Camilli Plautij Pæzonis ... Commentaria, ad .l. vnic. C. de senten. quæ pro eo quod interest profer

81쪽

s AN cIMVs. easu idem determinat, e sit me iocrium me sti magnarsi facultatu ait enim forte er c. quo dicat gler I non sti mediocrium facultatum, tamen eadem erit decim stud enim uerbum forte facit dubitatiorunem in facto Cr exempli causa proponitur, Cr inarutero casu idem iuriK ese innuit,ut est rex. Cr ibi not. glo. in Lin substitutisne f. de uula. σ pupill. er in L

centum capue f. de eo quod certo loc. Cr in I. optonz6. cum itus c. de contraben. σ commitistipulat,

alibi sepe, Ideo uis non est facienda in eo quod esset mediocrium facultatu, quia ut dixi idem est cr amplum habeat patrimonium. ro DICO Etiam nihil referre an ex facto emptoris creuerit simatio, dumoso legitime facto, an alia

ratione,ut etiam hoc in Ioco anima uertit Dec.col. q. nu. D.ln iij. not. Immo ex quo tractat de damno uitando, cum ipse suum erogauerit bona side, uidetur quod maior ratio de eo baberi debeat,quam si beneficio fortune pretiosior factus fuisset, cu hoc fecudo casu tractetur de lucro, quae inter se disserunt, Iucri scilicet

Cr damni ratio l. no fraudantur ubi Dec. et cagno f. de reg. iur. l. quae autem in prisc. f. de bis quae infraui. credit. Li . . confertur stae collatio. bon. cum simiti quamobrem non uileo cur huic nocere debeat quod bona fle suum erogauerit, Cr cur boc casu demterioris esse debeat consitionis, quam A beneficio fortune seruus pretiosior factus esset. .ri MELI Us Est ergo ut dicamus quod utroc, casu par iusstatuerum est, lue creverit pretium facto

emptoris legitimo, siue alia ratios, Iieo Ocibo de qua

82쪽

s A N c I M V s. qtqui in iratain, n minus babebit locum,iu caesu quo serui pretium creuerit benestio fortune, quam si im

pens emptoris id factum fuerit, nec ratio di rentis. egaripotest,nisi quod potius uigetur melioris eo ditionis emptor quanto de damno uitando tractat, quam quando de lucro captando agi ut in Lin fundos de rei uenite. er sic qualitus ista, hoc est quod pretium impensa emptoris creuerit, ae doctoritas confideratu,nihil confert ad decisionem de qua in d.l. ticius. DICO Etiam quod no est considerabile istud i a quoi minimo pretio Uenierit, siue enim magno me minimo uenierit,semper eadem erit decim,stpostea creuerit in immensum, quia re1pectu avgumenti magni dicetur semp uenisse paruo arg. not.perglo. et Bart.

in s. sed etsi fusceperit sed etsi g, de iud. Cr ita ibi

constreratur primum pretium exiguum esse, propter sequens detumentum quod ualde excesserat, Soet lu

Dico Etiam quod immensi estimatio, er εια et smensum pretia non escit quod condemnatio restri gatur ad duplum num 'ge quod paulo ultra duplum excesi puta duobus aureis uenjt,nunc creuit ad sumam qμins aureorum, dico quod eadem decim de qua in d.Lticius, babebit locum, CV sic quattor tan tum praestabuntur, non minus quam si pretium creuisset ad summam centum aureorum, utros enim casu quatuor tantum praestabuntur,alioqui sequeretur ab fures , quod qui malin damnum patitur,minus confeα

quitur,quod absurdum est ut patet ad sensum,preti ergo magnitudo,non escit quod minus debeatur, sed

83쪽

s A N c I M V s. quia de tanta summa non fuit cogitatum,ut ibi exprimit text. non curo igitur quanto excedat, dummodo duplura excedat pretium, nam semper ad duplum

restringetur condemnatio illa, ut ibi aperit text. non bubita ratione an in magno excedat, an in modico.

Proposuit tamen iurisconsultus exemplum de irantenso excessit,ut facilius intelligamus, emptorem de tanta summa non cogitasse,non ut intelligamus,quod plus consequi debet,qui minus expendit,quam qui amplius,quid hoc esset absurdum.1 DIco Etiam quod non refert quo ex artis ficio creuerit seruus dii scilicet ex solito, an ex raro Cr insolito, tium dummodo excedat duplum, sumus in casu illus constit utionis, patet hoc ab exemplo fimili quoi paulo infra proponitur,dum eadem habere loca

dicit,in area euicta,in qua emptor edificia magna, su perextruxerat, nam nihilbominus etiam in casu ita

duplum non excedet condemnatio.

is TAMEN Nemo est qui nescia quos a communiter accidentibus, domini etia in paruo fundo nitagna solent edificia facere,ut quotidie uidentu Praeterea dato s exemplum pantomimisit insolitum er ra/ru, tamen exemplum agitatoris de quost mentio ind. l. ticius,est frequens er usitatum, agitatores enim erunt aurige, in curuli certamine Cr Iudis circen b.

ut scribit B ude. in annot. in pandect. in I. atbletas fde bis qui not. in D. aurigarum autem usus frequens est,ut videmus,ldeo ibi no agitur de insolito artificio nee enim decisto illa babet rationem insoliti artificii, sed sumine non cogitate, quae cogitatio non ex qua litate

84쪽

sANCIMUS. 43ritate artifici ed ex quantitate summe metienda est.

Ideo quocunq; ex artificio augeatur pretium,etu ex inaudito,dummodo no excedat duplam, totum praesta' bitur,fl uero excedat duplum,etiam ex usitatu artis has ad duplum restringetur condemnatio, ut explicat ille tex.recte intellectus.

Proposuit autem iurisconLItus exemplam de pantomimo, Cr de agitatore, non ut in solitu Cr infremquens artificium ostenderet,sed ut exemplum de mamgnopere pretiosis subjceret. TOTA Ergo quaestio reducitur di in cogitaα istum, in quo est aduertendum quod Iuristonsultus die emptorem non cogitasse de tanta summa, nil dicit de causa,propter quam auctum est pretium, Cr ste nibilrefert ex qua causa crescat,dummodo crescat in immmensum, alioqui si di causam reduceretur cogitatio, semper posset dicere uenditor se de illi causa non coragitasse,nes de illo artificio, er tunc si ex in cogitata causa auctir esset pretiu etia in minimo, nsbiI omnino deberetur ultra pretiu primum,quid de fecundo nibilest cogitatum,ex quo proceditex causa non cogitata, Cr per coseques cessante causa cessat obIigati'soet. in consxxxti col. pen.uer . quarto etiam lib. primo Tiraqueian ira 'cessante causa in uerb. obligationis

Videmus tamen quod etiam ex insolito artificio, duplum prolatur,videmus etia quod si in immensum

creuerit ,non exceditur duplam se ergo etiam sipremtium in modico augeatur ultra duplum, tamen con demnatio non excedet tapiam.

F s cogitatio

85쪽

s A N C I M V s. ιτ cogitatio igitur uenditoris , tota dirigitur ad

quantitatem pretis,non ad causam propter quam au ctum est pretium, Ideo nibit refert, ex qua causa a geatur, nam semper dicimus quoi non excedit dupla, quo de tanta summa no sit cogitatum, qui ergo rem alienam bona fide ueniit, non cogitat in casu euictioranis se in immensum obligari uelle,ut ait texun d. l. timeris,quamobrem deficiente consensu tacite non oblimgatur l. in totum f. de regul. ivr.magnam autem summam esse sentit Iex eum q duplum excedit d. Llicius. ra Plane eum ad cogitationem Cr ad consensum tacitum uenditoris uerisimilem res reducta sit,consem quens est ut eatenus obligetur quatenws cogitat, gergo cogitasset de triplo aut quadruplodprocul disio eatenus obligatus fuisset. ι .cu qi cu ibi not. p Doct. f.st certu pet. lndubio iuris eo fultus exi)timat quodno cogitauerit uelle obligari ad magna fuma. i. ultra duplu, Ideo ultra duplii no codemnabitur,ut ait texisin da. istius cum I.seq.quae cogitatio cum babeat loca in immenso augumento, multo magis habebit locum in minori augmento,nam nullo casu censebitur cogitasse

de maiore summa quam sit duplum, alioqui ct ullus οξιν casus in quo presumi possit bune de maiori summa cogitasse,proculdubio aequius est ut credamus illium alimquanto plus cogitasse soluere, in maximo emptoris damno,quam in mediocri,cum aute in magno excessu non cogitauerit ultra duplum, idem nt in quocuns assio minori, Et ex bis puto nullum esse casum singula rem in d. l. ticia sed mero iure determinari, ex equi tale tamen ut in dubi quis tacite ultra durum oblis

86쪽

licet Doct. communiter teneant contrarium.

NON Obst quod bee constitutio ido sensu admisso uidetur superflua,nam dico quod fuit necessaria in multis,maxime ad tollendas dubitationes, quae oriri poterant, quae cu adbuc no cessent state bae costitutione declaratoria, multomagis uigerent ea non

facta, Ite potuit dubitari an d postiis de qua in d. Lticius,ad casum euictionu tantum in casu emptio is debeat restringo deo fucta est haec constitutio, quae ge neraliter ad omnes casus pertinet, ut dicam infra in nreb. in omnibus casibus, er sic non est superflua haec constitutio, Immo in pluribus casibus muItum operatur,er boc bullicit ad hoc ut sustineatur noua constim tutis,ut tradit Dec. in c. decernimus in s. de off. desegati, er haec menti tenenda sunt quia tex .in d. I. tiscius male torquet Dost. nec eum ab aliquo ita explicatum reperies, CT sunt magni momenti, Decim tamen illius tex. non babet locum in eo qui sciens uendidit, nam A totum refundit diu procedit tex. in ι. Iis Iulianum f. de actio. empl. er ita comuniter intelligunt Doct. quicquid dicat A Ictatiqui inuoluit tex. sed eius argumentis Iute respondent modern. vltramontanis hic in iiij. not. quae omitto. an autem in casu de quo in d. I. ticius, uenditor sciens rem alienam esse teneatur ultra duplum, Cr sic in totu, is quod φ .propter dolum,late hoc cotra AIciat. dissutat Rebus. D. r. nu. 16. Us ad ns. M. ad quem uos reqcio. HIS Ita tractatis aduertendum est quod baec

constitutio licet sit noui iuris promulgatoria, tamen x non

87쪽

s A N C I M V s. non corrigit, nec abrogat leges in Mediis collocaritas,quia huiusmodi decisiones de quibus loquitur Iumstinianus in iij.constitutione colicis, nihil corrigunt, ut ibi ipse attestatur,er in L q. g. contrarium c. denet. iure enucle, Cr quod heciconstitutio nibit abroruget traiit hoc in loco Biri. col. x.uers uenio ad ut timum. Cr attestatur banc esse comunem sententiani, Cr s non corrigat tenet Rip. is L quoi te nu.

ι OgmI. tame de stulit quos bee constitutio aborogat leges ueteres, quibias dispo situm uidebatur grnos baberetur ratio lucri cessistis in soIsto mercari, Cr su sectaweι correrem est texuu l. s.ffae picu. Cr commoto rei ueniit. cum stassis. Cr per conse

quens botis is qui solitus es mercari facta sibi mora potest consequi a quos interest sibi morum no fuisse

factam per banc constitutionem,quae generaliter j a tuit quod de interest e babeatur ratio quod in lacro consistit ut bic per eu er haec sententia est comuniter approbata, scilicet quod hodie lucri cessantis ratio habeatur in eo qui consueuit mercari ut hic per Bart. I. ix. erffl uero consueuit, Ancha. cons. cI. Alexis conscc.lib. Vi, FH. Cr Dec. c. cum uenerabilis de exceptios cet o I. bis coLVi. g. 37.

Tamen quod bo con stitutio corrigat iura antiqua hoc non a mittunt prefati Doct. sed alijs rationibus precedentem conclusionem defendunt.

Ego quo ai hoc ut nisil fit correctu cum ipsis sentio, per texan lirecipimus c.de appellat. inflaum stren lib. Quo ad aliam coclusionem ab his destentio,de qua

88쪽

Ex bst quae paulo ante tractata sunt apparet, quod ius digestorum, circa duplicandum interesse non dis crepat ab hac constitutione , quod etiam sensti Soet.

Ex quo sequitur quod quemadmodum ius digestorum ΣιIoquitur de communi interesse,boc est de toto damno communiter estimato,siue circa rem consistat, siue ex causis eorpori coherentibus obueniat uxta tex. in L sisterilis 6 cum per uenditorem, f. de actio.e t. σin I proinde f.ad Ieg.aquil. em statuit quod illud non excedat duplum pretij in contractu expressi, iuxta tex. in I. ticius infi. cum I.seq. f. de actio. empl. er ini.iijs M.f. de eo quos certo loe. fingulare autem cotempsit,ut in I. Ueruum f. ad Iet .aquil. er in l.pretia f.ad leg .falcid. er in I. pen.f. ad exbiben. er ini. i . .sed si rem 1 si quid in fraudem patro.

Ita con fitutio nosἱra de toto damno undecuns pro a veniente, er sic de communi interesse loquatur,declarat enim in pandectar si ut bis per Soz.col.iiij.n .r s. Cr i adeo in eisdem terminis loquitur in quibus ius declaratum . heredes palam i .is de beres. in tit. faciunt ea que de declaratione uerbis rei,de qua agi tur,co formanda,late cumulat Tirques. in ιβ unqua

quicquid dicant aIJ, de qua re inflatius tractabitur. Item aliud sequitur ut supra dixi, scilicet quod haec aseon stitutio nullum casum nouum introduxit, in qgo oporteat lucri cessantu babere ratione contra ca gooss. ομ.se, restringit enim haec constitutio non anim

89쪽

er in s. ibi jit finis antique prolixitatis, ideo inducta

ad diminutionem non debet operari augumentum, Lisgata inutiliter 1 de alimen.legat. Cr I. legata inutim liter si de legat. primo, Declarat igitur baec constitutio ius antiquum obscurius ut hic per Soz.nu. i .eruult quod in casibus illis duplum non excedatur, in quibus iure antiquo lucri cessantis ratio babebatur At quibus cassibus eo iure lucri cessantis nulla babem batur ratio, nihil innovat, utp Soz.nu. 1 . ergo etior hodie in ea bus illis de Iucro cessante nulla erit barabenda rutis contra Cugnoll. n g. er sic concordambuntur iura iuribus Lunic. c,de ineli. dotib. CT Iega correctio uitabitur quod fieri oportet I. precipimus in s.c. de appellatio .cum simil. Cr in hoc ego non domittam coniecturus nes argumenta colorata, iuxtagio. comuniter approbatam in c. cupientes in .f.quod per xx. in uerb. petere de electio. Iib. yi. nibit ergo

abrogatum putabo nisi quos expresse correctum aD paruerit, per supradicta quicquid dicat hoc Ioco Cais gnosi .no. 32. Cr baec notanda sunt, quia magnopere conferunt ad banc materiam percipiendam. INDEX RERUM CONTENTARUM IN

VERS . IN OMNIBUS CASIBUS.

IN Males ijs an babeat locum haec constitutio

casus appestatione quid contineatur,num. 2.co cI lo quod in maleficijs locum habeat,Iimitatur duobgs modis πη. er e accuratur nu,rs. t . Ingu

90쪽

er num. . nec etia in contracto. numa .alij contra n m. T.

in litem non est interesse, sed pena

quatenus excedit iustum pretium, num. 26. commune interesse totum debetur in delictis per dom

secus I per culpam,aut moram, tunc enim duplu premiij ueri non excedit. num .is. Extrinsecum interesse totum in delictis per dolum eo migis ebetur. nnm. 3. Cr is. Damnum totum communiter estimatum in maleficijs prestatur. num. s. Cr ra. sciens plus tenetur quam ignorans num Dolosus plus tenetur quam culposus. n m. s. 16 . Dolus rem incertam an faciat. num. lo. comune interesse totum in contractibus no debetur, sed usque ad duplam tantum. num. 24. Omnes casus comprehenduntur in bac constitutione.

. nunt. 17.

Frequentioris ususgratia que proponuntur non re* stringunt. nlim. 18. Constitutio habet locu in omni casu. nu. 2.27 .er is, Geminutio uerborum multum operatur. num. ao. Generalia uerba generaliter intelligenia. num. ar. Ratio expressa comprebentit omnes casus. nu. 23. Interesse pena est ex parte foluentis. num. aa. Benignior sententia est amplectenda. num. aa. Duplum non excedit ullum genus interesse. num. a . De colluento non laquitur constitntio ista. num. a . Unicum