In D. Remberti Dodonaei praxim artis medicae / ... Sebastiani Egberti Cos. scholia, cum auctario annotationum Nicolai Fontani ...

51쪽

mitione bilis pituit termixta succedit, sudores actores, vel qui dissicilius erumpant . urine: D-hiubent sed diutius crudipermanent. Vigent hu-

imodi febres etiain in estate,aut in verei maxit his corripiuntur qui calidiore sunt temperamen, sed cibo pleniore utuntur , ac initio Vivunt. sertim quando consueta exercitia intermiserui. nac febre,viscera,& presertim hepar i,facile obluitur .ventriculus non raro quoque cruditate

t orat.

Sanguis inTertiana spuria utiliter quoque detra- tur, observatis conditionibus quoi dictς sunt, inea quam alvi excrementa descenderint. HumOs verbir parandi ac concoquendi non omnino igidis, sed ijs que: vim habent Obstruct iones ape-endi. Conveniunt quidem cichorium Mens eo-is,sed utile ipsiis addi radices isteniculi,Vel apij, autetroselini; ex herbis,cuscutam,tupulum, ite-itorium vulgare praesertim post morbi principia, e febre inveterata. Ex syrupis,initi quidem utilis r e cichorio, vel silmilis. Sed post paucos dies illic misceri convenit vel syr acetosum simplicem,aut Ompossitum, vel oxymeli, vel syr de radicibus: norbo progresso, syr. de Byzantio . Gai vero ac

Egineta etiam absinthium, sed non nisi post septium diem exhibendum suadent. Purgatio instituenda est, non ex solis j quae biem educunt: sed expedit quoque addi qua pituitam

urgant, ut est agaricus, vel turbith in robustis cor oribus.atque idcirco etiam,neque solum e prunis, aut ex psyllio,aut ex succo rosarum electuarium X

tabendum, sed addendum quoque est vel et daphae-

52쪽

' PRAXis MEDICINAE.nicon,vel quod Indum dicitur jsteres verbe in emanis spurijs non admodum molles esse dre,Gal. ait Vomitorium 7 etiam medicamentuistis febribus, quando diu, perseverantri cura rebelles sunt, utile est post adsumptum cibum,

etiam autor cujus tamen non est nunc usus

quens.

Victus ratio minus frigida esse debet , quarn Exquisita Tertiana.Cibus concoctu facilis cum hyssopus origanum petroselinum commode possunt qui exhibendus in die intermissionis, copiosus,sed ut vires sustineat. Vinii tenue 4 stim concedi potest,modo caput non laboret. Jnon solum apparentibus in Urina concoctionis itis, sed etiam prius admitti potest praesertim sit duraverit febris.Laudatur etiam pro potio mei sed aqua dilutum praesertim quando crudae pitui multa adest copia Potest etiam dari tisanae dec istum cum cinnamomo paratum,vel cum Zii ita cruditate existente magna.

Sebastiani Egberti Scholia.

r. Quod humor spuriam hanc producens minui acrisii propter permistam pituitam. 2. Peccans enim humor crassior uentus mam existit. unde dissicilius ter habitum expelli, natura concoqui potest. 3. Cruditates enim Repletio&Otium faciunt. q. Propter crassitiem,&lentorem pituitae visce rum vasa, po i, praesertim hepatis, facile solentii obstrui. s. Cannabinum, vel Avicenna dictum. 6. Cum aceto factus, ubi majore incisione opus

53쪽

REM BERTI DODON A I. as Et ius dicit multos se novisse qui hujus usu cu-tii sint cap. proprio Dandum autem in in iiij pa-Qysmorum tunc enim facilius Vomitus provoca- Doterit. Lene vero h meri cum e raclicula, rad. ri, sol atriplicis cum oleo parari poterit.

NICO L. FONTANI.

Annotatio IV ad caput IV.

uria, seu Notha, vocatur ab Arabibi minoris sa Qe febris S majoris. Haec quandoque bilis vetellina commiscetur cum uita illa quando eadem cum Melancholia. In hac Febre miscera, O heparfacile obstruuntur mile luando didrops subsequitur, pedum aedema; siti persaepe vidi in mea praxi, dc notavit proprio

templo alentulib. I. ad Glauconem cap. de Tertiana biba, nec non Aphthss de quibus ita Hippocrates an ibre non intermittentesudores i/pervenientes,s non so rur morbus, os prorogatur multam ignificant humi- ratem. Et tiltoties in V . quia multus humor vas he-itu ob struit, tecti ipsum incalescit undo fiunt in ga*ume, oreque ipso phthae, S ulcera, tae. Plura vide dei bus lib. 2. Quae omnia si supe 'venerint curantur bono vii tu simine, 'in idoneis medicamentis,in quandoqueanda vena. Si aeger vinum appetat sit album, decocto hordei 'rmixtum, vel aqua Melissae, vel rubrum tenuioris abstantiae. Aphthae macerentur linctu ex

Syriapi violat Insus. Et syr Iu jubini. an L ij. lysterest ex usu si talis sit si foliorum malvae,

Bis malvae,

54쪽

Fursuris, Fl. Chanae marii, ana Sem. Carthamissi.

Coque ex S. q. aquae hordei ad Uix. Colaturae adde, Elect Diacatholici, Diaphaenici, anas. olei violacei 3j. Salis communis et Misce fiat Clyster.

Purgans, seu evacuans, paretur hoc modo.

I Dia catholici 5 . Diaphaenici, 5 ij. Mellis ros lax. j. Decocti majoranae j ij S. Misce fiat haustus.

Potio.

Poeniculi .ana, Herb Acetosae, Endi viae, Majora nae,ana, M. . Cardui Benedic sti, Centauri minoris .ana M. S.Coquantur ex aqua hordei ad lib. ij. Colaturae adde

Syr. Byzanthini simpl. Syr. de succo Endiviae, ana, jj Misce s. potio. Vomitus utilissimus est , hic tamen non est cie nidus nisi nausea praecedat; cujus formula haec erit. I Agarici albi, 5 ij. Rad. Asarii l. Fiat omnium maceratio ex aqua me iussae Si si

Admisce oxymellis Scillitici j. Et F. Vomitorium.

55쪽

REMAE I DODONAEI. 2 Facilius est absumpto cibo vomere, quia permis

itur excrementa cum alimentis.

DE U ARTANA.

CAP. V. Uartana Febris quandoque Febri ardenti, aut continuae succedit quandoque nulli alteri fe-u,aut morbo supervcnit,sed sponte Oritur. Quae Febribus continuis, maxime ardentibus cedit,cibile atra adustione genita magna ecpar-riginem habet. Molestior autem dissicilior est quam aliae .uae nulli alteri succedunt duplices sunt et Pu- , exquisiitae vel impurae purior Exquisiitae e purae, ex humore melancolico frigido siccoam sanguine putrescente proveniunt. Impurae sit mriae generantur quando cum humore melancolio alius quoque humor computrescit, biliosus, velituitosus. Quod si plures humores simul compi

rescunt, Febres nascuntur Erroneae certum Ordiem ac typum non serVantes. Quartanae Omnes cum herrore invadunt, qui

nedium quiddam est inter Rigorem Trigus, ca-or inde sequitur,in iis quae ardentibus Febribus suc- esserunt,& in spurijs biliolis,satis magnus in alijstero minor. Sitis non molesta est,nisi quandoque in j quae ardentibus Febribus supervenerunt, vel ex bile simul permixta. Vomitum bilis negat Galenus in quartanis succedere. Contingit tamen non raro in quartanis non puris bilem vomitione reddi,&iquandoque etiam prassinam,aut aeruginosam Vrinae

56쪽

α PRAXI MEDICINAE inconstantes sunt. In us quae ardentibus Febri clsupervenerunt subinde rubent in alijs, die quae labrem praecedit subinde tenues fiunt; albae: di ro paroxysimum subsequente, ut plurimum cras

turbatae Incipiunt quartanae declinante aestae

veluti singulares accessiones etiam decvnai

die ac post meridiem invadunt.

dam autem sub finem aestatis ante Equin ictium autumni superveniunt, quae breviores sui Ali epoit Equino vernum; quae luaturniorio sunt.Status Quartanaei, Solstitium est hybernumtpro rum purae sunt, Autumnale nam Spurior bilios , quales sunt aestivae, prius qua idoque terminantur; Vel multo ultra perseverant S perveniunt ut artanis frequenter sudores, vel sanaguina e naribus fluxus,vel vivus lubrica Nulla ha rum acuationum superveniente vel hydrops Asci tes non raro succedit quil post immodicam samguinis profusionem aliquando etiam sequitur, aut ii thoracem humoribus destillantibus Phlisis superve nit Haemorrhoidum vero fluor in Quartanis acce dens , non exiguam utilitate consertaicuti quanodoque Dysenteria. Cuivis Tini Quartati superve nare potest . Seniori , is qui sexagesimum annum CXCesserunt,Valde periculosa est . in hac Febri facile bien Obstruitur ac durescit: jecinoris ac ven- ritici ltates debiliores redduntur,. ψIn Quartanis qui acutis morbis successerunt non temere sanguis in mittendus viribus ex priore morbo languidis nondum reparatis. In aliis Quartanis i vires sciant, utile est sanguinem detra.

57쪽

inguis fluat niger Socrassus, audacius,ut Cal. ait, ttendus si vero tenuis ac flavus statim suppri-

Leniter autem initio omnes Quartana laboran- tractandi sunt.& diligenter cavendum,ne ullum ensae qualitatis sive calidum, sive frigidum medi- ιmentum ipsis exhibeatur.Si quae autem videantur hibenda, ea sint aperientia, Se lieni maxime ac- Innmoda ut sunt rad. a 'niculi,asparagi, capparo- . m. item ait lentum,capillus Veneris, fumus terror, , si causa frigidior eupatorium vulgare . ine in ore aliquo familiari incoqui politant Interim le- aliquo medicamento Ventrem quandoque Xs Urure i utile fuerit ut ex decocto senae, addito epi bino, vel diacatholico. Injici quoque poterunt inemata iraesertim alvo existente durior . Victus ratio' sit ex Cibi boni succi, facis concoctionis Abstinendum a carne suilla, prae rea etiam apiscibus a carnu Volucrum circa pa-lides ac aquas versantium: ab Omnit, falsamentis cum duratis ab Omnib qua lentum habent suc-hm, ut sunt animalium extrema a leguminibus ab-tinendum , Sofructibus crudis nec casei usus con-ert.Vtile est vinum tenue, albidum, de non valde lidum admittitura cerevisita tenuis ex bonis frulibus cocta. Eo die quo exspectatur paroxysimus ue bo abstinere valde expcdit si vel o id vires non

erunt, cibus Ziguus septem aut Octo horis anteccessionem dandus erit.In diebus vero intermissio- is,ut ad consueta sese exercitia is transserant, per-

ittendum est,autore Gal. In progressu morbi , praesertim circa solstitium

58쪽

hybernum,& in quartana pura,vel in ea quae lancholico succo cum pituita permixto proveni berius calidis medicamentis uti licet. Tunc coctum thymi achepatoriivulgaris utile est piper nigrum aliquot diebus, ut Gai tradit, sumptum, vel etiam cibis permixtum, sic&El diatrioni iper.&Diospoliticum exhiberi posset purgari junc corpus expedit medicamentis

valentioribus, o quae atros humores exinan

vim habeant, ut est confectio Hamech quae ctioni e folus senicommode additur. Et Cine tantum sed saepius, sit necessarium fuerit,ut monet purgatio facienda intermedio vero tere exhibenda qua aperiant trinas moveant purgationes es ac Agineta suadent dari Thcam,aut medicamentia ex succo Cyrenaico ldest ver Theriaca diatessaron ante accessioni exhibita profuit vero tonnullis pulvis ingi ris, vulgaris usus edoariae cum vino calente i

Rondolet post purgationes incipiente horro

spinam dorsiiungendam docet ol calefacientib. st sunt Ol. ex abrotano, rutae, nucum retrum ci oleo. in quae non solum faciunt ad horrorem dep Iendum,sed etiam ad sudores evocandos, ad mohi concoctionem. Providendum quoque est in Quartana visceribi , maxime lieni,per ea qua molliunto aperiunu sunt ung. exit capparorum,liliorum, tutacei addito ammoniaco. Item empl. ex ammoniaco di soluto maceto cocto, lienis regioni admoto

'vel aliud similo, ut est empl. de meliloto cui ad

59쪽

REM BERTI DODONAEI. 31 exempl. ex mucilaginibus ita n fiet empl. liens,aperiens,ac resolvens; qualia ung, empl. adhibenda maxime esse convenit. Pere si Quartanae perseverent, vires ferant, i uis non incommode iterum detrahitur, ex sini- brachio, vel manu. - Nonnullis persuasum est tanguis detrahatur ips momento quo luna soli jungitur, cito futurum finem Quartanae. Postaguinis missionem repetere etiam aperientia Scagationes utile est, nisi Febri cessaverit. Gat .melam. Omitoria apparentii, signis concoetionisi eun consulit quae si exhibenda, eris temporel gis opportune quam in Hyeme exhiberi postunt. in Hippocr. fatis aperte monet,Hyeme atomi - ine abstinendum. aph. .& . section. . Exhiben-uautem sunt vomitoria paulo ante accessionem λ ; prius adsumpto cibo aliquo liquidiore, pro vortiorio suffcere potest ratiota dicta herba,cujusas,minus 5l decocta cum aliquo jusculo, vel cum πevisia , vel etiam aqua satis per Vomitum purgat cocto ejus assumpto.

Sebastiant berti Scholis.

1 Iinoi tertianae, quando non curantur. Hip- cr. de Affeci . Quartanam fere praecedunt Erra- M. nam melancolicus humor sit etiam adussione.

ixdum inaequaliter procedit inaequales periodos

cit. Stephan. r. ad Glaucon comm.43.

a. Quari Atra bilis malignior, propter adjunum calorem majoris activitatis est, praesertim illa ax ex superassata flavabile gignitur; quam melan- alia simpliciter dicta quo di bilis faece sanguinisi agis activa. Vide Gai de Atra bile circa init inuri

60쪽

3 PRAXI MEDICINAE Raro videntur Quartana purae quia se aliquid Pituitae permiscetur delancoliae Mo

. Ita l.illud, risi σι- α quod libr. de typis lanis tribuitur de diuturnitate potius, quam .

mentia, intelligendu venit. Rigor quum duplex Ariκ ri σφοδρος, a Melancolico succo qudoque talem qui non nisi difficulter ad calorem veniat, quandoque vehemente, fieri testatur comm . in 6.epid. aph 9. Quadrini circurius Febrem nunquam Brununquam' bernis mensibus incipere, Plinius rei l. 7. c. M. An quod humor frigidus vix nisi temp. servido putredinem , caloremque concipiat preferendum illud Iuvenalisci Iam lethi sero cete pruinis Antumno jam Quartanam speranti

aegris Satyr , Quartana tarde finitur, nisi primis diebus d

cuma est et f. l. r. c. I s. Et vetus Quartana raro

Vere solvitur Ib. Durat regulariter ne annum, qui Gordon. quia sicut acuti morbi sequuntur tum lunae: ita diuturni motum solis id Ad bienni nonnunquam perdurat Gal. de typis . Ad annos dcu dimidio protractam vidimus, ultra annis a sequentibus tribus quibmulti Quartanis laborunt in hisce regionibus. Vide Wieri observatone . In quavis etiam regione: Scotia namque prrogativam illam tribuere quod nemo illic Quartna corripiatur, rediculum est praesertim quum Scottid controvertant Vide Id. Steph de latinita

te Lipsi j.

8. Sic tamen ut curari possit quemadmoduin viro amplissimo contigisse vidimus. Ac tum aqua inter cutem producta saepe inter cit. Hippocr. i. epid se L .aph. . o In Quartanis medicina Clinice propemodia nihilio et, ut Plin. reseri l. 3 o. c. II. nec idcirco a men ad Magorum remedia, quod ille facit consit

giendum