Isagoge in botanicam expeditiorem

101쪽

runt. Vbi vero, illos a se issicem dissentire in non nullarum .de mone vita; ibi securitatis gratia

plerumque utrasque sententium adposui, qua a determinationem oculatis inibus permitto. Indigenas ero plantas ipse sub examen reuocaui; earumque tot genera inspexi, quot per aliquot annos inquirendi colligendi fuit occasio. Quod si hicin illic quasdam restant, quae minus certa, naturaeque consem Minea, rideantur, e quiuis pro suo ingenio, suaque experientia, facile adposuerit atque correxerit. f. s. Illi, qui clariss LINNAR non fauent, ab eius qua generum denominatione abhorrent; nullam, ut spero litem mihi intendent, ego saltem nullam cum eis sit. scipiam. . copo potiua me iudicet, quem in his tabulis mihi praefixum habui se est, ut doceanuit tirones plantae tam facile, prompte in luto, quam fieri potest, id generis nomen. tribuere, sub quo apud alios occurrit. Nonne . Vero ideo ex pluribus unum tantummomen, quidem Ginussimum, mihi adsumendum fuit Quemadmodum praeterea omnia nomina primitus arbitraria fuere, ita etiam unum msdque nomen, si modo descriptio adaequa assi ad distinguendum suo modo mihi Videtur idoneum, etiamsi ponis, id nom*ὲ ratione deriuadonis, signi fieationis' pristae auetoritatis, non Φmper optimum Waptissmium esse Attamen, . ex alia etiam aus nomina INNAE delegi; ideo nimirum, Vt, qui a muneribur ad ecies quoque descendo voluerit, ον Fa cis

102쪽

tis plantar- a INNAE edita, in eum finem timeat; 'ubi ceterae iniistorum denominaiiohes maxima perspicuitate & copia occuminti

Dicet sorsan aliquis, hoc modo meam Bolanteam expeditiorem mihil noui continere. Non nego; ips que in praefatione ab hac nouitatis cupiditate io-nore, quem non nulli in eo quaerunt, Vt aliquid noui dicant, satis 'perque me mihi cauisse docui Hod Vero non erubescam dicere, methodum idones omnino nouas esse. Et si quis putet, eiusmodi collocationem Mordinem xem esse parui momenti laboris, is primo num tantum indicem cuiusdam libri faciat; in idem postea tentet in consi. ciendo indice huius generis Experietur sane, posteriorem tantum temporis, laboriso pallantiae, quantum ydi credas, requirere in ipsimi in fine huius operis admiratio incessit, satietatem&fastidium huius me non cepisse maxime cum id, quod in epistola ad Academiam Roboretanam promisi; conduplicatum quidem praestiterim, Ut quemvis rei conspectus dorcet: sis hoc ipso etiam laborem mihi reddidi longe dissicili'rem, quam tum, cum illaci epistolam scribberem, perip eram atque credideram. Si quis vero sibi persuadeat, se rem felicius atque melius passim e pediturum fuisse, si meas partes suscepisset is ma-mopere sibi me obstringet, si animi sensa mecum communicare orierit. Forsitan in posterum quamdam mutari postunt, mel saltem in alio huius generis opere illorum sus erit.

103쪽

g. 242 Accedo ad Militatem, quam tiro. quiuis alius

qui rei herbariae fauet in his meis i bulla sibi possuceri potest. Hoc loco praecipua tantum de ea summatim dicam; quia in m postea declaratione ea optime ac suidentissime adparebit ipso etiam vili maior deprehendetur, quam ostendere audeo.

'imo fieri non potest, quin ordinem amanti placeat, si in his tabulis omnia genera ordine minime artificiali, sed prorsus secundum numerum, instituto posita sibi inuicem succedentia, conspicit. In aliis, quod sciam, libris botanicis hoc desideratur. His tabulis illud adsequimur, ut in na pagina minia genera simul per*icere & diiudicare queamus. Non

opus est, Vt multas descriptiones caeco i qetu e legamus, quia no obtutu generum multitudinem, eonspicere possumus; quaeque hoc numero, quem quaerimus, non insignita, eo ipso praetereunda sunt. I ac ratione quam celerrimes accuratissime fati nem sussicientem inspicere, aliistiue reddere, possumus, in quibus iur, num genus cum altero Gn- veniat, vel ab eo discrepet,' quaenam, ex hac tam facili collatione, partes discretium exclusiue propriae sint Si scire cupimus, num planta, quam ante oculos habemus, ad hoc illudue genus pertineat non opus is innumeros auctores prius euoluamus hisa bulis breuiori via ad metam perueniemus. Hae

compondiaria methodo etiam intex ambulandum ad

104쪽

examinandam quamlibet plantam Vti possumus; cum tilias duobus, tribus ituribus, libris instrueti iuniis oporteat Singulas plantas e vestigio, mcipiuloco Vbi nascitur, omnique tempore, examinare licet, cum decerptae in calore aestiuo flaccescam, in suis tenerrimis partibus parum ad examinandum sint idoneae. Qui memoria infirma laborat, his ἔμbulis facillima ratione nominis, antea comiti, xeminisci potest His tabulis tanquam lydio lapide tilicet utrum planta recte sit deseripta, an aliquid in descriptione sit emendandum, an in planta ipsa si quid notabile occurrat Quae si statim adnotentur, sequenti tempore rei herbariae magnum Vssim praestare possunt Hoc modo tutissime diiudicare possumus, trum praesens planta iam geheris nomine gaudeat tota sit; an nouum quoddam genus comstituat Vsus harum tabularum in genere, si tempus aliquod considerandis plantis vriliter impendimus, multo iucundior iratior erit cima plurimis sterile iniucundum & ignobile studium hoc botanicum antea sieriti Marum tabularum ope aliquis breui tempore singularem habitum sibi adquirere potest, Ut genus, 'oriam Me tabulis, secundum partes suas congruentes distretiuas nominare queat Inexercitatis hae tabulae multo adiumento errant ad singulam plantam lacundum omnes suas partes describendas, inque clas Rm, ordinem & genus, redigendam. Forsitan deni que hae tabulae etiam academicis praelectionibus, axemplaris instar, inseruire possimi iuxtaque illas in hortis botanicis plintas ordine licebit collocare.

105쪽

Quod si omnia haec,' alia plura eiusmodi, commoda his tabulis obtineri possunt rem certe non irritam me peregisse credo, qui in conficiendas illas tantum laboris' temporis, tantum impenstrum medendas, insumserim.

Omnia tamen hactenus enumerata com Odam quaquam mere theoretica sunt sed aeque mihi, taque aliis, tentato aliquo examine, praetica re ipsa se exhibuerunt. Nec sperare solum, sed etiam confidere possum, si quis his tabulis, secundum scopum&finem sibi praefixum, recte usus fuerit, eum haec& plura commoda, maxima cum animi Voluptate, reperturum esse. Vtique vero legitimus sis illarum requiritur, quem, qua in re consistat, paucis adhue ostendam.

Cum tabularum mearum scopus sit is, Ut nam quamque plantam secundum classem, ordinem 4enus rite determinare, adpellare describere possumus: Vtique praecipue requiritur, Vt quis Vocabula, arti bolanicae propria, probe habeat cognita. Ideo tironi opus est, Vt, antequam his tabulis utatur, hanc. Isagogere proboeinspiciat; eius Cap. ΙΙ- IV. saepius, saepissimi vero subiunctam explicationem tabularum &iconum, perlegat, cum delineationibus comparet.

106쪽

Si quis vocabulorum artis botanicae, quae Vulgo terminos Vocant technicos, theoretice bene gnarus est Vires suas nonnunquam in floribus ipsis tentet. Quod in cui initio aqua haereat is illos flores eligat, qui in iconibus & figuris delineati,' in explicatione nominati sunt. Hoc modo imperitissimus quisque plane solus, misso alio iubsidio, breui tempore claris simas ideas Mematum partium plantarum sibi formabit. aec regula tamen sine dubio a paucisi os pertinet, cum plurimi ne hac quidem indigeant.

Si flos ossenditur, Vel mihi praesentatur in meo arbitrio ess quo primo meas cogitationes dirigam. Vtrum numerum ucturam flaminum, in corone considerem. Si prius, iam mihi pando tabularum sexualiam si posterius, uniuersalium ostendendum igitur est, quid tironi in hqe vel illo casu faciendum sit. g. 249. Ponamus itaque, rite prius flamina micere; -- merus illorum ante omnia obseruandus est v t

v Nestio, numnam re ipsa tam arduum ae dissicile sit, staminad pistilla nudis, vel, in paucis generibus, armatis oeulis conspicere&nuiserare, quam a non nullis ntra clariss LINNAEVΜ partim ridiculo, partim aeerbo, modo traditum est. Equidem non ex mea consuetudine eeteros fingam, sid tamen crediderim, plurimos eademi acie

107쪽

exemplo Vnico rem dilucidiorei reddam, sae mastamina obseruari tunc in tabulis sexualibus classis tertia euoluenda est. Deinde stirim intam com1biciendum est, Virum unicum, an numero plura assisnt 9 2Ia.). Fac, nicum tantum istissim o, seruari res bene se habet. Cognosco florem in tertia classe, eiusque primo ordine nimirum sub monogrniis, quaerendum esse. Hae omnes plantae triandriaemonN3niae se praebent pagina quino, neque hac Vnica quidem pagina expleta. Nonne secutus fi rem meum intra hoc breue si alium reperio, quam in auctoribus, ubi folia aliquot, si casus tulerit, e legenda essent. Vbi huc Vsque progressus sum, ad corollam me Verto. Si illa, exempli gratia, sit tri . petati probe cognosco, priores octo omittendas mihi

. Fs esse,

aere oeulorum gaudere, qua ego gaudeo, di tamen ad diiudieationem staminumin pistillorum raro, & fere nunquam, lentibus utor exceptis stigmatibus, quae saepe lente indigent. Ne illa obiectio mihi multa consideratione digna videtur, quae inde petita est, quod stamina iistilla saepe laesi,' per consequens nume

rus eorum ineertus sit. Nam, ut silentio praeteream,

nullum systema, si hune desectum respicias, eertum esse, is rasus forsan rarissime occurrit. Semper qu3 dam rudimenta adhue restant; praeterea plantae da tur, in quibus plures flores simul adsunt, ubique ex aliis defectus prioris faelle perspici possit. Vt uno verbo complectar. INNAEAN- systema re vera omni honore claude dignum est, si modo oculis ab inuidia di vituperii prurit alienis adspiciatur. Vbtuperare semper facilius est, quam corrigere

108쪽

minam quaeram, ubi Vocabulum TRIPET. digiluinquasi intendit. Hic, tantum quinque genera occurrunt, quorum num certe meum erit. Quomodo

vero hic agendum Adspice calicem. Si monoph llus, genera, Ut priora, tria habes si polyphrsius, genera duo habes, Ut posteriora. Fac, calix sit monophyllus; incisuras re*ice. Si Verbi gratia, calix si riss dus, tua planta est Vel RUMPTIa, Vel NEORUM. Vt vero' bae didie distinguere queas sigma tantum in loculo quarto consideres. Hic loculus tibi indicat, RUMPFIAM stigma trigonum, cΝEoo stigma ιrifidum habere loculus quintus te docet RVMΡFIAM drupam, ΝΕΟR- baccam & loculus sextus instruit, RUMPTIAM nucem is leum, ΝEoo semina solutaria habere. Si plura nosse cupis de planta tua, numerum post loculum sextum euoluas in tabulis uniuersalibus & desiderata ibi inuenies. In gratiam tironum, Cautodidactorum, aliud

exemplum huius classis tertiae proponam. ΡΟ-nas, florinn tuum esse monopetatum. Videas, Vtrum pares, an impares, incisuras corollam regularem, an irre sarem haheat Si prius calicemque, exempli, causa haberet quo id numerum trifidum in hac t bula fit monopetalis nullum calicem inuenies triβ-dum; nam enare deberet inter umeros G. ως. Inter hos tamen duos numeros, alius quidam nume-- rus, comprehenditur, nempe Ν- Ιχ9 Si igitur hunc

109쪽

hunc p. set euoluas, florem tuum quaesim habes sub nomine cAssYTAE utpote quae in hoc indice ordinario quidem omissis, sed deinde ad calcem repetita est . lane idem occurrit inter Num. 37. 68. g. 23Ι- Sed contingit non nunquam, Ut plura genera, tam ratione classi ordinis, quam ratione calicis corollari secundum numerum sibi aequalia sint in hoc cassi saepius stigma instinguit, Vt inmum G. M. Quo etiam stigmati subiunctus Flus pertun , o m. 236.4 2 7. Si neque hoc scisceret pauca erunt, ubi pericarpium vel semen discrinienaliquod notabile non reddat.

Denique, si in sex libus haec omnia non semeerent, quod in Periandrus Alanonniis praecipue fieri solet tabulae universales in*iciendae iunt, Vbi tandem ad ceri 1 quis cognitionem perueniet. In terea subinde facilius his tabulis metam attingemus, quam alio modo Vbs res multo discilius procederet. Cuius experimentum modo capiat, si cui placet, plura inueniet, quam Verbis praedicare audeo.' Quod ad sim tabularum seruersis- attinet, idem, suo genere, quod in praecedentibus est facienodum M tamen discrimine notato, Ut praecipue toliae figuram in*icias, is de hac tabulaui, orollas

110쪽

hi ficem, euoluas. Vnicum exemplum rem planissimam faciet, ex quo deinde ad alia colligendum.

Fac plantam monvelatam regesarem mihi praesentari tunc prima niuersalium tabula mihi uoti venda est. Calicem postea considero, qui in flore meo abest hinc sub triginta prioribus quaero, nam hi nullum habent calicem. Iam corollae incisuras adspicio. onamus, eam esse se dam. Hinc sque ad um. Ι4 descendere potero. une ad flamina progredior, quorum sex inuenio ergo Νum. I. 13. 16. praetermitto, qui pauciora stamina habent. Tandem reperio, brem moum nullum quidem Jbium, sed sigma trifidum habere. Quid ultra Vnam inuenio tantum, hoc tempore rotam, huius generis vitam, sub nomine V A descriptam.

Νon difficile esset, sim hunc tabularum pluribus exemplis perspicuum reddere. Sed lectoris viribus minus tribueren, si pluribus illum morarer. Ressa igitur, ut causam eius reddam, cuius supra G. 227. , mentionem feci.

Separaui limrum quaedam INNAo genera, quae ille in unum contraxit. Hoc secundum scopum mihi propontum, quem in tabulis. meis inducaui, non potuit non fieri Nam cum ille si