Onuphrii Panuinii ... De praecipuis urbis Romæ sanctioribusque basilicis, quas septem ecclesias uulgo uocant, liber

231쪽

quitus commendatae enim perhiben: uriSignum buno trum dominic crucis inter illas, quas dicunt Iera-trcas dent, sacerdotales literas ,habere. Dptui dicutur,Ῥelut num ex ceteris literarum, quae apud illos sunt elementis. Cuius literae fere Vocabuli hanc esse afferunt interpretationem: Vita 'ventura. Dicebant ergo bi,qui tunc admiratione rerum gestarκm conuertebantur ad fidem,ita sebi ab antiquis traditu, quod haec

quae nunc coluntur,tamdiu starent,quamdiu a iderentygnum istud enthe,in quo emi uita Vnde accidit,ut magis hi qui erant ex sacerdotibus, et miniuris remplorum ad fidem conuerterentur,quam illi quos eri rum praestigiae, o deceptionum machinae delectabant. Eandem rem ita commemorat Socrates hiIlbriae Tr partitae lib. I x.c. I x.cumque templum Serapidis potiaretur, inuentae sunt literae in lapidibus seculpi. , quae apud Aenptios ' ocantur acrae. Habebant ipse characteres Mura crucis. Hoc Christiani Udentes atq;pagani,singuli eoru hoc signu religioni propriae deputabat. Christiani dicebant signum este salutiferae pasonis

Chriisti. Pagani ero aliquam communionem Christo, o Serapidi per boc signum aserebant. Interpretes aurem signum crucis insinuare dicebant Ῥitam superventura quam ob causam Christiani ad summum fustigium sunt euecti. Cumq; per alias literas quae apud eos sacrae dicuntur,indicaretur finem habiturum Ieripidis templum quando character crucis apparuisset .

qui vita superuetura sine dubio declararet, lora pluriami ad ChriHianimum sesinabant peccata confien

232쪽

DEVIL URBIS ECCL 11r

Hanc porro basilicam Sanctae Crucis in Hierusalem asancto Silueni o decimotertio Kalendas Aprilis dcdicatam, Constantinus imperator his redditibus o ornamentis donauit. Agri omnes basilicae ' ci-ni , quos imperator Constantinus eidem e lesiae largitus es. Possessio Sponsas Ῥia Labicana, praestans. solidos ducentos sexagintatres.Pinessio Patras apud Laurentum, prae lani solidos Ia o. Fosscssio Anslem , apud Kepet , praestans solidos et o. 'PU- 14pro Terega apud eandem ciuitatem, praerians s i dos 16o. Posessio 'mphas in Fali cis , praestanssulidos iis . Pine to quam Herctiles donauit Consantino Imperatori in Faliscis, praestans Iolidos I O.

Ornamenta eiu cm basticae.Theca aurea gemmis ornata,qua ligni S.Crucis pars continebatur. Altare a Menteum librarum ccl. Phara canthara argenteal seneula librarum x, Qviattuor candelabra argen rea ante Lignusanctu lucentia, ingula librarii lxxx. mae Argenteae tres Mulae librarii xx. Sophus aureus librarii x S phi argentei iij. singuli libram iij. Calices aurei ministeriales v. singuli librarum Ῥ.Chtices argesei mihiseeriales x singuli librarum Ῥ.Pat era argentea auro clusa cum semmis librarum l.Basilica sanctae crucis more aliarum facta medianam na-Mem, T duas minore, alas habet xi i. columnis magnissubilentatas: antest habet vestibulum cum porticu, parimentum tessellatum: laquearia lignea deaurata a Pesro Mendocto Archiepiscopo Toletaxo eiusdem tituli presstero facta , quando is io' t 3 cccisura renouaris . Sex in ea punt al-

233쪽

taria,praeter aram maximam, insigni marmoreo ope

culo,s conclusa e lapide Lydio,in qua iacent corpora Sanctorum Caesaris, v Anariasin mar0rum, ornata. ' ioperculum e tabulis,o columellis marmoreis secit an :re cccc. annos Vbaldus praes ter cardinalis huius insuli . Absida pulcherrimis picturis condecorata est, P Imentionis,se Exaltationis S.Crucis. Duo extant ex , traque absidae parte moeniana, OHendendis reliqui

apta sub quibus totidem OHia sunt ad sacellum subter

raneum S.Helenae ducentia, de quo mox dicam. Extat

ibidem eiusmodi divae Helenae inscriptio, alix similis, HELENAE. PIISSIMAE. AVG . GENETRICI. D. N. CONSTANTINI. MAXIMI. VICTO Ris CLEMENTIS SI Mi SEMPER AUGUSTI . AVIAE CONSTANTINI. ET. CONSTANTIS. BEATISSIMORVM.EA C. FLORENTISSIMORUM CAESARUM IVLIVS. MAXIMILlANVS. V. C. COMES DOMINAE NOSTRAEOFL. IVLPIETATI. EIUS. SEMPER. DEDICATIS

234쪽

DEVII. URBIS ECCL. arr

P, eapoli,

PIISSIMAE. AC. VENERABILI DOMINAE. NOSTRAE. HELENAE AUGUSTAE. MATRI DOMINI. NOSTRI. VICTORIS SEMPER. AUG. CONSTANTINI. ET A VIAE. DOMINORUM NOSTRORUM

BEATISSIMORUM CAESARUM ORDO, ETCPOPVLVS NEAPOLI

TANVS. Gregorius Io. ri auctor est Bibliotheca s)Hierusalem eciae nisanctam re aurauit, collapsuiu tectum eius refecit,porticus circumquaque Ῥe tu state quassatas trabibus de Calabria adductis cooperuit, ac reparauit,o ambonem marmoreum ibidem fecit,quod nonro tempore dirutum est, eaq; diuersis ornamentis aureis,argeteis,fieriris, linteis auxit stus iii N inmachus Papae pro tueda sua innocentia quu ab semulis accusati e sient,duo episcoporum magna Conc lia in ea celebrarunt, ut ex primo Conciliorum Tomo liquet. Benedictus o. ut ex eius elogio marmoreo para latae amo intelligitur, in ea siepultus est. Is baselicam hanc, T mona lerium renouauit, monachos ad paucos redactos in ea refiituit, ampliauit. Priscis enim temporibus clerici eam incoluerant: postea antiqua monactorumsodalitati concesia est. Leo I x. Papa di

235쪽

vino oscio destitutam monachora Casinatum abbati Ricberio donauit. Alexander ii. ea n lir abstulit, moranteria auctoru Seballiani, o Zo mi martyri , liFallaria dicebatur,retro hortos S Maria Nouae a eis Ius amphitheatrum,eius Ioco isdem concessit u ea Vero Canonicos regulares congregationis S. Fridiani Lucensis ab st Laterani et re riuuam, locavit: qui ea n Gad Clementis , I. tempura tenuerunt, amplissimo hoc priuilegio a IIomanis poni cibus ornati, ut presbyterum Uurdinalem tituli sui ex suo corpore crearet; quodo de diacono Cardinale S.Mariae Nouae eius diaconiae Canonicis concinum fuerat. Ex hoc Canonicom monaflerio multi Cardinales eximij, s Lucius tr. Papae prodierunt: qui cum ante pontificatum eius ecclesia pres ter Cardinalis e siet. pontifex creatus totam ψ

jam ecclesiam canonicorum claudi a a fundamen iis renouauit.Sed N Innocentius ῬI r. ac Marcellus

Ii ex eo titulo ad ponti catum assumpti sunt.Ceterum Canonicis regularibus deficientibus eam ecclesiam Vrbanus Ῥ.patribus Camisianis donauit, ut ex hoc eiu diplomate liquet. Urbanus episcopus seruus seruoru dei ad aeterna rei memoria. Sedis apostolicae gratiis a benignitas illorumpia, etDeo grata opera,p quae cultus diuini nominis ars

getur,libe ter fui ore Apostolico apsequitur,ue up boc prout expedire colpicit,auxiliis et prouidet opportunis Nuper quide accepimus,l olim dilectus filius nobiLMir Nicolaus Nolanus lusda eapoleo de Ursinis Manu pelli comites,quod la monacteria Cariusios ordinis in Urbe,in loco qui dicitur Themae Diocletiani

236쪽

DE VII. URBIS ECCL. ars desedis pinosicae licentia aedificare di fuerunt,ia sunt plures anni elapsi, uel binoi d positione sic paute praedictus Comes Manus elli, codes de bonis suis iusua uolutase ultima testametu in eo te pio monasterio dicti ordinis sic aedificando in loco praedicto certa pecuniae quantitate usq; ad certu lepus iuc expressum,asnuatim soli Zda, necno pro male ablatis incertis qui gentos florenos auri legauit, o quodda aliud legatum pro limbi monacterio sic in praefato loco conruentas ei quae omnia adseumma trisi milliu forenoru auri u scendere dinosci tur: uodq; postmodu praedicti Com res super . ediscatione dicti monacterijsanius habentesco liv, dcliberar ut ipsum monaneriuin loco S. Crucis in Hierusalem de dicta Vrbe conruere,ac bmoi deliberatione sic state t in opcre no posita,praedictus comes Mani pelli praedicto testamento no mutato,naturasumit uniuersae carnis ingresius, ac deinde idem comes Nolanus hmpi monaHertu praedicti ordinis in dicto loco S. Crucis de nostra licentia aedificare incepit, opere nommodicii sumptuoso. Vos igitur praemisia plurimu indomino comendates, volumus auctoritate Amnolica

tenore praesientiu ordinamus,quod hinoi lagata per diactu comite Mani pelli pro monaserio in dicto laco qui Thermae Diocletiani dicitur ad cado facta, praedicto Monasterio in dicto loco S Crucis sic inchoato, pro eo perficiendo,N dotado,dari debeaι atq; denturio per id quod de legato huiusmodi ad nos tamquam ad ordinarium dictae Vrbis pertinet,pro aedificatione, erdotatione buti modi damus,M etiam deputatara

237쪽

Datum pud Montem Flascon m x IKal. August. Pont. no tri anno octavo. Pius I I 1 I .quod Vrbani N. Papae tempore agitatu fuerat executus, Ecclesia S. Mariae Angelom in Thermis Diocletiani ab se excitatam patribus Carti sanis largitus est,basilicam uero S.Crucis congregationi Lobardiae ordinis Ci tertiensis ex S. Sabbae monaLleriopul e concesit,quae eam adbuc polyda.

De Sancto Sacello Hierusalem dicio. sub ara maxima basilicae S. Crucis retro absidam ,

est oratorium subterraneum S. Helenae, ad quod duobus o lijs descenditur, ex utroque tribunae latere re fiatutum,s musit eis signis ornatum a Bernardino Cardinat. Carvaiul. In quo mi meis litteris eiusmodi res memoratu dignae annotatae sunt. Sacra capella di ita Hierusalem quod beata Helena magni Constantini Imperatoris mater Hiero olymis rediens, circiter annu domini cccxx . Dominici trophaei insigniis repertis,in proprio eam cubiculo erex rit, terraq; sancta montis Caluariae naui inde adducta,

supra quam Christisanguis e sus fuit redemptionis humanae praecium,cuiu que Ῥῖgore in caelestem Hierusalem mortalibus aditus patuit, ad primum a sque inferioremfornicem repleuerit,ex quo sacellum ipsum, ac tota basilica, s a niuersa Ῥres secunda Hierusalem meruit appellari, apud quam S dominus ad illius robur fidei in Petro iterum crucifigi Ῥoluit, ubique ' ius Dei Nenerati ac des indociens, s Domini prcci'

238쪽

bus, s Petri fauore ad Ῥltimum ' que iudicantis do- . , mini aduentum in urbe subluni,s Ῥalente,ac inde Ῥeriore Hierusalem creditur permari ura. Hunc ergo locum regina ipsa multis Christi,s Sanctorum reliquiis ornauit,ue a beato Diuestro x . Κι Aprilis cum multiplici peccatorum venia γ tantibus indulta consecrari obtinuit.Inde centum fere labentibus annis,Placidius, Valentinianus. I ii . Imperator Filius Conliantii Caesaris, Arcadii, s Honorii Imperatorum sororis Placidiae Filiae magni Theodosii Filius, in solutionem

voti sui,ac matris Placidiae, NHonoriae sororis, opere vermiculato eam exornavit. Inde quasi mille centum annis euolutis, Tιtulus Nerae crucis ab Helena Roma delatus, qui supra arcum maiorem iseius basilicae iuparuafeneni a plumbealheca muro lateritio clausus tamdiu latuerat,mi suis tamen litteris ab extra id referetibus quod illic Titulus staret, quae iam litterae praeuetunate uix legi poterant,Sedete Innocentio vi II.

pientissimo pontifice anno domini M. cccclxxxx II. Pontificatus sui anno octauo,cum Petrus Gundi aluuς de Mendora pres ter Cardinalis it .S. Crucis in Hierusalem,Toletanus primas, tectum basilicae istius, o musiuas illas litteras feneHrae repararifaceret, fabris bitumen quo litterae figebantur,indiscrete diruentibus, aperto fenestrae foramine, contra eorum, o Cardinalis beneplacitum gloriosus Titulus ' erae crucis pon tot annos ab Helena a r bilis apparuit. Quo die Granata a Ferdinando Hilpaniarum rege catholico de M

humetanis recuperata, o Romae tunc nunciata.Quare ponti cx magna cum processone ad ecclesiam s. cruci

239쪽

Crucis uenit addita indulgentia magna die anniuersetrio illlu, solennitatis. In altero parietis latere, uetustate murorum fornice sacelli illius Hierusalem ruina minante , er musiliis figuris operis Valentiniani, praeter Canticum . ambroseanu quod in fronte descriptu fuit, omnino deletis;Berear linus Lupi Carnaial Episcopus Hostiensis S. R. E. Cardinalis it. S.Crucis in Hierusalem. Patriarcha Hierosolymitanus, o fornicem ipsum ac figuras mi suas denuo ad instar priorum refecit . Intra ipsam quoque maiorem basilica quae primus Cardinalium est titulus, iuersa altaria nonullis S. R. E. Cardinalib' in cathalogo anciorum annumeratis er 'it atque dicauit, claustrumque paruum,o magnum, intra domum ipsem patrum Cartinensu,chorumque

insiluit maioris basilicae, a utramque descensum. In facie uero basilicae uersus orientem,ubi sacratissimum corpus D. Iesu Christi sub uario ac mirabili opere seruatur,buiu modisculpta leguntur. Fraciscus Quignonius it. S. Crucis in Hierusalem S. R. E. pre 'ter Caes. natione Hilpanus , patria Legionem sat Elissi no Christi corpori dicauit,anno M. D.XXX VIKal. Iulii.

Bartholomaeus a Cuma it. S. Crucis in Hierusalem Presb ter Cardinesis, natione H panus, grad' quibus ad maius altare cusicen ritur, Basilicieq; totius pauimetum enestris insuper vitreis additis,in melius restituit Dei nuentione Trituli Crucis D. Iesu Cbristi Alexandri VI. papae Bulla. Alexander Episcopus, seruus seruorum Dei: Vnia' versiis

240쪽

Apodotica benedictione. Admirabile sacrametum uiuificae crucis, cuius signum erit in caelo dum diis ad tu ' dicaau ueneritantra nostrae mentis arcana reuoluetes,

a pia cosidera:ione pensantes,quod in ligno eiusde sacti sonae Crucis dominus noster Iesus Christus pro bu mani generis salute morip jubire no abnuit , ut nos de morte ad uita reuocaretii dignum imo potius debitil reputam' ,ecclesias loca sub ipsius sanctissimae Crucis nomine dedicata, o praesertim in Urbe consenentia , gratiosis indulgentiarum s remissonu muneribus decorare,ut per hoc tanti sacrameti iugis memo ria iii mentibus Grini fidelium permaneat, ex ipsi Christi fideles , ipsus domini gratia eos praeueniente, felicitatis premia conpegni me eatur aeterna. Cum itaque nuper, uidelicet anno a N lixitate eiusde Domini noctiussu Chrisei millesimo quadrigentesimo nonagesimo se: cudo,ultima dominica mensis Ianuaris, da bo.me. Petrus it. S. Crucis in Hierusale Cardinalis, qui luc in humanis agebat,eandem ecclesia digno ornatu reparari faceret, in altiori pariete testudinis dictae ec essiae reptus fuerit Titulus Hebraici Graecis, s Latinis literiscoscriptus,ue qui seupra caput ipsius D.N. Inu Christdum in ligno eiusdem S.Crucis pendebat, appositus extitit,s ipse Titulus nuc r eade Ecclessia debita cii ueneratione obseeruetur, et custodiatur; Nos in Cruce hu- tu modi sancta cum postolo gloriantes, o satagentes alios ad glorificationem ipsius imitare, ut uitalis ligni pretio uitae aeternae supragia consequantur rac cupientes, ut Ecclesia praedicta, auae nune titulus

lassi