장음표시 사용
551쪽
t HQuoriam omnium exemplar rectissimum est Ioannes Dymas Loris nunc Episcopus Barcinonensis . Qiu non solum horum vigillantissimam curam habet, meruetiam clericos sibi subditos doctrina praeditos,ac bonis moribus eruditos habere vigilat. Et enim quod clerici se vestibus sulgidis & sordidis ornent non sinit, malos&in corrigibiles comprimit, bonos subleuat ,& quod tacendum non est videmus eum hac tempest te vltr te stionem sacrae paginae quae iudices hora matutina intemplo maximo legi intςrpretiari solet, aliam uespere
instituisse lectionem qua parocliij , consessarij & sacer' dotes omnes sibi subditi de paenitentia, alijsque sacramentis,ac deinu de sacra scriptura doceantur, ut postςa
ipsi alios docere possint. Ad quam quidem lectionem audiendam ipse ut bonus & humilis pastor quotidie ac
cedit,& eius exemplo, sere omnes ecclesiasticet person ad eundem locum se conserunt, Hic Ioannes Dymas Loris propter suam eruditionem eximiamque uirtutem
suit antea a Philippo Hyspaniarum Rege potentissimo& inuictissimo in suum consiliarium in sacro supremo Regio Aragoniae concilio electus, inquo pro sua Ma'
testate per multos annos Regentis cancellariae ossicium in Flandria, Anglia,atque Hispania rexit, & denique postea eundem pro suo Regio Cancellario sui contentiones iurisdictionum inter curiam ecclesiasticam & secularem in hoc Principatu decideret in deputauit, Vir sanesiam me laudandus atque colendus,licains caritate,&sanctit te quae maxima est,in Dei misericordia secundet speramus Dymam. Poena autem contra istos helluones atque ganeas 3 F popinas stequentantes h c est, ut si clerici sint & a se penore commoniti non abstinςant ab ossicio uςl benefi-
552쪽
cio suspendantur. ut supra iam dictum est, pertext.inc. a crapula.de uita & honest.cleric. Si uero laici unc,non solum dictas ganeas de popinas praebentes&sustenta tes,uerum etiam ad eas frequentantes puniuntur poenis impositis per praesides prouinciarum, qui tam ratione naturali insitati, propter Reipublicae politiam, quam etiam ob Dei praeceptum,qui monuit ne gauentur corinpora crapula & ebrietate. ut Lucae I 1. solent semper initiis prouinciis prohibere & uetare huiusmodi uitia . prout ita seruari legimus in Gallia, ubi ganeae dc diuerioria uiatorum causa instituta in Gallicis ciuitatibus de oppidis, singillis annis repetitis constitutionibus, ux ratis, Sc ciuibus,& oppidanis, uoce praeconis prohibentur . Pariter etiam:in hac Cathaloniae prouincia dicti praesides cum conclusione in Regio concilio facta, edicto praecipiunt, ac semper praecipere solent, ne incau ponis aliqui praeter uiatores dc illos, qui in loco propria carent haoitatione hospitentur, poenam contra caupones qui ciues oppidanos uoluptatis causa uenietet susciapiunt statuentes, ut in cust ellum in eorum opprobrium ponantur,& postea exilio mulctentur,ac demum,qubdante pagmenti cauponae bifores tollantur & demolianis tur;& etiam quod ad dictas cauponas uoluptatis causa accedentes, propriam obliuiicendo familiam stisfiagentur. Quod quidem edictum hodie reperitur intecedicta Comitis de Miranda nunc Locum tenentis gene ratis in Prouincia, in cap.
furto ablatas. An Caupones teneantur pro rebus in
cauponi hospitibus , seu uiatoribus
553쪽
r caupo assione in factum tenetur, si res in coeupona rece .pta non restituatur: vel furto sit ablata. Uo non tenetur viatorum fastum praestar. .
a caupo se res sibi specialiter sit assignata, ct data cus
dienda, a quocunque res illa furto substrahatur, ten tur isiorum factum praestare . 4 copo se in eius caupona vis maior contingit per quam res pereat, potest de dicta es contra da num passum exceptionem proponere .s . caupo tenetur pro illis qui in caupona habitandi causa sunt: se ibi surtum fecerint damnumve dederint.' ο . Caupo astione ex quasi maleficio tenetur pro illis , quos. ipse cauponae eaercenda causa habet, se in ea furtum
infecerint, aut damnum viatoribus dederint: quia utitur opera malorum hominlinia. quaestio solet pluries cotingere propter furta,quae in cauponis,seu diuersorijs coi trahospites, vel viatores passim committuntur . Quam quaestionem non nobis dis-ficile erit decidere si regulam 1 Cato Iurisconsulto in l. s.ff. nautae caupo. stabular. propositam adducamus . Regula autem haec est, quod si res in caupo-ca recepta non restituatur, vel surto sit ablata, aut damnum in ea datum,aduersus exercitorem cauponae actio datur. Quae actio generali nomine in factum dicitur . veprobatur. l. 3. β.ex nocedicto. n. nauta caupo. stabul.ibi. Ex hoc edicto in factum actio proficiscitur. & concordatr X.in l.liςet. eoait. ubi habetur, ψ licet quis in caupona gratis diuerterit, non tamen ei actiones in factum denegabuntur, si damnu iniuria passus es,ubi Bar dicit, dici a in iactu actionem dari ex quasi contractu de recepto,de
554쪽
qua iuris consultus loquutus fuit usque adclichana l. lis cet. 3c etiam ex quasi maleficio, de qua loquitur dicta l. licet.& titia. ff. siarti aduers. naia. u. stabular. de qua hic nostia praecipua est dijutauo , ad quam rem paula tim accedere intendo, ii regulam suis proprijs intellectibus interpretemur. 2 - Ab hac regula excipitur, quando aliquis ex uiatori- . bus vel alius quispiam rem abst illi uel damnum dedit. rex. est in l. unica. g. pen. & vlti.ff. furti aduer. nau .caupo. stabula. ubi habetur, cauponem viatoram factam prae stare non teneri. Ratio est in eadem i. quia cum caupo iter agentes repellere non possit, sed tenetur suscipere , fit ideo , qu bd sibi uiatorem eligere non teneatur. & concordat d. l.licet. 3.in factum eo. tit. nautae caup. stabul. ubi dicitui , quod licet caupo in factum actione teneatur pro his qui habitandi causa in caupona sunt, hoc tamen non pertinet ad eum qui hospitio repentino recipitur veluti viator. 3 Scias tamen hanc exceptionem primo intelligendam esse, nisi cauponi res specialiter sit assignata& data custodienda: hoc enim casu,aliorum sacctum pr stare tenetur, ita est tex.in l. i. g. fi. cum duabus it. sequentibus.ff. nau. caupo. stabula. Quod credo verum , nisi in caupona uis maior contigisset per quam res periret, nam tunc caupo contra damnum pallium de dicta vi exceptionem proponere posset. tex. est in l. s. inde Labeo. Teod. iiiv. ibi.
Labeo scribito quid naufragio,aut per uim piratarum perist,aut damnum datum est, non esse iniquum exceptionem ei dari, Idem erit dicendum, si in stabulo aut in caupona vis maior contigerit. 3 Secundo dicta exceptio habet replicationem , quan
do aliquis ex tua ,-habitant, surrum s -
555쪽
cerit , vel damnum dederit, quia tunc caupo eorum s ctum praestat. vi expresse cauetur , per rex. ital .licet. F. in factu iv.eo.tit. ibi. in factum actione caupo tenetur pro hisqvi habitandi causa ibi sunt.
si Tertia illius exceptionis replicatio esse potest, nisi alia quis ex his quos caupo cauponae ex cendae causa ibi.habet,sertum secerit vel damnum dederit,tunc enim cauispo pro illis tenetur, ita probatur in l. I. in princ. ff.furti aduer.nau. caupo. stabula. ibi. In eos qui naues, cauponas , stabula exercebunt, si quid a quoquo eorum quos quasse ibi habebunt furtum fatum esse dicetur iudicιum
datur, & probatur, in eadem i.in versi. Caupo. ibi. Caupo autem praestat factum eorum qui in ea caupuna eius cauponae exercendae causa ibi sunt. facit tex.in l. lebet.ff. nautae caupo. stabula. ubi exercitor omnium nautarum ,
suorum siue liberi sint, siue serui, factum praestat, quod non immerito sancitum est, cum ipse eos suo periculo adhibuerit '. Iam igitur pro resolutione quaestionis decidendum est, cauponem de damno, aut furto, quod in caupo-.na factum est teneri actione quasi ex maleficio, si modo ipsius nullum est maleficium ,:sed alicuius eorum
quorum opera cauponam exercet, cum enim neque ex contractu aduersus eum constituta est actio, aliquatenus culpae reus est, quod opera malorum hominum uteretur. ideo quasi ex maleficio teneri uidetur . probant haec elegantissima iura in l. . versi.Item exercitor nauis.
in fine legis.st.de actionib.& obligationib. tex. in , item exercitor.insti.de obligatio.quae ex quasi delic.nascun.&ita practicando seruarem.
556쪽
ς In quo de adulterantibus monetam, seu illam falso fabricantibus quistiqI Monetam cudere est regalia Principis. a Princeps Dius est qui potin facere cudere monetam, cor nemo potest hoc facere absque eius authoritate, erpriuilegio. 3 Princeps ea quae sibi competunt,potest alteri committerect inpriuilegium dare . 6 Monetam cudendi priuilegium concessum multis locis cathalonis F Moneta Hi alis in Runo non de et refutari, O contra refutantes non leuiter est uindicandum. 6 Monetae falsa uindicta cognitio ad dominum i gempertinet, qui procedit in hoc Cathaloniae regno contra delinquentes per processum regalia. 7 Monetam cudent sine Principis authoritate seu illam fusa effusione efformans, flammarum exuctionibus mancipatur,eiusque bona fisco Regio addicuntur.
ες quid quando moneta esset recta O proba dis identa. ut ibi, 3 Monetam sal im fabrica rei se Gallia si Ocantur in aqua feruente oe bulliente. 9 Monetam falsam fabricantes, seu adulterantes in cath - . tonia,laqueo per ςossumfurca suspenduntur.3 O Monetam au rem, uel regenteam radentes si liberi fiunt
de iure is bestis subiiciuntur, si uero semi ultimo pu niuntur supplicis de iure C. capit i supplicio ple
557쪽
ra Socii ct participes eorum qui falsem cudunt monetam eat dem poena puniuntur qua principales cudentes , di torqueri possunt ut prodeant consocios. Domus tu qua falsa seu adulterina cuditur moneta si coRegio adiudicanda est . Et quomodo hoc intelligatur , an domus uiduarum , ct pupillorum excipiantur .
uide ibit Monetam fossam expendens qua poena puniatur. Is Monetam extranei Principissi si cantes, quomodo pu niendi sint si in illa re ione nullus esset illius Uus. Monetam ciuitatis fallificans psna capitis plectendus est. Et de tribus huius criminis Ipecialibus ibi.
I Vre communi, & huius patriae Cathaloniae repetitur cautum. cndere moneta esse ut a de Principis regalijs cap. i.quae sint regalis in usib. seudor.Quς regalia in hoc Principatu est de piaecipuis ac de illis que sunt ossi
bus Regis assixae. ita probat tex. in sati. moneta. in salicis Barcinonae . quo cauetur, monetam frangen
tes , uiolanies, teu falsificantes debere venire in manu ,& posse Regis in personis, & cum omnibus bonis. ada suasti uoluntatem faciendam . Solus ergo Princeps potest hoc iure cudendi monetam uti. & alteri hoc non licet absque eius authoritate , & priuilegio. per ea quae decidit Guido Papς in quaest. 498. ubi etiam disputat,
an hoc ius cudendi monetam possit consuetudine a quiri , rubi per eum videas. & per Iodo. in practicata. cap.6 F. in princ.circa medium. Priuilegio vero & Prin-
ea est ratio, quia ea quae competunt Principi bene possunt per eum commicti, S. in priuilegium alicui dari. . l.fi
558쪽
l.fi. C. noua vectigal. insti. non poc& facit quod not.inglo. cap. quod translationem. ex. de ossicio delega. Sic. que in hoc Principatu videmus, in pluribus locis hoc priuilegium fui illa concessum , in quibus, minuta moneta propria , & peculiaris cuditur, ut in ciuitatibus
Gerundae. & Vici, & in uillis Graia illariorum , Podii Ceritani, , Acri montis, de in aliis pluribus locis & partibus Cathaloniae. In qua sicut mensurae, Jc pondera uariant, ita de monetae, adeo, quod fere quaelibet ciuitas oppidumq; pondus, mensuram, atque pecuniam maxime minutam ditiersum diuersamve habent, quς iudicio meo potius uidentur negotiationem sonsundere, quam singularium Principatus utilitati prospicere. Sanctius enim esset, si uno pondere, una mensura,& una pe cunia, omnes in hoc Principatu uteremur: ne ullus: sic in commerci js iactura atque fraudibus assiceretur. Et aliud etiam utile resultaret, quod cum pecunia omnibus generalis estet, ac Regia tantum, in qualibet parte dictis Principatus expenderetur. Et tunc non esset relinquenda impunita temeritas eorum , qui pecuniam Regnivsualem dummodo legitimae sit materiae , &iusti ponderis respuunt, Atque ideo statuit iussitq; Augustus Imperator in l. I .de ueter. numisma. potest.C. lib. I i. soli- . dos veterum Prancipum Veneratione sermatos ita tradi ac suscipi ab ementibus , ut nihil omnino restagatio. nis oriatur, modo ut debiti ponderis sint,&speciei probae: scituris uniuersis qui aliter secerint, non leuiter in se uindicandum, de intellige extraordinarie arbitrio iudicit vidicit Matth.de Afflic.in constitu. Neapo. rubr 39.c. si
6 Proinde quia moueta iuris est Principis, salsae monera excusae uindicta, & cognitio praecipue ad domi muri Regia
559쪽
Regem spectat,qui maxime in hoc Principatu contra v
surpantes authoritatem cudendi monetam,vel sesam sabricantes,seu auream, vel argenteam radentes, aut quo cunque modo adulterantes, procedit per processum regaliae in uim di sti viatici. moneta. quo δ ad se causam euocat, & alios quoscunque a se inferiores iudices cognitione dictae regaliae priuat , & sic fit: quod iplet nutus criminis delinquentes rubicunque deliquerinta.
7 Quisquis igitur hanc Principis aut horitatem usurpa uerit,falsaq; effisione nummos formauerit, flammarii exustionibus mancipandum, eiusque bona fisco Regio seu Caesareo addicenda tradit Constantinus in l. i. & a. C de falsa. mone.Et hanc satemur veram conclusionem, etiam quod moneta esset recta, & proba: hoc est aequi ponderijs& precij. ita sentit glo. in l. a. C. desit. Itione. in verbo.obnoxij. Sequitur har.in l. qui falsam. ff. ad legem Cornel. de sal. ubi dicit, quod licet moneta in senat bona, si tamen non fit ab habente aut horitatem dicitur falsa& adulterina. In Gallia vero teste Igneo in res petitio. g. non alias. nume. 397 .Ead SIllan. falsificantes monetam Regis in aqua seruente siue bulliente suffocantur. Apud quoque Athenienses, monetam adulterantes capite punitos monet Demosthenes circa fi . oratio. in . Leptinem : ostror inquit , eos qui monetam adulterant apud vos capite mulctari Athenienses, In hoc uero Principatu Cathaloni huiusmodi delinquentes summo assiciuntur supplicio , quorum executio est, quod in alta sarca laqueo per collum suspenduntur . prout in Regio concilio vidi truisse conclusum die 19.Octobris ab S. Asi in Ioannem Leonari villae Terratiae, & Ioannem Torro Sanchi Stephani de B delatos& inculpatos de fabric
560쪽
tione salse monetae, qui fuerunt in alta furca laqueo per collum ius pensi.
io Et hanc conclusionem non tantum ueram existima musit. Abricantibus salsam monetam, seu rectam, sine tamen Principis ata thoritate & licentia , sed etiam contra eos qui auream lea argenteam monetam radunt, ut
eam iusti precij dc ponderis minuant,ii enim de iure q. si liberi sunt bestiis subiiciuntur, si uero serui ultimo
supplicio puniunt ii r.ita probat rex.in l.quicunque. ff. adleg. Cornel .de sal. ubi ita ab Vlpiano preconizatur. Q ιkunque num os aureos partim rasierint, partim rixerint
mel finxerint, si quidem liberi sunt ad bestias dari , si fieria supremo supplicio assici debet. Sic etiam de iure C. statutum est, qi od si quis ducatos aureos raserit,& sic sec ritu iliores in precio, capitali supplicio puniendus est. ut in l.uniuersos. C. te uel r. numis. potesta.li. I l. Denique in hoc Principatu Cathaloniae semper vidi per Regias praeconitetationes per torum principatum publicatas, eile imposnam poenam mortis naturalis contra monetam auri dc argenti radentes, uel quocunque m do minuentes, prout hodie extat capitulum. .in praeconiis Comitis de Miranda nunc Locumtenentis generalis pro sua Maiestate.indicto Principatu. Ad Qtum, i enim Principem spectat ius mutandi, minuendi, uel augedi valorem monetae.ita Ioan. Fab.in s. t.quib. mod. toll.obliga.insti.Corneus in consit. 13 3. Boer.in decisio. 317. nume. 6.&7.Salicet.in l. a.C.de fal. monet. Imol. an cap.quanto. te iure iuran.& sic hoc in prauatis esset capitale crimen , per ea quae silpra iam dixi
Assicit praeterea praedicta conclusio & sententia eos, y φ qui consentiunt ei qui fallam aut adulterinam cudit