Codex Theodosianus T. 2

11쪽

Orestis Hi , ut audiuit Zenonem iterum Orientis imperium, expulso Bas disco, rectipra asse, senatum A teris romae) Legationem ad Zenos; mittere coEGiΥ, quae iret Ignisecaret Urbempν ο-prio mi eratore nou indigere. Vnum quidem imperatorem sed comm niter 1lti triusque imperii sius tutandos esse: Odoachum I idi Praepositum adsumpsisse idoneum, quisamus res I uet et. Ilis uim Oscientia Reipublicae administrandae, ct rei militaris peritia praesut Itaquc orsi e,

vi uum Zeno Patriciatus dignitate ornet, se Italiam dioecesim regendam committat. deu limi S haec accuratius intuetur, mox ille sentiet, Herulum Zenonis Augusti, interces honeusum,& Senatus Romani, & Augustuli, gratiam cupi ille, exoptastique ab eo confirmationem regni Italici, quod quasi iure clientelari obtinere volebat. Idem MALCHUS I. c. Pergit referendo, Legationem ad aulam Constantinopolitanam successive toptatissimo res suaSexpediisse, & Odoacrum a Zenone Patriciatus maxima dignitate su ille exornatum. Vide

inter recentiores haec quoque tradentem Virum nunquam sine laude nominandum A N-TONIvM PAGivba Critie. ad Annal. Baron. an. Io. num. F. His autem ita fele habentibus,

nullum apud me est dubium, quin Herulorum Rex, qui tanto ab Augusto Cmstantinopolitanorum adfectum se videbat honore, Romanos Italosque, quos sub iugum quas seruitutis barbarae traxisse videbatur, auito iure, Constitutionibus nimirum Principum itide a Co stantini aeuo datis collectisque a Theodosio, & auctis ab eius luccesssoribus, vivere past iis sit. Erat enim Patricius quasi ADt v Tolt imperii, quod testatur forma constitutionis eius in hison Paulli Foroiuliani de Gestis Longobardorum, ibi: Nobis, inquit Imperator, nimium laboriosum esse videtur concessιm nobis a Deo ministerium filum procuriarer quocirca Id nobis ADt vaeon EM facimus, hunc honorem Tibi concedimus, ut Acta sis Dei ct pauperibtis Iegem facias, ct inde apud altisnuim iudicem rationem reddas. Vide haec excerpta ex Coclice Vaticano stpud CL. Du FRESNE GAgar. Lutiri. Uoc. Patriciatus. Idem vero elicere poteris ex Patriciolus formula apud CAssi ODOR vM VI. a. quocum iunge CONSTANTI Ni l ost-Pii uno G EN. quae tradit de administ. iinper. csp. 2Z. Sed haec forte nondum latisfaciunt,

hinc nonnulla ex indefatione Edicti Theodorici Ostro-Gothorum Regis, qui Herulos pepulit, tecum communicare lubet. Ita autem Rex memoratus. Nos Iamen cogitantes geneαralitatis quietem, es ante oculos habentes, illa quae possunt saepe contingere, pro huiusmodi casibus terminandis, praesentia iussimus edicta pendere, ut SAL v Alv RiSPvBLICι REvERENΥ i Λ, ct L E G i v v o M NiIι v s cunctorum deuotione seratandis, quae barbari Romaniquesequi A eant super expressis orticulis, edictis praesentibus euidenter cognoscant. Vides Ius Publicum Romanorumque Leges, conseruandas etle, Regem statu ille: atque simul non potes non concludere, Italos receptum Ius, quod iam confirmat Theodoricus, Herulis dominantibus negligere non fuit Ie coactos. Haut diuturnum fuit Herulorum imperium; suerun renim per XVI. tantum annos Italiae Domini. Neque hi elapii crant, cum iam Theodoricus Ostrogothus, quem Zeno Imperator

auxerat multis honoribus, res e PROCOPio d bru. Goth. lib. I. c. I. Avcr. HisT. Mis YLL.

lib. XV. p. m. . Tom. I. Scri'. Rer. stat ab eodem ad vindicandam Italiam mitteretur. sti sebio is Probino Cost. A. D. CCCCLXXXIX. CASSi ODOR vs in Chron. MARcELLi N in Chron.

ANos unus Cuspiuiau. 3c Hales n. a quo Odoacer Eusebio II se Albino G f. ou. CCCCXCIII.

trucidatus est. Rex Italiae Theodoricus Zenone morte iam defuncto, confirmatus, quod uocere Te etiam poterit praeter alios CASSi ODORUS I. Vor. l. Statum Italiae eo imperante exposuit optime AN ONYMus Valesiui spag. IN. Cuius temporibus, inquit, f Iulios est entu Italiam per annos XXX ita ut etiam pax pergentibus esset. Nihil enim perperes gles i. dis gubernorut duas gentes in uno Romunorum se Gothorum, cum ipse quidem A; ianae sectae est et, tamen militia Romanis sicut sub Principes esset. Quae autem tum lui a obtinuerint, poterunt facilivia illi iiiiiugare, quibus iucundum est legere C Assio Doni Varias, ex quibus simul intellecturos esse existimo, Theodor cum clientelari quasi iure possedille Italiam, S maiestatem aulae Constantinopolitanae continuo esse veneratum,quod vel sola testari potesstprima Theodori ei ad Anastasium August. Epistola, quacum iungas velim JORNANDEM, qui e sy. de Leb. Get. scripsit Theodoricum proximum morti Comitibus in mandatis dedistis, uti senatum Populumque Romanum amarent, Principemque Orientalem placatum semper propitiumque haberent. Alia

docebit Epistola C r . E c c A st D i de Νum. quibusdam sub Regimine Theodorici Gothortim si uis, tu honorem Mn. Zenonis in Anostasii cusis, quae lucem vidit Honori. MDC T. Et ego iniurius

estem in manes Gothostedianos, ii multa ex CAssi ODORI Huriis, Thei uiro huius aeui incomparabili, repetere hic loca tentarem, probaturus Codicis Pheodosiani atque Notiellarum Constitutionum regnante Theoderico in Italia, auctoritatem, cum iit in Proletomenis Cisp. Iu tam late ex iis videre pollis expositum, ut si quid adderem, profecto chartae nescirem parcere. Confici iusserat inprimis studio Cus odori, OstroGothorum Rex, Edistim,

siue legem quandam generalem, quae uniuersos Burbaros atque Romanos teneret, quod exo ictis paulo ante clarum est, ibi: Nos tamen cogitantes generalitatis quietem, es ante oculos hisbentes illa, quae possunt saepe contingere. Nimirum uti Romani Romanis Legibtis vivehunt, ita Gothi patriis auitisque; sed cum omni sere die noua emergerent, nondum deteria minata inter utrumque populum, atque incerto iure quasi fluctuantium esset, generali lege, i. e. Edicto pleraque Comprehendere Rex voluit, suPPleturus & Legum Romanarum de se elus & aucturus patrias. Ita enim fine Edicti: Haec quantum occupationes nostrae admittere vel quae nobis ad praeseus occurrere potuerunt, a victis tom barbaris quum romanis fumus profutura complexi: quae omnium barbarorum ue Rom sirum Acbet se muro deuotio. Pergit: uuae com

12쪽

prehendere nos Edicti breuitas, vel curae publicae non erunt, quoties oborta fuerint e stilo legum tramite terminentur, quibus & Gothorum Ius cc uraudinarium siue patrias leges, &Romianas innuit, quas paullo post speciatim memorat, significaturus Edictum ex parte ex iis compositum esse, ibi: quae ex nouellis legibus ac veteris Iuris sanctimonia Cod. Theodos. 'pro aliquo parte collegimus ν quod scriptum nemo non videt ad captandum Romanorum fauorem. deliniendosque animos eorum, qui spem sorte, optime administratum iri Italiae regnum regnante barbaro, posuerant. Addo hoc Edictum ferme ad ordinem Codicis Theo dosani, quem habebant integrum, compositum fuisse videri, hinc inde immixtis capitiabus ex nouello iure & con1uetudinibus Patriis. Quod eo magis erat necessarium, cum utramque obligaret gentem, non Romanos tantum. Cumque Uniuersale illud ius vel ipso fatente Rege non sufficere posset omnibus obuenientibus in foris casibus, essetque subsidiarium quasi, relictum Romanis, quod Codice Theodosiano atque Novellis conti nebatur, Barbaris patrium, quid quaeso erat magis regali conueniens iustitiae, quam vigens utraque suum ex gente sua iudicem haberet, qui & Leges & Mores nouerat Θ Hine in

Edicti Ti. IV. O ium cuiuslibet iudicis memoratur, & in Epistola Athalarici Regis Hariis.

VIH aI. vides Tancanem sue Rancanem barbarum, romano proprium abstuliue agellum, atque ne unquam posset rerum suarum imminere possessioni, libero conditionem ultimae

seruitutis imposuisle, tracto eo sorte per vim ad Iudicem barbarum , qui in hoc liberali iudicio pessime pronuntiauerat. Quid Rex Z improbans omnia scribit: Magnitudo Tua

Decretis obsecuta praesentibus, praefatum s v o iubeat adesse I v D l C I O, se omni interpartes v

ritate disius, iιιri consentaneam ct amicam vestris moribus proferre sententiam. Et lib. IX. epist ι . idem Rex ad Gilitiam Comitem Syracusanae ciuitatis datis literis, Duorum, inquit, ni gotia Romanorum, etiam his inuitis ad tuum diceris vocare iudicium. uuaesi cognoscis facta,

viserius non praesumas. Sufficiant haec; puto enim liquere de statu luris regnante Theodorico per Italiam. Sed dum ad alia propero, a meta inen impetrare non possum, ut intactum relinquam locum Pno copii Lib. II debellGoth. cap. 6. Quem licet paullo longiorem exscribere debui, cum & huc apprime faciat, & notatu dignissima plurima, statum Italiae

mani , cum in uos amicos ticet fictosque vestros, arma, contra quam fas erat, sumpsistis. In eam rem proferre satis habebimus, quae cuique vestrum nota esse existimamus. Non ita Gothi Bulla potui sunt, ut ea Romanos per vim spoliauerint. Sed olim Odoacer sublato Imperatore, reia in irotionem publicae, hic Irannide mutatam , obtinuit. Tunc temporis Zeno Orientis Imperator in animo habens, ei, qui consors principatus fuerat, jactum a Iranno iniuriam vicissi, atque has oras in libertatem restituere; cum Odoacri posentium euertere non posset; Theodorico Principi nostro, paranti ipsum ae Ozantium ob dere. per suam. Ut ingratiam secum rediret, honorum memori quos ab ipse consecutus iam est i quippe adseriptus Patriciis, ct jactus Consti Romanus fuerat j Augustulo illatam ab Odoaero iniuriam visum iret, ac prouincia r ipse in Gothisinceps iure optimo possiderent. Hoc igitur pacto Baliae regnum Mepti , leges ac regiminis

formam haut minori studio, quam quiuis Imperatorum vnerum, conseruauimus. neque esu

prorsus Theodorici, aliusve cuiuspiam Gothorum Regis lex scripsa exstat, vel non Fripta. Ωuod

ad diuinum cultum Memque atιinet, Romanis in integro rem sic ebsee voluimus, is Italorum n mo religionem, nec volens, nec coactus, ad hanc diem mutauerit, neque in Gothos, qui ad Ulorum secra transierunt, ullo sit modo animaduersum. Imo vero honorem summum templis Romanortim impendimus. Iuisquis enim salutem suam eorum cuiqua aliquando comm ι, ei vim nullus mortalium artutit. Praeterea ciuiles omnes magistratus gessere ipsi neque tuos eum

Gothorum quopiam commanicarunt: quae si quis false a nobis dicta purat, nos palam consuler. Accedit hue . quod Romanis per Gothos licuit ab Orientis Imperatore quotannis Consulatum a cipere. Vides φιλους - ξυμμάχους fuisse Gothos Constantinopolitanorum Impp. & obligatos ex foederis legibus, ut ingruente necessitate Romanis Praestarent auxilia Solebant

13쪽

enim Imperatores, aduertentes perpensa deliberatione ad animum, barbaros, qui in culis

tirimas imperii prouincias irruptionem secerant, expelli armis non poste, gerulum Duces iis afficere dunttatam generi,us, quibus proprium erat iura male utemque Auguser Uefendere , ut viderentur nationes exterae auspiciis quasi Imperatoriis acim inlitrare PrUuincias. Elegantissimus est in hanc rem locus Zosi Mi lib. R. eap. I. ubi Duius Praetorio Praefectus, Postulante Alaricho Gotho utramque Venetiam, Noricos & Dalmatiam inhabitanuam, ii teris ad Honorium Augustum datis suadet. καταρῶσαν δυνάαεως ἐκατερας ΣτρατWγον δε κριχ ν.

Imperator; ut hoe modo definitus, de conditionum asperitate nonnihil remitteret, ac tolerabi- Iibus moderatisque legibus pacem faceret. Idem Zeno intendit, cum Theodoricum Numeris Praesentalibus praeficeret, quod vide apud MAacELLiNvM in chron. sub Lausti Cons. Idem volebant etiam Anastasii Consularia insignia ad Chodouectum Francorum Regem transmissa, quae memorat GREGORivs T vao NE N sis lib. II. est Denique id notatu est dignissimum, quod de Consulibus tradit Paocopius, eos nimirum in Occidentis partibus licet, ab lin-peratoribus tamen Orientis fuisse nominatos, quod factum praeterea confirmat CASSlODOR vs VIIL Har. r. ibi enim Athalaricus Rex aci Iustinum sita enim scribendum, non m L nianum ut male editum) scribit: Hos genitorem meum in Italia palmatae claritate decorastis, innuens Eutharicum Patrem Amalo entae coniugem, qui Consulatum gessit simul cum Iu- sino Aug. A. D. DXIX. Vide hane in rem etiam dispulgeta ab AN T. PAGI Dissert. H at.

Prolegom. num. ALL. Et haec hactenus a Ρnoco P io adducta, quo magis cum veritate sunt Consentanea, eo maiorem existimo, apud omnes illa excitatura admirationem, quae de Theodorico scripsit, eum neque Icriptas dedisse leges, imo ne Gothos quidem iure usos esse consuetudinario, id enim indicant illa, νομος ουκ αγραφος ε . Ucrum decantata reS est, hallucinasse Procopium, atque Gothorum Legatis ea adfinxiste verba , quae a viris lanae mentis expectari non poterant. Certe in tanta hodie versamur luce, ut non modo tutissime affirmare valeamus Legra a Theodorico confectas esse, sed & pronunciare de tempore, quo Edictum ab OstroGothorum in Italia Rege promulgatum est. occasionern eius Conficiendi narrat A vcro a Chronici Alexandrini pag. IV. u. Raderi, cuius integra verba iuuabit nosse.

cho solo Consule. Hoc anno ad Theodoricum Romanorum Regem accessit patricius armina stomana Iuvenalia nomine, docuitque Regem, se iam tertium annum cum Patricio Formo comrouersiam habere: Expedi sis uisi causam meam. Rex accersitis utriusque partis iudicibus; quod visi, inquit, crastino die litem Iinieritis es pronunciata sententiadi seritis litigantes ectam vos copite. Congressi illi, biduoqtie in agnoscenda causa consumpto, ex lege sententiam stro: runciarunt, se utrumque dimiserant. Iuvenalia accensis cereis venit ad Regem O gratius egit, quod a lite esset ab oluta Indignatus Rex, iudicibus vocatis dixit. uuare quod uno biduo fecistis, in triennium troistisy Binosque utriusque partis iudices securi percussit. Unde timur in reliquos manavit. Rex DEcκε To Edicto in D Esi NGvLis LEGIBvS EDi To Roma disce sis, se Rauennae maritima ciuitate, usque ad laesinem habitauit. Vitiina ostendunt fidi mTheodorici fuisse editum A. D. D & ab Auctore huius Chronici male ad Symmachi Consulatum id referri A. D. CCCCLXXXV. quo Theodoricus neque Italiae Rex, neque in Italia erat. Sed anno D. Rex OstroGothorum Romam venit, ibidemque per sex mensi uinsparium consistens, tandem ad Rauennam adiit. CAssio DOR v n Chron. Patricio in Hγ- patio Cosso scribit: me anno D Dominus noster Theodericus, ROMAM cunctorum votis experitus aduenit, O senatumsuum mira assabilitate tractans, Roman e plebi donauit AN Novas, atque admirandis Μ o E N i v v s deputata per annos singulos maxima pecuniae quantitate subuenit Sc. Et huc pertinent A Non vMi Hausiani verba pag. Iao. erit cit. Post facta pace in urbe Ecclesiae sinter Symmachum Papam & Laurentium schismaticum) ambulauit Rex Theodoricus R o M A M , , occurrit B. petro deuoti mus, ae si Catholicus. Cui Papa ΛΘmmachus , cunctas senatus, vel 'pulus Rom. cum omni gaudio extra urbem occurrentes. Deinde veniens ingre fusurbem, venit ad Senatum, ct ad Palmam populo, adlocutus, sie omnia Deo iuuante, quod in re Principes Romani ordinauerunt, inuiolabiliter seruaturum promittit. Per TR iCENNALEM TR I v H PH A N s populo ingressus Palatium, exhibenae Romanis Lu Dos CiR EN si v Μ. Do uisque populo Romano se pauperibus ΛNNONAS singulis annis, centum viginti miliis modios, se ad restaurationem Palatii, seu ad rem rationem' MOEM in riuitatis singulis annis libras ducentas de arca maria daniprecesit. Paullo post inquit: Deinde sexto mense reuertens

14쪽

RAvENNAM &e. Ita hic accurasus auctori . mibus conspirat cum C MALomo os mulque docet hoc Anno O, demum, adio domum Rauo iam vim, Roma ,ediciat Circensis, ut adeo secilis sit emendat exmdrini Chronici, atque a1Emmauto mistit AEdictum Rome editum nonnisi anno D. fuisse, .qψo demum urbem Rex ingress est. Sed.&alia adest inuo, quae hanc ipsam supputatiouem ulti sta re debet. Nimini minandinum sepius memoratum incidunt Decennalia Thyo lorici aegis, Romae ab eo cum pompa,

celebrata. Innuit ea AUCTO R AN ONYΜ v si quandos ibat, po tricennalem triumphans; vhi.

nemo non vitii reponendum esse, per cennale rei iam olim emendauit LVALEsius, qui tamen in eo salsus est, quod statuit Ostro Gothorum Regem, .ROMφ constitutum, Dee alis. per biennium anticipasse, numerando nimirumab am CCCCXCIII a secunda Epocha Thuod , rici, Odoacre trucidato & regno Herulorum penitus euerso. Neque enim, hoc insolens factum reputabat vir laudatus. At consutata. est. eius Opinio a CL. AN Tabio PAGio ες, in dissert. ιν m. Part. It Cap. II n. U. pag. yy. Lugdunens in Prolegom. num. XL. ωG

tic ad Anna . Baron. an. D. qui docuit, neque Theodoricum, neque ullum alium Romanum Principem per biennium anticipasse Decennalia. Celebrauit certe ea Anno tantum D.a ticipata per annum unum, numerando ab initio anni CCCCXCVII, quo ediderat Quinquen-. iis. Vide ANTON ii P Acili canonem tertium ininquennalium, Decennalium & id g .nus Festorum, Diineri. inpat. Part. H. e. a. num. I. pag. D. edit. cit. adde Hobgomena I. c., Et omnino de Decennalibus editis intelligenda esse citata AN ONYMi verba, docent, exhibiti Romae ludi Circenses, actus Ariumphus, facta populo donatio, moenium refectio, cuius generis res, annis his festiuitatibus dicatis, tantum neri solebant. Denique certum est haec solemnia plerumque illustrium legum promulgatione celebriora fuisse reddita, quod satis tetantur uuindecennalia Hadriani, in quibus Edictum Perpetuum publicatum, & Tricennalia Theodosia limioris, in quibus Codicem suum edidit. Hinc Theodoricus, qui retinuit omnia. quae quondam in italia Augusti facere consueuerant, in Edicto publicando secutus est morem

Romanorum Principum. Et ad Decennalia haec, videtur mihi etiam respicere laudatus AN ONYΜvs pag. 72a. scribens: Igitar Rex Theodoricus inliteratus erat, O sic obrutosensius bruto sensu) GmDEcEM AMNOs regni sui, quatuor literas subscriptionis EDic Ti Di discerenuuatenus potuisset. Tenemus occasionem ex auctoritate Chronici Alexandrini, qua Edictum confectum fuit, & sorte ea lucem astundere potest primis praefationis Theodoricianae ad Edicium suum verbis. suereia ad nos plurimae peruenerunt, intra prouincias nonnutios Iegum praecepta calcare. Et quamuis nudus iniuste factum possit sub tertim auctoris me defendere &c. Facile etiam mihi persuadeo, Regem ira adhuc recenti aduersus Iudices iniquos exacerisbatum , primo mox fricti capite seuerissime in eos animaduertendum statuisse : Priore timque loco saluimus, ut si iudex acceperit pecuniam , quatenus aduersum caput innocens contra Ieges se ruris publici cista iudicaret, capite puniatur. Denique etiam Tempus quo Edictum Publicatum est, tenemus memoria, simulque iudicare possumus, eX genuino atque integro Codice Theodosiano illud excerpi debuisse, cum Breuiarium Aniani, ut vulgo vocatur,

siue Lex Romana iussu Alarici Wisigothorum Regis in Gallia promulgata demum Anno D.

Haec erat sori facies per annos XXXIII. quibus Theodoricus iure pleno obtinuit Italiam:

cuius sub felici imperio plurimae renouatae urbes, munitissima condita casielga, admirandae tructa Palatia, nagnisque operIbtis antiqua miracula superata sunt, tesse CASSI ODORO is Chronicos quamuis negari non possit, ultimis imperii annis, in Ecclesiam & Senatum Romanum Regem fuisse paullo iniquiorem, qua de re agit saepe laudatus A NONYΜvs Hal onus. Succedebat Theodorico Nepos ex filia Amaloguentia, AthalaricasEutharici filius A.' DXXVI octo annorum puer, docente JORNANDE de Regnor. bucces pag. 2 ν. Tom. I. Scri . Rer. Ital. Pstocopio de best. Go h. lib. I. c. a. cuius mater sapientissime administrauit regnum, uam Reginam appellatam fuisse videbis apud C Assio DoRvM Lib. X. Ep. l. 3. I. Io. & Ep. M. e ea Theodahadus Rex, ut quae cum paruulo lio imperauit uela, nunc mecum decreuit regnareficiatu, & A v c T O st Hi s et . Mi s c E L L. Lib. XV pag. ros. Nom. I. Set Ut. sier. stat Gothi sibi Athalaricum ex Theodorici Regis sitia procreatum cum eadem Amala inta matre fisa in regnum praeficiunt. hIis imperantibus Senatui PopuloDe Romano iura omnia conseruata sunt. C as-s i O DD R VS III. a. s. . Commendauerat hoc in Senatum studium, simulque amicitiam cum Principibus Orientis sancte colendam, Nepoti avus. JORNANDEs de Reb. Geth. cap. v. Eisque in mandatis dedis, ne si testamentali voce denuntians, ut regem coorent rectius Cod. Ambros Mediol. aes testamentali lege denuncians, ut legem colerent Senaltim Populumque Romanum amarent, Principem Orientalem piscatum semper propitiumque haberent. qua de re supra etiam ex iisdem auctoris verbis nonnulla iam a me fuerunt monita. Erant imperantes audientes dicto; ibidem: Dum ergoadspem iuuentutis Atholaricus aeced ret, lamsuam adolescentiam, quam reviris viduitatem Orientis Principi commendauit. Vbi

Iustinus Augustus intelligendus, quamuis plerique & inter hos etiam Sis Nivs Asini num velint, & inscriptio Epistolae r. apud C Assio Dollum Lib. VIII. praeserat, Iustiniano Imperatori Athalaricus Rex. Sed notauit iam olim G vi L. PORNE Rivs Codices quosdam

Probae notae praeferre Iustino, quam lectionem postea Nico L. ALPΜANNus in non ad I hist. arcan. cap. fi non tantum in Codico vaticano vidit, verum etiam' vindicauit ex

Epistolae verbis, in qua audit Imperator Orientis, Princeps Immeaus, cum Iustinianus esset iuuenis, scribatque Athalaricus. Hos Genu eiu -- si tharicum in Basia primatae Tom. U. '' a ' cia

15쪽

claritate irarastis, & mox, fisus sper arma filius quamuis vobis pene videbatur aequaeuus.

Quae in Iustimuri non in Astimanum cadere debent. In ea praeterea epistola Rex nouus sustino commendatum regnum Italiae vult, & in fidem sele Augusti Orientis tradidit: Su Hobis, inquit, regnum nostrum gratia vineulis obligarum. Plus in ida parte regnabitis, Ubs omnia caritate iubetis. Nolo cumulare plura: ostenciam potius, regnante Athular co cum matre, supplementum nouum accessisse ad Constitutiones Romanorum principum, quas aut explicitas denuo, aut neglectas sorte in usum reuocatas, videre licet. Auus quoa Edicto cauerat, id volebat Nepos. Vide C Assio nostv Μ IX Har. ρ . Edicta Nortos Dom ni μι nostri, vel uniuersa praecepta &c. sub tanta volumus obedientia cinodiri &c Cum que Theodoricus Leges Romanasseruandas devoti me constituisset, Athalaricus Antecesso rem sequens idem sanxit. CAss Iono avs M. Var. 1 . Vos Gothi armis iura defendice, Romanos finite legum pace litigare. Imo facile quis animaduertere poterit, euoluenS huius aeui historicos, Athalarico in solio regio constituto. plus Romanis omnibusque italis tri hutum fuisse, quam cum ad gubernacula resideret Theodoricus. Erat enim mater regis tanto praedita animo, eaque instructa praeterea imperandi prudent;a, ad quam ingenii

Tara accedebat vis ut non tantum antecelluerit reliquos omnes Gothorum Reges, se i& RO

manis Principibus virtute clarissimis, par fuerit. Primo mox regiminis anno DXXVI de Oiscopatus Electione Rex erat sollicitus, quod ostendit Epistola C Assio ooat 11. Lib. VIII ad

Senatum Romanae urbis. Theodoricus enim Iohanne Pontifice mortuo anno recitato, elimgendi Romani Pontificis Ius sibi sumpserat, Felicem IV. Clero, Senatui Populoque Romano commendans, quem electum Athalaricus confirmauit. Successit in hoc ius Pontificis eligendi, fustinianus Augustus pulsis Gothis, idque post eum longo ordine Successores Obtinuere. Vide hac de re disserentem ANTON. PAGiv M in Crit. ad Annal. Baron. an.FIO nu/u. y. Fuerat tum etiam de foro Clericorum disputatum. Romanus enim Clerus, Pulla sus

actione, iudicem habuerat semper Romanae Sedis Antistitem, quod priuilegium forta vitimis Theodoriciani regiminis annis, denegatum, Athalaricus restituit apud C Assio DO-RvM Epist. a . Lib. VIII. Desinimus, inquit, ut si quispiam ad Romanum Clerum aliquem pertinentem, in qualibet causea probabili erediderit a me pulpandum, adflemissimi Vopu iudicium prius conueniat audiendus 6te. En se forte, quod credi nefas est, competens desiderium fuerit petitoris elusum, hinc adsecularia fora iurgaturus occurrat, quando siuas petitiones prob uerit a supradictae sedis Praesule fuisse contemptas. Qua constitutione OstrOGothoruin Rex reuocat ius Clericis olim indultum a Gratiano Augusti, Constitutione data Treuiris anno CCCLXXIII. L. M. C. T. de Discv. Ecclef. in Cleris. ab Honorio Aug. Leg. - . C. T d. t. data an. CCCCXll. ibi: Curicos non nisi aput Episcopos accusari conuenit, & Valentiniano confli tutione Aquilegiae data an. CCCCXXV. ad Bassum ,om. R. P. L M C. T d. t. ibi: Clo eos etiam quos indiscretim ad culares iudices debere deduci infaustus Praesumptor i Jo mnes Tyrannus 3 edixerat, Episcopali audientiae reseruannus: fas enim non est, ut diuini muneris ministri temporalium potestatum subdontur arbitrio. Imo eiu idem Valentiniani Nouedam XII. & Maioriani II. de Discopali iudicio, denuo Rex commendare videatur. Edictis postea emissis, Athalaricus Leges Romanas & in forum reduxit & inculcauit ludici-hus. Legitur Edictum Primum apud C Assio DonvM Lib. IX. epist. 2. Puocirca, inquit Rex , edictali Programmate de imus, ut siquis vexatus fuerit, aut iniuria, aut in dispendio Curialis, vel aliquid ei praeterquam iussum fuerit a nobis, vel ab aulicis, quorum intersunt

potestatibus imponere fortasse praesium erit, aut decem librarum aurι dispendis feriatur, i , qui tale aliquid pertulerit, mholimus profuturum: aut si facultas vindictae non suscit, perfusuariasupplicia laceretur. Et mox de Curialium praediis: Praedia curialium, unde miaxime meriocribus parantur insidiae, nudus idieita emptione pervadat. Ouia contractus dici non potest, nisi qui de Legibus venit immunitatem autem Curialium ab iniuria corporali iam olitia voluerat Constantius Augustus, editis duabus coiistitutionibus, altera an. CCCXLl X. Leg. v. C. T. de Decurion. altera CCCLlX. leg. I. C. eod. d. t. qua iudici poena auri pondo quinque , & ossicio eius decem fuit imposita, si quando ultra licitum aduersus Curialem exaris serit. Voluit idem talentinianus anno CCCLXlU. Leg. M. C. L. d. t. vetans Praeterea, ne quis auderet imponere aliquid Curialibus contra consuetudinem, quod vides Leg. a. C. T. d. t. Theodosius autem Drua an. CCCLXXX. Lege δο. C. T. d t. non modo iis eoisumque Privile iis optime prospexit, sed & in primis Leg 1. C de praeae se mancip. Curiat.

eorum praedia sine decreto noluit alienari. Verum Diui Maioriani lv. Novesiam r. De Curialibus, ct agnatione vel distractione praediorum is diuersis negotiis, fundamentum quasi esse Edicti Athalariciani inspicienti patebit, & annuente numine olim latius ibidem ostensurus sum. Edictum alterum, quod legitur apud EAssio Dollv M Lib. IX epist. N. vel unicum sufficere potest ad probandum quam sancta Ρrincipum Romanorum apud OstroGothos fuerit memoria, & quam sollicite Leges ab iis traditae, custoditae sint. Peruasionem damnatibidem Athalaricus, renouata Valentiniani Augusti lege: Et Sanctio, inquit, Divi Halentiniani aduersum eos speruasores diu pessime neglecta consurgat, qui praedia urbana vel rus ea despecto ruris ordine, per siestiosque praesumpserint, expulso pocessere violenter intrare. No- ueliam Ualentiniani quae inter Theodosianas est XIX. hic indicat, qua inuasoribus poena statuta: Vt qui quis posse rem de praerio rustico urbanoque demierit, posse ne protinus res

tuta, ea se ιotius Aut dudum eonstitutum est, ami one multatus, aestimationem reι occupatae mox cogatur inferre. Verum cum liactems tra0sgressbribus poenarum omne genus

16쪽

sorte Ieuius visum esset, Athalaricus addidit ibidem: His quis ingenuorum a arisbei cdum legis perius de viae idoneus non habetur, δεμ nurionis protinus subicerat ultor. uuia

plus debuit cogitore iura ρublica , qui se nouerat alibi non pessustinere vindisam. Praeterea de titulorum a Mone ibidem actum vides: ne quis nomine publica titulos praesum erit a gerezquod olim promouerat Honorius Aug. L. r. C. T. de his. qui potent. nom in sit. & auus The doricus Edieti siti, Cap. XLV. XLVI. Quae denique adiecta sunt doedonationibus, & aduersius Conctibinatum, Malineos, Latrones, Theodoni legibus in omni Italia cliu introducta fuisse, iamque modo, ut neglecta, iterum renouata, R inculcata omnibus illatiam inhabitantibus, paucissimi nesciunt. Addo ex CAsgro DORI Lib. VIII ep. at de liberali causia illa : nostris est Seculis inimicum, seruitutis iugo libera colu depriminre, quae respondent accurate iis in Ualentiniani Novella M. Cui non ingenuo morisarius est, quam iuguam sierasile

perferre. Gut L iELM vs FoRNE Ri us olim Athalarico regnante de panibus etiam gradit bus constitutionem emissam putabat apud C Assio DostvM Lib. IX. est.F. ibi: ut siue ingradu, flue in aliis locis frumentorum con ira potuerim inuenire, tantum sibi unusquisque Dominus, velfamiliae suae domus retineat, quantum se expendere posse cognoscis. Sed haec de a nonae flagellatoribus intelligenda, qui panici coemptam speciem in propriam redigebant substantiam. caritatem expectantes mediocribus gravem. In gradibus illi occultabant panes, quos Rex portitoribus inuestigatum missis, moderata pretii quantitate, mox distria buendos iubet. Quid Gradur sint, non ignorant illi, quibus nota sunt pistrina veterum,

per gradus erat clescendendum.

In aetatis flore constitutus Athalaricus Iustiniano Aug. IV. 9 Paullino Co C. A. D.

DXXX l V. tabe exesus obiit, postquam regitasset annos Ulll. P Roco ν ius de bH. Goth. Lib. I. cap. q. Auc T. His T. MisCEL L. Lib. XV pag. roή. Cui eodem adhuc anno successit annuente Amalasiuentia Regina, Theodotus siue Theodahadus Theodorici Regis ex sorore Amalafrida Nepos. Jost NANDEsri Reb. GH. e. 1' Pstocopius de ME. Mandri. Lib. I. c LCAS sto Do Rus X. y . qui datis ad Iustinianum Aug. literis petiit eius gratiam, promisi que seruaturum se omnia Antecessorum suorum. Vestram gratiam securus expeto , quam

praecellanti mam Domnam sororem nostram vobis pepigisse agnosco. Ab eius enim iudicio me nudatenus deviare certissimum est. Mox: Namst me militer diligitis, Regem quodammodo pariter e citis. Viae Os. a. Lib. X. De seruato autem romano iure habes locum lib. cit. Est s. ad Theodosium datu: Si quis habuerit cum altero forte negotium, ad communia iura Edictum Theodorici) descendite, fra vos tueantur, non iniqua praesumptio. adde I1. V. lib. cit. quibus Senatui Populoque Romano interposito iureiurando fidem promittit atque securitatem. Verum vix viderat se Theodolis lus in regio constitutum solio, cum mutato mox animo saeuiret in reginam Amalasventham, eamque custodiae mancipatam, satellitum Ope

in balneo sum aret. JORMAM DE s de Reb. Get. c. v MARcELLIN. in Chron. lusiniano M. ct Paultivo Cus. Reginae vindex grauissimus erat Iustinianus Aug. qui anno statim sequente DXXXV. & Mundo Militum Magistro per lilyricum imperauit, ut in Dalmatiam irrueret,& Belisiarium cum classe misit ad inuadendam Siciliam. P Rocopius Lib.I. e.1. de bel2 Goth. Hi nc per annos XVIII. turbis strepitibusque omnia bellicis per Italiam facta plenissima, quibus Rex i pie, cum vix per triennium praemisset regno A. D DXXXV. a suis occisus est, Ostri,Gothis sibi Arigem Regem praefici ntibus. CAssio Donvs Lib. X. D. 3 . 33. Hic

non modo lusinianum orat pacem Italiae vellet reddere, sed & ab eo in regno confirmari Vul . CASSio Dottus X. D. Hi omnia more vestro cogitetis, quatenus utrique Respublica restaurata concordia perfuerente in quod temporibus retro Principum laudabiti opinione fundatum est, sub vestro magis imperio riuinis avxjliis augeatur. Et cum Legatos in urbem misisset ad Belisarium, Romanis reuocat in memoriam benignitatem, qua Complexus eOS fuerit, PRO Copius de ME. Goth. Lib. I. e. sto. ubi sub finem videre licet. ciues non habuisse, de quo queri poterant. Accedit Papae S luerit, benignissimus in Vitigem animus. IDEM lib. cit. c. ai. imo & huc illa pertinent, quae supra ex oratione Lesatorum, qui ad eundem Blitarium milli fuerant, recitata sunt. infelix autem Rex, qualis futurus esset, Ostendere

satis non potuit. Inter medias enim turbas, cum per quatuor annoS parum fauente lar-tuna OstroGothorum studeret restituere imperium, captus Belisarii astu A. D. DXL. &Constantinopolin abductus est. Hildebaldum & Maricum succedentes, cum Vte rue ne per annuum quidem spatium ad gubernacula reipublicae residere potuerit, neque e serendis, neque conservandis te thus, turbulentis maxime temporibus, multum sollicitos esse potuisse, probabile est. Sed qui anno DXLII hos excipiebat Totius, restitit iustiniano Aug. per annos XL. Eius moderatissimum animum iustitiaeque cupidum, vide apud P Rocopi v M de bel2 Goth. IVI cap. n. Romam cum in potestatem suam iterum redegiΩset, Senatu conuocato, coepit exprobrare ingratissimum in Gothos animum, a quibus ast cti romani beneficiis atque ornati cunctis fuerint honoribus, κή άπεν βάνετε ιδ, ει τι πώς

quaerere, quid mali unquam Gothi iasis irroga em' instare vi dicerent, num quid boni a Iu- simiano Augusso occepi sent, ae singula recensendo eommemorare, honores fere omnes illis ereptos. Quae satis indi 'ant nihil nothos licet ab Imperatoribus orientis lacessiti essent, mutasse quoad statum publicum, imo minis a Totila ad Iustinianum seripta, & ab eodem

17쪽

historie -- nobis eonseruata, omnino fidem facit, nil magis habuisse in votis Totilam,

quam ut eodem iure, quo Theodoricus antea, id est, foederis nexu, α ex arbitrio Iumniant Possidere posset Italiam. Αιτεμα - εκ τῆς Memς - α σε τε προσιες l . -

plectaris i e , se nobis comedas: quom, monumenta atque exempla praeclarissima nobissum ditant Anastasius ae Theodoricus: qui nuper ita regnarunt, is pace ct felicitate aetatem si umimpleuerint. Hoc tibi si eoEditum erit, merito PATER MEus vocaberis, ae nos deinceps imquemcunque voles, habebis ARMostv Μ socios. Revoca velim hic in animum adoptionem

per arma, & in loco illustrando intelligendoque recte versaberis. Verum Iustinianus, qui Astica vindicata Italiam quoque cum imperio iterum sociare constituerat, negata pace, hellare voluit,&persequi Totilam: quem praelio etiam superatum anno DLIIoccidit. PROCOPIus lib. IV cap. s. mox & Teias fortissime dimicans cecidit, & Italia omnis, per LX annos avulsa ab imperio, Iustiniani Aug. victricibus armis succubuit. Et ab hoc ipso tempore Theodosiani Codicis atque Edicti Theodoricani auctoritatem de- έnsse in italia, vulgaris opinio. Rem fere extra dubitationem omnem positam pleriquo

autumant, ego vero alia omnia Censeo. Taceo eos, qui statuunt, nec uiuo Iustiniano nec

multo post, vel Romam vel in Italiam peruenisse Pandectas, quorum in numero est FRAN-ciscvs BRO Eus in hist. Iur. Chronolog Sed laudo potius magni Viri CARDINALIS DRLvc A iudicium, qui media insistens via, deseruit. praediat. discuri. r. num. D. & de Reudis dia U. . num. r .au: Eo tempore, quo Corpus Iuris confectum, modica erat Imperatoris Iustiniani isas in Italia, tuaque i a cires obitum eius celuit. Hndo dictae Ieges licet ad has partes traductae vel nunquam receptae fuerunt, veI ob diuersas dominationes abolitae. Liquebit ex paullo post dicendis, multa elle, quae Eminentissimi Viri stabilire possunt sententiam. Certe, quoties ego intueor Iustiniani Constitutionem ad Aniec Fores de Conceptione Digestorum, toties nescio quid mirabile mihi videre videor s. 7. ibi: Haec autem tria volumina snobis composita tradi eis tam in REGiis vRni avs , quam in Beotensium celeberrima ciuitat votamus. Et in Ox: Si au uerius in posterum tu hoc perpetrare, se extra vRBES REGIAS, O Beotensium metropolim hoc facere &c. poena plectentur. se reiicientur ab ea riuitate. Data est Constitutio XIII. Mai. Ion. m. Iustiniano Perpet. ter Con l. qui annus est DXXXm. Et id quidem non nescio , tum in Romana ciuitate eiusque Gymnasio praeter Professorem Grammaricae, Rhetoricaeque Artis, fu i sie Iuris Expositorem, quibus viris a Senatu Romano stipendia perloluebantur, docente Cassio DORO Epistola ad Senatum Rom. Lib. IX. a . In successor, inquit, Scholae liberalium literarum, tam Grammaticus, quom orator, nec non &1vstis ExposITox commodasui decesseris ab eis, quorum interest, fine aliqua imminutione percipiat. Sed erat Roma sub potestate Athalarici Regis,quo tempore mox memorata Constitutio emissa est; neque perspicere possum, quo iure 1cribere potuerit Augustus Orientis, tradimu voLvMus. Suspieio sere apud me oritur, scriptum fuisse, in regia urbe, idque occupata Italia postea mutatum. Utrum publica, an priuata auctoritate, nescio. Certe late videas in hac Constitutione actima de Privilegiis Academiarum, Constantinopolitante &Berytensis, sed altum quid sibi vult de Romana silentium 8 Utraque & Praefecto Vrb. Constantinop. & Phoenicum praesidi, Episcopoque Berytensium commendata, ut curam earum gere rent. Sed cur Romauom Academiam nemini commendauit 8 Si Legum Corpus ad Athalaricum misisset , ut publicaret subditis Romanis ex foederis lege , qua obligatus cratostro Gothorum Rex Orientis Principi; idne putas Cassiodorum, qui quae ad statum Pu-hlicum faciebant omnia diligentissime curabat, tacuisse Z Sed ne vestigiuin quidem apud eum Iuris lastinianei. Et quod maius est: sibine quis persuadere poterit , Iustinianum Principem famae studiosissimum silere potuisse auctoritatem , qua inter Gothos exsplendueriti Vix labiam superauerat, & ad nauseam usque sere ubique victorias de gente reportatas memorauit. Et qui ubique sibi similis est, magnifica & heroica facinora, & tot tantumque decantando pro republica curas, hunc quis statuere pollet , hic sibi omnino dissimilem suisse. Sed sorte crederent nonnulli, Legum Corpus, Iustinianum Senatui tantum posutoque Romano commendasse , cui erat vinculum arctius cum aula Constantinopolitana. Verum & hic ego dissentio. Academia enim Romana, Olim tot munita Privilegiis ab Imperatoribus, & ad quam frequentissime, non tantum Itali sed & exteri adierant, hoc ipso tempore ita ab ipso Senatu neglecta fuit , ut. necesse habuerie Rex instinctu matris Amalasventhe doctissima: foeminae, hortari Senatum, curam eius gerere vellet, &de commodis Prosetarum esse sollicitus. Neque etiam certi quid possum elicere ex Epigrammate Digestis praefixo, valuerint iura lustinianea in Italia, necne; siue statuam auctorem eius συκαμον Iusti hiano , siue per aliquod temporis interuallum post Imperatorem vixisse. Ita autem ille canit:

Europae vero atque Asiae, Labiaequo subactae,s num omnes populi Regem DominumqWIurmur.

18쪽

Sequitur enim Poeta exactaimolia Iustimani in Constitutione de Confirmat. Digesi ad Danai. quae dataetiam anno DXXXIV. quo nihilPossidebat Orientis Augustus in it lia; 6.13 Post Europam enim se Mactio labia nostro eris siuncta es, &iterum illa, rara. s. a

de veter. Iuri enucleonae eodem etiam anno data, pos Europom enim se viram, O sola labia nostro imperio adiuncta est. His ductus rationibus per Ei uropam Italiam non intelligo, quam Gothis nondum extorserat, sed Thraciam, Macedoniam, Thessaliam, Graeciam , Dalma-ιiam, Daciam; & IIbricum maxime, cuius Praelaeto Praetorio legum corpus ubique commendatissmum voluit. Verum quid tandem, dum tantopere fluetuo, a me expectandum est 3 En liberrime iam, quid sentiam exponere volupe. Atque negare non possum, admodum mihi placere Cardinalis DE Lvc A sententiam supra recitatam, a qua tamen discedo, ubi existimat magnus Vir, Ius Iustinianeum nunquam in Italia receptum fuisse. Re- .liqua enim nobis sunt maximi momenti testimonia, quibus docemur contrarium. Rem omnem hoC modo concipiendam esse , iudico. Iustinianus Aug. recuperata Sicilia Separte Italiae inferioris, quod factum primo mox anno belli Gothici, A D. DXXXV.& anno

sequente occupata Roma, ut probatum est ab ANT. PAGIO in Crit. adAnnat Baron an. By. num

. sub edictali forte programmate Corpus legum ad occupata loca transmiserat, quod docet verbis expressis eius Pragmatica Sqnctio de statu Italiae, quam Iulianus Antecessor nobis con seruauit, cap. XL. Iurain per ves leges Codicibus nubis insertas, quas iam sub Edictoli Progra more in Italiam DuDvM misimus. Subscripta est pragmatica Idib. Aug. Const. Imper. D. N. Iustiniano PP. Aug. Anno XXVIII. P. C. Basilii Anno XIV Nars Hr. IV. Praeposito discri Cubiculi:

Antiocho n. Magni co Praefecto per Italiam, qui Consulatus incidit in annum D. DLIV. Et licet in ea dicat imperator, dudum missas esse in italiam Leges, fieri tamen id prius nullo modo potuit, quam annis supradictis, quibus demum potissima eius prouinciae pars fusis Ostro Gothis, sub potestatem redacta est. Haec ipsa Sanctionis verba , inagis suspectum faciunt locum Constitutionis ad Antecesi ores superiorem , cum hic profiteatur Iustinianus leges se sub Edictisti Programmate misisse in italiam, quod iis temporibus, quibus illa constitutio data nequaquam , sed his demum annis fieri debuit. Atenim vero, Cum Per tot annos. quod supra saepe memoratum bellum per Omnem gereretur Italiam, modo imperatoris exercitu longe lateque victricia circumferente arma, modo ostro Gothis qui ad desperationem adacti erant, hostes suos pellentibus , facile est ad intelligendum, Leges non prius, quam per Italiam firmissum pacestabilita, proponi atque in iudicia introduci omnia potuisse. Id autem factum demum statuo A D. DLIV. post Cos. Basilii XIII. aut secundum alios

XILL Licet enim Totius iam anno DLII. fusus&vita spoliatus suisset, rern otus quoque es.set Teias aut anno eodem, aut certe sequentis initio, finis tamen bello in Italia non nisi anno DLIV. impositus. quo Gothorum reliquiae ad ultimas redactae miserias, ex Italia deportatae sunt, & Pax restituta. Vide AGATHi AM S HOLAs TicvΜ lib. a. his pag. M. Fo. edit. Paris. pag. 3α edit. Henet. qui narrat, Gothorum bellatorum ad septem millia, qui in castellum Campsis se receperant, tandem deditione facta, ne nouis imposterum rebus studerent, Bygantium ad imperatorem transmissa esse. Memorata autem Pragmatica Sanctio non tantum hoc anno data est ad Antiochum Praesitat sed exprestis etiam insuper verbis fidem facit, tum demum & staliam post diuturnam auulsionem cum imperio Romano iterum unitam esse, & communes leges habere coepisse. Ita autem Cap. XL m v NA volente Deo facta R GP v s L i C A, legum etiam nostrarum ubique prolatetur auctoritas. Accedit momentum aliud

non minoris ponderis. Nimirum in annum DLIV. incidunt Tricennalia lustiniani Augusti. In iis autem, quae ad Principis gloriam atque ad uniuersi imperii bonum videbantur conclucere, facta scimus. Hinc lustinianus Cap. I Pro petitione Vigilii venerabilis iantiquioris Romae Episcopi, quaedam diseonenda censiuimus ADv Ti LiTATEΜ ΟΜΝ iv mpertinentia, qui perincidem tales partes habitare noscuntur. Vidimus supra iisdem annis addictam fuisse quoque legum publicationem, eundemque Iustinianum in Quinquennalibus Codicem, Certo constat. Hoc ideo anno, quo sidere felici Orientis Augustus Romanarum prouinciarum praecipua in liberauerat a barbaris, eam romanis suisque legibus imbui voluit. Vide integrum cap. XL ex quo iam aliqua superius excerpsi: Iura insuper vel leges Codicibus nobis insertas, quas iam Laectati Programmate in Italiam dudum misimus, obtinere sancimus 3 sed O eas, quas posia ea promulgisuimus Constitutiones, iubemus sub Minali Programmate vulgari, se ex eo tempore, quo fisb Edictali Programmate vulgatae fuerunt, etiam per partes Italiae obtinere , ut una

υolente Deo facto Republica, legum etiam nostrarum ubique prolatraur auctorisas. Pributa, quae iis annis quoque relaxabantur ex more, ut patet ex Tit. Coae Theodos de annon. Ostibus.

hoe anno etiam in Italia in his Iustiniani Tricennalibus relaxata sunt, vide Pragmat. Sancti. cap. IX. Beneficia de more concessa & indulta ab anterioribus Principibus, collata etiam iam in Italos, & in specie Romanos, vid Sanct Prag CXXV Et cur plura cumularem 3 omnia enim exacti Is me sibi respondent, Solenne Tempus, Tricennalia, & maxime adcommodatum Legum publicationi, Pacata Italia, & ipsius tandem Pragmaticae Subscriptio. Puto constare, Ius Iustinianeum in italiae sora introductum suisse, quod sibi tamen vix persuadere poterat Eminentissimus Carrinalis DE LUCA. Vtrum Vero post haec tempora, ob divorsas dominationes Ius illudfir abolitum, quod Idem existimabat,an neglectum modo bariabari et in Seculis iacuerit, iam inquirendum venit. Iustinianus Auginusper XL tantum annos absoluta & summa cum potestate tenuit Italiam, excessit enim e vivis A. D. DLXV. quo eo.

dem Iustinus Orientis imperium tractare coepit. Hic nondum per M. annos imperauerat Ita- haer

19쪽

lim cum in eam prouinclam Langossessi A. D. DiXVIII. Narsete euocati lmiptionem

facerent, firmissimamque ibi constituerent sedem. Vix itaque per XV annos Ius lustini neum solum auctoritatem in ea imperii parte obtinuit. Quid Longobardi uarbara gens, S partim gentilium ritibus addicta, non nisi caedes facere, furere inmensum m modum, conis temnere veteres incolas & fugare. Quis ergo dubitare poterit, altum diu legum lume li-

lentium p Tandem autem mitiores mores, in cultissima sedentes terra, optimam moratu-simamque vivendi romanorum videntes consuetudinem, ex continua conuertatione Induerunt; cumque antea non scriptis legibus, sed consuetudinibus regerentur, Circa sunum

DCXXXVIII. Edictum a Rothare Rege publicatum, acceperunt. In eius Prologo, quem prae posuit Editioni legum Longobard. CL. M v ΑΥΟRIus, quemque vulgauit etiam CL. SI GONIVs de Regno Ital. Lib. ILp. v. romanarum quidem legum nulla fit mentio, nihilominus tamen ex iis, quae ibi dieta sunt, concludere licet,Romanis subditis Longobardorum Regem, opitulari eupisse, ibi Et ob hos eo derantes Dei misericordiam, necessarium esse prospeximus praesentem corrigere se componere legem, quae priores omnes ct remouet se emendet, ct quoddes iiciat. O quod est superstuum ab indat. Et in unumprovidimus volumen complectendom, quatenus liceat unicuique Salva lege ct Iustitia , quiete vivere. O propter opstrationem contra inimicos laborare , seque Auosque defendere es. Antecedentia vero, siquid ego video, docent satis. noluisse Rotharin, ut a Longobardis, qui nullis alligati legibus vivebant, Romanorum reliquiae opprimerentur. Dicit enim Rex, maximam se gerere sollicitudinis curam pro subiectorum commodis , praecipue propter assiduas fatigationes pauperum, romanorum scilicet, quos tractabant barbare, se propter superfluos exactiones ab his , quas iidem Longobardi faciebant contra ius aequumque , &.contra eos, qui minorem habebant virtutem, quosque etiam vim pati Rex ait. Ubi nemo non videt, indigitare Prologum Romanos, quos elatissimo animo altoque supercilio, ut imbelles , vecordes, segnes minusque strenuos contemnebat Longobardorum sera gens, atque tantum non omnibus incommodorum premere cogitabat generibus. Firmant autem sententiam meam sequentia verba, adscrip-

ta paulo ante, sit ob hoc considerantes Dei misericordiam , quae Regis animum in Romanus clementissimum indicant, di pacis quietisque publicae studiosum, quo pertinent illa etiam: quatenus liceat unicuique salva lege se Iustitia quiete uiuere , quae nescio quid commune habere mihi videntur cum illis Theodorici in Prologo, Salua Iuris pubtici reuerentia , ct Iegibus cunctorum deuotione seruandis; sed nolo diuinares admittunt eni in aliam&co mmodam quoque verba interpretationem. Licet autem extra dubium sit, in Prologo Rotharis Regis de Romanis subditis agi; id tamen affirmare non audeo, utrum Theodorἰ ciani Ε -cti exemplo idem titulus legibus Longobardorum praefixus sit, an vero illud legum Corpus

minus tum notum fuerit. Tacent enim coaevi, sine quibus deliramuS. Neque temere pronuntio , vestigia hinc inde legum Romanarum in legibus Longobardicis apparere , in qua ego haeresi dudum fui, quam recte, nescio. Certe quoties vel primam legum Longoba

dicarum paginam intuebar, mox nescio quid romani indicare videbatur cap. IV. Leg. Koiharisi pag. Z. edit. Murator. al. Lib. I. I. s. di quis inimicum publicum intra prouinciam inuitauerit, aut introduxerit anima incurrat periculum. Magnam hic conuenientiam cum illis,

quae continentur Ieg st. Coae lust. de remilitar. me depreliendisse putabam. Sed mitto haec aliis ingeniis, quibus iucundum erit per otium haec inuestigalle. Ex indubitato potius loco ostendendum est , Longobardos clementiores faetos , facultatem dedisse Romanis sua vivendi lege. Ita enim Liuiprandus Rex Lib. VI cap.37. edit. Murat. al. lib. f.3o. a. de 1cribis; De scribis hoc prospeximus, ut qui chartam scriUerit, siue a legem Longobardorum, quae apes t sma in pene omnlibus nota est, Aue ad legem Romanorum, non aliter faciant, nisi quomodo

in Elis legibus continetur. Nam contra Longobardorum legem aut Romanorum non Aribant.

uuiasi nesciuerint, interrogent alios ; se se non potuerint imas leges plene scire , non scribant ipsis chartas. Et qui aliter praesumpsit acere, componat gui geld suum , excepto δε aliquid

inter conlibertos conuenerit. Et si unusquisque de lege sua descendere voluerit, ,piniones , conuentiones inter se fecerint, ct ambae partes consenserint, istud non reputetur contra legem, quod ambae partes voluntarie faciunt. Atque haec fidem faciant: primo; secundum virumque legem Longobardam Romanamque fuisse eontra eius factos: secundo; necesse fui sie, ut insererent notarii contractibus, ad quam legem ii essent consecti, quorsum pertinent illa, de lege sua descenderer terris; rariorem usum fuisse romanarum legum in ditionibus atque terris, quae Longobardis erant subieetie, quo illa pertinent, quae opertissima Opene omnibus nota est. Sed quae illa tandem est Romanorum lex, quam hic Longobardorum Rex innuit Luitprandus 2 Profecto non potest esse alia, quam a Iustiniano Augusto transmissa sublidictali Programmate in italiam. Breve vero inquies , fuit tempus, & nondum annorum

XU. quo publicatum fuit, gauisumque id legum Corpus publica est in Italia auctoritate, cum iam irruerent in eam prouinciam barbati. Aesi ita Tibi videtur, cogites velim, quid cum

veritate magis sit consentaneum, leges eas valuisse, haesisseque incolἰs, atque in foris receptasfuisse, quae proxime fuerant introductae; sed & ea praeterea auctoritate munitae, ut aliarum omnium Cestare usus deberet r aut illas obtinuisse Theodosii vel Theodorici, quae per XIV annos fere in Italia siluerant, numerando nimirum a coeptis bellis cum Ostro Gothorum gente, A. Di DXXV. ad annum Vsgue DLIV. quo pacata, ut supra ostensum est, fuit Italia. & addendo demum annum D VIV. quo in eam prouinciam intrarunt Longoba

di. Illae Pro'inciae pinerea, quaeresiduae in Italia Orientis principes Dominos venerabat

20쪽

tur, latis euineunt Ius Iustini eum omnino' fuisse receptum Considera illam Exae Chorum valentissimam sedem Rauennam , quae demum ab Ai Ipho Anno Seculi octaui

LII. eXpugnari potuit, XXII. annis ante . quam Omne Longobardorum regnum a Carolo Francorum Rege destructum est. Cogita Romam a Longobardis nunquam sub iugum mi Lsarn, cuius urbis Episcopi, senatus Populusque, maiestatem aulae Constantinopolitanae comtinua suspiciebant submissione. Videbis Iustiniam Leges in soris perstrepere, videbis Sanaetismum Episcopum Gregorium ad Codicem & Nouellas prouocare. Nonne mox conis cludes, si Iustiniani leges in urbe valuere, etiam secundum eas vivere debuerunt, qui erant ante portas, quales erant romanorum reliquiae a LongobardiS iam subactae' Noli autem a me quaerere , quae iudiciorum tunc temporis fuerit torma, romanisne sui iudices , uti

quondam sub Ostro Gothis, fuerint; qui valuerint libri, Coclexne solus cum Nouellis, an Digesta quoque, id enim scimus iuxta cum ignarissimis: tantus hic in historica re hiatus. Sufficit nos intelligere posse, valuisse Ius Romanum sub Longobardis, & id quidem lusinianeum. Longobardorum Regnum Carolus Francorum Rex attriuit, captoque Desiderio, ipse alianno DCCLXXIV. in italia regnare coepit. Vide Si GO NivM de Ergno Ilia. Lib. IV pag. so. Iam quae Legum Romanarum fuerit facies imperantibus Francis disquirendum venit.

Noverat haec gens Romanam legem, cuius rei insignem testem adduco Advocatum Coninstantinopolitanum AGATHi A ai Histor. Lib. I. pQ Io. edit. Venet. Eισὶ γάρ si θάγγοι, ου νο

και NOMOIΣ ΤΟΙΣ ΑΥΤΟΙΣ. Sunt enim Franci non campestros, ut fere plerique barbarorum, sed in Politia ut plurimum utuntur Romana, &LEGinvs i Is DEΜ. Non solum E clem icos homines romanam legem amplexos esse scimus, uti patet ex Lege Ripuariorum tit. LVIII. g. r. ibi: Hoc etiam iubemus, ut qualiscunque Francus Ripuarius heu tabularius semuum suum pro animae Dae remedio, seu pro pretio secundum legem Romanam libertare voluerit, vi in Ecclesia coram Presbteris Diaconis, seu euncto Gero O plebe , is manu Episcopi seruum

eum tabulis tradat, ct Epistopus Archi-Diaconum iubeat, is ei tabulas secandum legem Romanam , qua Ecclesia vivit, scribere faciat: sed romanorum etiam reliquiae inter Francos degentes, ex indulgentia Regum, sua gaudebant lege. Audi Regis Chlotharii Consi tutionem generalem, datam Circa annum DLX. cap. IV. pqg. 7. Capitular. edit. Balvet. Imrer Romanos negotia cauHarum romanis legibus praecipimus terminari. Adde Cap. XII L in sim ubi vult, Iudices ne uicquam aliud agere aut iudicare, quam ut haec prcceptio secundum Legum Romanarum feriem continet. Neque lain arcessere alia ex VLδc VII Seculo loca , neque etiam de recentiori aeuo disterere vacat, satisfaciet autem tibi vel unus I tus, Io. GOTT L. Ugis E cius in libello molis non magnae, sed ponderis si res spectes, maximi, quem de Historia Iuris concinnavit, Lib. IIJ. ιδ.pag.36ρ. ubi de Lege Romana sub Francis vel inde a RSeculo docte disputat. i Est autem Lex illa, quod silentio non praetermittendum, notissimum Compendium Legum Romanarum ex Codice Tlieodosiano iussu Wisigothorum Regis Alarici confectum. Hoc in Italiam nunquam antea inuectum, ut ex eo forenses deciderentur caullio. Repete Ostro Gothorum regnum. & non poteris non mecum sentire; intuere dein in Iustini 1num Triumphatorem, &in Edictale illud Programma , quo Legum Corpus suo iussu factum, in italia valere voluit. Longobardorum autem regnum, de quo paullo ante, si pensitaueris, non tantum nullum inuenies vestigium huius Wisigothici Compendii, sed & conssiderando per singula fere lustra aut selitationes, aut hella cum Gente Francica, animaduertes facile, Legem inter Francos usitatam, Romanis subditis suis, Longobardos vix permissuros fuisse. Et quid opus tandem erat accipere Legem a peregrina natione , cum italiae incolae proprias familiaresque sibi dudum haberent. Male profecto faciunt, qui, respicientes ad illa tempora, quibus Ius Iustinianeum iterum reductum in sora Italiae, nescio, quae tibi fingunt dubia, & multum clamitant, qui fieri potuisset, ut Ius plane neglectum, nulliusque usus per aliquot secula, tandem subito reuiuiscere potuerit. Dein hebant enim illi cogitare, id forte fortuna factum, ut prauati Doctores, qui iura romana in Academia Constantinopolitana nota sibi reddiderant, tot plausibus excepti fuerint, quodque tantus hominum numerus, qui e scholis eorum prodiere, inundauerit quasi Italiam. Sed inferius hac de re etiam paucis. A Caroli M. aeuo certe cessauit Iuris lustinianei usus in Italia, a quo Lex Romana, id est, Codicis Theodotiani, Gregoriani etiam, atque Hermogeniani ICtorumque nonnullorum fragmenta, in forum introducta. Videas monumenta publica hoc aeuo condita, in quibus facta Legum romanarum mentio, & non aliud nomen nisi Legis Romanae usurpatum obseruabis. Sed ita tantum audit,saePius memoratum Wisigo

thicum Breuiarium, de quo operose disputasse, labor soret inutilis. Accedebat; Fra cos, ante occupatam Italiam, didicisse sapienter& cum laude regere secundum hanc Legem romanorum in Gallia reliquias, eam sibi reddidisse familiarissimam, tantoque maioris feci Lse pretii, quo maius videbant eius aestimium apud Clericos, & tot encomta in Conciliis, in consensu illo venerabili Episcoporum, qui limul in aula erant potentissimi. Ii, quieuoruuunt historicos huius temporis, sciunt in italia secundum triplicem legem vixisse homines. Franci enim, qui magno comitabantur numero Reges suos, dignitatibusquo assiciebantur in Longobardia, aut priuatam degebant in his xerris vitam, allecti' aeris clementia&vhere te soli, Glisam profitebantur Legem. Longobardorum autem reliquiae humanissime a victo ribus Francis habitae,sua, id est, Longobardica vivebant: & his mixti Romanἰ, Romanam ampleri

Hebantur. Praefatio CapituIorum, quae addita sunt a Carolo M. ad Lesem Longobardorum