Duo Gallicarum rerum scriptores nobilissimi, Frossardus In breuem historiarum memorabilium epitomen contractus Philippus Cominaeus De reb. gestis a Ludouico 11., & Carolo 8., Francorum regibus. Ambo à Ioan. Sleidano è Gallico in Latinum sermonem conu

241쪽

ir I FRUS SARDItandem, ut cum hoste confligerent, copias

contraxerunt. Interea Hispanus mirari tarditatem atq; moram Borbonii, quem unum

adeo multis iam diebus expectabat. Porro, consulti denuo Galli, quorum apud regem non leuis erat auctoritas, quod nuper sἡnserant in in eo perstabant etiamnum , existimantes, minime pugnandum in Anglos .et-tiamsi quaedam occupent, posse illa facili

manu Iecipi. futurum ut quotidianis mili-

radi laboribus defatigati, interim dissi uentes calore nimio, interim hausto& admisso aere soluti, in aegritudines incidant. Nimirum hoc adeo sic euenit. Nam e calore &huic contrario frigore ab ipsis captato, se bres & pestilentiae coortae. Ad hoc, equi propter pabuli penuriam, maximo numero inedia peribat. Hinc querimoniae & lacrymae miserorum , infelicitatem suam deplorantium. Lulitanus in his malis a Lenclastrio consultus , putabat propter aeris intemperiem diuertendum in oppida iam occupata bello, & soluendum exercitum: ille contra vereri, ne dimisso milite Borbonius, quem aduentare sciebat, imparatos opprimeret. Cum igitur moueri castra non placeret, perduxatum est sub odio. sed miserum erat inare Anglos, qui, cum neque feruentissimis

242쪽

ΗIsTORIIT LIB. III. 2I'tissimis illis aestibus, neque firmissimo vino

potando assuevissent, morbis correpti, vix animam aegri trahebant. Ibi tum magi sterequitum, qui miseriam omnem aliquanto propius & audire poterat & contemplari, propterea quod ad eum pleraq; omnia de ferretur, re omni apud Lenclastrium exposita , praesenti divit opus esse & breui consilio. placuit igitur milite omnem exauctorari. Quo nuncio accepto, magna fuit in exercitu & castris laetitia. Sed non videbant qua via redirent in Angliam. Longius aberant a mari: dc pleriq: sicera ut affecti morbis, ut fluctuum insaniam ferre non possent. Terra non patebat exitus, quod iter faciendum esset per Hispaniam, Nauarriam& Ar-ragoniam, regna c5soederata. Quid agant

MisIus est ad hostem Decialis, qui nobilibus aliquot Anglicis veniendi, redeundi & colloquendi facultatem impetraret Hispanus, quid hoc nouae rei esset admiratus, petitionem admisit. Ea fuit eiusmodi, ut, quandoquidem grauissimis morbis affligeretur omnis exercit , memor humanς miseriae, quet sit Omnibus comunis, permitteret aegrotos

diuertere in sui regni oppida , & ibi comotari donec melius haberent. Creteros vero,

qui vellent ad suos reuerti, sineret tuto per

243쪽

Nauarriaeque reges pro ipsis, quo tutum haberet iter, intercederet.Hispanus, facita deliberatione, se quidem baec omnia, quae potuissent, facturum . sed iis conditionibus. vi,qua vel recta in patriam se conferrent, vel qui postea valetudine recuperata essent abitura, sancte promitterent, se neque redituros ad Lenclastrium, neque gerendi belli caussa intra sexennium in Hispanii venturos. Haec etsi grauia illis erant: tame ad suos redeun

di desiderio vi debantur etiam grauiora sis cepturi futile. Lenclastri . qui oblique per 'alios negotium hoc egit, ne quid ab hoste vaderetur rogasse, Compostellam rursus petebat, infirmioribus in vicos & oppida vicina delatis. Ex iis vero, qui repetebant Angliam, praeter populare multitudinem, interierunt etiam plurimi genere nobiles in

Via. ,.cu aduersius morbos erigere se, & sustinere non possent. Interim Borbonius, qui longum tempus haesit in illinere, stram Auenione Clemetem salutauerat) in Hispanias accessit:&, quanquam de soluto exercitu accepit, tamen, cum eo usq; promouisset, nisi compellato prius rege, minime iis locis abire volo t. Hispanus vereri, ne Gallicus mi lusi diutius ibi commoratus, aut saltem ad- - .missus.

244쪽

HISTORIAE LIB. III. Imissus, flagitaret stipendia: quae si denegarentur, agrum depopularetur: itaque Bor-bonio, quem alioquin omni humanitatis &beneuolentiae genere prosequebatur, ab aliquot post diebus qui in eo venisset, ex co- filio suorum ostendit, hoc tepore, cum ho si is vltro discederet, externo fibi milite nihil esse opus. Ille dimissionem hanc no modo no inique tulit. sed gratum etiam habuit occasionem sibi datam inde commigrandi Lenclastrius , aegritudine graui amicius alia quandiu Compo stellae, recuperatis tandem viribus, ut de Borbonii abitione cognouit, reditum ad suos & ipse cogitabat: cum pro pter eas, de quibus diximu calamitates, ad id quo volebat, peruenire non posset. Acceptis igitur a Lusitano sociis & classe vela verisco inmittens,intra paucissimas horas Baio nam appulit. Hic liceat videre quam sint mirabiles, quam deplorandi humanae vita: casus, quam incerti cogitationu actionumque nostrarum omnium euentus. Nimirum

iste, qui plurimis annis hane profectionem

ardenter a se expetitam, impeditus nuc bellorum tempestatibus . nunc seditionibus in Anglia coortis, quo voluit tempore, per fi cere no potuit: iam post qua a Lusitano cre bris legationibus vocatus,in regnum haere-

245쪽

2 PROS SARDIditarium suae coniugis venit, non persectare vlla memorabili,& amisso milite, supplex. tacite factus hosti , omittere conlilia & rationes omnes, adq; suos redire coactus tandem fuit. lSupra meminimus Ducis Geldriae: qui bellum in Gallias de nunclauit, idque su perbe & tantum non contumelioSe, praeter comunem & usitatum indicendi belli morem. Porro. ut clarius accipiantur omnia, res ita habet; Geldriae Comes, Regnoldus, prodi-ralitate Jctu2n multum labefecit ditionem tuam.Cumque locum & dignitatis gradum in his angustiis aegre tueri pollet, adito Coloniensi praesulereognato, rebus suis consilium optabat. ille, post liberiorem obiurgationem. Satis, inquit. vides ipse &intelligis, non esse principem ullum is aut alioqui

virum nobilem, quantumuis tenuet in , qui filiam suam uxore tibi dare velit, non solum exhausto& inopi, sed vehemeter etiam Ob arato. Caeterum is que Bertholdu a Mech linia vocant, mercator praediu es, filiam habet unicarma magnis etiam principibus eX- . petitam, propter amplissimam dotem. Non

alia via melius tibi consuli possit, qua si praedam istam inuoles. Mittendus eii ad illum

246쪽

si a redimere velit arces & oppida creditoribus oppignorata. & simul debitu quo tu illi obligatus es ,remittere, ducturu te filiam ipsius uxorem. Placuit con filium, di missus qui rem exponeret. Ille postquam orationem accepit, bene secum agi respondit, occum familia sita omni, siquide in silia sua reputetur tali marito no indigna videre se rationes cur Gesdrus id faciat, nimirum via

creditoribus expeditus libere sua possideat. Se qaidem a propositis conditionibus nihil

abhorrere, quin potio connubium hoc r tum habere: sedit. ii de ille praemoriatur nou relicta labor lessio rerum o irinium ad filiam trans ictatur,& penes eam si, quoad vivat. Si vero coringat ipsam pra- mori, susecptis e coniuge libetis, ut tum isti in paternam hareditatem omnem admittantur, nec illorum rtunae oblit, etiamsi

aliam post ille ducat illustri oti genere narum.& prolem excitet Ista cum non displi. cerent, Bertholdi silia Maiia nupsit:& quarto post mi pinas anno,cum maritum isabella filia auxi dei, e vivismigrauit. Geldrus , a,hLius in te. itu, alteram duxit Edi ardi regis. Angliae, multo omnium pi udentissimi, io rorem isabellam. e la alias tulit Regocildum

247쪽

22 FROS SARDIFam unam Ioannam. Euenit, ut Regnoldus ta filius quam pater vita decederene. Eduardus matrimonio sibi iunxit Aiberti Bauariae Ducis filiam. hic in praelio aduersus men- flaum Brabantiae tum principe, grauiter vulneratus, vitam finiit, non relicta sobole. Successione igitur ad se pertinere post fra-ν trum suorum mortem, loanna putabat. I sabella autem, ut quae priori matrimonio esJet nata. sibi iure deberi omnia contendit. hanc Ioannes a Bloys uxorem habuit: cui super haereditate magna suit cum aduersariis decertatio, futura procul dubio multum acerba, & in bellum uir ira, nisi e vivorum illa sodalitio migrasset. Itaque morte ipsius ex tincta simultate, Ioanna. quae Gulielmo, Iuliacorum plincipi nupserat,vnica patris haeres absque controuersia omni,filium e coniuge sustulit , eiusdem quo pater nominis. Hie Alberti Bauari filiam quae nupta quidefuit Eduardo, sed propter teneritudinem aetatis, puella permanserat) in uxorem accepit, factus hac ratione Geldriae Dux. Nam

Regnoldus, qui Eduardi regis sororem sibi

per connubium adiunxit, ob amicitiam αinita foedera cum Anglo, multum erat gra tus hoc nomine Ludovico Bauaro,tum lmperatori, adeo quidem ut is & Geldrum qui

Comes,

248쪽

ΗIsT.ORIAE LIB. III. sc omes. & Iuliacentem, qui Marchio dictus aute suit in sublimiorem grarum eueberet, ac Duces vocari vellet. Caeterum hicGulieli us iunior, Ges triae princeps, bellum de-n tiavit Lallo, mire propeius in Anglum,

i atque fetens , Brabantiae ducem. ea-ce laum, quem oderat impense, Gallis conia foederatum esse. Cur illum odisset, haec erat caussa . Regnoraus, qui Mariam a Mechlinia,&post Eduardi sororem duxit, quod supra modum esset prodigus, Comiti cuidam aviosi tres arces, accepta probis, magna pecuniae vi, oppignorauit Ille, post multum

tempus, cum videret eo redactum debit rem,ut sua redimere non posset, pignori datas arcea vendabat mencestao. A morte

Regnoldi Eduardus filius, datis ad mencin Iaum literis,repetere illas paratus resoluere Pecuniam omnem quam dependisset QIod cum iste recusaret constante , conscriptus. est miles, & hectabant omnia ad bellum certissimum. Sed Iuliae Ducis & Alberti Bauari 4ntercessione, composita tum fatet simultas. Hoc anno Caesar fratrem suum

mencestaum instituit velut publicum via . Tum custodem,rt in praedones atque grassatores pro meritis animaduerteret. Euenit autem o mercatores aliquot Flandri & Br

249쪽

banti, negotiorum caussa in Geim amar proficiscentes, in agro Iuliacensi, qua facie-'bant itec rebus suis & auro omni lpoliarentur. Sces erum auctores ferebantur adiuu

ti & bene haberi a Iul ar domino , cui dole rei, ut multis aliis . tantum honὀrem fuisse delatum illi. Quibus illatu erat damnum, uixex apud eum querebatur, cui eiusmo- .i facinorum punitio comis illa fuit. Is ad Iuliacum missis literis amice perscriptis, adeo nihil egit, ut satis videre posset eum vitru . bellum aificctare. ences laus igitur ut ne 'flagitiorum impunitas contemptum sui pa-Ieret, militem contrahere. Faciebat laen Iuliacus, adiutus ab Edualdo Geldriae prin cipe. Pugnatum est acerbe in lulia, sed caesis atque sugatis Brabantis in captiuorum turba fuit & ipsorum Dux. Eduardus autem, accepto ibi graui vulnere, succubuit. ut de mariti captiuitate nuncium accepti Brabantiae Domina, Galliae regis consilium secuta, Caesarem Confluentiae compellabatrqui fratris infortunio motus, magnis viribus ibat contra Iuliacum , secturus ibi tristem & insignem agrorum vastitatem, ni principum aliquot Electorum intercessio ne,qui mali putabant exempli, soci in Im-

perii sic oppressum iri,mitigatus fudit. C 6-

250쪽

ram igitur additist is princeps, cum V cncesta iam ultro ibi sisteret liberum post acrε obiurgationem. , Caesari recoeiliatus est. Ab aliquot inde annis , ita fa fictus est Wences-lausibi tum Gulielmus . tuli aci filius , materna luccestione principatum Geldriae nactus . a vidua Brabantiae Dona: na reῖetere r333 arces illas, ab avunculo suo Eduard , cum viveret,ante repetitas. marum restitutione denegata, gliscebat paulatim magis atq;. magis odium. Et quoniam Brabantia tum erat in ione Dederis conruncta Galliae, deinde, quod Burgundus , Galli frater, viduae successurus erat et Geldrus. qui similiae buse omni studebat gre sacere, quo suum in nubat' arnote declararet, eo profectus, bel-Dim post de nunclauit Gallo. plurimum e iam i sestus Brabatis: adeo ut Burgundus avidua certior sacrus d quotidianis imi tensionibus . equit si turmam ad finium tuitio.

ne in eo mittere cogeretur.

Lenes astri supra L cta est mentio : isebrium pest enitae crudelitate compu sus. milite dimiss . ad Lusitanum se cotu iri. Porio. Hispani &his coniuncti Galli, ut hossem viderunt huc illuc lissipatum facile receperunt omnia reliquis Ai glis ad locorum praendia dis olicis . aut vi Srnasiam aut