장음표시 사용
61쪽
In numismate a Sidetibus percus -Et quidni ad pestem reseramus, quae Gallieno impetrante tanta memoratur extississe, Vel Romae vel in Achaicis urbibus, ut uno die quinque millia: hominum pari morbo perierint ρ- Esculapi auxilio-tunc vel maxime opus fuit, indique neel mirum, quod Sidetes eum nummo suo impresserint. 'II. Quietus cum Apollone conservatore. - cum autem ramum lauri praeferat Apollo, non sagittam aut arcum, pronum est judicare, non auxilium bellicum, sed medicum hic spectare. Plura de his in Begero. III. Probus & Salus. IV. Diocletianus cum Iside. Hic paucis monendum, Isidem AEgyptiorum cum Cerere Graecorum candem fuisse, indeque confici, AEgyptios anno Imperii Diocletiani Ia id enim ex adjectis literis numeralibus L. IB. patet cum ante Octennium Achilleus rebellasset, & a Diocletiano victus fuisset, se victori deinceps, vel Annonae suae proventu devotos, eleganter hoc nurn isinate ostendisse. V. Isis cum Horo. Graeci, quando de Horo loquuntur, solent eum semper Apollinem interpretari. Ita Hero
Osiridis filium quem Graeci Apollinem nominat & c. 156. Et Apollo quidem AEgyptiace Horus dicitur. I. Is s. II. Apis conditus. III. Osiris, vel salutis auctor. In Diodoro, lib. i. p. o. Hos itaque deos Solem dc Lunam mundum universiam guber-J Q tuunt, nutrientes & agentes omnia, tripartitis anni temporibus, modo invisibili cir- δ' D entibus, nempe vere, aestate, autumno. Quae licet naturam inter se maximentrariam habeant, annum tamen consensu optimo esticiant, &c.
62쪽
seu isses o cis a libus, hsrum memo ia, per gentes ingenio, lingua, moribus, inconditas, quaerae δεῖ ontrione es s , s entias, harum instrumenta libros, abolebant, post sextum seculum, tu
Europa , a nono dein ad escimum te tium, ab Arabibus, in Asia, Africa, Hispania, medicina jubtilis e fuit culta: dum materiem medicam, ejus pra 'parationes, ta chi urgica, auxere, atque correa erunt mul ; vitia autem Galetaica magis, quam prius, ad perscri ni arti tamen με - ni s fere omnes squaces habucrunt. Iu panaam quippe ad Saracenos ea tempe ale eundum cxat custam; ibi utaarum, unde riniores reduces I sagi appellabantur, turpi vocabuli sensu. In academ is .e o pab eis fla ibidem cxplicabantur δε ipsa Arobum, incognitis fere, certe nul se iu ob lis, Grocii. A GALENI tempore per saeclita XIII. non iam odo nullum incrementum coepit medicina, sed etiam Corrupta, ac foede. deturpata fuit, communi aliarum scientiarum fato. S eculo enim post C. N. quinto septentrionis populi Vandali, Visigothi, ac postea Ostrogotlii Europam late devastarunt, devastarunt scholas, ex uiserunt cum urbibus florentissimis bibliothecas maXimas. Saeculo VII. Saraceni late gra fari coeperunt, expugnata a Turcis AEgyptus, capta Alexandria medicinae sedes primaria, & bibliotheca ejus urbis amplissima, quae septingenta militae 7OO, OOO VO luminum capiebat, in integrum devastata, omni librorum supellectile a barbaris ad balnea calefacienda in usum lignorum adhibita, ut quater mille thermae sex mensium spatio continuo itide calefierent. Hoc ultimum hujus bibliothecae fatum fuit, quae jam 3ULII CAE SARIS aetate quadringenties mille OO, OOo incendio perdidit. sarculo Vli I. a Saracenis Africanis Hispania bello subae a est. Iis ergo temporibus sparsae hilae inde, quae interitum effugerant, Graecorum scripta ab Arabibus evolvi, & ab iisdem medicinae praecepta, inprimis GALENI dogmata, tradi coeperunt di explicari lingua Arabica, ut adeo ad illos tunc solos confugiendum fuerit medicinae cupidis. Habuerunt scholas medicas i oblicas Toleti Cordubae in Hispania, ad quas tune migrandum erat exteris. Principes
corum medici suere RHASES, AVEN ZoAR, A VICENNA, AVERRHOEs, Se MEsUE Christianus Horum fama, toto orbe dispersa, undique concivit exteros, ni melicinae discendae caiisa ita Hi saniam proficiscerentur. Hinc juste indignabatur HELMONI ius, dum acute scribit : Eu- ro pari desperantes, , velut tota animi vis sibi est ista esset, barbaris inventis stare, & peregrinam excoluisse, duxerunt satis. I flor sim autem commenta in novas in dies centurias redCgi sic, O nedum non ingenerosum putarunt, sed honori duXerunt, sapere ex commentario dunta Xat. Oper. p. 8. Reapse cnim ni abes deteriorem essecerunt medicinam; libros Graecorum, male verrendo in linguam patriam, genuinum sensum corruperunt, & omnia ad peripatetici systematis servitutem redegerunt. Anatomen in integrum neglexerunt, ut qiii ne ausi quidem fuerint Cadaver attingere ; eetera omnia ex ARISTOTELE GALENO deciderunt, quorum talara apud ipsos erat auctoritas, ut, si quis in disputatione horum adduceret sententias, facile is aliorum, victor secederet. Id solum laudis promeruerunt Arabes, quod materiam medicam auxerint
is aibusdam simplicibus remediis, imprimis purgantibus lenioribus, Munna, Senna, meo, Cassa sistula, Tamar indis, Myrobalanis, dum Graeci non nisi validiora haberent pharmaca. Sacchari quoque usum mellis loco, syrupos, conservas, consectiones, primi in medicinam
63쪽
hidhixerunt, & quae dima nova in usum vocarunt aromata. Primi etiam variolas descripserunt; primi stillatilias pararunt aquas, ceterum in chemia rudes ; primi denique aiam atque argenti vanitatem medicamentis admiscere coeperunt. Plura vid. apud F REIN D in Hist. med. Donec emendesti, atque refutati sunt, binis divors A mediis, maxime idem po squam Emanuel Chroloras, Theodo tis Gaza, A g γ opulus, L D caris, Demer ius Chalconilias, Georgaus Tra- trauntius, Murius A se res, deiu alii, tib os manet scriptos g ridicos, 'Tantro eductos, Vcnetras, alibique interpretati, lingua graec , auctor&mque Gricorum, Π Em Acrant, Carca ann&m I 53 Aldo mul Graecos felici er modicos evulante per impressonem recens inz Tniam, estque his quidem au pie is mi aurata itorum in Gulliis Nippocratica disciplina. Deamsi quoqDe exporimentis chemicorum ; dum Arnoldus Villanovanus, LuEius, Baistius Vulentinus, Paracelsus, essecius antis chemicae in medicinam atque phas cum induxerunt; S anatomicorum ; fervente horum opere in Italia
Tandem post diuturnas calamitates aliqua deDuo reparandae medicinae affulsit spes, dum Hispani, patria paulatim recuperata, literaruinci & scientiarum commercia cum Italis Communicarent; et sit Salerni in schola, a CAROLO M. fundata, sarculo XI. adhuc Arabes praelegerentur. Ineunte vero saeculo XIII. primum latine redditus est GALEN Us. Saeculo demum XV. Graecia a Turcis sua iacia, & eruditis ejus regionis in Galliam Italiamque profugere coactis, Vetus HIPPOCRATIS doctrina, tunc quidem nova, denuo instati rari Coepit, praeeuntibus inprimis FERNELIO, DURETO, MALLONIO. Accedit huic novae felicitati publicae major alio, inventio nimirum typographiae, Circa medium saeculi XV, qua id effectum est, ut evuI-gatis undique graecis auctoribus Arabum jugum tandem excuteretur, opera inprimis Grammaticorum, quoriam nomina in textu recensentiar. Atque his quidem auspiciis restaurata ita Gallia praecipue caput extulit Hippocratica medicina. t Surrexere demum chemici, qui vana spe lapidis aurifici, & universalis medicinae sollicitati, etsi spe sua exciderint, multaque in medicinam paradoxa intulerint, non tamen nihil ad amplificationem physicae partis medicinae & materiae medicae contribuerunt. Primusque horum BASILIUS VALENTINUS circa annum 14 Oo. chemiam ad medicinam applicuit. Integro sere post hunc saeculo foruit THEOPHRAsΤus ΡARA CELSUS Galenicorum & Arabum osor maximus, qui BASILII principia, tecto auctoris nomine, resuscitavit, ac sua fecit ; omnia corpora ex sale, sulphure, & mercurio constare dictitans. Ceteroquin agyria maximus, tamen in praxi selix, opto ita primis, mercurio & turpetho, quorum remediorum vires alios. HUS 22Vimedicos latebant, optum vero Galenicis summe deleterium habebatur, iitpote in quarto gradustigidum, & calidi innati vigorem exstinguens. Post eum ineunte saeculo XVII. floruit HEL MONTIUS, SC ipse heteroclitus, in eo tamen laudandus, quod scholas e veterno suo excitaverit, Aristotelicas & Galenicas nugas explos erit strenue, & ratiocinio solo sine experimentis Vanam esse medicinam ostenderit. Sed eo ipso factum est, ut Hippocratica medicina non partim labefactaretur, & chemicis passim increbrescentibus chemia non famula medicinae, sed fere do mina evaderet. Successit denique FRANCiscus DE LE BOE SYLVI Us, qui primus in Aca
demiam Leydensum chemiam introduxit. Et de his quidem dubium, an profuerint magi ,
64쪽
an magis Obi letant ii edicinae incremento. Melior omnino Sc masculae chemiae auctor fuit inter BA*ILIUM V AO N a zNUM & PARACLLs Ursi mediiis, ROGERIUS BACO, & qui utcunquo ad chemicos relerri posset, HELMONTIO jam posterior aetate, ROBERTUS BOYLLUS. Scit Oc anatome Arabibus ni glecta tandem resuscitata est ; ac primus MUNDI NUs, Italus medicus, Bononiae circa annum I 3Is librum scripsit anatomicum, quem secta ab eo viro cadavera ita commendarunt, xit legibus in italia san scitum fuerit, ne in alium auctorem praelegerent doctores. Rudis quidem erat illa analome, sed melior tamen, quam nulla Post hunc intervallo duorum s re saeculorum floruit J Αconus BERENUARI Us Carpensis, chirurgus δἰ anat miςus insigni S, qui anno Isa I Bononim commentaria in MUNDINUM, propriamque etiam anatomen, & primas tabulas anatomic s ligno incisas edidit. Primus quoque, sir A WA CELSUM excipias, mercurio in lue venerea cur nda usus est. Ceterum vivos duos Hi L panos, quo. curare nequiverat, ab eo dissectos fuisse, fabulam redolet, ex rariore tunc temporis & adhuc inconsueta anatonae oriundam.
BL RENGAR1VM saeculo XVI. insignes dein anatomici secuti sunt, quorum principes hic
nominasse suffecerit: ANDREAM VEsALIUM, BARTHOLOM EUM EUSTACHIUM, GABRIELEM FALLO PIUM.
Usque dum immortalis Harvaeus demonstrationibus suis, omni priorum theoria eversa, nor ani omnino, Si certam , jecit huic basin scientiae. Tandem immoi talis HARVA Us Anglus Magnae Britanniae regum Archiater, dispulsis antiquae medicinae tςnςbris, ingens lumen attulit anatomicis inprimis ae physiologieis rebus, dum per e pςrimenta in vivis animalibus instituta detegeret ac publicis scriptis demonstraret sanguinis circulatio'ςm, id est, conti iam fluxum a corde per arterias ad omne punctura corporis, ejusdemque reditum per venas ad cor, unde prius fluxerat. Hoc inventum pulcherrimum & utilissimum ano0 1628 publieaverat HARVnus, libro in to Francofurti edito, postea multis aliis locis recuso, & auct0. Non defuere tamen medici vetustatis praejudicio
in saluati, qui luculentissimae vexitati acriter se opp0nerent, errare cum antiquis, quin eum HARUGO. sapeIe mallent; cumque rigo re mathematico demonstrationum Harvaranarum eo jam compulsi essent, ut receptui canere di victa veritati manus dare cogerentur, tamen Omiserunt nihil ut saltem inventi gloriam HARvAEo eriperent. Et alii quidem CAESALPINO, REALDO COLUMBO, alii MICHAELI SERVEΤO, qui ob Librum suum de Trinitatis erroribus Genevae anno 1333 rogo combustus est, circulationem jam fuisse perspeceiana, asseruerunt. Hoc quidem negari non potest, istos, & alios quoque ante HARVAEUM medicos aliquam ijam circulationis illius minoris, quae per pulmonem fit, ideam habuis se, sed majorem illarii icirculationem per aortae ramos & universum corporis ambitum non cognoverunt, nec minorem' quidem istam satis demonstrarunt, unde constanter HARva o laus inventi manet. Alii vero ulterius progressi etiam HIPPOCRATI notam fuistis circulationem contenderunt, eo quod is cor-pus humanum circulo simile csse dixerit, ut nec principium, nec finis alicubi inveniatur. Sed itextus hic solummodo. de reciprocis partium corporis humani ossiciis intellige dus est; quae-- libet enim pars corporis laborat in usiim totius machinae, & tota machina laborat in illiu
65쪽
partium corporis sangularum. Hinc mira reciproc tio, quam circuli similitudine expresit
HIPPOCRATES. Et alioqui notum est, veteres omnes fere aerem In arteritS contineri credi-
dille : adeoque clarum est, frustra omnino circulationis Harvaeanae vestigia in antiquitate quaeri. hianta vero vis suerit experimentorum ΗΑRVAEI, vel inde aestimari potest, quod etiam nolentes adversarios ad assensum pertraxerint, dum ipsi eadem instituere coepissent. Et notatu dignum est, quod de se ipso testatur candide VOPISCUs FORΤUNATUS PLEMPI Us, celebris
olim in Academia Lovaniensii Proses stor; haec ejus verba sunt: Fund. med. L. II. c. 7.) Nuper Anglia novam peperit de motu cordis opinionem, quam invulgavit GULI ELMUs HARVAEUs, edito ea de re peculiari libello. Primum mihi inventum hoc non placuit, quod & voce & scripto publice testatus sum sed dum postea ei refutando & explodendo vehe- mentius incumbo, refutor δέ ipse, & explodor: adeo sunt rationes ejus non persuadentes, sed cogentes, Sc. Notari porro meretur, ab hoc invento epocham medicinae recentioris constitutam fuisse, ut omnes, qui ante HARVAEUΜ vixerunt medici, antiqui, qui post illum fuerunt, recentiores appellentUr. Inde hodie libὸra ab omni secta coli potes; dum promota es per thimenta certa, anatomica, bo-tanica, chemisa, φῆ ica, mechanico, ta per vera essecta artis, quar in ipso opere ver atur. Ex quibus denique consat: Antiquissimam artem sola collectione fili observatorum cohsitisse. a. dein veret cogitatum fuisse de causis experimentorum per disputationem rationis idagandis. 3.priarem partem, evidentia, usu, necessitate, smper eandem, nec fallacem ; pseriorem dubiam, tiabilem, ac cuilisset fere sectae diversam, eva me. Ut tamen usu idoneo rationalis arque, quam prior empirica, certa reddi queat.
Inde hodie libera coli potes ab omnifcta, deso. Sectae nominae intelligimus doctrinam, qua aliquid incerti, & de quo merito dubitari potest, licet verosimile, traditur tanquam Verum. Inde igitur, quidquid semel certum definitumque est , ad sectam jam non pertinet. Sic olim, doctrina Galenica de facultatibus ac qualitatibus quatuor cardinalibus, secta erat. Hypotheses
ii chemicorum, CARTES II sagmenta, & Hiae opiniones speciosae, experientia destitutae, sectat erant. Non poterant sibi temporare ingenia magis luxurantia, quin deflecterent in opinionest minus firmas, quoties experientia vacua speculationibus solis indulserunt. Liberam quidem ab omni secta medicinam hactentis nemo coluit; posset tamen ab omnisecta repurgari, si vellemus ea solum, quae demost rata sutit, assumere, relictis dubiis & ob i scuris ; quod quidem hodiedum magrs fieri potest, posteaquam per tot experimenta anatomica, i l lanica, chemica, physica, mechanica, Sc per repetitas toties observationes pranicas adeo Promota est medicina, ut, qui antiquos nobiscum conferre liac in re volue1 , eCS nobis im- mense in seriores fui se, facile convictus fateri debe t. h inc patet iniquissime de i edicina pronuncia se Cul. MAUPERTU Is, uiam huic scien ir: a ducibus inde annorunt L illibu ae unicum sere augmentum accessisse scii psit. iet tr. 16. Recte illum falsitatis de audaciae arguerunt
Lia enses Comment. T. II. p. 29 P. Atque
66쪽
Atque inprimis si considerare velimus experimenta anatomica, nihil his ipsis utilius, imo nihil
magis necessarium e st, tam ad naturalem corporis humani statum, quam ad morbosum ri e cognoscendum atque cXplicandum. Haec enim sola detegunt magnitudinem, situm, figuram, VCXIam, ordinem, structuram partium internarum corporis, quibus ignoratis partium illaruni functiones cognoscere impossibile est. Haec ipsa detegunt post mortem effecta moibi, ejusdem sedem, non raro quoque & morbi & mortis causses in lucem protrahunt unde ingens ana tomes in physiologia ae pathologia utilitas elucescit. iris credidisset a vomitu rumpi potui ad ce sophagum de cibos deglutitos in thoracem effundi, nisi hoc detexisset anatome λ ariis deTUPtUra cordis aut auricularum cogitasset unquam, nisi id in factis anatomicis deprehensum esset ris lienem in pelvim posse prolabi, ventriculum medium a potu sermentante Crepare, foetum in ovario, imo in ipso abdomine ad maturitatem eX crescere posse, & alia id genus plura scivisset unquam, nisi anatomicorum sedulitas haec demonstrasset. Qitantum non debemus RUYSCHIO, qui injectionibus suis plurimas corporis partes, veteribias eX sangues habitas, vasculosissimas esse ostendit ξ Q iis vasa lactea, quis lymphatica, horumque decursum& fabricam novisset, quis cordis & aliorum musculorum irritabilitatem, quis peristallicum intest morum motum Compertum haberet, si ab suisset anatomicorum industria ξ Accedit ipsa certit Perientia: anatomicae, quae tanta est, ut non facile quis decipi possit, si modo debitis caute e Perimentum aggrediatur ; nam quod contraria non raro apud auctoreS legantur e P rimenta, inde de lucendum est, quod non omnes easdem circumstantias, nec easdem cautelas adhibent, aut praeiudiciis imbuti ad experimentum accedunt, id solummodo arripientes, quod ad seMarsua: placitum applicare, aut vi etiam detorquere possint. Indo tot lites & dissidia, quae facile tamen dirimuntur, seposito partium studio, si sola consulatur naturae vox Certa en in m s Q. quaelibet sunt experimenta, sed ratio ab experimento deducta sallax esse potere. icruum vacuas in cadavere arterias deprehenderunt antiqui, solum aerem his contineri crediderunt. Non experimentum fallax erat, sed ratio; facileque potuissent se ipsos convincere, si advertissent sectas vivi animalis arterias impetu maximo sanguinem effundere ; neque adeo in stanaturali aere, sed sanguine repletas esse. Maxima ergo cautela opus est in ratiocinio, quod ab experientia formatur. in . V Haec scientia, parum culta veteribus, adeo promota est hodie unan uni Cel. Virorum labore, ut omnes plantae ex certis & infallibilibu S a Creatore inditis characteribus co nosci facile possint. Dum intra hosce cancellos manet botamctis, sati S ab errore, tutus est do
recte omnino plantas similes, & iisdem characypribu privo i R. sub id
mCeria iransgrediatur, si ratiocinio indulgeat liberalius & plantas risdem, aut similibus cha
ia i u iij, idem aut simili uirtute medica pollare credat, i Ilitur
sub eadem classo venenatae & innocuae stirpes, imo sub eodem genere planta: dixersatum
ium ponuissime latentes in corporibus vires, ac propyxς δ φδ 'hVVδ-'
protractae sunt, scd etiam inventa medicamenta essicacissima, ignota Veteribus, num CCiuerunt, totaque res pharmaccutica insigniter adaucta cit. Plurimum
67쪽
debemus, qui, d li licerimus inde, pro diversa princolpiorum mixtione, jam sui a me noxia venena, jam saluberrima, aut innocua exsurgere corpora. Unde nemo certe medicorum Chemia carere potest, alioquin gravisti mos errores in pra scriptione remediorum sacile commissurus. Sed haec iterum si iis limitibus coercenda sinat, neque aliud, quam quod experimento inest, deducendum. In promptu enim error est, si quidquam ab experientia deflectens paulo plus indulseris ingenio. Qtiod cum a chemicis observatum non fuerit, multae omnino Vanae hypotheses di commenta in medicinam inducta sunt, non vilio chemiae, sed chemicorum. Physica, mechia 1aca. Haec quoque ad incrementum medicinae plurimum contulerunt, neque illis carere potest medicus experimentis physicis & mechanicis, quae Certa SI ab omnibus Comprobata sunt. Nec profecto explicari possunt actiones corporis humani sine physicae experimentalis accurata notitia ; si quis enim naturam ac proprietates aeris ignoret, nunquam intelliget, ut in animantibus, pulmone praeditis, sat respiratio ; non intelliget actionem arteriarum, nisi noverit leges corporum clasticorum coecutiet in explicando visu, ni si proprietates materiae luminosae exacte didicerit; nunquam assequetur, ut fiat auditus, nisi in experimentis phonurgicis probe antea fuerit versatus, A C. Corpus nostrum praeterea est Vcra machina hydraulica, in qua non interrupto motu, celeritate maxin a, in circulum eunt redeuntque diversi humores. Leges igitur staticae, hydrostaticae, hydraulicae, & quidquid ais mechanicam pertinet, medico scitu necessariae sunt. Id tamen fateri oportet, & ipsos mechanicos in errorem saepius induci, nec raro in speculationibus suis deceptos fuisse maxinae, dum duparticularibus corporum proprietatibus parum solliciti, generales mechanicae leges ad humanum corpus transtulerunt. Alius utique est fluxus sanguinis nostri plastici, coagulabilis, per arterias flexiles, elasticas ; & alius fluxus aquae fluidissimae, solidae, incompressitis per tubos innexiles, rigidos, metallicos, quorum resistentia respectu fluidi contenti vix non immensa est. Praeterea & in eo peccaverunt mechanici plerique, quod omnia naturae phaenomena per leges mechanicas fieri crediderint ; hinc ad explicandam purgationem aut vomitum finxerunt Particulas certa figura praeditas, aculeatas, & nescio quo modo fabrefactas, quM ea gauderent qualitate, ut jam sursum raperent atque inverterent ventriculum, sicque vomitum cierent ; QUteontrarium figura sua inducerent motum, si deorsum purgatio fieret. Ejusmodi ludicris fictionibus maxime dediti erant medic, Cartesiani, apud quos ad nauseam usque reperitas has nugas invenietis. Quin etiam Galli Academici, HOMBERGIUS, LEM ERY, GEOFFROY, in reddenda ratione phaenomenorum chemicorum, physicorum, non sine magnis propriae ima ginationis .sumtibus materiem hanc amplificarunt, intolerabili partictitarum farragine lectorem obruentes; magni, si tacere novissent, philosophii Habent prosecto D stim in rerum natura plurimum mechanicae lςges ; sed omnia phaenomena rerum natura tum ex mechanicis explicare velle, desipientis est; quasi vero non aliis etiam legibus alia atque alia Corpora regerentur lvasi vero non suas, sed minutulorum ejusmodi ingeniorum idens sequi debuerit Creator. lquis unquam soli iliones corporum, attractiones, repulsus, gratuitatem, elasticitatem, eX mechanicis legibus dilucide nobis eκplicabit λ Quis motum sanguinis circulatorium, perpeti iamque' cordis systolen ac diastolen ex mechanicis demonstrabit principiis, dum per ipsam mechanicam constat e icta pcrpetui mobilis impossibili fas λ Q iis sensilitatis, irritabilitatis phaenomena ex mechanicia derivabit, dum extra corpus animatum nulla vel sensilis, vel vero sen si irritabilis
68쪽
Ostencit macilicia potest Z Utamur ergo inventis physicis, chemicis, mechanicis in medicina ;scd ita illis utamur, ut agnoscamus de his ipsis limites suos esse, nec ad unum, ut dicitur, calceum redigi naturam pol P.
EX Omnibus hal leniis dictis constat: o, liqui mani artem sola colle Iione friti ob servatorum c 'iii 'de, Us o cogitatum cat s emperimentorum per disputationem rationis indagandis. Vidimus cnim in historia naedicinae , primis temporibus hanc sola simplici empiria nixam sitisse, ex observatione ut tenta rerum sali brium & noxiarum onata ; accessisse dein analogiam, lemum etiam ratiocinati de causis ccipisse homines, maxime cum philosophi medicinae studium tibi familiare reddidissent. Unde rectis lime cΕLs Us ex solis observatis ortam esse medicinam edixit, o stibinde aliorum salute, aliorum interitu, perniciosa discernentem a salutaribus. U Repertis deinde medicinae remediis, homines . de rationibus eorum disserere coepisse : ne Cpost rationem medic: nam cise inventam ; sed post inventam medicinam rationem esse qua sitam. V P . , P. 9. IO-3, P i rem pia tem δε nper ea arim nec fallacem, po seriorem tabiam, V c. Id omnino extra dubitam est, priorem partem medicinae, quae empirica dicitur, omnino esse in fallibilem ; experientia cnim sub iisdem circumstantiis semper eadem est, nec sallit per se. Atque haec ratio
est, cur HIPPOCRATIS & aliorum veterum scripta practica, solas observationes continentia, aeterna sint. Eadem enim phaenomena, quae multis olim ante nos saeculis v. g. in pleuritico, phrenitico, deprehensa sunt, eodem plane modo nostris temporibus in simili aegro observantur. Posteriorem vero medicinam rationalem sallaciae obnoxiam & in errorem inducere posse, pariter certum est, si nimirum talia pro veris assumat medicus, quae nunquam demonstrata sunt, aut sit talia ab experimentis, quantumvis certis, ratiocinio deducat, quae nunquam ill is insuere ; ut si quis ex certo quidem experimento, quod omne animal aere sublato suffocetur, inducere velit, aErem esse causam respirationis; conclusionem enim sormat, quae in experimento nullatenus continetur. Si vero inferat inde, aerem ad respirationem necesssarium esse, recte infert, nilque aliud dicit, quam quod in experimento continetur. Hinc eXperientia per se certa est, ratiocinium errori obnoxium. Verum enim vero non ideo sequitur, ratiocinii
a sum e medicina eliminandum esse, quin maXima hujus quoque est necessitas. Non enim fallit ratio, si caste ex experientia deducitur si ipsa ratio novis experimentis comprobatur ;imo vero parum promota fuisset medicina, si sola experientia sine ratiocinio semper stetissent homines. Et fundamento caret vulgaris calumnia, bonum theo reticum plerumque malum Practicum esse. Saepe autem pro bono theo retico habetur, qui minime talis est, qui ampullas projicit & sesquipedalia verba, qui ratiocinio abutitur omni experientia destitutus, aut inepti stimum ab experimentis ratiocinium elicit; talem & ineptum est e practicum equidem non abnuero: sed is pseudo-theoreticus est, hypothesium fabricator, naturie vacuae speculator. Verus theoreticus ille est, qui veras & genuinas effectuum in aegris obviorum causas noxit ;qui autem causam morbi intelligit, facile eum aut curare potest, si medelam admittat cogni- iam, aut si respuat, insanibalem declarare. . Eque magnus autem medicus est judicio Ill. VanSWΙLTEN, 'Ut morbum incurabilem certo cognoscere, quam qui sanabilem remediis to Valet. Et nimis certum est, multos morbos a nobis felicius Curari, tantum ob causas eorundem melius, quam veteribus, perspectas. Pro varia enim morbi causa varia &Hiverit
69쪽
saepe est curatio, exemplo vomitus, Cephalalgiae, Vertiginis, & plerorumque aliorum. Multos morbos hodie lum dissiculter curamus, quorum causas non cognoscimus, e Xemplo epidemicorum morborum; in quibus fere semper empirice tantummodo a juvantibus & nocentibus indicati nes formare cogimur. In epilepsia, inania, vagis solum eXperimentis iciniamus varia,ed uti certas horum morborum causaS cognitas non habemus, ita certa quoque curandi methodus nondum inventa est. Nam, ut rectu CELSUS inquit, cujus rei non est certa notitia, ejus opinio certum reperire remedium non potest. Inde & illud verum manet, theoriam castam cXperimentis Certis innixam, non modo utilem, sed & necessariam esse medico ad praxin 'ituro.
PRINCIPIA ET PARTES MEDICINAE.
Ex eo autem capite inutilia, & fallacia, plurima accepit haec scientia, quae ut expellantur, considerandum, omnem scopum artis es id evitationem doloris, debilitatis, mortis ; adeoque conservationem sanitatis praesentis, absentis restitutionem : ideoque quidquid sciendum, & agenia dum medico, uni tantum huic proposito in servire debere. Est enim res objecta arti nostrae, hominis vita, sanitas, morbus, mors horum causae, quibus oriuntur i eorundem media, quibus diriguntur. Proinde Est medicina scientia eorum, quorum applicatorum effectu, vita sana conserVatur, aegra vero in priorem restituitur salubritatem. Cujus itaque necessitas, utilitas, nobilitas, sponte patent.
Agnoscuntur autem duo modo firma fundamenta, quibus certa demum nititur ; nempe I accuratissima observatio earum apparitionum, qUM in homine sano, aegroto, moriente, mortui
cadavere, sensibus externis apparent ; sive eae oriantur ab iis, quae in ipso homine, sive ab iis, quae per externaS causas, Casti, Vel arte, in eum agunt. a. severa indagatio illorum, quae in homine latetit sensibus abscondita, vel quae de faciunda sunt in eventum praefixum. Haec autem sola potest obtineri ratiocinatione exacta dum α; data experimenta, singulatim pers iste expensa, β in omnibus suis proprietatibus examinantur, V dein inter se comparantur sedulo, ut convenientia, vel diversitas, patescat, δ tumque prudentissima fide notantur ea omnia, quae in iis contineri perspecta clare inde deduci possunt. Neque vero posteriora haec prioribus minus
Ut porro haec quaesita ex datis inveniantur, principia quaedam requiruntur, quorum notitia& applicatione fiat demonstratio. Qitte, distincta, clara, certa, esse debere ratio ipsa exigit. Talia autem in iis, quae pure corporea in homine, sunt mechanica, & experimenta physica, sola. His enim corporum vires generales, singularesque, tantum innotescunt. inuina vero in homine etiam alia sint, quae per illa principia non queunt intelligi, ideoque per eadem ne quidem demonstrando explicari possunt, alia longe ratione circa hae utendum erit, si errores vitare velimus : id autem facile perspicit, quicunque sequentia, alibi demonstrata, considerat, & ut vera admittit.
70쪽
Neque tamcn ptr haec principia demonstrativa omnes actiones hurnanae explicari possunt, sed solum, quae a sola sabrica corporea oriuntur, vitales puta, & naturales; animales neutiquam. Hae, enim, neque a solo corpore, neque a mente sola pendent, sed ab intimis utrius iae com mercio fluunt. Cum itaque pure corporeae hae actiones non ibat, etiam per principia solis corporibus propria explicari non possunt, minus demonstrari. Non desuerunt quidem philqsophi, qui actiones humanae mentis ex solis corporeis affectionibus, juxta EPICURI & LUCRETii systema repetierunt; & alii, qui contrariis passibus incedente corporum cxistentiam negarunt, omia a ex spirituali principio deducere phaenomena con tenderunt. Illos materialistas, hos vero idealistas scholae nominant; pars utraque delirana
A MUNDO CONDITO AD HIPPOCRATEM coUM ANNI CII cII cIo II LMr,2Gmpus fabulosum inde itum. Mupendam antiquitatem jaci ni AEgyptii, Sinenses & Malabares religionis suae ipsique innexae medicinae. Ad plures annorum myriades supra mundi initia adscendunt. In tabula autem hae DIONYSIUM PETAVIUM ubique sequimur . i
Annus creati mundi. Medicina cum variis artibus invenitur. Adam primus homo, primusque medicuS, moritur. Seth moritur. Diluvium universale.
Chami posteritas in . Egypto medicinam excitat & propagat, Josephus patriarcha in Egyptum venit. Circa hoc tempus putatur Jobus decessissae.