Chronographia regum Francorum

391쪽

CIIRONOGRAPIIIA REGUM FRANCORUM. 3 s

habuit, quedam conversa de eo pronosticavit quod ipse esset valencio mile mundi. Cum vero novem annos attigit, congregabat multo pueros Sue elatis vel circiter et ordinabat modum torneamentorum et acierum, ubi crebro erat dilaceratus et lesus et nichillominus semper habebat honorem. Deinde ducebat omnes suos contribules supradictos et optime pandebat de bonis prefati patris sui; et tantum hoc fecit quod quater fuit in carcerem retruSUS huju causa. Ipse quadam vice abstulit claves ancille dicti patris sui et inseravit eam in loco unde ipsa

exire non poterat. Postmodum accepit unam de quabus patris sui et duxit eam Redonis in domum patrui Sui, ubi ipse per annum mansit; ibatque ad omnes festos et ibi presentabat vinum et dapes de bonis

patri Sui. Ad etatem vero xiij annorum voluit hastiludiare et pauperibus dabat vestimenta sua. Cum autem,SSetetatis xvj annorum ad hastiludias, que tunc fiebant Redonis, ipse abiit super unum at perem equum,

mutuavitque a quodam suo cognat e liliam et arma

turas, tamque fortiter hastiludiavit quod quemdam militem et equum suum in terram dejecit pater ejus voluit hastiludiare contra eum : Bertrandus ictum suum cadere dimisit et contra quemdam alium hastiludiavit ita quod ipsum cum equo suo in terram PTOS-travit tantumque hastiludiavit quod ipse XV lanceas strenuissime fregit Beri Pandus fuit discassidatus et fortiastiludiavit, totumque honorem habuit. Tandem post mortem ducis Britanni qui tunc erat,debatum fuit et controversia interiarolum de Blesis et comitem Montisfortis Almarici Et quia prefatus

392쪽

comes bene dubitavit se de guerra, recesSit de Parisius et in Britanniam accessit ad ibi faciendum confederationes et pacia et post in Angliam, et adduxit Anglicos in Britanniam. Bertrandus LX Socios sibi ascivit et de argento matri Sue accepit que inde cum ancilla sua rixavit et ancilla sibi dixit quod ei trandus pecuniam ad cam-bium ubi eam poneret, duplicaret. Interim quod ipSe iter carpebat cum suis Socii Supradictis, reperit quemdam militem Anglicum cum suo scutis ero et famulo qui tres bonos equos equitabant et optime armati

erant, et habebat unum summarium oneratum rebus

bonis. Ipse totum accepit et magnam partem inde prestate matri sue reddidit et eam dimisit. Ad socios quoque uos rediit, qui una pariter abierunt ante Forgeray, quodam (Sic castrum prefati comitis Montisfortis Almarici et intus intraverunt ut buSce-ΓOnCS, Super Scapta Suas de silva bu Scham sive ligna portantes Bertrandus omnium primus intus intravit, poplurium occidit et ciuesctinum , exclamavit et tam fortite pugnavit quod castellum fuit captum, cunctis gentibus peremptis Robertus Brambori qui ejusdem loci erat capitaneus, voluit recuperare caStellum . Sed Bertrandus sibi contradicens, ipsum cum Sua totali comitiva peremit et occidit. Dux Lincestrensis Anglicos aduxit et ante Redonas obsidionem posuit Bertrandus in quadam Silva, ut intraret civitatem ad latitandum se posuit. Dux Lincestrensis minare fecit Redonas Bertrandus ignomnii sit in logicium ducis et ocius in silvam refugiit et

iiij '' milites secum a duxit. RedonenSe vero Persei VCS agnoscerunt minam et occiderunt minatoreS, OStea

393쪽

per quamdam portam vociferantes Redonenses, habuerunt porcos Anglicorum Bertrandis vero elatis octodecim annorum, tunc venit ad exercitum Anglicorum et in curribus multa vicinalia duxit Redonis, ubi fuit magna cum leticia receptus, quia Redonense non habebant quit suam ad vivendum. Beetrandus abiit e salvum conductum ad ducem Lincestrensem cognatus quidam de Pambor ibi existens, eidem requisivit tres seu iiij' ictus lancea rum; quod per eum illico sibi est concessum campus fuit ordinatus et ad quartum ictum lancee dictus de

BPambor cognatus occisus est et mortuus. Mox ad dextrarium Bertrandus manum Suam mittens cuidam

hiraldo protinus liberaliter dedit ac tribuit. Anglici fecerunt unum best idum ad Redonas assiliendum : Bertrandus ipsum combussit et dampnum permaximum Anglicis intulit. Dux Lincestrensis juraverat quod de obsidione non recederet donec ipse Suum Standarium Super muros urbis Redonensis posuisset, quod quia in eadem pauca erant victualia concordatum St ei, suum utique posuit Standarium et recessit obsidionem Suam solvendo. Κarolus de Blesis Berirandum novum militem fecit. Dux Lincestrensis, comes Montisfortis et gentes

eorum obsederunt villum de Dynant in qua diu fuit Bertrandus victualia defecerunt. Oliverus de Gues- clino de quodam Anglico, Tomas de Cantorbia nominato fuit captus Dictum fuit Bertrando quod ipse pergeret in exercitum, ad petendum duci incastrie fratrem suum Thoma Supradictus miles Anglicus occasione hujus suis armis se in campo fulciri fecit et dominus Johannes de Chundo, miles famosissimus

394쪽

Bertrandum armavit et ira Dynant campus fuit paratus: in quo Bertrandus vicit Anglicum et magna fuit redemptus pecunia et oliverus liberatus Theophania, cujusdam militis filia dixit quod epirandus esset

valencio miles mundi.

Et per tractatum de ante Dynant soluta fuit obsidio; quo tractatu facto cumruarolo de Blesis, Bertrandus fuit obses traditus et diu ibi fuit comes Montisfortis voluit eum dirigere in Angliam pri Sionarium, Sed anno lapso et una hyeme postquam fuit risionarius, liberatus est et venit ad Guingant bene voluit recedere ad eundum in guerram, Sed populia de Guynguant tantum ipsum rogavit quod abiit ante castrum de Pestien et obsedit illud, quod denique per assultum cepit et inde ad castellum de Turgos perrexit et ipsum obsedit et similite per assultum cepit. Bertrandus uxorem duxit, ipse ad Meledianum venit quod obsedit et se sibi reddidit ipse Medoniam cepit, Rolebois et Meulentum et inde ad Pontem Ursonem ivit et in Franciam venit. Rex Franci Johannes, de sua risione in Anglia exivit et post in Angliam remeavit et ibi decessit in fine L anni, reco I xiii . Et ovis ante Trinitatem anni, coc ibu Nertrandus fuit ante villam de Cochere et cum eo comes Autisiodopensis, Godes ridusd'En nequiri, magister balistariorum Francie, vicecomes Belli montis Ingerranus d'Eudin miles et circiter octingenti homines armorum Francorum cum eiS;

capi allus de Buo Johannes Joyel, Basco de Mareit et circiter duo mille quingenti homines armorum Anglicorum et avarrorum. Franci contra illo pugnaverunt et victoriam obtinuerunt.

395쪽

Et hoc fuit relatum Larolo dicti regis Johannis primogenit filio Remis, qui ibi inunctus et coronatus extitit die Sancte Trinitatis.

ouo facto, rex ipse,arolus Parisius reversus, inde ad Rothomagum profectus est, ubi tunc Bertrando dedit terram et comitutum Longueville sed Navarrisibi contradixerunt : et postmodum inde gavisu est pacifice. Et tunc Beri Pandus, marescallus Pancie ordinatus eS a rege. Beri Pandu per assultum cepit castrum de Valoignes et castrum de carentem et Pontra Dotne per hoc quod Bertrandus, assumpti secum centum hominibus armatis in contraminam intravit quam faciebant illi de castello. Carolus de Blesis fuit victus in pretio per comitem Montisfortis. Ibi Beel pandus a Chando milite Strenuo

fuit coPlUS. Postmodum accidit quod comes TristemarensiS, IIenricus, demispania bustardus, frater naturalis Petri, regis demispania et Castella, increpavit dictum regem Petrum fratrem, dominum suum, de hoc quod in omnibus et per omnia oonsilio Judeorum utebatur et male gubernabat se Ipse odio habebat uxorem suam, filiam ducis Borboniensis et Sororem regine Francie,

nec volebat eam videre necaSSociare, Sed Sarracenam.

Quidam Judeus inde increpavit,enricum; enricus occidit Judeum vetrus autem rex pro eo voluit occidere denricum,tenricus fugam iniit Petrus balinivit eum de tota terra sua. Et per falso Judeos fecit sit

focare ac extingere inter duas culcitras, Sine confeS-Sione, prefatam uxorem Suam; et in crastino fecit eam

inhumari Fuere vero qui dicerent quod isteteriricus

396쪽

38 ΗRONOGRAPIlIA REGUM FRANCORUM.

hastardus fuit legitimus filius Alphonsi, regi Bispanie et Casielle, sed e converso Petrus fuit aliunde natus; quia AlphunSus rex supradictus, pater Petri dixerat regine con Sorti Sue, quod si in quinto lecto suo ipsa non haberet filium, de cetero ipsam non aSSociaret et ipsa que quintam filiam parturivit ad unum filium de quadam Jude ejusdem diei natum, Suam cambivit filiam et per sic Petrus indebite obtinuerat coronam oui vero sit inde lectori relinquo dim-

enricus autem in Apragoniam fugiit unacum uxore sua et liberis et ibi stetit usque dum prememoratuSΗispani et castelle rex Petrus scripsit regi Pragoniequod guerram sibi faceret, si ab eo regno Suo ipsum non fugaret. Rex autem Francieaarolus Berirando, marescallo SUO, regimen societatum tradidit, ad eas inmispaniam Conducendum, Sperans ex vi earumdem adjuvare regem Clpri ad conquerendum regnum heroSolimitanum. Jam enim conquisiverat Alexandriam Egipti, Sed frater ejus pro pecunia quam Sarraceni sibi dederunt, ut quidam dixerunt, eum proth dolor occidit. Bertrandus duxit comitem Marchie, marescallumd'Audenehen, siverum de Maurit, IIugonem defavre- laye, Balbum de Villaniis et omne Societate Supradictas versus vinionem ad Papam, ad sibi requirendum Suorum peccatorum plenam absolutionem. Et Urbanus Papa VI ' levaverat super communiam ille Avinionensis somniam centum milia Paneorum auri ad dandum cum plena absolutione prefatis Societatibus; sed epirandus fecit eamdem pecuniam reddi Communi supradicte et voluit eam habere de the-

397쪽

CIIRONOGRAPIIIA REGUM FRANCORUM. 885

sauro domini Pape. Et de facto habuit, et recessit et Tholosam adivit, ubi dux Andegavensis magna donaeis contulit et eas per Arragoniam destinavit, ubi Petrus rex Supradictus guerram faciebat Petrus fugiit

et rex Arragoni Summam centum milia Pancorum dedit eis. Berirandus, IIenricus prenominaii et omnes supradicte societates que unaSimul tunc vocabant se albam societatem, v intraverunt iniispaniam, primam munitionem dictam Marguellion primo assultu ceperunt altera die per assultum ceperunt Bituricas

inruispaniam Deinde alia die eperunt per assultum villam de octiesque cujus rei causa duo urgenSeSillius ille abierunt ad regem Petrum et sibi totum quod ibi factum est panderunt, qui fecit eos suspendi. Postmodum altera regia civitas de Burgenis,enrico et Bertrando supradictis se reddidit, habito prius ad partem consilio de omnibus Christianis, secundo de omnibus Judeis et tercio de omnibus Sarracenis qui

omnes pariter concordaverunt quod denricus et uxor ejus esSent Burgenis coronati, quod factum est. Similiter illi de Toleta reddiderunt se tali pacto quod ipsi

remanere debebant in suas antiquas libertates et francisias. Postmodum reddiderunt se illi de civitate Corduba, et Sibilia magna, ubi erant tria fortalicia, primum Christianorum, Secundum Judeorum et tercium Sarracenorum, se reddidit. Turrantias et Daniolus qui dire mortis tradentes illam bonam reginam Suffocaverant, alte contra alterum atrociter in duello pugnaverunt, in quo fulminati ambo combusti mortui sunt. Bertrandus et novit rexIenricus multas munitiones Sine aSSultu ceperunt Petrus vero abiit ad principem II 25

398쪽

88 cIIRONOGRAPIIIA REGUM FRANGORUM.

Wallie in Angolisma, civitate Acquitante, ubi tunc

erat cum sua gente Petrus suam nobiliorem a preciosiorem mundi tabulam auri ac gemmarum Preciosarum eidem principi, certo pacto facto cum eo liberaliter donavit. Qui confestim misit quesitum comites Arminiaci et uxi, captallum de Buc et Anglicos et venerunt una pariter ante agerem in dispania, ubi

Bertrandus pridem ante eorum acceSSum ante agerem vicerat seleton, Anglicum, cum quingentiShachinetis et recuperavit victualia que ipse collegerat Prope exercitum principi S, qui talem paciebatur famem quod Bertrandus consuluerat quod ipsi fuissent, sine prelio eis faciendo, dimissi dicens ultra quodienPicu non pugnaret cum ispanis, si sibi credebat, maxime eo quod princeps mandaverat diagonem de Ravrelay et omnes qui erant cumienrico, qui mox ipsum relinquentes et licenciam ab eo petenteS, eumdem principem et ejus exercitum continuo adierunt. Sed contra Bertrandi opinionem sabbato de Ramis palmarum, ante agerem fuit pretium atrox et cruentum. Demispanis xx milia e prelio fugerunt et etiam vinginti miliaraunia tenetum Bertrandus, deuehen et

Balbus de Villaniis capti et captivi principis fuerunt:

vit, et apud Tristemare, ubi uxorem suam dimiserat, quam citius perrexit. Princeps et Petrus cum suis omnibus de agere ante Toletam et Sibiliam et alias quamplure civitates abierunt, que ocius Se reddiderunt. Denique Princeps, a Petro rege Supradicto receden cum SutS, Per Navapram in Acquitaniam cum prefatis pristonarii sui remeavit Petrus autem EX,

399쪽

CΗRONOGRAPIIIA REGUM FRANCORUM. 38

per civitates utriusque regni, ispanie videlicet et Castelle abiit, que se reddiderunt ei salvis eorum vitis, magna festa faciendo sed postmodum crudeliter eos decollari faciebat et quasi tirannus populum Suum destruebat. Et quia stipendia que Petrus principi debebat pro suo iugi ac promissa idem Petrus eidem principi minime Solvit Petrum princeps totaliter dimisit Odeuehen et Balbus per redemptionem sunt liberati. Itenricus cum duobus sociis pedes abiit in Arragoniam, ubi rex ei magnum vultum fecit. Postmodum inde Burdegulam divit, ubi Bertrandum reperit et cum eo colloquium habuit. Exin ad Villam Novam prope vinionem perrexit, ubi ducem Andegavensem invenit qui sibi dona non modica dedit, indeque vinionem properavit, ubi Papa sibi maximum vultum fecit. Et ambo ei fecerunt auxilium non modicum gen-cium armigerarum et tracti.

enricus in Ilispaniam rediit et Toletum obsidione cinxit Beri Pandus fuit ad redemptionem positus; cujus redemptionis precium ascendit ad sommam Lx milia dupplorum auri pro principe allie tali conventione quod ipse se non armaret donec integraliter dictam redemptionem suam Solveret. Bertrandus ad querendam prefatam redemptionem iter arripuit et inter eundum, ducem Andegavensem ante TarraSconem in Provincia in obsidione sua invenit quam suis dulcibus verbis inermis eidem duci reddi fecit et inde Burdegalam rediit et suam redemptionem solvit. Bertrandus et cum eo Oliverus, frater ejus, Oliverus de Mauny, Alanus de Maura et quidam alii, apud Molendinos in Ilispania properarunt et magnam paΓ-

400쪽

388 HRONOGRAPI IA REGUM FRANGORUM.

tem conquisiverunt; sed cito hec dimisit et ad obsidionem IIenrici versus Toletam perrexit. Ad iiij' Ieucas de Toleta fuit cruentum pretium inter Berirandum

et IIenricum contra Petrum et SarracenoS. PetrUS, Per

bonum consilium quod dedit Bertrandus fuit victus et per quamdam forestam fugiit quantocius in quo certamine, de quinque milibus Sarracenis et xx i milibus Ilispaniensibus, non remanserunt nisi sex vinginti. Et inde fugiendo, Petrus pervenit ad montem Jordanis, ubi non permissus est intrare, eo quod tam crudelis et falsarius erat. Adjutorium habuit et sibi venit

SUCCurStis cuju causareenricus expectans subsistit et Carolouet precessit et victus est. Deinde Bertrandus et Uenricus succurrerunt ei et Petrus victus est et cum

quadringentis hominibus solum versus mare fugiit; et quidam marinarius ipsum cuidam Judeo vendidit et ipse multum maledicebat horam sui mali eventuS. Tandem ad regem Bellemarine PerVenit. Itaque in Bellamarina fuit Petrus qui, per denegare Deum, Sarracenus Si effectus, hoc etiam mediante quod filiam ejusdem Bellemarine regis idem Petrus duxit uxorem otii quidem ex eidem Petro de LX milibus hominum armorum succursum fecit de quibus vij ' venerunt ad obsidionem quam Beri Pandus et Ilenricus tenebant et in ore gladii perempti sunt aliaque xsilium milia applicuerunt versus Sibiliam magnam Contra quos tercia pars gentium Bertrandi et Ilenrici exercitum faciendo abierunt. Ante quem erant PetruSet Lotherius, alius regis Bellemari ne qui gubernabat Christianos, Judeos et Sarracenos et habebat magnam congregationem pugnatorum, de quamenricus medie-