Th. Bartholini ... Dissertatio prima secunda de theriaca in officina Christophori Heerford ... 1. Febr. 1671 dispensata

71쪽

Dissa RTATIO II. DE THERIA C.

Mectarunt, dc postea in aliis hortis Italiae, temporibus nostris, sed raro artificio, visi sunt flor

xe, unde tamen ad Medicos usus nihil redundavit. aetatum discrimen accerate in experiendo observandum, ne in judicando decipiamur. In prima infantia odor est acutissimus, ut & dolorem capitis de narium haemorrhagiam induxerit, co lor albus, quem semper servat si aquae vel lacti immergatur. 'Tenaci lacti similem vocat Strabo L 16. succum ex cortice arboris in vasis susceptum, deinde in conchis coagularum. Sapor illi, amari usculus, adstringens, substantia tentus, in aqua flu- , itans. Sequentibus vero aetatibus, praesertim in senio, recedit longius a praedictis notis bonitatis, quod diligenter observandum, ne aetati fiat injuria. In provecta quippe aetate color obscurior, odor vix discernitur, substantia segnior & cras- fior, ut ex aqua difficulter vel tarde eniti queati Ex quacunque aetate sit, quia recentissimum opobalsamum adesse non potest, libenter amplecti-- mur, nisi ultimum senium obrepserit. Antequam ad experimenta nos accingamus, vera signa veri opobalsami, quale ex veterum praeseripto Theriaca postulat,priusquam senium attigerit,ex Dio- . scoride breviter haurienda lib. I. cap. 18 Primum

B a est

72쪽

14 TH. BARTHOLINI est,ut sit validi odoris. 'hi ,οι non tantum firmum

dc robustum significat odorem , sed & Ravenia ait Theophrastus l. Plant. C. 6 subitb spacium per longum permeantem: Suavitatem odoris veterum alii depraedicam. Solinus Polyhist. cap. 38. e plaga eximiae suavitatis gutta manat, quod ex Plinio l. 12. cap. as. desumsit, qui tamen aetates confundens, odoratam lacrymam fieri in fricando ait, quae probatio senectutis est, quando arida. Negare quidam non erubuit, opobaliamum nullo suavi odore commendari, vel tantum antiquis bene odoratum suisse, quos ex recentioribus refellit Petrus Servius l. de Odoribus. Magnus Vestingius, amicus noster, in , gypto odoris suavitatem gratam depraedicabat. Secundo sincerum laudat Dioscorides,nullis permixtum heterogeneis, quae nativam si inplicita-. tem & tenuitatem corrumpant. . MOX shbacidum damnat, vetustatis sine dubio argumentum. Dilui autem facile admittit, seu quod facile penetret ob partium tenuitatem qua ex Galeno pollet, sicut cum Marcello exponit Sarace-nus. Tenuem igitur succuna vocat Plinius, alii pel. . lucidum. Sit quoq, laevis, superficie aequali nec divulsa, quo sensu urinae, appellatur Hip

73쪽

: pocrati in Prognosticis, vel simplici, ad disserenariam illorum quae variegata sunt, sicut Suidas in. voce λ- ex Thucydide interpretatur. Astrin- gentem deniq; & lingvam modice mordentem desiderat Dioscorides, aromatici saporis docuisi mento. Ut autem sincerum probet nullo alienae rei commercio vitiatum, experimenta proponit, in aqua, in lacte dc in panno tentanda. Laneae vesti instillatus, si deinde eluatur, neque maculam facit, neq, notam ullam relinquit. Pannum autem coccineum densius eligendum monet Ioh. Pona parr. a. Comm. de Balsamo, &iuspendendum. Relinquit quid om ob viscositatem mac

Iam, advertente P. AIpino, sed quae paulatim deleatur. Rursumq, purus lacti instillatus idipsum coagulat. 'Non ab aciditate, quae balsamo n stiva non est, sed potius ab acrimonia quadam dc adstringendi facultate. unde non tam com gulate Iac sicut latinus Dioscoridis Interpres imdicat, quam densere,id quod Dioscoridi significat σήμυα,, animadvertit Clarissimus Rhodius noster ad Comp. 33. Scribonii. At Plinius inter summas probationes ponit, lac coagulare, quod in suo opobalsamo quoque succesime scribit Pon: . Certe coagulari non potest lac nisi densetur.

74쪽

nigrum pariter & album diversum inter se exta perti sumus. Nigrum quod ex arbore Peruvia na novae Hispaniae incisa emuit, odore gravius,

in laete tepido fundum statim petit, ubi nigra

gutra conglobata' permanens, enatare nesciri

in aqua calida eodem modo se gerit, dc in lanea

veste rubra maculam relinqvir. Ferro inunctum flammam non concipit, ut crassiorum esse partium videatur. Album vero omnibus fere notis verum opobalsamum exprimit, sive illud ex inciis eadem arbore profluat, ut aliis visum fuit, sive sit Tolutamina , de quo Nic. Μonardus in Histor. Simpl. cap. ro. sive denique ex arbore lataibae destillet, quam describit ilhelm. Pisol . . I M. Nae. Bras 8. & Marcgravius lib. I. p. s. Peslucida quippe ejus resina, nune albi- eam si recens sit, nunc fla vens si provectior, suceino similis colore quidem, non duritie, prunis imposita suavi simum sussitum praebens. Odore istud Bassamum,quod habemus,nigro Peruviano su avius , non ita nares potenta sensu serit. Guttae huius in aqua.calente se amplissime diffundunt in superficie, ad fundum non merguntur, refrigeratae per syatulam nullo negotio junctis particulis glutinosis extrahuntur. In lacte tepido D eadem

75쪽

eadem ratione se dilatant , lacq; coagulant, iliseparatae inde eximuntur. Gummata quidem alia lac quoque coagulant, sed reliquas notas finstinere non possunc Ferro inunctus albus Balsami succus claram flammam cito concipit, sicut oleum terebinthinae. In panno coccineo statim imbibitur, sed facile eraditur. Praestam tior igitur est succus albus nigro Peruviano, quia notis respondet vero opobaliamo, adeo ut si copia hujus nobis esset, libentius pro vero Opobalsamo in Theriaca supponeremus. 'Interme. dium esse inter nigrum Peruvianum & album, quanquam de pretio & odore non loquar, hoc indicio stimus. Peruvianum nigrum cum oleunuci, & cera liquescit prunis in cochleari im positum ,: sed in fundo n granula resolvitur ni, micantia. Ita dc OPobalsamum hoc, quod exae minamus,i sed parcius. IH Pharmaceutio cautio oritur utilissima , 'coniungi hos Balsami

liquores in ceratis quidem posse quamdiu medi- eamenti serma frigida est , neutiquam si lique

tur. Subsident enim & socia medicamenta deis

Caeterum si vel nullius Balsami exotici copia nobis foret vel de mangotio stupicio nasceretur,

76쪽

DissERTA Tro II. Dg ΤMERI A e. U pro Theriaca Danica conficienda sperarem in patrio solo aptum succedaneum posse inveniri Tam benignus est Dei is noster, ut nostris nece sitaribus munera sua n quam deneget, etiam domI, nascentiai : Noti. me sollicitum tenebit oleum nucis incisellarae Sc dariophyllorum, quae plerumque; in locunt opobatami succedunt Nec de laurino oleo laborandum censeo, aut ex seminibus citri consecto , nec myrrham Propugnabo, quae omnia Rondeletius ex Theriaca sua

exesse jussit, nec denique stacten advocabo, seu myrrham liqvidam, quam reliquis proscriptis anteponit idem Rondelerius: quippe peregrina illa sunt omnia , nec vota nostra implent si vel cupido emergat Theriacam ex solis inquilinis

simplicibus conficere, vel intercepto cum Oriem te commercio aromata nulla ad nos possint deportari. Oleum ex granis Iuniperi ad manus est, quod Iolaannes placotomus pro succedaneo approbavit. Lucas Chynus oleum ex . semine

Hyperici elegit. Pini piceaeque lignorum resina,

ad lethalia medicamenta dc serpentium morsus commendatur Dioscoridi lib. i. cap. 94. Nisi nau.

tis nostiis di aurigis pix familiarior esset, de insigni

77쪽

nomine aestimandi, quod Iustinus Trogi Epito-

anator 1. 36. testetur arbores opobalsamiformam

similem piceis arboribus habere, nisi quod sunt

humiles magis Sc in vinearum morem excolumetur. Abietis nostratis abiegna magno in precio est ut ex larigna adulteretur a mercatoribus imeri gratia. Gm tamen a larigna cliscernere docet milhiolus, quod abieris lacryma substantia minus conssistat, odore praestantissimo fragret, &gustui amarior sit quam lar a: magis excalla, cit dc eadem praestat valentius , ad annum aD servata flavescit quadantenus. Insigne vulneribus Baliamum est, dc aegre spirantibus dc urinae vitiis commodum, in antidotis Balsami vice in grediens, quibus notis a Dioscoride opobalsamum describitur. Sed praestantius succedaneum est oleum succini, quod iccirco opobalsamum Europaeum vocat Crollius. Michael Doringius SQ. 3. De opobals totus in eo est, ut evincat Syllogismo oleum succini rectificatissimum opo balsami locum jure ac accommode sustinere posse. Multi anni essiuxerunt cum Syllogismum in scholis non audiverim. Gratum erit post tot. annorum serias Conclusiones Philosophicas proaponenti auribus favere dc linguis, vel eo potissimum

78쪽

simum nomine quia opportuna proposito nostro loquitur. Ita verb ille in Prooemio:

Quodcunqj remedium simplex OpοbaL

sami Tires, qUantum ad confectionem Theriaces ac Mithridatii inprimis attinet , exactius aemulatur,

ac sincerum factissime, minoriqTej sumptu haberi poterit , id utissi alterii dubio, Syraudibus Myropolarum . uni lucro inhiantium: qTam maxime exposito, eri praeferendam: Tale succinieri oleum, Ergo SQ.

In minori propositione nonnihil laboris impendendum, in qua cardo rei controversae vertitur. Priora enim pro consessis sumuntur. Nam composita assumere quando simplicia ejusdem virtutis haberi possunt, naturae est injuria, & temeritas vel ostentatio humana. Composita Bal saltia non paucis placuerunt pro opobalsamo .supponi, nec nobis ex oleis herbarum odorata

xum , quas patria tellus subministrat , deficeret D a succe-

79쪽

succedaneum , si id ageremus ut per ambages a recto itinere deflecteretur. Caeterum convenientius simplici opobalsamo simplex seccedaneum substituitur, ut quod per pauca fieri po- test, per plura non rente thri Similitudinem in tercedere inter silccinum nostrum album & Ο-pobaliamum, nemo dissilebitur, qui succi gen rationem & virtutes expenderit. Nostrum voco. Non solum enim ex Borussia prodit,sed ad littora Cimbriae nostrae copiose eructat mare , inab infossis iarbis hujus Regiae, . cum . nuper pomoeria a viliarentur, multa frusta magna & parva a sessoribus eruta suere. Vegetabile esse, fit vero simile. , Nisi fallit conjectura ., est lacrima arboris piceae ex sylvis mari vicinis aliunde profluens, & ad littora nostra appellens, quae a maris salsedine induratur. Antiquorum plurimi ita crediderunt, de quibus non loquar. Ex post rioribus Olaus Magnus l. ia. c. 6. & χo. scribit in Gothiae', Finnoniae, Sueciae littoribus dc ripis, rumpi arbores, pini vel abietis similes, aestuosis , mensibus, inque mare delatum gummi devehi in objectum meridionale latus Borussiae. Eruitur quidem hinc inde ex terrae visceribus, sed quin Patrum nostrorum aetate, mari subjacuere. Alii de

80쪽

ς Diss Ex Tarto IL DE THERIAC . , It Succini generatione dato studio egerunt, ut inscribendo brevitatem mihi debeam imperaret. Nobis in praesenti sussicit liqvidam resinam in primo ortu filisse, quae coagulata a sale marino Consistentiam solidam mons rat, sicut alia oleosa a Spiritu Salis Chymicorum congelantur. Ex Suocino oleum , quod per rectificationem extralibitur, in consistentia liqvori balsamico assine, eas

dem sere pro aetatis ratione mutationes patitur.

Calidus de siccus hic est gradu 2cundo, illud ca-leiscit in primo, ficcat in secundo, cum quo convenit censura Aetii tetr. r. fr. dc Oribasis l. 1s. Colla 2. Medio c. a. ex Galeno, tantam balianio non inesse calditatem, quantam nonnulli arbitra

rur, partium tenuitate decepti. Posset & oleum ιuccini intensi' calefacere separatis priirs arte Chyniica crassioribus particulis. Hinc uterque liqvor oleosus pingvisque, astringendi, roborandi dc pro varia subjecti ratione, aperiendi, purifiean- di, putrediniq'e resistendi secultate pollet. Innumerae olei succini decantatae dotes, qua ν Boetius I. a. hist. gem. & lap. Libavius I. de Nat. Suc. '