Amedeus pacificus, seu De Eugenii 4. et Amedei Sabaudiae ducis in sua obedientia Felicis papa 5. noncupatis controuersijs commentarius jussu serenissimi ducis ab eius historiographo digestus

171쪽

Franciscus Abundantiae, tam scientia invirtutes, quam temporalibus bonis

abundans Monasteriorum Abbates Franciscus de Fuxe, Theologus, professione minor , eloquentia magniis. Guillelmus de Constantia Canonicus

Spirensis antiquus Pontifici iuris interpres Ioannes de Turicella, Decanus Segobricensis Iurisconsultus , ac Theodoricus Nagel Canonicus Rigensis probitate cognitus Clerici gratia

Ceremoniarum, Eneas de Piccolominibus Senensis, Canonicus Tridentinus, ac Michael Brunon Canonicus Belluacensis in eo exercitio longo tempore tritus Promotores, qui antea in Concilio perplures annos negotia promouerant,viri docti,& constantes, Hugo Gerardi, Ioannes Sittgenerode: Procurator fiscalis qui antea fuerat, vir exercitatus Robertus Magnani. Sol danus vero Petrus de Atro, qui etiam ab initio nascentis Concili eo in officio laudabiliter se habuerat. Hi fuerunt viri conscripti ex nominatione trimvirali, qua per Ioannem Segovium lecta sest antea diximus Qxhilaratus est Cardinalis animus , qui

usque ad illam horam trepidus, stupib

172쪽

PACIFICUS.

dusque permanserat , nec persuaderi sibi poterat nominationem istiusmodi fieri Ut autem vidit Episcopos, Abbates in magno numero assumptos, nationes, quae in Concilio erant, aequis portionibus honoratas, inanimi simul vigorem, frontis recepit colorem.Factusque laetus sereno vultu concionem quoque exhilarauit, quae illo moestitiam ostendente, non tristis esse non poterat. Habuit ergo Cardinalis de nominatione facta magnifica verba, triumque patrum virtutem magnopere commendauit, qui in Concilio se semper bene habuissent, tunc optime: posteaque concionem dimisit eaque die occupati omnes fuerunt ad praeparandos in conclaui necessarios conuictus. LIII. Sero autem singuli electores ad Car SAR LIqdinalis domum vocati, de cameris dimbutae.

uidendis intra conclaue sermonem intra se habuerunt. Et quoniam camerarum magna differentia erat, videbatur Praelatis diuisionem secundum dignitates fiendam Gatque ut quisquis dignior antiquior esset, sic prior o cum sibi assumeret. Nec ferendum esse

dicebant, ut Cardinalis Marchiepis

173쪽

copus cum doctoribus veniret ad sortemri quo casu ridiculum esset, frCardinalem infra, Doctorem supra

locari contingeret. Cumque Praelati essent numero plures, omnesque uno ore loquerenturia desperata res videbatur de sortibus cogitare: utcumque tamen res iret,visum doctoribus est etiam pro se verba facere. Dicebant igitur priscas consuetudines non debere rescindi in omni conclaui obseruatum

ut camerae per sortem diuiderentur,neque id inter Cardinales tantum , sed etiam inter Cardinales , alios fuisse Constatiae Cardinales admodum multos, non tamen respuisse cum Episcopis,&Doctoribus sortem subire. Prasatos autem nimium sibi ipsisfauere, qui cum essent numero plures sententiam magis vocibus, quam rationibus obtinerent si sine sorte fiat electio camerarum, timendam esse collusionem inter electores, timendum quoque schi masne stantes infra, rigentes frigore, locatis supra inuideant. Quibus rationibus Cardinalis uictus,in sententiam Doctorum consensit: ac post eum vir bonus Episcopus Dertus ensis prophetatus est. Si quis enim est ait cui no

174쪽

citura sors sit, ego ille sum, quem vitimum sors efficiet: ne tamen aut pristcas consuetudines euertamus, aut inuidiosi Doctoribus simus, urilius putorem sortibus transigi eiusque in sententiam conclusum est , eademque ipsa

hora missi sunt ad conclaue ex omni statu electorum cum Cardinali Arelatensi, qui sortes super cameraS, CX Consilio Vicecamerari iacerent. Scripta igitur sunt electorum nomina singulatim per schedulas quae omnes claUsae, ac permixtae, in quodam birreto reconditae sunt, atque exinde ad primam,dignioremque cameram ventum est , ubi tunc Cardinalis Arelatensis manum iaciens in birre tum , schedulam, quae sibi forte obuenit,recipiens legit, eamque Vice merarius in fronte ipsius camerae confixit sicq successive per ordinem factum est, ut intraturi sequenti die electores conclaue eam sibi cellam noscerent assisnatam , ubi suo nomini obviarent fuitque primus omnium Decanus Basileensis, ultimus vero rei vaticinatus extiterato Dertu-

sensis Episcopus Miraque in re hac distributio sortis fuit, aut potius diuina dispensatio, quae consilia hominum re

175쪽

AM EDAEVS

probans, Doctorem primum Episcopum autem postremum fecit, cum statuissent ante rassati cellulas sibi di- gniores ascribere id tamen in utroque bonitatis est visum,ut neque Decanus ex primo loco superbierit, neque ex ultimo Dertus ensis Episcopus condo. luerit, sed illum indigne se credere, istum digne locatum humilitas facie-LI v. bat. Electores Sequenti autem die, quae fuit Vene

ret, et di xis 3. Cal. Nouemb. habita est genera

ximieeeduc lis congregatio conclusseque sunt proximarum deputationum deliberationes. Sessioque mox secuta est diuina autem officia Cardinalis Arelatensis

celebrauit, quo nemo ceremonias nouit melius Sermonem autem ad electores post Euangelium decantatum Marcus insignis memoriae Theologus habuit, qui enumeratis depositi Gabrielis criminibus, suadere electoribus nitebatur , ut virum assumerent, qui contraria imitaretur prioribus, quique omnia uitans Gabrielis vitia, ut ille calumnijs odiosus fuit, sic se iste assumendus iustitia praestaret acceptum.

Erat templum ubique populo plenum, stabant inter columna superiores nobiles

176쪽

biles Vrbis matronae, respectumque in

concionem habentes ordinem rerum non sine deuotione considerabant. Aderat Ioannes de Ticrstein Comes, qvi loco imperialis protectoris cathedram ad implabat. Aderat Consulatus urbanus, S alij complures nobiles rem insolitam conspecturi seruabaturque inter omnes silentium; extra Ecclesiam quoque Cities in armis erant , si quod scandalum pararetur prohibituri. Tantusque ad spectaculum eius rei

confluxerat populus, ut neque in templo , neque in plateis recipi posset, magnaque undique intra Ecclesiam haberetur pressura Ut igitur Cardinalis

Arelatensis intra Minarum solemnia communicasset, vocati sunt ad altare Communicaturi, etiam secundum ordinem electores Tumque Archiepis copus Tarentasiensis, Wdecem ali Episcopi communicarunt , post autem septem Abbates,exinde quoqueTheologi , ac demum Iurisconsulti nouem qui accedentes altare genibus flexis , de lacrimis ubertim fusis sacratissimae succeperunt Eucharistiae sacramentum. Eratque venerandum spectaculum, tot eximios antistites, totque praeclaros

177쪽

Patres,nudam ante Dominicum sacramentum ostentantes caniciem cernere dc alios quidem orantes, alios vero illacrimantes conspicere. Devotionem autem maxime Cardinalis adau-

ebat, qui Pontificalibus indutus vesti- ius nudato , caluo capite Dominicum corpus quibusque ministrabat, reconfessionem in re tali solitam singulis repetebat ac secutus pijssima Saluato ris Domini nostri Iesu Christi vestigia, quelibet deosculabatur hortatus plu- , rimum ut quam quisque posset pura anima susciperet Dominum suam rem sic ordinate sic solemniter, sic deuote peregit, ut ex videntibus nemo tenuerit lacrimas , nisi qui pectus habuit aut saxeum, aut ferreum.

v. Posthaec finita Missa, Ac congrega

Iusiurandum ione generali peracta, Praelati omnes Pix'-n infulas se vestimenta sessioni accommoda susceperunt Inuocata altis vocibus per omnes Patre Spiritus Sancti gratia, peractisque litan s deorationibus ac omni solemnitate sessionis impleta, Ludovicus Episcopus Lausanensis ambonem ascendit, triaque illic per ordinem legit. Primo responsionem

Synodalem ad famosum Gabrielis li-

178쪽

PACIFICVS ist

bellum , cui principium est Moyses. Secundo limitationem quandam circa decretum , de electionibus dudum in

Synodo editum Tertio vero nominationem triumuiralem , quam ex cella

scientia sacrum Concilium approbauit. Quibus lectis interrogari Patres,Vtrum placeta responsum est ab omnibus Placet. Et hinc requisiuit iu- sanensis iurisiurandi formam ab electo

ribus piaestandam publice legi, Electoresque iuxta Concili ordinationem iurare. Primus igitur Cardinalis Arelatensis aperto decretorum libro , formam iuramentiennctis audientibus legit, insixque requisitus, ut ita iuraret;

Ego Cinquit Reuerendissimi Patres, Forma tuta coram Domino meo Iesu Christo cuia 'nu ius modo sacratiisimum corpus indignus peccator manducaui, cuique intremendo, Ac magno finali iudicio de omnibus per me factis rationem sum redditurus, promitto iuro, voveo , quoniam in hoc electionis negotio, ad quod nunc volente Concilio mittimur , nihil aliud quaeram , quam populi Christiani salutem dc uniuersetis

Ecclesiae bonum. Idque mihi curae erit studere, ne autoritas generaliumco

179쪽

Ist A ME DE V s

ciliorum vilipendatur, ne fides Catho, lica expugnetur, neve Patres in Concilio persistentes opprimi possint hoc quaeram, hoc sollicitabo ad hoc viribus totis incumbama nihil in hac re,

aut mei aut meorum amicorum causa

faciam, sed solum Deum, &: Ecclesiae

suae utilitatem respiciam hoc animo, hac mente, hoc denique corde conciliare suscipio iuramentum. Fuitque cius sermo, siuaxo termicus, omniumque astantium commouit animos. Post eum Electores ali suo ordine iurauerunt. Ne res electioni post factae maximam Cebuit autoritatem. ina ex Quis enim non illum Summo Ponti-

-m Ticio unum putet , qui tot Sacerdo-

accedit au tum Episcoporumque iudicio sit com-xolix i, probatus' praesertim , cum illi antea suscepto Dominico corpore iusiurandum praestiterint, nullum se electuros, nisi quem senserint tantae idoneum dignitati In ea etiam sessione, Ac Vice- camerarius, Accustodes conclauis, Ac clerici ceremoniarum, & promotores iureiurando promiserunt ossicium sine fraude exercere. Quibus peractis omnibus hora iam post meridiem tertia,

adhuc populo ieiunante cantatum est

180쪽

undique, Te Deum laudamus, Morganis respondentibus alternatim , usque adfinem completus est hymnus. LVI Quo facto, egressi sunt pueri in stolis Solemni poalbis admodum multi longum proces ue pergunt. sionis ordinem facientes, quos secuta pars cleri urbani est Et post veneranda incorporatorum multitudo cum Doctoribus, Muniuersitatum Oratoribus, qui longis, honestisque vestibus,

orantes incedebant. Exinde Sacerdotes urbani, excolendas Sanctorum Reliquias in ulnis gestante proficiscebantur Mox vero Ludovicus Lausanensis Crucem argenteam ante se habens, sequentibus quatuor Clericis incedebat. Post vero Carditialis Arelatensis adhuc, mitra, mauratis fulgens vestibus, deuoto, indesiderant populo benedicens. Exinde infulati Episcopi, Abbates ad processionem ornati innumerabili populo subsequente procedebant, sicque alijs orantibus, alijs suo pirantibus usque ad ostium Conclauis

est processum, armatis hinc atque inde propter custodiam conclauis existentibus Vt vero ad conclaUe ventum est, receptis electoribus, dimissi sunt caeteri. Intromissi sunt etiam domino-

I iij v