Caeremoniale episcoporum. Iussu Clementis 8. pontificis maximi nouissimè reformatum. ..

211쪽

ante altare, omnibus genuflectetibus: &statim chorus

incipit sub silentios Pater nosteri mox Psalmum MiserereJ modulata, sed flebili vo ce. Quo finito, Episcopus genuflexus, ac capite aliquantulum inclinato, vel ex libro,

vel memoriter recitat claraa

voce oratione i Respice quς- sumus, &c. J usque ad L qui

tecum quod secrete coplet. Qim oratione finita, cqremoniarius manu scabellum, seu librum percutiens per breue spatium strepitum, stagoremque facit, & a caeteris fit, d

nec caeremoniarius cereum

praedictu accensum, qui fuerat absconditus, in medium profertiquo prolato, omnes cessare debent a strepitu. Fi- nito strepitu, Episcopus, & omnes surgunt, & recedunte e modo, & ordine quo Venerant. Eadem seruantur in duobus sequentibus Matutinis tenebrosis, hoc tantuexcepto, quod altare, sedes Episcopalis, & tota tribuna, ac pauimentum penitus donudatur : poterit tamen in

sede Episcopi adhiberi pului

nar, pro eius commoditate,

si volet, & aduertatur, ut os ficium perficiatur hora tam da, hoc est, sole occidente. .

Missa feriae quintae in coena Domini. Cap. XXIII.

Via hac die plura

occurrui Cificia

in iΕcclesia Dei peragenda, scilicet; p nitentium reconcili tio, oleorum consecratio, Missa, processio, ac repostio Sanctissimi Sacramenti, ac demum mandatum; subiungemus ea tantum , quae ad Nisiam, processionem Sacramenti, & mandatum pertinent. Caetera namque in P 5-tificali libro late explicatur, unde sumi possunt. Praepara dum igitur, ornandumque erit aliquod sacellum intra Ecclesia, quo pulchrius, magnificentiusque poterit, multis luminibus ornatu, in quo

post Missam illius diei recondendum Caeremonialis Episcoporum.

212쪽

Liber Secundus. I dendum sit Saetissimum Sacramentum & in eo altare cum sex cadelabris, ac cereis. Praeparetur citam baldachinum album perpulchru, thuribula duo cum nauicula, volum unum paruum pro Sa

crameto, alterum magnum,

& amplum, quod circum humeros Episcopi ponetur,i duSacramentum portabit ι &ambo haec vela sint sericea,

vel aurata, aut pulcherrime ornara; calix amplior,& pubchrior caeteris, ubi Sacratissima Hostia reponetur funalia, seu candelae cerae albae innumerasusiacieti pro Canonicis,& clericis; una inter eas picta, & ornata pro Episcopo in processione accendenda , item duae Hostiae consecrandae; item vas argenteum seu aureum cum multi a particulis conlacradis pro communicandis Canonicis , &clero. Summo mane Episcopus si ipsemet erit celebratu- Ius, veniet ad Ecclesiam ordine consideto cum cappa,associatus a Canonicis, parabitur in Sacristia, vel secretario, ut alias; & interim, dum dicetur Nona, capiet fand

lia, leget Psalmos , & in fine

cum dicitur a choro DChristus factus est,&c. J genuflectitante altare;& finito Psal

mo i Miserere, &c. J genu fle

xtis dicet orationem L Respice,&c. J mox redibit ad sedem ue deponet cappam; lauabit manus , accipiet sandalia& paramenta alba, ut alias si& cum eo parabuntur Canonici,& perficiet, si volet, ea, quae supra dicta sunt, secundiim rubricas libri Pontificalis circa recociliationem p

secrationem 3 procedetque in Hissa cu solitis caeremoniis,& prout in Missali Romano, & ut supra dictum est in cap. de Missa solemni. Paulo ante

communionem caeremoniarius, vel aliquis cappellanus

portat ex abaco ad altare supra dictum calicc magnum vacuum, & dicta duo velao uesumptaque communione cori

potis, languinis, antequa

213쪽

Caeremonialis Episcoporum . se purificet Episcopus, reponet Sacramentum in calice, quem Diaconus palla, & patena desuper posita, ac demuolo serico cooperit,&in medio altaris collocat reuerenter; deinde, antequam se purificet, communicat primu Diaconum, dc Subdiaconu, deinde omnes Canonicos paratos, & alios Sacerdotes de Ecclesia, qui stolam a collo pendentem supra cottam habere debent, & denique omnes de clero eo modo,& Nma, prout latius explicatur in

capitulo de Missa in die Paschae per Episcopu celebram, es comunione generali. Finita communione, Episcopus se purificat,& abluit digitos, & facta reuerentia cum genuflexione Sanctissimo Sacramento, retrahit se extra

cornu Epistolς, versa ficie ad populum, ubi lauat manus sine mitra: & eundo, & r deundo ad altare semper vLque ad terram genuflectit ante Sacramentum:& dum vertit se ad populum dicturust Dominus vobiscumJ non

utique in medio altaris Vertit renes Sacramento, sed versus latus Epistolae dicto D Ite Missa esti Episcopus sine mitra stans in latere Epistolet dabit benedictionem solemne, sed Indulgentiae publicabuntur in loco, ubi reponitur S crametum. Cum Episcopus post Missam dicturus erit E

uangeliu In principio, &c. J

nullum signum faciet super altari, ut alias; quo finito, retrahens se ad suam sedem d ponit sacras vestes usque ad stolam exclusive; & accipit pluuiale album. Interim Canonici parati accipi ut cereos accenses: & digniores ex beneficiatis, siue ex mansonarijs parati pluuialibus captu thastas baldachini. Episcopus, accepto pluuiali, & tra, stans ponit incensum in duo thuribula absque benedictione,& non osculata manu Episcopi,ministrante Presbytero assistente, ut ali A. Qim facto, redit ad altare, ubi nudo capite genuflexus super

214쪽

Liber Secundus. Ioasaper puluino, accepto altero ex dictis duobus thuribrulis ab assistente Presbytero, incensit Sacramentum triplici ductu: tum imponitur super eius humeros velum, &firmatur spinulis : & Diaconus assistens, & non alius cudebitis reuerentijs capit Sacrametum de altari, & illud stans offert Episcopo genu

flexo sine reuerentia, dc sine .osculo versus Episcopum .

Sed postquam illud in manibus Episcopi reliquit, genuflectit: Episcopus vero cum Sacramento surgit, & statim catores incipiunt Hym

Ministri assistentes hinc imde eleuant fimbrias anteriores pluuialis. Caeremoni ' rius vero, vel aliquis cappellanus, dum Episcopus ascendit , vel descendit per gradus , eleuat extremitatem vestis interioris a parte anteriori , & nobilior Laicus, vel alius iuxta consuetud, nem loci, qui adest, subleuat

pluuiale a posteliori parte. Episcopus intrat sub bald

chinum portans Sacramentum deuote, Canonici parati cum candelis praecedunt ordine sblito.Cum peruen rint ad Sacellum, ubi Sacramentum deponi debet, relinquitur extra illud baldachinu, & cantores in cantu pio,& deuoto cantant. Osalm

tum ergo Sacrametum &c. Jdonec Sacramentum fuerit per Episcopum repositum & incensatum. Cum Episcopus erit ante supremum gradum altaris, Diaconus accipiet de manu ipsius stantis

Sacramentum genuflexus sine osculo manus, quod deponet super altari in loco praeparato, cooperiens velo undique calicem. Et interim Episcopus paulo retrocedeS, stans imponet incensum in altero ex thuribulis,& rursus genuflexus Sacrametum imcensebit triplici ductu, & scendens altare, eodumque cum genuflexione deosculato, dabit benedictionenti so-C c et lem.

215쪽

Caeremonialis Episcoporum. lemnem, stans sine mitra in latere Epistolae, accepto baculo pastorali, dum dicit s Pater &c. J & Presbyter assilies tunc publicabit Indulgetias quadraginta dierum more solito; & Canonici depon ut parameta, & reuertuntur in chorum ad Vesperas; quibus finitis, denudantur altaria,&omnia, & deinde fit mandatum, ut in sequenti capitulo. Quod si Epistopus necessario impedimeto praepeditus non celebraret hac Missam, sed illi per alterum celebrat

interesset paratus, ut alias, saltem non omittat portarc Sacramentum an processione ,

quo casu Canonici accipient paramenta in fine Missae, &demum, reposito Sacramento , accedere ad

mandatum, & lauare pedes: paupe-

.1 rum,

vel Canonicorum, ut im

DE MANDATO,

seu lotione pedum. Cap. XXIIII.

Xpletis Vesperis

in Ecclesia, Episcopus descendit ante altare, ubi faeta oratione, surgit, & deponit pluuiale, stolam, & Cingulum albi coloris, & accipit eadem coloris violacet cum mitra simplici, Diaconus autem, & Subdiaconus, qui in

Missa ministrarunt, retinent eadem paramenta, prout est in usu,& praecedentibus Canonicis,& cruce A rchiepiscopali , si sit Archiepiscopus, procedit ad locum, ubi par ei sunt pauperes, quibus t uandi sunt pedes. Sed quia circa hoc diuersi sunt ritus Ecclesiarum , alicubi enim est in vi vestire sumptibus Episcopi, vel Capituli tred

cim pauperes, eosdcmque cibo, dc potu reficere, dc mox seo tempore eisdem pedes lauare, & eleemosynam praebe

re , alibi Episcopi lauant pe-

216쪽

Liber Secundus

Io 3 des tredecim ex suis Canonicis, ideo relinquetur hoc facieridum iuxta consuetudinem Ecclesiarum, vel arbitrio Episcopi, si maluerit pauperibus lauare, etiam in locis, ubi sit consuetudo lauandi Canonicos ue videtur enim eo pacto maiorem liti militatem,&charitatem prae se ser re, quam lauare pedes Ca nonicis. Si igitur lauandi erunt pedes tredecim pauperibus, praeparabuntur in Ecclesia, ubi magis conueniet, seu in aula capitulari, vel alio lococbnsueto & idoneo infrascripta; videlicet, faldistorium seu sedes pro Episcopo in capite ausae , abacus, seu mensa capax, mappa nitida superposita cum duobus cadelabiis, dc cereis albis ardentibus ue runt super ea plures pelues, seu lances argentei, si haberi

poterunt, cum urceis aqua

aliquantulum calida implendis , & ad miniis duo ι alia Lanx similis cum tredecim mappulis ad ex legendos pedes, & alia cum pecunijs pro eleemosyna pauperibus donandis, pro unoquoque aequali portione diuisis, item linteum, quo Episcopus praecingi debet, vas cum aqua calida,& aliud cum frigida, etiam cum mantili pro laua-dis manibus Episcopi post

lotionem pedum ue thurib lum cum nauicula, & incenso per Acolitum tenendum;

vas cum carbonibus ardentibus , ipsa mensa iam dicta,

ac vasa,& totus ille locus floribus, & herbis odoriferis aspergatur . Praeparetur etiam

pulpitum, seu legite pallio starico, seu auri phrygiato coopertum , super quo liber Euangelij ponatur, cum illud

cantandum erit, a latere sinistro Episcopi, & aliud nudupro cantoribus ue liber Euangeliorum , liber pro Episcopo, repagula pro Episcopone Opprimaturue scamnu oblongum , & praealtuna a dexteris pano viridi coopertu's super quo sedebunt pauperes tredecim iam dicti, nouis

vestibus albi coloris induti,

217쪽

Caeremonialis Ebiscoporum dexterum pedem denudatu habentes. His omnibus praeparatis, Epistopus, ut dictu est, finitis Vesperis,uel a prandio, prout Episcopo commodius videbitur , paratus, Ut dictu est, cum suis ministris illuc accedit , sedet in suasede, vel faldistorio sibi parato . Tunc Acolitus cum thuribulo, & nauicula ad eum accedet ι & Epistopus, mini. strante Presbytero assistente nauiculam, imponit incensim in thuribulum, & benedicit more solito. Quo facto, Diaconus, ut supra, rens ante pectus libru Euangeliorum, accedit cum Subdiacono, & duobus ceroferarijs ante Episcopum, a quo genuflexus simul cum alijsiam dictis petit benedictione dices Iube Domne &c. icui Episcopus respodet Dominus sit in corde tuo,c. JDiaconus, benedictione accepta , sergit cum ministris suis; accedit ad locum Euangelij tantadi, &posito libro Euagesioru seper legiti, quo

Subdiaconus a tergo ambabus manib' retinet ι & s erit Archiepiscopus, cappellanus crucem tenens stabit prope ipsem Diaconum, facie crucifixi versa ad Epistopuntiet Duo ceroserarij stabul hinc inde a lateribus legitis, faciebus ad Diaconum cantant

versis. Tunc Diaconus dicit cantando Dominus vobiscum. Signat, incensat,

cantat Euangelium more mlito ; videlicet Ante diem sestum Paschae &c.J Quo finito Subdiaconus portat libruΕuangeliorum apertu osculandum Episcopo, nullam cireuerentiam faciens,nisi post Euangelium deosculatum,. Acoliti ceroserarij, faetis debitis reuerentijs , reportant luccandelabra ad abacum,& amouetur legite. Diac nus, capto thuribulo de m

nu thurifera rij incensat Episcopum stantem in sua sede cum suis solitis assistentibus hinc inde triplici ductu;mox

rccedit cum Subdiacono ad partem , dc cantores tunc imcipiunt,

218쪽

Liber secundus.cipiunt,& prosequuntur Antiphonami Mandatum nouum do vobis &c. J prout in Missalii Episcopus deponit pluuiale, & accipit linteum

ex abaco allatum per alique cappellanum, quo praecingitur & retinens in capite mitram simplicem, accedit amte primum pauperem, &genuflexus super puluino, quo caeremoniarius, siue aliquis cappellanus , continuo trahit, afferentibus pelues, dc urceos scutiseris clericali habitu indutis, lauat illi pedem dexterum, quem totum tergit, & osculatur, tradens ei eleemostnam: idem lacit successive singulis: Scutiferi au-lcm, si tox erunt,singuli pro singulis pauperibus serui ut, si pauciores mutantur per vices. Lotis manibus, reuertitur Episcopus ad sedem sua, ubi lauat manus,scuti sero altero, seu nobili ante eu Lan

cem cum urceo portante cu

solitis caeremonijs & illico adsunt duo ceroserarij cum

candelabris, dc cereis accem Io sis, eremoniario eos ducem

te ante Episcopum, qui deposito linteo,& accepto pluuiali, ac deposita mitra, sumit,& dicit voce intelligibili s Pater noster J quod secrete c&pletusque ad versiculum iEt

ne nos i quem alte pronuntiat, respondentibus cantoribus f Sed libera nos a malo. Jdeinde versiculos, & orati nem prout in Mi ssali. inibus finitis, Episcopus altu eleuans manum, iacit signum

crucis versus omnes existen

tes in dicta aula,nihil dicens;& statim deponit sua paramenta, pariter eius ministri,& recedunt. Si Canonicierunt, quibus lauandi sunt pedes, sedebunt in dieto scano in eorum habitu Canonicali, denudatis pedibus dexteris, dc Eps eode ordine lauabit illis pedes, terget,& osculabitur, prout de pauperibus dictu est, incipiedo a digniori, sed no dat eleemosina. In ceteris seruaturoia supradicta:abse te Epo,& i Collegiatis seruetur rubricet Missalis.

219쪽

po celebrante. Cap. XXV.

ipsemet celebrare in die paraste-ues, seruentur infra scripta,videlicet, altare, sedes Episcopi, sedilia Canon1-corum, & allorum, ac tota

tribuna sint penitus denudata, in abaco mappa superponatur, sed a nulla parte pendeat, ubi erit tantum pelvis. cum urceo ad lauandas manus, et alius ad recipiendum pecunias, quae cruci offeruntur; in ipsb et in altari candele ex cera communi extinetqsuper cadelabris sint, sed nullae imagines, aut alia ornameta super altari collocetur, pr ter crucem,et cadelabra. Praeparetur panus, vel tapete oblongum, seu panus violaceus extededus suo tempore pro adoratione crucis, magnus item puluinus ex serico villoso violaceo, auroque, factus, Vbi crux erit ponendaue et velum albu serico violaceo in- ,

tertextum, super eo explicam ldum,scabellum seu faldisto-irium nudum, super quo Epsante altare genuflectat. Para-lmenta autem Missalia erunt, nigri coloris, ct pro Diacono, et Subdiacono planetae ante plicatae, et pluuiale eius dem coloris pro Presbytero iassistente. Hora competenti Episcopus veniet ad Ecclesia cu sua cappa,associatus m re solito, orat et intrat secre-.tarium, seu Sacristia, ubi pari ter altare, et omnia nudata, praeter crucem Velatam, et

rei extincti super eo: ibi cum cappa ascendet ad sedem sua , nuda ibidem pCaeparatam, cistas, detecto capite, versus at tare dicit secrete Pater noster. J Quo finito, choruS recitat Nona. Incepto primo Psalmo, Eps sedet. Interim Canonici Euagelium, et Epistola cantaturi capi ut sua parameta, praeter manipulu, et

planeta, et sic in albis rema-.net, donec erit lepus paradi

Epm. Eu dicitur in fine No-

220쪽

Libcr Secundus.

Episcopus genuflectitantestare super scabello, vel faldistorio nudo, capite detecto,

& finito Psalmo Miserere l

dicit genuflexus orationem

mox reuertitur ad dictam sede ue deponit cappa, & sedens lauat manus more solito. Deinde per Diaconu,& Subdiaconu paratur solitis parametis,exceptis fandalijs,&chirothecis, quibus hodien5 vlth dici t orones solitas ad para- meta, no tame Psalmu Qua

Οes vlutur parametis inigris

si haberi possunt, & deficietibus nigris, coloris violacet. Cum Eps incipit parari, C nonici pariter capi ulparameta couenientia prout suo loco dictu est, Diaconi habeat planetas ante pect' plicatas,& Canonicus Presbyter digniori Presbytero proximus seruiet hac die Epo in assistetia cu pluuiali nigro. Eps pa ratus sedet aliqua tulit: Diaconus, dc Subdiacon' capiet Iosmanipulos, & planetas ante plicatas. Si erit Archieps,praecedet cappellanus cu cruce velata i ter duos ccroferarioscu cadetis extinctis,& sine incci, pr cedentibus clero, &Canonicis para tis cedet ad altare more solito. Si no erit Archieps, no portatur cruX. Eps ante altare procubit, &genuflexus sup nudo genuflexorio diutius orat, quod& omnes alij faciunt, interim extenditur per Acoli

tos, aut caeremoniarios map

pa super altari. Postquam Episcopus orauit, surgit, osculatur altare, & sedet super nuda cathedra, seu faldistorio posito in cornu Epistolae altaris, ita ut faciem vertat ad

cornu Euangelij. Neque hac die unquam sedet in sua sede Episcopali in hoc officio, nisi in sincivi infra. Presbyter assistens sedet super primum gradu ad pedes Epi, & post eum in eodem gradu Diaconus, & Subdiaconus,& prope ipsos duo alij Diaconi assiste tes, v bi sole t assistere. T uc D d unuS