장음표시 사용
11쪽
ut gratiam sibi largiatur seque in cognoscendi studio adjuvet, supylicibus verbis orat. Hic posterior libellus inscribitur etiam Fides quaerens intellectum. In historia argumenti ontologici plerumque, ut Supra diximus, posterioris tantum libelli ratio habetur, quia utique ea, quae ibi exponuntur, Similiora sunt vulgarinrgumenti ontologici formae, quam qua in monologio leguntur. Nihilominus si vero qua Anselimis do Dei
existentia probanda senserit intelligero et aestimare cupimus, non est Rcquiescendum in solo proslogio perpendendo, sed etiam nil monologium, quod nescio an illud disputandi subtilitato vel superet, revertendum esse
videtur, ita ut quae in proslogio desiderantur, Ructorem in monologio supplevisse vel certe voluisse supplere apparent..
Incipiamus igitur ita, ut summam eorum, quae
proslogio continentur, excerpamus. Argumentatur Rutem
noster hoc modo ):, Credimus Deum esse aliquid, quo nihil majus
cogitari possit. An ergo est aliqua talis natura, quia dixit insipiens ih in orde suo non est Deus ' mod6 Ρroslog eapp. II et III. Ea quae in sequentibus capp.
exponuntur non sunt tanti momenti ad existentiam Dei pro bandam, quanti ad ejus essentiam definiendam. Itaque nos in primis capp. Perpendendis possumus acquiescere, quum hic et id, quod in Anselmi una argumentatione veri inest, et id, quod in ea desideratur, Ppareat. I Insipientem dicit atheum, rationem habens psalmi 13, v. I. secundum vulgatam , ubi illa verba Dixit insimens in corde suo et Ieguntur. Eandem ob causam Anselmus eum quoque libellum, quo se contra Gaianilonis, Magni Monasterii monachi, reprehensiones defendit, ita inscripsit: , Liber contia insipientem. au nil enim libellum suum nominavit Pro insipiente, quia in eo Athei alicujus personam se gere fingit, studetque probare, ea, quae Anselmus in prosIOgi nostro proposuit, stare non posse una de re infra dicemus amplius.
certo idem ipso insipiens, quum audit hoc ipsum quod dico aliquid quo majus nihil cogitari potest, intolligit quod audit, et quod intelligit, in intellectu ejus est, etiamsi non intelligat illud esse. Aliud est enim, remosso in intellectu, aliud intelligere, rem esse. Nam quum pictor praecogitat quae facturus est, habet quidem in intellectu, sed nondum esse intelligit quod nondum fecit. Quum vero jam pinxit, et habet in intellectu, et intelligit esse, quod jam fecit. Convincitur ergo otiam insipiens esse vel in intellectu liquid, quo
nihil majus cogitari potest : quia hoc, quum audit i telligit, et quicquid intelligitur, in intolloctu ost.
Et certe id, quo magis cogitari nequit, non potest esse in intellectu solo. Si enim vel in solo intellectu est, potest cogitari esse et in re quod majus es Si ergo id, quo majus cogitari non potest, est in solo intellectu, id ipsum, quo majus cogitari non poteS cst quo majus cogitari potest sed certe hoc osso non potest. Existit ergo proco dubio aliquid, quo majus cogitari non valet, et in intellectu, et in re. Quod utique sic vero est, ut nec cogitari possit non esse. am potest cogitari aliquid, quod non possit cogitari non esse quod majus est, quam quod non esse cogitari potest. - Cur itaque dixit insipion in cordo suo non est Deus quum tam in promptu sit rationalimenti, Deum maxime omnium esse. Cur, nisi quia stultus et insipiensi M Verum quomodo dixit insipiens in corde suo quod cogitare non potuit uno tantum modo dicitur aliquid in corde sive cogitatur. Aliter enim cogitatur res, quum vox eam Significans cogitatur aliter
quum id ipsum, quod res est, intelligitur. Isso prioriI itaque modo potest cogitari Deus non esse isto poste-
12쪽
sunt ignis et qua potest cogitare ignem esse aquam secundum rem, licet hoc possit secundum voces. Ita
igitur nemo intelligens id quod Deus est, potest Ogitare, quia Deus non est licet haec verba dicat in
corde aut sine ulla, aut cum aliqua extranea significatione Deus enim est id, quo majus cogitari non potest.
Quod qui bene intelligit, utiquo intelligit id ipsum sic
esSe, ut nec cogitatione queat non esse. Qui ergo intelligit sic esse Deum, nequit eum non ess cogitare. . actenus Anselmus Cujus verba, quae nonnullis sortasso nimis spinosa et arguta videbuntur ), jam dea, quae antius in argumento ontologico vituperat, Perpendamus, ac primum quidem ad prioris reprehensionis normam uua eo continebatur ), quod existentia ex notion entis persectissimi non posse erui sive enucleari dicebatur. At hoc no vult quidem AnseImus, bene intelligens, hunc soro conatum, qui nunquam perfici possit. Igitur non coordinat existentiam cum eteris Dei persectionibus nec indo colligit sequum Deus, enspersectissimum, Omnes persectiones in se contineat,
necessct esse etiam existentiam contineat sive vere sit, ita ut existentia conaplementum persectionis esse videatur, sed opponit duos Deum sive en persectissimum cogitandi modo : alterum, quo homo eum in suo tantum animo se in intellectu , quemadmodum loquitur Anselmus), alterum, quo eum etiam in re i. e. objectivo esse cogitat. Itaque desinitio, quam proponit Anselmus Deum esse id, quo majus cogitari nequeat,
8 Attamen impeditam hanc rationem minus vituperabunt, si, ut recentissimorum philosophorum scripta taceam, ipsorum veterum, maxime Aristotelis librorum meminerint.
non realis, sed tantum tormalis est: i. o. viam mon- Strat, qua mens humana incedere debeat, si Dei notionem velit cogitare. Quamdiu enim mens Deum tanquam talem, qui tantum in intellectu, i. e. figmentum
aliquod sit, cogitat, nondum id cogitat, quo majus nihil possit cogitari hoc tunc demum facit, quum eum talem
cogitat, qui etiam in re, i. e. objective sit. Sod dicat aliquis videat nihiIominus AnseImus, ne ininanti reprehensionem cadat : nam ne nunc quidem video, quomodo noti aliqua eo, quod aliquid habot, cui in re, i. e. in rerum natura respondeat, persectior fieri possit, quam si non habet ac tantum fgmentum mentis humanae esto centum talenta, quae vere sunt, nihil amplius continent, quam centum talenta ficta. Bospondebit AnseImus Concedero haec possum Iibentissimo do illis talentis, et omnino de omnibus robus sinitis, sed non item cadunt in notionem Dei. In rorum sinitarum ipsa notione jam hoc inest, eas et esse
die grossi Gedanheniosigkei laeta, en gemein laeti solite in unger Bewuastaein ei die Eristen au dieaene metae mis oratellunt dem endlichen Dinge verbunden, ali mi der oratellunm soties p ea uro vergeasen, Masa die en lichen Dinge veranderlic und verganglic sind. d. i. das thre Exi aten nur transitoriae mi tanen verbunden, das dies Verbiv- - nicht ww, Onder trennbar iat. Anselm ha darum is Reehi das nur Ithommene rhlari, wac niche Maaaus in subjectis Melae sei, onderu augiete avf eine obiajeetire Melae se f. quae ipse Ans dicit contra insip. ea IV omnia possunt cogitari non esse, praeter id quod sumni est. III quippe Omnia et sola Possunt cogitari non esse, quae initium, aut finem, aut partium habent conjunctionem, et sie- ut jam dixi, quicquid alicubi aut aliquando totum non est. illud vero solum non potest cogitari non esse, ii quo nee initium, nec finem, nec partium conjunctionem, et quod non nisi semper et ubique tutum ulla invenit cogitatio.
13쪽
si semel cogitare volumus, tale cogitare debemus,
quod ita per Se tamque necessarium Sit, ut non possit non esse, OmnibuSque, quae extra Se Sint existentiam
doderit. Igitur etiamsi quis negaverit, esse aliquid, quo
majus cogitari nequeat, tamen non negabit, i esset, tam potens, independens atque necessarium fore, ut non esse non posset: lias enim non id esset, quo mu-jus cogitari nequit '). Qua in ro totius argumenti pondus positum est. Summum, ad quod cogitandum
mens humana Scendere potest, per o neceSSario est, cetera omnia ex nihilo per Solam voluntatem et in nobismet ipsis sui notionem efficiens. Quamobrem ipse Anselmus probe distinguit inter majus omnιbus sive: ens maximum, persectissimum is id, quo majus cogitarinoquoa ). am id quod esset omnium, quae Sunt, Perfectissimum, tamen ideo nondum esset tam persectum, ut eo majus non posset cogitari et si pravam illam do- finitionem onero Vellemus, fortasse Iiquid non abso- Iuto persectum, cujus existentia esset fortuita quod tesSe et non esse posset nominandum esset Deus a). Contra statim si initio hoc vitium praecavetur, si Anselmiana ponitur Dei definitio. Itaque argumentum on-tologicum valde depravatur perverseque ejus natura accipitur, si in eo adhibendo ex notione ensis persectis-II CL ipsum Anselmum contra insi P. RP. 2.12 Contra insip. cap. 5 Νο idem valet quod dicitur: majus omnibus, et quo majus ogitari nequit ad probandum quia est in reuin re esse quod dicitur. I3 CL ted emannum: eis de vehulative Philosophie, Marbum 795, oin q, p. 256: Vegeben, das unter allenningen in das τοΠkomme te iat, a fo*t noe nichi, ass
hoc illud argumentum sibi velle, ut monstret, notionem ejus, quo majus cogitari nequeat, siquidem eam Omnino cogitare quis velit, ita debere cogitari, ut non esse ne
14YHoc idem est, quod recentiores philosophi Schellin-giana et Hegellana scholae L identitatem subjectivitatis et objectivitatis cogitanda Dei notione nominaverunt, eamque
argumento intologico signiscusse et postula88 Anselna summam laudi est, quamvis ejus necessitatem mon demonstrarerit
quod Verum est, ut autem, quod vident aliis quoque declarent, argumenti forma, suam intellectum suppeditat, parum apta utuntur, quasi, quod declaraturi sunt, ratioeiniis et syllogismis ipsi essent consecuti unde imprimis, quod vident et afferunt, falsun esse videtur. Ac postquam illorum syllogismorum vitia ante oculos posuit, ita pergit p. 159): Deum esse sciunt homines, quia notione vel cogitatione, non sua quidem, sed dirina ejus sunt conscii quum enim haec notio, si non quoad actunt, potentia tamen divinitus orta sit, a Dei essentia et existentia disserre nequit, dum itaque continentur illa, hujusee non possunt esse conscii certique qua quidem in re argumenti vere niologici auctoritas erit ponenda. Non enim docet si veram ipsius rationem spectaveris, nisi hoc cognitionem de existentis non posse non divinitus oriri, ut altero
14쪽
s)llogismum cogitur: Deus est ens persectissimum; Existentia est persectio; Ergo Deus est absurdum sit, hoc vitio quidem liberari, sed simul etiam, quum formaliter tantum naturam notionis significet, argumenti quod proprie dicitur sive demonstrationis vim umittere Etenim si Anselmus contra insipientem siventheum, ita argumentaretur Quamdiu Deum tantum tanquam sigmentum mentis humanae cogitas, non Vere id, quo majus non possit cogitari, cogitas: insipiens respondere potest Bene, concedam me non cogitare tuum quo majus cogitari nequit et si velim id omnino cogitare, me debere inliquid cogitare, quod non OSSit non esse sed quid cog me, ut omnino talo quid cogitem Tuum summum nihil ad molEt hoc quidem odem rodit, quo illa secundariantii reprehenSio, de qua supra a nobis dictum est. Quid impedit, inquit antius, etiamsi primum, quod in illo
argumento reprehendi potest, mittamus, ita ut ens, quo majus cogitari nequeat, si cogitare velimus, non SSenon poSSit cogitari, quid impedit, quo minus id omnino non cogitemus, Sed ipsum subjectum tollamus lTunc praedicatum esse simul tollitur, nec quidquam
isto, quod a coli sensu gentium ducitur, 'an divinitus ortam
Ib quamquam negari non potest, jam ipsum Anselmum tale quid in Auam urgumentationem intulisse, ut inlia vide
re β), male in propositionem majorem ullogismi sui notionem possibilitatis intulerunt. Talis autem possibi-
I6 Hie Iurimis Iocis multum enim perae posuit in perscrutanda niologici argumenti natura ante omnia id agendum censet, ut quaeratur, num notio entis perfectissimi postibilia sit. Intellexit autem per possibilitatem nihil aliud, quam id, ut ne notio illa contradictionem involveret cf. editationes de cognitione, veritate et ideis ed. Dut II, p. I 6 Sciendum est, inde ex syllogismo vulgari. in quem cogitur arg. Ont. hoc tantum confici: si Deus est possibilis, sequitur quod existat; nam definitionibus non possumus luto uti ad concludendum, antequam Sciamus eas esse reales aut nullam involvere contradictionem. Cujus ratio est, quia de notionibus contradictionem Involventibus simul possent concludi Opposita, quod absurdum est. - Idem in renexions fur essa de Pen- tendement humati de r. Locke Dut II, p. 22I Ie ne mέ-Ρrise Oint argument invente i y a queIques iecies par Anselme, qui prouue que Petre partiit doli exister quoique jetrouve qu'i manque quelque chos a cet argument parcequ'i1 suppose que Petre pariat est possibIe Car si e seu potnt se demontre encore, I demonstratio Mout entiere sera en-
hei de Dinge reale xv ehliessen. - quamquam non negaverim Leibnitzium verum sensisse et eo, quod ni omnia indagationem de possibilitate notionis requirebat, significare vo-Iuisse, totam argumentationem Ontologicam vulgarem eo Iaborare, quod notio Dei non esset systematico disciplinae ordine
15쪽
- Iitas non sufficit ad arguinentationem corroborandam. Longo alia via opus est ad arcendam secundam illam reprehensionem. Quae, quamdiu notio ontis persectissimi cogitari posse tantum dicitur, semper valet arceri duobus tantum modis potest: 1 Ιta, ut demonstretur, nos illam ideam non prolubitu posse vel cogitare vel non cogitare, sed necesse
esse eam O cogitare. Haec demonstratio non potest
sori nisi per disciplinae systema in se persectum, in quo, nullis postulatis positis, notio Dei deducitur, ita, ut haec deductio necessitatem sic cogitandi et progrediendi secum habeat conjunctam et omnia in se firmis rationibus bono
cohaereant reteque concludantur, nec unquam gratiam
in disputando petere pus it. Qua via qui incedunt, totam de Deo doctrinam ad disciplinae formam revocare student, ipseque AnseImus eam ingrediendi oriculum socii in altero libello, cui nomen est monologio quod
quo successu fecerit, infra quaeremus. 2 Ita, ut quaedam ante omni ponantur et Postuloniur sive, si barbare Ioqui licet, ut praesuppositiones fiant , et his demum positis ex concessis disputetur 7). Quibus maximo eget argumentum Ontologicum ac profecto hoc modo Semper a cordatis philosophis tractatum est e. c. a Cartesio et Spinoga, donec schola maximo Wolfiann illa postulata negligero ottamen, quamVis iis neglectis, argumento vim demonstrationis Strictae attribueret.
doducta. Sed eo erravit, quod totam rem consectam fore statuit, si in illa notione non inesset contradictio Iogica.
I et De hac philosophandi ratione fusius disputavit Hege- Iius encycl. p. 72 sed Il in capite, quod inscriptum est Dritte Stellunc amen ena tur beetiritui.
attinet, hi expressis verbis ponunt nam demonstrationis vim atquo auctoritatem nemo facile eorum disputationi attribuorit), hominem illam entis persectissimi ideam, quae notionem existentiae involvat, non a se ipso habere, sed ab ipso illo ente persectissimo t. e. a Deo λβ .
que sola restat de Dei, in qua considerandum est an aliquid sit, quod a me ipso non potuerit proficisci Dei nomine inteIligo substantiam quandam infinitam, independentem, summe
intelligentem, Summe potentem, et a qua tum ego sum, tum
aliud inine, quid aliud exstat, quodcunque exstat, est
creatum. Quae sane omnia talia sunt ut quo diligentius attendo, tanto minus a me solo profecta esse Posse videantur. Ideoque antedictis Deum necessario existere est concludendum nam quan Vis substantiae quidem idea in me si ex hoc ipso quod sum Substantia, non tamen idcirco esset idea substantiam infinitae, riuum sim finitus, misi ab aliqua sub stantia, quae reVera esset infinita, trocederet. me putare debeo, me non percipere infinitum per veram deam, sed tantum per negationem initi, ut percipio quietem et tenebras per negationem motus et Iucis nam contra manifesto intelligo plus realitatis esse in substantia infinita, quam in finita, ac proinde priorem quodammodo in me esse perceptionem infiniti, quam finiti, hoc est Dei, quam mei ipsius qua enim ratione inteIligerem me dubitare, me cupere, hoc est, aliquid mihi deesse et me non esse Omnino perfectum, si nulla idea entis perfectioris in te esset, e cujus comparatione defectus meos agnoscerem - Idem ibidem p. 28 Totaque vis argumenti in eo est, quod agnoscam fieri non posse, ut existam talis a turae, qualis sum, nempe ideam Dei in me habens, nisi revera Deus etiam existeret. Deus, inquam, ille idem, cujus idea in me est. - Et in responsione ad sec. Objeci. P. 82r Concedo, inquit, etiam ipsam Dei ideam posse formari,clicetens summum Sistere me8ciremus: sed non si revera non
existeret; nam contra monui Omnen vim arguntenti in eo esse,
quod fieri non possit, ut facultas ideant istam formandi in me sit nisi a Deo sim aereatus CL eundem de methodo, p. 27. d. Amst. 656 Et quum ulterius inquirerem, a quonam haberem ut de natura persectiore, quam mea sit, cogitarem,
16쪽
Inde sequitur, eos toti argumento non id tribuisse, ut eos, qui negarent so illam ideam habere, ad agnoscendum Deum cogere posset, sed eo tantum consilio totam quaestionem instituisse, ut natura illius idea entis perfectissimi, quod non esse non posset cogitari, clarior
fieret. Id perspicue concedit Spinoeta ' in, quum dicit: Apud eos, qui negant, o ussam Dei ideam habere, quamvis ipsis Dei desinitioncm oiquo attributa ob
oculos ponas, nihil tamen proficias, non hercle magis, quam si virum a nativitate coecum coIorum disserentias, prout ipsi vidimus, docero moliaris. Verum, nisi eos tanquam Pro noVo nimalium genere, modio scilicet intor homines et bruta, habero velimus, eorum Verba parum curare debemus. Quomodo, quaeso, alio modo alicujus rei ideam stendere possumus, quam ejus definitionem tradendo, ejusque attributa Explicando quod quum circa Dei ideam praestemus, non est quod vorba
hominum Dei ideam negantium, propterea tantum, quod nullam ejus imaginem in cerebro formare possunt,
moram nobis injiciant. Qua Cartesii et Spinoga decreta eo consilio attulimus, ut inde appareret, hos viros cautius hoc argumentum tractasse muliumque de ejus auctoritato do- monstrativa maluisse detractare, quam syllogismo malo instituto se et lectore occoecare. Non igitur licet vulgarem illam argumenti formam nominare Cartesianam.
Similiter Anselmus Hic quoquo intellexit, ut staro
clarissime etiam intellexi, me hoc habere non posse, nisi ab eo, cujus natura revera esset perfectior. Haec fundamenta sunt, quae Ponit, et meditatione demum quinta ontologice concludit.
I9 rincipia phil. artesianae pars I, prop. 6, schol. ed. Paul. I, P. II.
posset argumentum, opus esse liquo postulato sive, ut recentiores dicunt, aliqua praesuppositione). Quod quale sit ut appareat, necesse est respiciamus totam,
quae scholasticismo Suberat, philosophandi rationem. Philosophia scholastica id habuit propositum, ut vium muniret, qua ea, quae in dogmatis religionis christianae
credenda tradita essent, ration intelligerentur s). Praeterant iam patres occlesiastici, et imprimis Augustinus saepius in Iibris suis ablogat ad illud Iosaias: Nisi credideritis, non intelligetis t). Hunc prae ceteris sequutus est Anselmus o item illum Iosaiae ocum audans, ponit atque postulat, ut Rnte credatur, quam
intelligi possit. laquo expressis orbis in sino primi capitis prosIogii nostri: Νon, inquit, quaero intelligere, ut credam, Sed credo, ut intelligam. am et hoc credo,
quia nisi credidero, non intelligam. Ex ejus sententia sides in rebus super sensuum ambitu positis eum Iocum tenet, quom experientia in iis rebus, quae sensibus possunt percipi. Iam Vero, ut in his experientia cognitioni, qua rerum causa et rationes perspiciat, debet antecedere ita secundum Anselmum intellectui rerum divinarum antecedero debet fides. Contra, si inverso ordino proepilatur, nihil existi
20 CL quae de hac scholasticismi indole egregie disputavit C. I. I. indiscliman in Ιibro Kritisehe Betrachiunge uber
die Schichaale de Philosophie Fran ure a Maia I 82b, statim
primis Paginis. 21 CL ex. gr. de Iibero arbitrio II, 5. 22 De fide trinitatis cap. II: Solent quidam, antequam habeant per OIiditatem fidei alas spirituales, praesumendo in altissimas de fide quaestiones assurgere. Unde fit, ut dum ad illa, quae prius fidei calam exigunt, sicut scriptum est nisi
17쪽
- 18 Prima spocio tota haec Anselmi ceteror Imqtie scholasticorum ratio, si non inepta, at certo inutilissima et sterilissima possit videri, quae totam philosophiae dignitatem et auctoritatem destruat. Dici enim possit a verndisciplina id maximo exspectatur, ut norma quasi sit eorum, qua credenda Sint. Si quid credendum est, rationem antea habeamus portet sussicientem, cur credamus qua neglecta falsa quaevis nobis possunt imponi. Sed si rem accuratius perpendimus, Anselmus quunt se fidem postularo atquo ponero libere fatetur, Stendit,
Se Rrgumentorum, quibus Deum esse demonstrare vulgo conantur, Verum vim atque naturam melius perspeXisse
vel certo sensisse, quam eos philosophos, qui posterioribus seculis illis argumentis tanquam firmis syllogismis
usi sunt. Hi nim overa domonstrationis vim in iis inesso Sibi persuaserunt, eoque, quod talem, qualem non habent, iis tribuerunt auctoritatem, essecerunt, ut,
postquam vir tam acuti ingenii, qualerianti fuit, totam
rem Severissime disceptavit, illa urgumenta paene apud
omnes existimatione ceciderint.
Si fidos in domonstranda Dot oxistentia postulatur praesupponitur), duobus modis hoc fieri potest: a Ita, ut fidos auctoritatem exercent, et ibi, ubi ratio ad aliquid intelligendum non amplius susticere putetur, ad fidem coniugiatur hujusque praecepta pro rationibus sint. Sed statim apparet, hoc modo ipsam philosophiam tolli. Cui quum id propositum sit, ut omninfirmis rationibus conchidantur et demonstrentur ibi, ubi aliquid creditur, quod non intelligitur, ipsa cessat atque
eredideritis, non intelligetis, praepostpro prius per intellectum
eo nantur ascendere, ni ultimodos errore. pyr intellectus de sertum cogantur descendere.
- 19 sinom habet, ita ut, simulatque quid credatur, de philosophiae ambitu in aliam regionem transeatur. b Ita, ut ea, quae fidei dogmatis traduntur, materιam praebeant, de qua philosophus philosophetur et cujus rationes ipsa ratione studeat indagare atque in-iolligere. Iam quod ad Anselmum ceterosque scholasticos attinet, hi utrumque fidem postulandi eaque utendi modum non satis distinxisse videntur, et inde quod priori aliquid tribuerunt et in philosophando auctoritate fidei, tanquam externa aliqua potestate, duci se passi sunt, non plane immerito philosophia scholastica a nonnullis recentioribus historicis ancilla et pedissequa religionis
Alitor autem judicandum est do posteriori modo, secundum quem fides materiam praebet hoc modo fidem poni nique postulari in omnibus illis, quibus Deum esse
demonstrare student, argumentationibus maxime necesse
est. Etenim nuda illa desiniti : id, quo majus non potest cogitari , nihil est nisi abstracta et vacua quaedam notio, qua sola audii is, qui non aliundo Dei vel notionem, vel imaginationem se ratellung haberet, nunquam id , quod Deus est, posset intelligere, edhaec desinitio ei esset, quemadmodum scholastici dicunt,
tantum: , natus vocis. Ogitur eorum, qui vulgo niο- logico modo Deum esse probare student et abstracta illa summi ontis notione se totam ac veram Dei naturam
complecti pinantur, inceptum statim ab initio eo Iabo-xat, quod eam notionem, quae finem et quasi fastigium totius disciplina metaphysicae essicere debebat, tanquam per Se claram ponunt. Quod vitium egregie reprehendit Icantius, qui ante omnia in illius notionis naturam in-
18쪽
detur, priusquam ad sumni entis notionem perveniri possit, omnes illas categorias logico-metaphysicus, essentiae, existentiae, Substantialitatis et ordin systematico ac disciplinae forma esso deducendas. Quod si non sit, necesse est notio aliqua Dei certis finibus cir
cumscripta, qualis in side sive in religionis dogmatis
traditur, postuletur. Igitur Anselmus eo, quod fidem postulat antequam intelligi possit, ostendit, se toto libello suo primum nihil aliud voluisse, quam iis, qui Deum Secundum T Iliononi Christianam crederent esse, eamque, quam illa religio Dei tradit notionem, tenerent, viam munire, qua
ad intellectum procederent, i. e. qua conscii sibi fioron do illius notionis natura. Haec videtur causa fuisse, cur librum suum inscriberet fides quaerens intellectum ').
- at Qua quum ita sint, apparet ut totam rem uno judicio comprehendamus), Anselinum iis, quae a severa ac justa disciplina postulantur, non satisfecisse, nee Satisfacere potuisse, quum totam de Dei existentia quae-ationem uno et in plici Rrgumento confici posse censeret, et eam notionem, in qua cardo Versatur de eo, quo
majus cogitari nequit statim initio tanquam notam poneret. Itaque in tali rerum statu non potuit, quin tandem ad sidem confugeret eumque, qui non voluisset
antea credere, intellecturum esse negaret, ita ut notione
ejus, quo majus cogitari nequiret exponenda et disceptanda credentibus magis ad firmandam, quam atheis ad ossiciendam fidem scripsisso dicendus sit β). Sed, quemadmodum jam supra diximus, Justua
Anselmi aestimator negare non potest, eum non Percavit quae eo similis est posteriorum quorundam philosophorum rationi, maxime Iacobii, quod amrmat non autem demonstrat , a summi entis notione non posse disjungi objectivitatis sive existentiae notionem, quin ipsa tollatur. rovocat, ut hanc cogitandi et essendi dentitatem probet, ad conscientiam ab ipso Deo in homine effectam. Similiter artesius et SpinoZa. Sed differt Anselmiana, Cartesiana et SpinoZina Philosophia a Iacobiana eo maxime, quod prior, illa notione in systematis principi semel posita, amplius utendum esse censet Persuasumque habet, ea quae in religione de rebus Super sen- auum ambitu positis contineantur, ab homine posse inteIlli, quum Iacobiana philosophia in illa simplici notione acquiescendum omneque studium, quod ratio in rebus divinis ogno-aeendis ponat, Vanum atque irritum esse statuat. s. Hegelium 1 encycl. P. 90, d. II.
25 Hegel in encycl. p. I8I ed. II)r Cartesius und Spinoeta haben dies Einheit essendi et cogitandi in cogitanda Dei no
19쪽
totum opusculuin ibi constitisse, sed ejus, quod in urgumentutione veri inest, splendore perstrictum et captuni, Plus auctoritatis majoremque vim cogentem libello attribuisse, quam, si illa quae ponit atque postulat, non Rgnoscuntur, vero habet. Huc pertinet, quod non solum in praelatione pros- Iogio nostro praefix argumentum, quod nullo alio, quam a solo indigeret, tandem se invenisse gaudet, sed etiam quod ea, quae insipiens Sive theus objicero posset, longe Ee nrcuisse putat. Quae res Gaunilonem, Magni Monasterii monachum,niovit, ut libellum illum, cujus supra mentionem fecimus, componeret. Cui libello quum ii, qui recentori tempore historiam philosophiae scripserunt β), tantam auctoritatem attribuerint, ut non solum totam Anselini urgumentationem eo eversam esse censerent, Sed etiam praelia Gaunilonis Iaudo id, quod in Anselini libello veri
inest, bliti esse videantur, operae pretium est paucis de Gaunilonis libro equo ratione, qua eum inter et Anselmi opusculum intorcedat, reserre. Summa eorum, qua Gaunilo objicit, his contino-iur inde, quod aliquid sit in intellectu i. e. subjective
cogitetur), nunquam posse sequi, hoc esse etiam in re i. e. objectivo osso . an normam in cetera omnia Vnlere, quae cogitentur et cur non etiam in notionem
Dei Hoc posse Mici jam ipse praeviderat AnseImus;
itaque et in nostro proslogio et in libro contra insipientem cap. 3 expressis verbis dixit: ,οmnia possunt cogitari non esse, praeter id quod summe AD alias enim non esset id, quo majus cogitari nequit.
Sed ad haec acutissimo respondet Gaunii scap. 4): tunc, si Deo nihil simile sit, istam notionem ejus, quo
majus cogitari nequeat esse tantum ubStractam, eumque, qui eam audiat, eam non posse intelligere secundum rem i. e. tanquam concretum , Sed innium Secundum vocem. Qua reprehension verum Anselmiani argumenti vitium tangit, quod e continetur, quod auctor una desinitione abstracta proposita 7 totam rem absolutam fore pinRtur.
Nam, ut supra jam diximus, ex tota Anselmi argumentation nihil aliud equitur, quam si quis illam notionem cogitare velit, eum non posse ei non attribuere objoctivitatem, i. e. n notione Dei non posse existentiae notionem separari: sed nihil prosicit oster contra insipiontem, si hic dicit : nolo omnino illam notiononi cogitare. Quam dubitationem si arcere volebat Anselmus hic quoque eo debebat refugere, quo refugit in proslogio, i. o. postulare debebat, ut crederet theus prius quam intelligeret. Quod quum non fecerit, eo, quod sibi por- suasit, se argumentationem proprie dictam ' invenisse, deceptus SSe dicendus est. Sed quaeritur, senseritne ipse Anselmus hoc, quod
26 Cf. ii te ninia Tennemanniim V, p. 39 seqq.2M Itaque etiam ipse Anselmus non potuit, quin cap. XV proslogii concederet Ergo Domine non solum es quo majus cogitari nequit, sed e quiddam majus, quam cogitari possit. 28 Heget encycl. p. 98 ed. I Der volt Ommen grunc I he Gedanhe dieae Argumentation ut adurch in ganet un-richtige undis haala tellum rhalten, das si in die Form ea Verstandesachlusae gezwungen orde isto Simile quid accidit artesio, qui, quum principium Suum cogit ergo sum, primum ue aliquid, quod non posset demonstrari minimeque syIIogismi vim haberet, sed is simplici mentia intuitu niteretur, posuisset, postea de hac via, quam ex impersecta sua philosophandi ratione inire et tenere cogebatur, declinavit.
20쪽
- 24 in Hus arguinentatione desideratur, ac studuerit Dei notionem ita deducere, ut, quomodo homo ad eam necessario Perveniret, ostenderet.
Fecit utiquo talo periculum in altero libello, qui inscribitur : Monologium sive Exemplum meditandi de ratione fidei. Scripsit ' hunc jam ante Proslogium, doquo hactenus egimus. Iam vero ut, qui monologio praestitum Sit, Ρ- Pareat, convenit summam libelli breviter excerpere. Argumentatur autem Anselmus hoc modo: ,, Quum δ' tam innumerabilia bona sint, quorum tam multam diversitatem ut sensibus corporeis experimur, et ratione mentis discernimus estne credendum esse unum aliquid, per quod unum Sint bona, quaecunque bona sunt an sunt bona alia per aliud. Certissimum quidem et omnibus est volentibus advertere perspicuum, quia quaecunque dicuntur aliquid, ita ut adinvicem magis aut minus aut aequaliter dicantur, peruliquid dicuntur, quod non aliud et aliud, sed idem intelligitur in diversis, sives in illis aequaliter sive in-29YIpso auctor in praes ad prosl. monologium nominateoneatenatione multorum argumentorum contextum. Quae subtilis et spinosa hujus libri natura eum Ommovit, ut naecum quaereret, si forte Posset inveniri unum argumentum, quod nullo alio ad se probandum, quam se solo indigeret, et solum ad adstruendum quia Deus vere est I Deum vere esse et quia est summum bonum nullo alio indigens, et quo omnia indigent ut sint et bene sint et quaecunque credimus de divina substantia, uniceret. Ita ortum est proslogium de cujus historia cf. admeri narrationem, lib. I de vita Anselmi, in edit Cerberonis, supra laudata, cap. 6 . Sed jani vidimus, quam fatala toti argumentationi illud studium omnia uno syllogismo amplectendi et conficiendi fuerit.
ad invicem, sive pariter, tu magis et minus, non
possunt intelligi iusta nisi per Justitiam, quae non est aliud si aliud in diversis.
Ergo quum certum sit, quod omnia bona, si adinvicem conferantur, aut aequaliter aut inaequaliter sint bona necesse est, ut omnia sint per aliquid bona, quod intolligitur idem in diversis bonis, licet aliquando vi-doantur bona dici alia per aliud. Per liud enim idotur dici bonus quus, quia fortis est et per liud bonus equus, quia velox est. Quum enim videatur diei bonus per fortitudinem et bonus per velocitatem : non tumenidem videtur esse velocitas et sortitudo. Verum si equus, quia est sortis et velox, Idcirco bonus est quomodo sortis ot velox atro mulus est Potius igitur, quemadmodum sortis et velox latro de malus est, quia noxius st: ita sortis et velox equus idcirco bonus est, quia utilis est. Et quidem nihil Solet putari bonum, nisi uut propior utilitatem aliquam, ut bona dicitur salus, et quae saluti prosunt aut propter quamlibet honesta tem sicut pulchritudo aestimatur bona, et quae pulchritudinem juvant. Sed quoniam jam perspecta ratio nullo potest dissolvi pacto, necesse est omne quoque utilo vel honestum, si vere bona sunt, per id ipsum esso bona per quod necesse est cuncta esse bona, quicquid
illud sit. Quis autem dubitet illud ipsum, per quod
cuncta sunt bona, esse Summum bonum et summo magnum. Dico autem non magnum Spatio, ut Si corpus
aliquod, sed quod quanto majus, tanto melius est aut dignius, ut est sapientia. Et quoniam non potest osso summe magnum, nisi id quod est summe bonum necesse est aliquid esse maximum et optimum, id est, summum