Opuscula medica

271쪽

pietate erga Virum, quem amisimus nuper, cedam nemini. Etenim nimia et imm mortalia sunt Erus in me merita, ut cum ex longo tempore paterno me amore amplecteretur, *o tantorum beneficiorum non immemor, id salti in mei esse censeam officii, ut pro viribus enarrem pio ac deuoto animo, quot et quanta sint merita TANTi UIRI, quem Nos-TRulli appellare fas est, in tu' E per futura etiam secula manebit princeps Ornamentum nos irnm. Vitam EIus ante me recensuit UIRI

incomparabilis discipulus dilectus, Ill. ZiΜ-NERMANNVS, quem etiam Nostrum nunc

appellare licet, quique, praeceptoris sui vestigia tanto studio sequutus est, ut nunc merito etiam particeps factus laudum sui amanti Lsmi praeceptoris. Ego meo nunc indulgens ingenio, decreui mecum V o Bis, Auditores Humanissimi, breuiter ac stri 'im exponere, quae sint merita Visti beati, qui nuper a nobis in meliorem vitam discessit. Enutritus ILLE doctrina BoERHAAVII. Viri summi, medicinae graecanicae restauratoris, quem ad ultimum usque vitae halitum magni fecit; et cuius memoriam summa

R a pietate

272쪽

26 opietate semper coluit, iuna mas sibi ipsi com

parauit laudes, interpretando praeceptoris sui dogmata. Licet vero caecus non esset assecla prae ceptoris sui, cuius iustas laudes nuper Ips Ecelebrauit in Bibliotheca praelica, assii mans nunquam exstitisse praeceptorem, qui melius erudiret iuuenes, Is tamen perpolivit potius praeceptoris sui dogmata, quam ut ea carperet, ubi nou nunquam a vero aberrasse visus est. Dignus amor Tanto discipulo erga tantum praeceptorem l Curauit HALLERVS summo studio, ut amantisti mi sui praecept ris libri; a mendis repurgati in lucem prodirent, et eius dogmata explicuit tanta concinnitate, ut in sui admirationem statim omnes raperet. Simul vero praeceptoris doctrinam Ipse mirifice auxit, et tot ingenii sui perspicacissimi documenta dedit, ut mox appareret, quam primum eruditis innotesceret UALLERVS , quaevis magna ab eo posse sperari. Ingenio, memoria, a teneris flatim unguiculis excelluit, et puer iamiam commilitones exsuperauit.

Industria, laboris patientia, parem inuertit neminem. Ama

273쪽

Antiauit tener adhuc, in aetate puerili studium linguarum, anatomen, plantarum cognitionem, et constantia sine cXemplo vicit impedimenta quae uis, aduersam valetudinem et fortunam, donec liceret abunde satiare discendi cupiditatem. Annotauerat legendo quae uis memorabilia, ut iuuenis iamiam haberet incredibilem curiam diuitiaruin, quae virum doctum ornant. Compilatorum est, undecunque corradere omnia, sed noster nonnis memorabilia maximeque notatu digna in aduersariis suisi annotauerat, nouaqua plane methodo uniuersae eruditionis medicae thesauros sibi college. .rat, et postea satis abunde docuit, se ingenio, magnaque industria, et rerum delectu, nucleos solummodo, abiectis putaminibus

seruasse. Inde factum est ut oraculum seculi nosti euaderet HALLE Rus, et uno intuitu perspectum haberet, quam lato patet, eruditionis medicae campum et optime sciret, quae fuere a rerum initiis, ad nostra usque tempora , vicissitudines singularum doctrinarum sudii medici uniuersi. GORTE Rus, in libro, cui titulum se. cit, methodus dirigendi studium medicum simile quid meditatus est, sed omnes fateri

274쪽

tenentur, eius thesauros collectos, esse rudem

indigestatuque molem. Discendi, legendique cupiditate, ingenio,

veri amore, industria, candore, nemo vn- quam mortalium vicit H ALLE Rura nostrum.

Perspiciens Ille, quae ab omni retro aetate a viris doctis gesta, et annotata, non solum eruditissimus appellandus est, sed quod maiores laudes meretur, acutissimo praeditus ingenio, summum exstitit exemplum medici philosophi. Etenim ubique subtiliter philosophatus est facta comparauit, sublimioremque scientiam

medicam vere condidit.

Quo qui deni philosophandi studio et ge

nere dicendi, summus exstitit et princeps Doctoriim, qui vixere unquam. Nulla res adeo ab Arusa, vel adeo sublimis, quam non aeque facile, immo summa, quae in eo erat perspicacia, et incredibili fere facilitate, penetraret. Summa in eo Viro fuit laboris patientia, constantia, industria, repeto, sed aeque summus etiam eius fuit veri altior et candor. Plura quam trecenta cadauera dissecuit

ipse summo sudio, smulque curiosus sabri

275쪽

l eam partium subtiliorem rimatus est illanaa accuratius descripsit, et depingi curauit. Incidit in ea tempora aetas viri sum nai: l quae iure barbara adhuc dicenda. t Vix enim inchoata erat a BoERH A A V IO sudii nostri reformatio, et nondum fulgebat ubique praestantia doeirinae tanti viri. Rudis erat adhuc et manca cognitio fabricae partium corporis humani. Etenim praeter MORGAGNI et Ruus HII scripta vix illo tempore exstitit liber de anatonae subtiliori et accuratiori. Sed de naeuis ana- Iomes illorum temporum Ipse HALLER 'saudiendus est. Physiologia illorum temporum vix laudes doctrinae meretur, sed chaos erat consulum, totaque quaestionibus, nescio an dicam in

anibus magis, an vero ridiculis, adeo Con spurcata, et tenebris vere obscurata elat, ut

omnino sabuli instar Augiae a sordibus esset repurganda. Hoc opus immortale felici ausu suscepit HALLE Rus, et solus perfecit omnium applausu, sibique immortale meritum parcisuit, ac aere perennius monimentum condidit.

Ρrimus Ille solus sibi collegit apparatum, omnia digessi et apte satis composuit.

276쪽

hominum et brutorum incidit, noua tentamina, eaque permulta, suscepit, atque repetiit, in ipsis vitiis animalibus, et quae d Cuere cuj ter, vitra, ea omnia diligenter annotauit plus vidit ILLE et confisus est propriis Oculis, quam alienis, sedulo tamen aliorum usus est laboribus, experimentis, immo ratiociniis ipsi, sed caute omnibus. Summa enim industria sibi cauit ab omni errore. nec credulus fuit, nihilque in proprios usus recepit, nisi scrutatus esset sollicite

antea.

Omnes diuitias uniuersae eruditionis nam dicae contineri uoluit in opere suo physiologico, cuius altera editio propediem foras

prodibit, nam pars vltima iam sub prelo sudat.

Quae sagacitas doctorum virorum noua detexit, hoc seculo circa rerum naturam, ea omnia industria HALLERI in epitomen quandam redegit, et apte satis disposita nobiscum communicauit. Historiam neruorum, vasorum . generationis do strinam uniuersam, sibi Omnia excolenda elegerat Vir Summus, et in eo sudii genere antecelluit omnes, quos habuit antecessores.

Sed, quod praestat inprimis, hoc est, ad obseruationum fidem, quaecunque docuit,

277쪽

reuocasse EvΜ omnia. nihilque adinisse quod non seuerior philosophandi ratio nos

sentire doceat. Aliud meritum et Physiologiam H A L L E R I, aeteraque Eius opera immortalia commendat.

Scribendi genus intelligo, quo quidem

adeo excelluit, ut eius sermonem et vim orationis vix posse laudari satis, omnes habeam restes, qui de his rebus iudicare possunt. Placuit omnibus HALLE Rus sermone Graui, Oratione mascula, omnesque mirati sunt facundiam VIRI qui tot ingenii faculta res, praeclaro sudio perpolitas monstrauit, quoti perpaucis unquam summum numen tribuit. Sive enim velimus spectare vastum H A L-iL E R I ingenium, siue incredibilem Eius et sim mensam eruditionem, siue denique mulititudinem eorum, quae solus ille perfecit,lmagnus ubique apparet V I R. Sentio, verba mihi des cere, quibus ex primere. velim gesta et merita UIRI immor talia, cui similem vix vidit ulla aetas. Non solum enim pertraelauit, emenda. uit. auxit,' nouaque methodo adornauit sin- gulas fere artis medicae doctrinas, sed quod fugit neminem, ambitum fere omnem viii. uersae eruditionis emensus est.

278쪽

266 Nullum genus doctrinarum et artium non coluit, in singulis excelluit, iustasque sibi parauit laudes. Doctrina de sanguinis motu in animal bus, homine inprimis, degeneratione, ossium in fetubus formatione, monstris, de natura partium irritabili et sensibili, de se. cretione, noua illi debent iuuenta. Accuratius ille fabricam subtiliorem partium corporis humani descripsit, immo tot nouas plantas, antea non visas, non sine insigni labore undique collectas, eleganter, et methodo, quae naturam ipsam depingit,

enumerauit.

Satis est Uini do 'issimi opera nominasse, quae immortalitatem sibi polliceri possunt,

Icones partium corporis humani, opus magnum physiologicum , enumerationem seirpium Helvetiae, Opera, quae Regibus placuere, et quae plausum Regum merentur. Philosophi huius seculi principes mirantur vastum H ALLERI ingenium. Alii iamiam recte monuerunt, in nullo alio eruditionis genere librum existere, quem cum opere physiologico possimus comparare. Tantae sunt enim eius libri diuitiae, vi

exhibeat thesaurum sublimioris philosophiae,

279쪽

ivt si epito me omnis verioris anatomes, immo physices ad corpus humanum applicatao. Continet praecipua pathologiae et semioticae capita persecte elaborata, et ssit summanii omnis verioris et solidioris cognitionis huma. nae, de homine ipso. Plantarum notitiam non solum auxiti H A L L ER v s, sed Ips E condidit nouam sy- sema, quod omnium consensu naturae systema diu frustra quaestum, apte satis exprimit. Sed illud vix capiunt tirones in scientia botanica, et qui possent capere, cum sit opus artificis summi in arte sua. Oeconomiam, uniuersam Technologiam, salis cocturam, agriculturam, et quae sunt reliquae doctrinae, quae ad felicitatem hominum faciunt, non solum diligenter coluit, sed nouis inuentis et accessionibus ditauit, locupletavitque. Physicum se esse summum. multoties abunde satis commonstrauit. Uersatissimus erat in studio Zoologiae et Mineralogiae, et

quod fata attinet globi nostri terr .aquei, de

illis adeo subtiliter disputauit, ut omnes libenter TANTI VIRI dogmata amplecte-

rentur.

Diuinam

280쪽

Diuinam liuina namque eruditionem sibi familiarem fecerat incredibili sudio, et in. satiabili cupiditate. Non mediocriter versatus erat in rebus theologicis, non rudis in iuris doctrina, non liospes in scientia, de re publica bene adimini stranda. Patriae suae Mua serta parauit; ut benedixit artifex in nummo, in HA LL ERI honorem custo, non solum eruditionis fama, qua longe latoque inclaruit, sed consiliis etiam et prudent; administratione prouinciae Ru- pensis rei publicae patriae fuit ciuis OptimuS. Nimis foret prolixum, et a meo instituto alienum, si vellem enumerare ea omnia,

quae Helvetia Tanto Viro debet; nec dubito, quin in ipsa Helvetia quis celebraturus sit HALLE Ri merita in rempublicam , qui

tanto amore patriae feruebat, ut vix unquani Helvetia viderit ciuem meliorem.

Vos, dile stillimi Helueti . nunc ciues nostri, orbati estis Viro, qui Helvetiae de

cus manebit aeterniam.

Caussam Dei et uirtutis saepius strenue etnaascule defendit, contra obtrectatores, et ineptas aduersariorum querelas.

Vis tuis