Nicolai Beraldi De vetere ac novitia iurisprudentia oratio recognita ab autore & aucta : cum erudita ad antiquarum lectionem ac studium exhortatione

1쪽

. B V D A E O S. D. P.

MA s s ILIA Lugdunum reuerius in mo e statu, literas ad metuas amicis quibusdam iis optimis ac eruditissinitis hominibus legendas dedi. ibus quia scribores orati vicin hanc nostram, quaen nolose habiturum me perabam, quan* ea potissimum gratia Lugduni obiter stris psciam ibi totam quidem probari,sed aliquato tamen uideri breuior quod rem uidelicet ean de qua in ea ageretur, mulato uberius ac fusius explicari possie uideres: exigi aut addente,quoad eius fieri posset, non satisfacerem.Magnopere enim mea referre puto,quid tu de meis & studiis di scriptis in utrasuis partem sentias. Quo lubentius etiam a me fit, ut Dialos gum nrihi, per in Francis inani Legati Aueniosnensis Sorgano secessu naturi uorationes aliquot exposnere cono quibus dicendi extini re ficultas parari possit, non prius exire inmanus hininum patiar, qu te sata te sit ec non improbatus. Iulium Camillum uirum eruditum candidum, audio 8c gaudeo esse tibii- familiariter amiscum. Eum prosecto & libentci uidi Lugdini, ecim uide mulio etiam libruus,cum primum hoc aerumnommio uitae genere de igi ac iumri comigerit. Hic enim, ut ille inquit, adhuc se 'in

testse luto. propemodu incerti quo pes serat. UL. E Singeniuo ido ad Lugdunum. Cardinalis Castelotionensis te, uxor

ac liberos elimatre etiam

2쪽

RALDI DE VETERE

ortu ac principio, clarissimi uui , uos omnes primum,ut debeo, secro, ne me meapte sponte, ac non potius aut amicora precibus,aut eoru uoluntate,

quorum autoritate nullo modo contemnere,ac iussa detrectare debeam,adductum, coscendisse huc puto, tis.Non itainsanis,uirium mearum, aut mei etia oblitus: cymihi tantum aureo, ut hunc nobile suggessitam mihi putem esse conscendendum,dely eius artis ac disciplinae natura ac ratione Gendu, quae no mos

do uobis omnibus nota sit ipsa, ac prope familiaris: sed quae Minerrimam etiam hanc uestram Acade, miam, ceu domicilium ac sesem sibi Micissima olim de erit: in qua cuni orbi ipsi, tum Gestiae nostrae potiuimum uniue sae spectandamsese ae amplect nudam praeberet. Non ignoro quae, quantad sint ea, quae praestantisiimi Academiae huius principes, ac illustres iurisprudetiaeprosineses cereaepraestare sinant:quantulu uero id fit,quod uel exi. ame, uel

3쪽

expectiari debeat, qui nec subtiles istas argutias, quisbus ius ciuile explicari consueuit, per aetatem didices rim,nec iuris adyta penetrarim, sed ad alia me studia,

partim meo quodam ac priuato iudicio, partim amiscorum consilio at hortatu couerterim a uestrae lius

ius excelletis splendidae. professionis magnitudine ac praestantia longe late 33 dissidentia. De quibus siquid hodie uobis audientibus dis aere uelim,vereor, ne adium,quod dicitur,agere uidear,qui ea dicere in istituerim,quae ut humilia at inlaeta facile colemni possint ac reiici,non nisi certe esus maeris sint, ut selicissimo hoc secula,quo disciplinae omnes exerere sese rursum,ac Proso re coeperui, ignorari nequeat, neduuobis ignota esse possint, qui ad hanc pulcherrimam iuris diseiplinam optimarum artium omniu Eetiam adluxistis,orbe . illum aureum abseluistis,quo adites omnes ad humanitatem pertinentes ceu Perpetuo quodam,atque,utiac dixerim, indiuiduo uinculo ita continentur,utnon prius singulae teneantiar , quam simul omnes. Ac nequis forte existimet eam me in iaci pretandam 1 m Tatione- uiam contempsisse,

qua celeberrimi aeuihuius iuri sulti 8c secuti sunt, de hodie quo sequuntur: equidem uobis me bona fide aperia,necp,quod ingenui sie hominis actuum, dissimulabo eadem ineolim resinia ingressum, cum exim is etiam prosin bus nonunqua in certamen

descendissessic identidem ad intermisis haec studia assi

4쪽

huc respicere:sed res tamen difficultate ac magnitudisne deterritu, nobiles alias arteis esse secum magno earum rerum dispendio,quas plar mortales ues stalas propemodum,ues certe praecipue expetendas esse ducunt. Nam iuris ac imum principia ac fines servi

tanti ut fio mihi primum se legis ipsius definitio offirebat,qus ratio summa diceretur insita a natura,quae honesta iuberet,uetaret traiia,ac rurpia.Quae quis

dem legis seu finitis,stii desiptio hoc ipse primu me

male habebat in rationis uocabulo hanentem, quo rationem quidem esse aliquam humana tape inaudie dram diuinae illius mentis particulam quadam ac ceu scintillam diuinae lucis, cuius a Philosephis mirificae quaedam uiues esse diceretituriQuid autem summi ratio esset,ia ν assequi ipse potera, ne quenqua inues nise,qui quod maxime stire cuperem, hi aperte dis lucide exponeret.Rationem,enim humana ita infirmam debilem p esse uideba, ut ea legis anum quod multis persuasum esseo esse ut credere, adduci nullo modo pos n. Quod uero rationem summa quidam acutiores Deum esse dicerent,uniuersi tmem quandaseinpiterna, id uero mihi paulo subtilius esse uidinastur,quam ut auido, ac veru avide exqxm enti mihi sa.

tisfacere possis. Probabilius id mihi uideri poterat, quod abaliis traditu esset, siquide intest a me positis,siammamrationem esse humana ratione, ab ortu quidem suo acprincipio infirmam ac imbecillam, sed A 3 tacitis

5쪽

tacitis audiibus Mancrementis mus progressis, inperfecta dici csumma no immerito posset,quatenusiumma perfecta Sc dici Messe possunt, quae cadere in homine selti,quar eius coditionis propria sam, quaa summo Deo generatus homo esse diceret. Auis dictam id quidem ac saepe, homine praeclara quadaconditione a summo rerum onuitu opifice conditum esse,ine animal prouidum, acutu, memor, orationis ac rationis capax, eius. intelinentiae, cuius Mentprona 8c terram spectantia, quibus animas tantum a mundi inritis comunis conditor dederit,quum nobisam mu quo tot eximiis septum praesidiis, tot omas mentis prini tu insevisset.Sed ut ueritin satear,per is scura illa mihi uidebantur,&,prope dixerim, aeta, quae de ratione semma ab istis in 1 definitione plumus diceretur.)id enim obse rius,quam cum nastura longius in ogressaac ab ijs ex quorum prima Scinchoata inteli etia genera cognoscat, nullo etia dos coue m longum evecta,ratione confirmare dicitur ae perficereinus perse sta rario,& ut ab istis dicitur,sum. ma salsietia rite,ut putant,no natur. Nein uero misnus obscurum, quod de lege summa ab iisdem di utatur,quae lex seripta non sit,aut scripto sanciens aliis quid, aut iubens,aut uetans,isi lex innumeris seculis nata,priusquam seripi aut prius a Respub qua aut ciuitas constita. Porro quod naturae semina quaedam nobis inesse diculur,quae sequi, quae sere, multis

6쪽

& uigiliis &sbdoribus augere unusquisque debeat,quod ν niculos qu6sdam ab eadem natura hominibus datos, qui di entia ac studio foueantur,

nauta ac secordia ceu exti uatur ac opprimantur,

multo etiam subtilius Sibullit isti& obscurius. Quis

non uidet ad scriptae I costituti iuris substantia utar enim eorum uocet bulis) nihil attinerer lino in rime protato disici untur ea, a iuriseonsultis etia ipsis . traditassic e mediis Philosephiae adytis eruta,quae de naturali inter homines cognatione,de communi ciuis late ac secietate,quam inter se & homines Deus Opti xxonstituisse creditur,qucem ac dici ab iisdem lent:sed in mediis litmus seuent ea, quae nec ab occus Pato,aut etiam indoeto iudice libeter audiatur, & ad singulom causas nihil omnino pertinent. Quae cum ipsacontemni sere uiderem, &iuriscostatis tame nia,

xime necessaria iudicarem no inintus seci, ut ad alla me artas accingerem,quod omnino ex eoru numero

esse nolle quidesidiae diueiticula secuti, ad albu Rut Fabius inquit, ac rubricas transtulerunt:& sermus larit,ues,ut Cicero ait,leguletesse, quam iurisconsulti maluerunt.Sed ne sic quidem abrius sei artis,ibi is, cultatis diis inhori ui,ut 5 ea etiam interdu nosse uellem,quibus singulares actiones tenereitur, & somses controuersiae dirimerentur. Iurisconsultommetasmen uremam letao,sor,ut dicam uerius,amor quida

unius mans remast,qui 3c selidae synoeraech doctri,

7쪽

nae plus habent ac iudicii,quam nouitii isb.& ab antiquis tum Philosephis,tum leo latoribus, minus abs esse existimatur. Nisi serte adhuc sint indocti quida, ac solidi,qui Demosthenem ac Ckeronem tum noiultos fuisse negent,quom alter Atheniensibus quo Usis leges quaidam ac instituta scripsit,alter de unis

ueris iure ciuili Romanoest,quod immensumindigesesia iudicaret, in oriunem ae artem re endo, cogitarit.Caeterum quae de iuris magnitudine ac dissi

cultate a me di sta sunt,non eo pertinent, ut legum ac

iuris scietiam,quae nuncin omnibus pene gymnasiis' traditur, usip adeo essecenseam dissicilem. De uetere illa iurisprudentia linpior, de muiralium Perceptione acintelligentia, arum libelluunum Cicero sibi uideri ait Philoseph vomesu placita ac dis utatione & scietiae magnitudine, & causaruperuestigatione superare Et sicuti Mectic t muta non costenti mox ru nosse remedia, causas etiam in natura positas a teperuin rututa teres illi tu rudestes,quibus artis suae seutium non ex aduocationum Me, prorsus illiberali quaestu,sed ex antino sito ac suauissima rerum cox mPlarione perere pri situm erat,perpetuumillum quide, necullis casibus obno, Hum,ho insontes ac caussas scrutati,immortalia aes inpitem Vigiliarum suarum monumetanobis posteris reliquerunt. Id Porro quis sitoperosum ac dissicile,uel ex eo unoinrelini potest , O ex summo

8쪽

illo Naturae iure scita ac decreta sua excipere, & ad litium ac nmoti et,caseumis uaristatem accomodare sine demonstrationu ratione non potuerint. Quam

uero id sit item arduum,in uno probari potest,quod earum tractatio non cuiuslibet,sed eius tantu sit, qui antiquorum disciplinis omnibus excultus at instru . Has,uel ad docendu, uel ad sciibendu uenerit. Vere enim mihi uideor ducturus, non modo potetissimas, ac einacis imas eorti apodixei qui Mathematici uti

cantur,sed demonstrationes etiam omnes,narurae 1

ges & esse,& dici no immerito posse. Qui ergoceu dictate Natura leges exceptas uel suis ciuibus dederat, aut adhibita etiam causarum ac rationu explicatson seu uoce, seu se ipto eas interpretati sint, in re longe

maxima, longe omnium difficili a praeclarissime mihi ueris i uidentur. Nihil imvmirum si a rei pulchririmae quidem,at excellentissimae studio deter ' reantur quamplurimi, cum eius ne ulla quidem,aut certe perqua exigua ac tenuia uesima supersint,ti adeo ab illoruinstitutis ceu d generes, nec satis legis timi serius plarich omnes desauimus , qui praeclara omnia,nec digna prose sto qus a nobis temeraretur, aut certe nouo quiaam,ut sic diu m,mangonio in. terpolaretur,peperere: Postulabat hic locus,ut artes ac dis linas omnes ab Ommis illis patribus inuens taS,at excultas, ab indoctisuero arrogantissimis. sephistis ac tetris scarabo corruptas deploraremus, nisi alio properaret oratio. Commemmri prose Ro

9쪽

illa sine maximo ac iustissimo dolore nequeunt. Nec desunt tame laruae quaedam,at abominati spiritus, ut Plinii uerbis utar,qui densissimis tenebris assueti, lucem Perserre nequeant,sed ad antra mox sira reta giant,dc canum more Gisadis latratibus sita uulneo. ra solentur. Caeterum ut eo tandem redeamuS, unde

huc digressi stimus, saepe equidem ius istud uestrum

ius dico ciuile,ac proprium Romanoru, cuiuS Prosii fias res toto orbe notos ae celebres Tholosana haec Academia permultos habuit olim, habethp) saepe cuinarum ciuitatum iure ac legibus contuli: i eo seci libentius, quod eo uno ma gna ex parte uti Galliam hanc nostram, iura. ciuitatum nostrarum, siqua eruuitatum propia essent,-, ut ita dixerim, municipaσlia,haud ita multum a Romanorum legibus ac morisbus distare,constaret. Qua quidem ex collatione id unum assecutus sum, mih reputandis ac colligendis multis adduistius,ut crederem,plane confirmae em, eo ipse Romano iure nihil humanius, nihil sequius excogitari ac sciita unqua potuisse: ne dubiu esse, quin,quum oliis consti tuto imperio exteris getibus a S. P. .R. iura darentur plerae immanitatem,

hae bariem* acceptis Romanu 1 hus exuerint: 8c non ciuiliter modo, sed sancte etiam alip incorrupte uiuere coeperint. Adeo nulla est uitae pars neqν publi cis,necp priuatis in rebus,ne siquid, ut Cicero ait, solus agas,ne si cum aliis cotrahas,quam sacratisiis ma haec iam scientia no formet ac ingruacino in

10쪽

gis laudandi sunt,cum qui docendo, interpretando, scribendo uincia exercendo, disciplinam hac multo

pulcherrimam tuentur ac si uant, tum uero qui esus

maiestatem ab ineruditis quibusda, loquacisiimis

sereptoribus oppressam, ac pene iam euersam, resti tuere,cly barbaroru faucibus eripere conantur. Qua quidem in re a nonnullis iam ita feliciter laboratu est, ut sperare posse uidear,breui sore alique,qui, cum ad hanc artem unam aliarum etia cognitionem, fusae ac facudae orationis facultate adiunxerit,ueteris illius iuri rudentiae simplicitatem ac nitorem nostris ho

mininus reddat. Cui quidem sanetissimo instituto ac proposito,si qui sunt,ut esse profecto quosda scio, a Gratiis Musis. alienos, qui nihil nouerint aliud, Φ odisse optima ola: si qui inqua ea ues caecitate erui, uel uecordia,ut tam egregiis generosis. consiliis ac conatibus aut pala obstrepat, aut taciti ac silentes in . uideant,rumpatur licet,& honesti odio, interno. lio uore tabescat,dum modo Eant qui liberalius & edulicari sent& iusti tuti,nihil no euasum, quod ad iuuandam rem ut speciosistima, ita longe omnia utilissima stac tu tentatum. suerit. Ac ne .s sorte putet nouitiosis os, acantasiam aliquot receptos iuris tum Caesares tum Pontificii interpretes hoc loco a me contemni, ac uesut ex eo theatro in quo iampridem c

locati sint,explodi,quid de hs sentiam, ingenue hic apert fatebor,necp aliud sane dicam , quam quod rogatus & priuatim rehondi tape, & publice etiam