Vita Fausti Socini Senensis descripta ab equite Polono

11쪽

olim animi motibus aestuaverit illa indoles. sub exitum

istius temporis tetigit animum ejus serio de bonorum dilectu deliberatio; quam ea animi magnitudine expe- divit, ut sibi ob spem coelestium omnia terrenorum Vororum emolumenta calcanda decerneret. Itaq; nihil

cunctatus, desperata ab invitissimis principibus missuo ,sua sponte patriam, amicos, spes & opes suas destituit, quo liberius suae atq; aliorum saluti incumbere posset. Non ingratam ejus operam Magno Duci fuisse absentis jam & exulis desiderium ostendit. Saepius enim per literas atq; nuncios, Pauli potissimum Iordani V sint, viri illustris, qui sororem Magni Ducis in atrimonio habebat, opera hominem sollicitavit ad reditum, solita quidem modestia, sed obfirmato animo

renitentem. Annus agebatur Christi nati I 17 q. aetatis autem ejus quintus & trigessimus, cum ex Italia in Germaniam secessit. Venientem hospitio excepit Basilea, benigna receptatrix Christi exulum, & quae jam ' pridem periclitantem innocentiam gremio suo fovere didicerat. Illic solidum triennium & quod excurrit Theologiae studio incubuit; Sacris praecipue volum intibus intentus, quorum ad synceram intelligentiam cum assiduis votis atq; precibus aspiraret, paucissimis Laelii patrui scri ytis, & pluribus ab eo sparsim relictis notis multum adjutus est. Quod ipse, cum supprimere po set, ingenue semper prae se tulit ac professias est. Cum ad annum usq; i 77. Basileae degeret, creditum sibi v

xitat s pignus in secreti pectoris custodia minime deri-

12쪽

nist. Itaq; dum lumen sibi exortum ad alios propagare studet, ab amicis ad alienos sensim delapso disserendi

argumento, disputationem de Iesu Christo Servatore ore primum inchoatam, postea scripto complexus est. Quam antequam absolveret,primum valetudine a studiis, deinde peste a scriniis Basileae relictis exclusus; aliam interim cum Francisco Puccio disputationem, ineunte anno i 78 Tiguri consecit; mox eodem anno Basileam reversius libro quoq; de Servatore summam manum imposuit. Multum illa tempestate Transylvanicis eccleliis turbarum dederat Francisci Davidis &reliquorum de honore ac potestate Christi opinio. Cui malo remedium quaerens Georgius Blandrata cujus tunc & in illis Ecclesiis, & apud rerum potientes prsneipes Bathorreos magna erat auctoritas) illo ipso Christinati anno Socinum Basilea evocavit; ut praecipuum factionis ducem Franciscum Davidis a tam turpi &pernicioso errore abstraheret. Id quo commodius fieret, conducto apud eundem grandi arre hospitio, eadem utrumq; domo atq; mensa paulo plus quam per trientem anni uti voluit. Sed Francisco existimationis

inter suos retinendae, quan quaerendae veritatis cura fuit antiquior. Itaq; errorem suum non modo privatim

spargere; sed publice pro suggestu promulgare ausus, prauens sibi periculum accersivit, in carcerem mox justi Transylvaniae principis conjectus, in qua paulo post mortem obiit. In hujus exitu cum ab omni culpa

abellat Socialis, invidiam tamen non effugit. Quasi

13쪽

vero aut hic aliis armis Franciscum debellare non posset, cum utriusq; disputantis documenta publice extent; aut Magistratus ille ita fuerit causae Socini addictus, ut ipsius, sive cujusquam ex eodem hominum genere arbitrio stringeret arma siuae potestatis. Quod si quis sorte a Socini causa non alienus quod mihi quidem non constat) auctor fuit principi acerbioris in Franciscum consilii, ejus certe culpam Socinus praestare non debuit, cujus neq; consilium scire, neq; factum ullo modo probare potuit. Nam ut alia plurima taceam, nihil magis adversum Socini sententiae accidere poterat, quam illud dogma, quod Francisci viventis voce atq; ingenio defendi non poterat, ejusdem morientis muto, sed efficaci testimonio sancitum videri: pra sertim cum obicus ejus martyrio similis statim omnium in se oculos converterit. Socini disputatio,

quam cum ipso habuit, licet eo superstite conscripta, quintodecimo demum post anno vix in lucem prodire potuit. Post hanc disputationem in Majo anni i179. absolutam,&Ecclesiis Transylvanicis exhibitam non diu isthic Socino commorari licuit, per morbum ibi vulgo grassantem,quem colicam vocant. Eodem igitur anno jam quadragenarius migravit in Poloniam, ubi Ecclesiis Polonicis,quae solum patrem Domini Iesu siminum Deum agnoscunt, publice attingi ambivit: Sed cum dissensionem in quibusdam dogmatis non Premeret, alis acerbe atq; diu repulsam passus est. Qua tamen ignominia minime accensus, vir, non

14쪽

tam in Ole,quam animi instituto ad patientiam compositus, nulla unquam alienati animi vestigia dedit. Quin potius impressionem variorum holitum, a quibus tunc illae Ecclesiae vexabantur, suo sibi ingeniosum sit propulsandam. Primus Andreae Volani impetus refellenda ejus parari si exceptus est; eademq; occasione rogatu Nemo; evii septimum caput Epistolae ad Romanos explicatum. Mox Iachbum Palaeologum adoriri placuit; cujus tunc existimatio atq; auctoritas pestilentium errorum reliquias in hominibus alioqui minime malis fovebar. Hunc non odio,sed consilio,durius aliquanto habitum, semper excusavit. Paulo post.

cum redintegrante pugnam Volano certamen recruduit,simul ad Posnaniensis Collegii Theses responsum

est. Dum pro veritatis patrocinio tot pugnas atq; odia Socinus suscipit, calumniatoribus tot inimicitiae non

caruerunt. Stephanus tunc Regnum Poloniae obtinebat. Hus aures accusator imbuit seditiosi colatra Magistratum scripti criminatione. Indignum esse, si authorivago atq; exuli italo impune abeat haec audacia. Libellus contra Palaeologum designabatur. Qui licet aliud non postularet innocentiae testimonium,quam sui lectionem, declinari tamen periculum placuit. Proinde Cracovia, ubi quartum jam annum degebat, commigravit ad virum nobilem, Christophorum Morstinium, Pa likovit Dominum, ubi non tam latebris, quam Nobilitatis in gente nostra privilegio inia centiam tutatus est. Nam rus illud suburbanum paucis

C passuum

15쪽

lrassitum millib' Cracovia distat. Illinc,quam ex vincis

is crimina purgare, cosultius visum. Nec ad illii modo temporis articu tu periclitanti patuere officiosae domus hospitalitii lares;sed amplius triennio severunt hospite. Et quo cumulatius esset exhibitae humanitatis specimen in exulem ac peregrinum,paulo post etiam ambieti filiatamilias virSo nobilis in matrimonium collocata est; factusq; ex hospite gener, securitatem in illis locis suam affinitatib'& amicitiis sanxisse visus est. Ruri dum age, ret,cum alia multa praeclara,tum praecipue libru contra Eutropium conscripsit: constanter illius Ecclesiae s mam & causam propugnans, a qua iniquissimo praejudicio damnatus multa insolis indigna jugiter pertu- . lerat. Filiam Agnetem suStulit circa Pentecosten anni is 87. aetatis q8. ex qua,cum post mortem patris Stanislao mistomatio Equiti Polono nupsisset, nepotes neptes* etiamnum supersunt. Eodem anno in Septembre amisit uxorem Elisabetham: quem casum viro luctuosum& acerbum gravis aegritudo corporis excepit; adeo quidem pertinax, ut per aliquot menses studiorum usum interciperet. Et, ne qua calamitatis species abesset, eadem sere tempestate, per mortem Francisci Magni Ducis Hetruriae, fructus bonorum e jus, quem quot annis ex Italia capiebat,penitus ipsi fuit

ereptus Sane aliquanto ante, Criminatorum acerbit te ac minis Pontificum, bona ejus in periculum venerant. Sed Isabellae Mediceae Magni Ducis Hetruriar ror quae Paulo Iordano Vrsino, quem supra memoravimus

16쪽

- . . I'ravimus, nupta ruerat, dum vixit, enixo studio,& posta ea ipsus Francisci Magni Ducis benevolentia, factum est, ut illo superstite annuos ex iis reditus Socimis caperet. Adeo nondum illic meritorum ejus exoleverat memoria, ut literis ac precibus,damnati&exulis, pridem destituti ac saepe repudiati, principes dissicillima

in re gratificarentur. Humanissimis quoque literis compellatus, & in posterum quoque bono animo esse jussus est, quamdiu vita illis suppeteret,dum ne in libris Edendis nomen suum publice extare pateretur. Sed tunc illos principes infestum Socino fatum abstulerat. Atque ut omnia in solicitudinem yiri conspirasse vid

Tentur, Viduum, aegrum,& sortunis omnibus provolutum ipsa Ropublicae nostrae tempora angebant, tunc maxime decertantibus inter se regni Polonici candid iis turbulenta; ideoq inimicorum licentiae opportuna. Iam enim iterum Cracoviam migraverat. Proinde in tot malis solatium a negotio petit, quod sibi repulsandis, qui tum in Ecclesia vigebant erroribus, divinitas datum sentiebat. Quanquam igitur antea quoque Ε clesiasticos conventus frequentare Blitus, anno tameni 188. in Brestensi Synodo. quod oppidum est in Libilivaniae finibus majori quam antea conatu atque seu ctu, de morte & sacrificio Christi, de Iustificatione nostr de corrupta hominis natura, denique cum Davidia nis& Budneistis, de Iesu Christi invocatione disputavit Hic suit annus,quo primum Luclaviciani Coetus cura atque provincia mandata est Petro Stoinio, Petri illusi i us S tin

17쪽

us Statorii Thoavillani filio, cu iis progenies olim in

ter indigenas nobiles cooptata, hodie quoque liquos in patria nostra magnis honoribus perfunctos

habet a-

viros superstites. Is no minus judicio acer,quam promptus eloquio, postquam Socini amicitiae copia Dya est, in sententiam ejus libenter concessit. Paulo ante quoque non paucos e praecipuis privatim in suam sententiainpertraxerat, & suffragantium sibi non exigua in- dies nebat accessio. Refragabantur tamen adhuc viri maximae auctoritatis,Nemojevius ac Crechovicius,&plerique e Ministris natu majoribus. Primus olim Securinius sententias Socini, in quas descenderat, propugnasse palam dicitur ausius. Secuti mox alii. Quos inter grande partibus momentum addiderant, Andreas, Stanislatis, Christophorus, tergemini fratres Lubjenecli,quos splendidis natalibus, & in summam spem geni. tos, atque partim in aula Regia, partim in summorum

Procerum contubernio educatos, a mediis vitae illecebris ad Religionis curam sacer quidam instinctus abripuerat. Hi, quemadmodum flagrantissimo reto omnia pietatis impedimenta calcaverant, ita agnitae veritati pari animi candore ac magnitudine subscripserant. Iamq; & alii certatim e pastorum ordine partibus addebantur,praesertim e junioribus, quos minus morabatur inveteratae opinionis atque auctoritatis praejudicium; cuim evenit casus novitate insignis, qui quanta vis sit veritatis documentum dedit memorabile. In

magno sententiarunt dissensu laudabilis haec suit illius Ecclesiae

18쪽

Ecclesiae concordia, quod tantum opinionibus, non e- tiam odiis homines illi pugnaverint. Et cum alii aliorum sententias detestarentur, sese tamen mutuo minime damnarent. Itaq; integra utrinque tolerantia saepius acriter disceptabant, atque huc fuit praecipuum illarum Synodorum negotium.

Anno igitur i189. in Synodo Lublinesisententia Socini de cap.septimo ad Romanos no mediocriter agitata est. Erant qui defenderent; sed & oppugnantium pastorum n5 minor fuit numerus. Ex iis uia Nicola'Zitinius, ab aliis earundem partium jussus contra mentem Socini caput illud exponere, eoq; consilio rem strenue aseo gressus, delapsus inter disserendum ad verba,quibus Apostolus gratias agit Deo liberationis nomine, haesit attonito similis. Et mox, Ecqua vero est ista liberatio8 ait, ecquod beneficium illud,quod tantas Apostolo grates expressitὸ An quod in tanta eum peccati servitute detineri necesse fuitὸ Hoc vero mihi equidem

probari nullo pacto potest. Ego igitur inquit) nariter

ingentes Patri luminum ago gratias,.quod mihi nunc ab errore liberato veritatis suae lucem oboriri voluerit. Mox contrariam explicandi rationem ingressus,pro sententia orthodoxa accurate disputavit. Stupentibus& arguentibus quorum causam susceperat, respondit, 1e non potuisse con victie mentis judicio refragari. Magnum ea res momentum attulit ad Veritatem propaganda na; sed non minus illorum studia, qui ad ample-C 3 ctendus n

19쪽

ctendum eam fgnum caeteris sustulerant. Hos inter eminuit Petri, quem diximus, Stoinii eloquium. Unam illam facundiam parem ingenio Socini Deus Ecclesiis

istis contulerat, quae subtiles&a rudiorum captu remotiores Viri sensus populari ratione tradere, & flex nimae orationis genio cunctis probare potuerit. Hoc ille videlicet suae mentis praecipuo interprete usus est,ad insigne Ecclesiae Dei emolumentum. Quicum ut tanto

arctius Jungeretur, e venerues nonnulla quae cogerent. Iamdudum Socinum Cracovice commorantem circumstare undiq; pericula coeperant, quae plerumq; im Christi servos comitari amant. Quanta ibi con

affectus suerit ab insolenti milite Verneco, ipse in quadam epistola exponit. Sed praecipue post librum

de Servatore typis evulgatum inimicorum odia recr duerunt. Itaq; anno 1198. commota per Scholasticos infimae plebis faece,aeger tunc & sorte curandae valetudini intentus, extrahitur e cubiculo seminudus,& per sorti ac celeberrimas plateas,deposcentibus ad suppliactu pleterisq;, contumeliose raptatur. Tandem in illa s rentiu colluvie pessime mulctatus, a M. Vado vita pro-

se re Cracoviensi aegrE serenti multitudini eripitur. Direptas tunc sarcinas & supellectilem, quaeq; alia rapi potuere,longe minori dolore tulit,atq; scriptoru qu rundam jacturam irreparabilem, quam ipsius vitae impendio sese redempturum fuisse saeph professus est. P riit ibi una insignis contra Atheos labor, quem refellimis ingeniosis magni cujusdam Viri commentis su-

- sceperat.

20쪽

sceperat. Cum vero ad tam barbarum saevitiae exemplum minae quoq; accederent, Cracovia Luclavicias migravit, in pagum ultima sua habitatione atq, obitu nobilem, novem circiter milliaribus Cracovia dissi tum; ubi aliquot annos, usus mensa & aedibus viri nobilis Abrahami Blonscii, vicinus Stoinio vixit. Ambo igi- . tur mutuam sibi operam de propinquo navantes in profligandis errorum reliquiis, jam ad unanimem in mnibus sententiis consensum penh universam illam Ecclesiam redegerant. Nam & ipse pridem Nemojevius plerisq; in rebus Socino assensus, hallucinationes suas nunquam satis praedicanda ingenuitate damno

Solus Crechovicius a sententia sua dimo' non potuit. Qui cum, vincente potiori parte, ad caetera a - .gre quidem,sed tamen utcunq; conniveret; paulo post in sententia de Baptismo ciere turbas coeperat:quae tamen cito ex roto Socini sopitae, postea suapte sponte GVanuerunt. Repurgata sic plene ab erroribus Eccle-sa,veluti ad unam eam rem hucusq; vita producta,non tam immaturo sibi, quam luctuoso suis fato eripitur Luclaviciis,exeunte bruma, anno aetatis quinto ultra sexagesimum. Vltima morientis vox excepta, se non magis aevi, quam invidiae & molestiarum saturum, laeta

atq; intrepida spe propendere in supremum illum fatisin articulum, qui missionem ab aerumnis simul & laborum stipendium ostenderet. Quem vitae ac laborum

socium, eundem laneris laudatorem,& sequenti anno