melium ratio tra
125쪽
detur, lana o dies potius quam I. decernat, aduersariorum Caleni opinionibus refutatis, expendemus ac diligentius ponderabimus. Tertio ad causam efficientem progrediemur, ac in ea declaranda nobis potissimum elaborandum erit, ac ratione cum supra experientia dies ab Hipp. Gal. comprobatos, ac iudicandi vi dotatos recensuerimus indagandum erat an causa coelestibus,an naturae,aut materiae motui referenda sit accepta, an lunae schematismi aliquid possint, qua ratione coelestia Crisim efficiant, talia eiusmodi inquiremus . Postren bde in ali dierum Crismorum causa agemus, ac sic progrediendo,hoc Crisina erologium absoluerimu S.
Causa ni iterialis Aerum Crisimorum. CAPUT II. RIsIMORVM dierum causa materialis, in morbis spectanda est, quorum cris stato tempore fieri solet, cuiusmodi sunt morbi a materia pendentes, in quibus quidpiam repente, cum magna perturbatione excerne dum est. Fit enim crisis natura prius per concoctionem separate a bonis mala,& ad excretione ea prae parate. Siquid ut bona sat crisis, coctione prsire oportet, subsequi ver,discretione,& postea euacuatione,ut testaturGal.Ea aute euacuatio
fieri subito solet nyccisis subita est in morbo,
bona fiat, coctione praecedere oportet,
126쪽
Intemperiem line humoris a luxu Cris: morum dierit causam materialem noe Te. Omnes morbos amateria pendentes Crisimoru
moriatur. Cal. lib. . Cri χων.
bis vigo ris tempus nece stario
vel ad sanitatem,vel ad mortem mutatio.Nudae igitur qualitatis in t peries morbosa, dierucri tuorum materia non est,cum in ea hi motu
critico excernatur. Neque tamen omnes O
bi, materia pendentes Crisimorum dierum materialis causa existunt . Illi enim morbi in quibus paulatim humidum nati immarescit,at que corpus subinde tabescit, crisam non habet, ut neque illi qui propter humorum copiam, crassitiem, aut lentorem spirituu duetus obtura tu, ob humorum ad interiora motum, qui naturam, initio accessionum, veluti sus canti extingunt non aliter quam si lignorum viridium acetuum super flammas coniicias. huiusmodi morbi sine crisi interimere possunt. At nemo repente a morbo citra Crisim liberatur. Qui enim seruatur omnia morbi uniuersalia pertransit tenipora,principium augmen' tum , vigorem, declinationem, quantiis in quibusdam per repentinas cris es non videaturiferi declinatio. Moriturus autem ad declinationis tempus pertingere non potest , non a men necessatio ad vigorem . Fieri enim potest ut ipse in augnacti, cil principi etiam tempore moriatur,ut vero iudicetur non est necessie, potissimum m principio morbi interit. Hoc autem accidit, ubi natura a morbo plurimum superatur tum enim aduersus morbum certare non conatur , atqui sine certamine non fit crisis.
127쪽
AEn Zes Crisimi in intemperies plici
E Ru M obiiceret fortast quispiam Crisimos dies etiam ita amplicis&nudaequalitatis O bos in Q pQ , iiij, u iri conliderari posse. Nam cratim bit, i. mutationis morborum speciem clite, scribit at initio tibi Atqualitati mutatio ascribitur, quandoquid ni Cri eων. mutatio motus est secundum qualitatem Alist.
Prariere a natura a duabus potissimum causas, ut post dicemus, adCrasam promouetur, nem'ςum pe a morbi irritamento, in caeli atqui nude qualitatis intemperies naturam vehementer irritat, solicitat, siquidem nullius interuentueam infestat, ac stimulat, materia vero sui humor u affluxus naturam infestat, interueniente tamen intemperie morbos, nonne igitur naturam, nyd qualitatis intemperie sola irritan te ad crisim promoueri concede. Calestis autem influxus nec minus naturae, aduersu intemperiem samplicis qualitatis decertanti, auxiliatur, quam si in eam, ius cum humorum vitio est, pugnaret, aequalis enim influxus cst. Nam morborum dicationes qu a solis,&lutas comuni actione proueniunt, acri immutatione sui, aeris autem immutatio eque cum
simplicis qualitatis intemperie, ac cum ea quς cum humorum vitio est, pugnat: at iudicationes
128쪽
communi conditione promouentur, seu ab aeris immutatione: lum ingulis diebus, horis, anni temporibus, aeris temperam ctum immutatur,& de frigida constitution in calidam, &contra de sicca in humidam, aut de temperata in aliam mutatur. Calidam autem lumidam aeris constitutionem Crisin promouere docet Gai. Item diariae febres omnium simplicissimul quae spiritus latum sunt affectiones, sine humorum putredine, nihilominus tamen certis quibusdam diebus desinunt. Hos itaque omnes Obices, ne cuipiam negotium facessant,amoliri conandum est, sed primum illud memoriae mandandum,quod Gai scribit, nempe omnem iudicationem cum quadam euidenti vacuatione, aut abscessu fieri: at in simplici intemperie nulla sit excretio humoris vitiosi, in ea igitur nec Crises nec Crisimi dies animaduertendi erunt. Neque solum in omni Crisi materie excretio desideratur,sed etiam ioctio,& secretio. At nudae qualitatis intemperiem coctionem, aut secretionem admittere,quis dicet In ea igitur iudicatio non fiet, neque ipsa iudicatoriorum dierum materia erit verum cum nomen Crisis bifariam sumatur,vel pro quavis solutione, luentilla praecedete agitatione sit, hoc modo nude qualitatis inteperies Crisim nacisci poterit Altera significatione Crisis,pro ea perturbatione&agitatione σαλον ταραχὴ Graeci vocat que euacuationem solet praecedere, usurpatur, hoc posteriore modo non fit Crisis in simplici qualitates, requiritur enim materia, qua ξ λη
129쪽
subsequente, repentina in egrotantis corpore
O in morbis organicis,stutione continui,tumoribis praeter naturam, Smptomatis,dies Crisimi Obseruari debeant. CAPUT IIII. ARTI v M similarium morbum, decretoriorum dieru causam a Pierialem existere cum demonstratum sit num inquisitione dignum videtur, num etiam organicarum
partium morbi, dierum praedictorum causae materiales esta possint. quod suae persuaderi posse hinc constabit, irimum si consormationem quam Galenus sua lingua λαπλασi vocat spe Cri-ctes, cum a poplexis omnes fiant vi animali ne H in
que ute defluere ad partes capiti iubditas, aut ob toti ob aliquam phlegmonosam dilpositione, qua ce seruandi rebrum infestet, aut oppletis Ventriculis cere Ga . . in
bri pituitoso humore hic igitur morbus cum pd Α - l. in coformatione sit, in partibus vidulicet, quas natura cauitatibus4 meatibus quibusdam donauit,Crisimos dies nanciscitur. nam qui ctique fani dolore capitis repente corripiuntur,&satim muti fiunt, stertunt, in septem diebus pereunt, nisi febris apprehenderit, quemadmodudocet Hippocrates. Ipse quoq; ait tetano cor Hipp.apb.
reptos,in quatuor diebus perire qui hos exces s
130쪽
positione magnitudine. An in nu
mos dies sequitur, ut Hipnocr. lib. 3.Progi Ost. de ea angine: specie loque in qua fauces ce uix rubent, sic post alia insit Si vero nec diebus decretoriis deletur u hor, neque tuberculo conuerso in sedem exteriorem pus non facile
e creet, mortcmindicat,aut recidiuam. Praeterea initi mero partiti iusto corrupto, si uen meri partiti morbo, Crisimi dies speciari possunt, ut in libricis, qui in numero morbum,e Oria critica excretione sinit dum, efficiunt. Hos enim cum deiectione expelli morbo ad iudicatione eunte opportunum est,ut docet Hippoc. Nihil sane obstare videtur quominus natura ab his lubricis stimulata, eviri italaad eoru excretione motu critico se no accingat, non secus accurri in prouocatoriis diebus a materia ad Crisin
Caeterum in morbo positure, siue situs, ficii sis,ut in angina, in qua epiglottis suo situ dimo
Letur. Quamobrem in omnibus partium instrumentariarum morborum generibus Crisim Criticos dies locum habere constat. Continui quoque solutioncm materiam esse Crisimorum videtur innuere Hippo dum sic ait, Quaecunque ulcera annua sunt,aut logiore tempore durant in iis os abscedere,& cicatrices cauas fieri: necesse est.
Periti quoque chirurgi scribunt capitis vulnera ad centesimum usque dic in lethalia esse. huc accedit quod medici capitis vulnera in undecimo die, aut i . magnas ad bonum veli