장음표시 사용
171쪽
iudicenturata uerba sentetiae charactisq; ipse . di est lis. 'deo mugis in Iurisiosultisina 6 Umradu, quod isti eadem aetate etai extitertit in eodetris iis indoincschola institutum uero interse etiam eculis in distant luet omnes post cicer Idtaq; in quibusdam uerbis ab eo deferentes,quules omnes a Verg. q; ad Liuium fue M. Nam seruis Sulpiiij, atq; mit Scaevola nihil extat. sed alte mi recentioris Elprisci isti quide Iurision,is uiat alis,quatis in eloque fuerint,iudieare no possuamus:quippe quom nihillegimus. His aute,qui inter manus
Mersentur,tuta est measententui quod addi, adimise posse
videatur,non tam eloquentiae qua quidem materia ita non mgoopere patit )quam Latinitatis, atq; eligantiae, ne
ii, Ἀμή cxca omnis doctrina est, ex iliberabilis,praejertim in
si ciuili Vt enim Quintoquit, Omne ius,aut in verbo auit ibi, rum interpretatione polita est,aut aequi, prauss series e p. . m. Eiquantu momenti in verboru interpretationesii pse Iurisconsultoriι libri maxine testantur,in hac re praecipue i, oratra utinam inter orent, aut erere isti nosoret, qui in locum Dra,etiam Iustiniano uetante,successerunt. 9; Nota uni eoru er nimis nota nomina, ut seruacuum sui3, mrm ρος Veri,qui uix quinta parte iuris eluilis inutinguntici ob id imperitnesuae uelamentu assit no posse Da
b mi eradere in iure ciuilifacundiaestudiosos, quasi iuris
e fustiiriaut rustie locutilint, id est,istorum more, aut Muscientiae non planestisfecerint rinia de illis loquor ego mediocri ingenio, o mediocri Isteratura praeditus, profiteor me omnes qui iM ciuile interpretantur, i forum Cie pro Miseis timcdodiarum χε)dsi cicero ait, bi hominiuile rena.
172쪽
uo LAURENTII VALLAE menter occupatos stomachum moueant,triduo se Iuriscousultum fore: non e ipse audebo dicere, si uri eriti nois Io dicere iurisivnperiti stomachum mihi moueant aut etiasne stomacho, me gloss. in Digesta triennio conscriptuaeram, longe utiliores AccurrumssMerentur enim meretur summi illi uiri nancisci liquem, qui eos uere, riteque ex et ponat, uel certe a male Cr Gotthice potiuη,εμ- Latin ἐinterpretantibus defciuat Gotthiilii, quidni crvandali existim uidi sunt Num postquam haesentessemel iterumq; Italia influentes Roma coeperunt ut imperia eorti,ita linis
gliam quoq; quemdimo lini aliqui putans acceptates, Crplurimi forsan ex illis oriudi sunm. Argumentosunt codices Gotthice scripti, quae magmi multitudo est:quae genssi scripturam Romanam deprauare potuit quid de lingua, praesertim relictusoboli,putandum est inde post idorum
aduentre primum,alterumque, omnesscriptores nequaqua facuncti dedq; prioribus mult)inferioresfuerunt. En quo literatura Romana recidit. Veteres admiscebunt linguae
suae Graecam:si admiscent Gotthicum. Neq; uero hoc dico ut iuris stadiosos carpam,imo ut adhorter potius, pers isdeamque ne studi s humanitatis non posse, quam μpiunt, assequis cultatem:malinis Iurisconsultorum,qηam legum leorum similes esse. Nam ut Vergiliano uersu utar Georg a. O fortunatos nimium, bonusisua norint Agricolas. Ita ego appellem iuri operam dantesfortunatos , norint sua bona in enim disciplina,scilicet, quae κblice legitur, tam ornata,atq; Misiodica tu aurea ut im ciuileZAn ut hinc incipia)ius Pontificil quod eanoniosi uocat quod ex maxima parte Gotthicum est An philosophorum libri,qui ne a Gotthis quidem an Vandalu intelligerEtur quos ego ob hoc maxime errare, cuρd loquedifacultate caruerut,in
173쪽
ELEGANTI ARUM: LIB. IIc ii tlibris meis de Dialecticii ostendo quos iam edidissem, nisi
amici me hos potius edere eoegissent. An Grammaticorum quorum propositum uidetumuisse,ut linguam Latinum d doceret An denique Rhetoricoru,qui ad hanc usque aetate plurimi circunferebatur,nihil aliud docentes,quam Gotibice dicere Una supererat Iuris ciuilissiletia adhuc inuiolata, sancta, e quasi Trapeianae urbe direpta Hane etia h Visti Gotthi non Galli, per peciem amicitiae polluere, atque ebridi i '' euertere tentaverat,euertereque pergunt Hanc ipse quanatum in me erit,ut M. MInitias Torquatvi protegam, imo omnes qui hoc nomen profitentur,protegere debent. QMdsifecerint . ut1pero C opto non legulei sed Iurisconsulti euadent. QMd ad meum autem hoc opus attinet, non' dabo iuris conditores debita laude Tanta igitur deberi puto huiusfucullatis libris,quantum lilis olim qui cupitolium ab armis Gallorum,atque in dij defenderunt e tuosμαctum est,ut non modo tota urbs no amitteretur,uerum etiaut tota restitui posset. Itaque per quotidiana sectionem gestorum,σsemper aliqua ex parte incolumis,atque inhonorefuit lingua Romana, Cr breuisuam dignitatem,atque .ci situdinem recuperabit Sed ad reliqua pergamus.
De Tanti,& Qtianti,cum suis compositis:dόque Pluris Minoris. CAP. I.
γ ut ab eo potissimam incipiam, quod ne ab aliquo quod sciam traditum, et traditu digni; ἰimum est: duo,Tanti,
Quanti copositique ab eis Tatide, Qttan is tilibet,πnnaticus riotidemque copararitiua uinis, ruinoris praeterea nulla alia nec coparativa
nec nomina,nec dictiones quetit in genitivo casu diugi his
174쪽
interrogatio est pergenitivum, re Vis autem per alatianum Aliqitando e diuerso ut, Emisti ne decem minis sum equum' mo pluris. Aliquando biduo casus iuxta ide ueraham hinent:M,Emisti istum equum decem minis plurissingias adverbiaforent ut nonnulli existimaresolant cur
potius dictu est Tanti,C manti, Pluris, C Minoris, non τῖλC Quanto, Plur C mnori,quu huiusmodi uerbantique ablatiuu desiderent cur no idem sit in caeteris coma paratiuis,quae palam adverbiatur Non enim dicitur, E mi equum vilioris, cariorisve, quiri turne viliori, arseriae quam tu sed,Vilissis quam tutaut carius neque,Vedidi aedes melioris,peioris ue,quam tused melius, peiusue quam tu.
cur denis quod no minus miradus hae ipse quae nona
risu, quotiessubstantivis maritantur formam naturalem, C legem verborum custodiunt excepto Tantidem,quia est substantivum,quod ablutiussitatiuilinque non agnoscit Tuis redem fotisque bas uoces hcbet Tantudem, C Tantidem. Dicedumque erit,Qnata pecunia istum equum emi fient quot minis, Iuvenal. --nto DV.F. Metiris pretis,quod ni tibi deditus essem, Devotusque cliens uxor tibi uirgo maneret. Liuius lib.x, ii,si miles magis placuit, cum pretio minore redimendi captiuos copia feret. Itaque genitivos illos Tanti emi equum,quantipotuisic exponere non possumus, Tant preti ,er quanti pretis tui sed sic, Tanto pretio, q anto potui. Et per comparativum' ut illud ciceronis, officior.LNon pluris uera quim alij ortasse etiam minoris cum aliis
quem doces,non ita exponas,Plaris,id est,pretis: Cr Minois
ris,id est,preiij. Nam huiusmodi expositisfecit ut plerique fallerentur:sed bis, Pluris,id est,pluri pretio: Minoris, id est inorisumma.
175쪽
cuiae cuiu quod a ueteribus no inter nomina sed inter proae nomina numerabatur, neu mea meum.Nee Graeci retatiuum,unde hoc nomen descendit,inter nomina sed interer lieulos ollocant: Ernos pronomina quaedam articularia solamus appellare.Ideoque,ut dicimus eant,reae u est
e Mia,tua sua interest ita uia est Creuia interest.Plaut. in Epid.Ego illum conueniam atque adducam ad te,cuia est fidicina cic.pro Muri eaedes potifimum crimini datures euia interfuit no et,cula nihil interfuit.Igitur interrogati cuius hominis sthoe opus respondebimia eum, non inti ciniis domini hiZIundus Tum,aut uus: non ut I usum, Mehm'nefundum possides,an tuum resoncte Neutrivi, uel illius.Interiamus adhuc,res odemus aper uarios usus seu se pr.edium est,an illius restonde. ιο, s certe,non tuum. similiter de cuius nominatiui ea υ, Dy,da 3d nunquatit respondeas pereundem casuiri,nihin
multi,uemius. Interrogatur etiam per diuersos e sit ut cuium,eeuuisum ne an inlibaei sed per talem diis
De Tanti .Quariti agni,Parui, cum Interest. i. ri a II.
176쪽
T LEGANTIARUM OLIB. III. 17sInterest,e refert caetera autem,ueiadverbialiter, ne misce nominatiuisu ac se in primis horum com mari , superlatiuaq; Magis, C Minus, Maxime, CT Minime, atq;
Pauliun,Pauxilium,mbit siquid σὴ qua sunt alia tisisti interest, Quanti interest, Magni refert, Parui refert, aenultam refert, Plurimum interest, Maxime refert, Metis refer Paulum refert,Minus refert,Paru refert. Qi laetano modo quatuor bae noluidi tu lubet eu bis duobu/verbis,vem etiam cum multis ulijs ut Magni aestimo. Parus facis, Parui pedo, Ogatifucis,Tatifaciosedi huiusmodi uerbis nonunqua alia nominatu trur,ut Plzrimi aestimo.
ATq. At promissum exoluam illud Ciceronis Missenuinum singuL numeri esse,tu e cepi eiusdem .ium
praecepto M. Varronis comprobabo. In Philio. inuentu Pbilip.s.
est,qui L. Antonio miste nummumferrete Uum Eupro Nilon. Ingetlbres propter infans fassus strictio infacile mire hominum uersabatur. inuidexempla fina repetia. re,nisi Varronis praeceptio fatis e pLqui in libris de Atilὰ logia inquit, Cum peruentam est Ed millenariam assumst Lib singulare neutra quod dicitur hoe mire de initiis , quo multitudinis numerint fit milliaden sim si pauIo post uisit iurans sine casibus uocas ieemium hoc mille, hsti umile ita bo deetes huius deeire uoloentu. Illud quo ipraeter baecauam iisse hominu diei nilli bintha Iterura ille homines dici, Mi id uero homines no dici cuis rus rei causat est, s propm icimus Milti homines,ut edtu homines, illia hominuM eensenaria, uη turbae homina. Ilo substantivum stilud uero adiectiuu Itaque notitieet dicere Multa holmoes, quia uos uiuiπή non coherent sine
177쪽
D LAURENTII VALLAE fine emula:neq; in his ullus eertin inessetfensus Mezelia
minu licet dicere,quia mille ubstuliuatur Multu homi num,pro muliti homines. Item Mide hominu pro mille hoamines:idems erit,quod milia hominu, simiaiasingulare haberet missiu,quod non habe nisii pro missiario,quod constat ex mille poἰib':ue pro seminisgenere vel more araeronis,quia dicimus hoc miste,vel quia ut maxime reor nee adiect plane, nec substan. est, sicut Hie, haec,hoc: se. ει,
istud, Cr nonnulla alia pronominu Nam eatera adiectiua non patiuntursibi ita adhaerere adiectiva, ut pronomina. Dicimus enim, Hie robust me Forosa robusta mulier. Ne dicimus, Antiquus robustus messor, Antiqua robusta mulier.At nomina numerorumsunt istis pronominibus amilia:ut centum aureae paterae,mile armatae naues. Ergo Latine dicetur,ille ex hominibus sicut dicetur, Isti ex illis.Quae locutio ide est,quod Mille hominu.caetera nomina numera mesubstantisiue adiect sint, interse iugi reacusent,quia nec duo substativa, ire duo adiectola esse possunt:ut Duo evis, Trid mille:qu praefertim sintsua proapria nomina,vt Ducetu,Treceta,et supra mille est Millia, quod plane substatiuu est Ideoq; dicimus, nisi hominum Duo illa hominu, non duo mille Tria millia, Quatuor millia hominum,Cr deinceps Neo ut dixi uria aut quo tuor millesed bis mille,Τer mille:Bu emisi,Cruercentuno Duo centu,Tria entu:aut utaliqui indocti liquutur
Ducentum,Tricentumsed Ter centum. Vergilius: Georg- . ercentum iuuet tondent dumeta iuuenci. Et alibi: Aeneid.i. Hic iam ter centum totos regia itur annos. Reperiamus tumen apud ecclesassicos saepe hoc modo dici, quale es:Debebat decem millia talenta: σDuodecim milliactis
gnati ingi defendi non potest, nisi resolas sic: Solati, duod
178쪽
duodecim millia talenta, rem milliarquin dicatur,nume ro duodecim millia, ex numero dece millia, C subintelliis gatur entia se, Debebat talenta entia decem millia.signatientes duodecim millia Nisi interponu uerbumμbstatiuursi Signati erant duodecim millia , quod in altero exemplo fieri nequit. Quo certe modo ipse no loquerer sed potius Duodecim millia signatoru aut Duodecim milliasignata: C Dece millia talentorum,eτ Duodecim missi drachmaism argenti cuius erroris I error est causi ut opinio mea fert binefluxit, quod aepe legimus Dece millia podo aragenti, quasi lilud pondo sit nominatiui, aut accusetiui erasM,Crno potiusgenitivi.Saepe decem millia quingeti pedites non Peditu. Ita cum numerus posterior defuerit, putat
recte dici posse,Decem miPia pedites,quodsulfum est. Nacilin dicimus,Decemmi id quingenti pedites e intelligiamus, Dece millia peditum, Cr quingeti Quo saepe modo Doquimur, nec aliter loqui possumus. Atque ut nune ad hoe Quingentisubintelligimus Pedites tu ad illud Millia Iuba intelligim'Pedita. Quale esset insuperiori, 'exeplis,Duodecim milliae duceti ignare, uel Duodecim millia signo torsi e duceti emita in caeteris. Rarie aut reperitur Mille pro millia Na illud:Quicunq, te angariaverit mille pas Matth. fus,vade cuillo et alia duo subintelligitur millia passis. ωlioqui dixisset Alios duos,no aliuruel pote,Alios bis mille.
ET quonii de numeris eoepimus, de ipsis aliqua dicere
prosequamur. Et primu hoc admoneamus, in quo plearique fallutur,Treceniscribendu esse,non Trecentent, nee Triceni,quusigniscat trecentenariu numeru,quod Incolapatum est, sicut caetera. Dicimus enim Duceni , pro ducena teni Treceni pro trecenteni: Quadringeni, Quingeni, in Sexcent
179쪽
17s AVRENTII VALLA ISexcoli, Septingeni, octingeni Nongeni, uel Non eril, pro quadringentani quingentenisexcenteniseptingetent,
octingentent,nongentent,uel noningenteni. eteni aute,
Iulleni nos neopatur, quia non sunt Mongae iactiones, sicut superiores Triceni aute caret oncopa, sed immutari uitg,in rcticut viceni,pro uigeni,C Triceni,pro rigent. Sunt enim similimae uocis c ,σg,quemadmodu ,er ,proapter quod dicimus Quadringenti,pro quatrincenti. rassio nomine era, sed,Cris,in g,mutatum est. Atque quonii diis xi quosdam silmilitudine uocum recenseamus haec ipsa insta centu,ut upra centufecimus. Dicimas igitur Singuli, bini terni, quaterni, quini, eniseptent, octent,noueni, deant,undent, duodeni,ternident,quaternident, quin ident,s nident: uel deniquaterni, deniquini,densent, demseptent, denis leni,deninoueni uiceni, viceni inguit,vicenibini, nisceniterni, uel ut postea ostendemus singuli ex viceni bini
e uiceni,CTita deinceps Tum triceni,quadrageni,quiria quageni, sexageni septuageni , octogeni, non octuageni: octoginta enim dicimus,no octuagilita nonageni, vel norigerit,iis nouageni detride Eteni ideo autem haec ilominu itiplurali protuli,quod tu pro ascribetessere plurali utatur. iu carmine requenter etia singulari. Et siligulare quidera
horum notainsi nurnerum non prosa oratione scribentium, Priscilib. i. ait Pristat esse,sed poetarum.Vt Lucanus lib. v III. Gurgitesipietio rapidus mare summouet amnis. Veruntamen non tantitia poetarum uideo esse, sed izonunis Cap. 3. quam etiam aliorum:utili.lib.xvis.Traduces Gallica cultura binis utrinq; laterib Si pars quadrageno distet alio Capa quaternis uiceno inter se obui' miscetur. Et in xxv. Alteora maior folijs uterii modo inclUu,quae quiaseptena sunt. Op ia. Et in xxvi Prodigiosa ant, quae circa hoc tradit The phrastici
180쪽
rastus, dum alioqui gravis,septuageno coitu durare ta bidine contactu herbae,euius nomen peciemque non posuit. Septuageno,id est,septuaginta coitibus per gulas noctes. Nam ita haec nomina exponuntur u creabantur olim binivosules,id est,per singulos annos duo. Utuntur ergo orato etes legitima significatione horum nominum Binus enim, Aue Bini,significat singulis duo Ternus, siue terni, singulis
tres: Quaternus, siue quaterni, lingulis quatuor. At poeta
monita Septenus enim gurges non est imgulisseptem sed septe tantu uni flumini Nila. Nec insingulari modo signia ficatione huc abutuntur,uer etiam in plurali vi vero
Per duodena regit mundiso aureus ora.
Duodena astra pro duodecim astra Alfo Septeno Priastianus exponit septenario:quod mihi n3 plueet,quum it cuditum fit fumeuliquod habereseptenarium alueu ersonatim edereseptenarium riuum.Siquidem haec nomina numeri uallaru rerum, uae non nominiantur,indic--mudatiplicatione sui ipsorum:ut, Lapis centenarius,nan quod sit
centuplus lapis sed centum libraru Homo centenarius, non quod licentumgeminus,sed quod habet eentadnnos: Grex centenarius,non quod sint centum greges, sed grex centurucupitam. Rursus non dicimus Centenarius librii, sed centuaepiam. nec Centenarium annum,sed centuplum annorPTdamen dicimus centenarium, septenarium, Duodenariκ nua merum.Siquide Numerus omnia cople litur, iue centena rigs,sive recitarius siue alim quiuisnremerus caeterarum rem,librarum,Ennoru simillimque. Ideoque recte dicimus centenarium numerum annorum ingressus est:non autem, centenarium annum Crinillenariu numersi portat pondo:
isonaxtem, mimaria podo. potuist figitur Priscia com im issi exponere, septeno Sisaite, pro septenarij numerι