장음표시 사용
41쪽
Liber Primus. Sit . ditis additamentis siliberalibus impensis, ut praeclare legatur, in bono lumine uulgarunt humani- eo talis suae . Scriptor alter a Fabio, ipse ad sapientiae:ri . latebram pervidendam Lynceus Ioanne peracum Ioanne, ra. tum olentis ingenium de ardo, Epithymo i , sputationis Faber Romanae praestantiae medicus, thiae atq herbarius Pontificius innocenter odoratis piam no ris eruditum conficit aculeum contra Iosephum imo Scaligerum Descriptorum serie florum proximum ita floret nomen Tobiae Aldini, qui, dum Odoardi Tobias Aldicu Cardinatis Farnesi medicus Chymicus,&Farne- in1 siani horti praesectus rariorum eiusdem horti plan- Ini, varum descriptionem profert in lucem, ad colenda mi P coronanda regiae pulchritudinis Farnesiana Liliaica iure peregrinata est rariores plantas exteras docet. Tria Iam vero scriptione, non eruditione postremus flo- eri ribus nostris inserendus est floridus sane scriptorno Federicus Caesius, qui genus, proauOS, atque hae taederi e Cai-rdi reditarium principatum vix sua decora exis imans ' μ' Dr- omni bonarum disciplinarum genere sic anim umito illustrauit, ut erudita perspicacitate maxime Lyndi ceu Lynceorum omnium dux, ac prope dixeriam,
ad oculus sit simultiformi scientia in perbreues Phyno tosophicas tabulas coacta exicanam eandem hi- eus storiam sic foecundauit, ut pluribus illa ingeni flotyn xibus, quam India stirpibus virere videatur. Vsque Fe adeo cultrice sapientia exaratae fragiles paginae pererru rematurae gloriae seminarium sunt . Superest iam
42쪽
is Apparatus Hortensis Vt nos quoq utiliter vernatura paginas usque adhuc intractatis , recentibus excolendi floris praeceptio lnibus laudabiliter exaremus , quas tum diuturna , mihi experientia, tum consulti expericlitissimi cub hitores suppeditarunt. A
P Rincipio, cui gestit genialis indoles in sto ru
rum cultura , floriter horti aream eligat ex salubri caelo subditam, summotamque pro tecti a paludibus , ne coloratos inter flores a pestilenti ne regionis halitu ipse cultor mortis colore decolore tui lib. is tum fluuio non aduersam, ne quos de perfrigida atque adeo insilubri aura inspiretur si locus suppe netat, domesticam, ut assidui veris felicitate aureum A seculum domi habeat, subiectumque videat e se nestris expictum floribus paradisum' quoad eius caseri poterit , peramplam , ne fore natio varia de vi multiplex anguste habitet auersam a septentrione, chvnde gelida pernicies mollissimis terrae foetibus rith em inhalatur conuersam ad meridiem, cuius antepidi humidique spiritus clementer aspirantes florum aninacestinc Ita situs amoenitate ipsi hortulus pli Italiae non concedet, quae sterili Aquilonis frigore lai Alpinis claustris exclus, ad australis caeli fertilenta ch
43쪽
Liber Primm . I teporem porrecta unum tota pomarium Varroni videbatur. Sin autem siccanea regio humore nullo, aut parcissimo adiuuatur hortos ita partieris, ut ut hiberno ad meridiem, aestiuo ad septentrionem, re ore spatia conserenda conuertas . Illius enim loci I
frigidam austrinus halitus, praeseruidam siccitatem minus ostenta soli aquilonari positio temperabit Possumus quoque varios pro regionum varietat villarum situs ab idoneis authoribus praefinitos sic ad hortos referre, ut ij spectent in frigidis locis me elio ibid.ridiem, septentriones in aestuosis , in temperatisag At exortum aequinoctialem 'andem aream sic prae Planities. terea prouidus cultor exaequet: ut non aequissima
cnt i iec perlibrata, sed exigue prona leniterque declia ore uis humorem imbrium superfluum alio uergat. Apricam vero vel inueniat, vel efficiat: ne immi Apricitas. ppem nens , aut obiecta opacitas grauius, quam Magni
eiuri Macedonis umbra officiat non doliari cuipiam Diogeni, at delicato florum populo salubriter apricius L nti. Vt hortenses partus floridam, nitidam vita di vivant, amantissimi parentis sui vitali solis calore , citra umbrae inuidiam foueantur.Ut sitis horti side- , as xibus discolori luce florentibus caelum stelliferum,
ultas aenaulentur, aemulanda caeli decora libero prospe- flo intueantur. Ut colorat pupuli ex altricis nubis ulus pluuio lactatu vividum colorem ebibant, aerium , ore umbrosa mora ne prohibeto . Ut marinis conchis auiditis matutino rori oscitantia flos ea conchy-- B lia
44쪽
t Apparati Hortensisti roscidis margaritis aestum refrigeraturis perluceant, auarus obex instillatas opes ne intercipito. Sed rorantibus caeli guttulis, tantelucanae serenitatis imbre aestuantium,atque arentium in aprico si- Aqua irrigua tis hortorum setis extingui non potest. Qtiare fontani liquoris natiua, siue accersita perennitas, aut
non ita profundi aboriosique haustus putealis fons, aut certe caelestis aquae cisterninum conceptaculum siue intra, siue propter hortensem aream sit vises baculis plantis vel manu illatus, vel sua spontis hu-sigura mor, cum opus fuerit, ministretur. Ad haec pro loci situ ea areae figura deligenda, cuius in designatione vel nulla, vel minima spati iactura fiat. Sin autem patentiore in agro tua sit optio: pro arbitrio angulatam aut rotundam, oblongam aut quadra-Sepimentum tam destinabis Illud vero seruandum est, ut area sepimento clausa, vel claudenda, si longior quam , latior placet siue ea rectis angulis, siue ouato ambitu definiatur xab ortu longitudinem porrigat in occasum. Nam sepimenti, qua latum est, breuiora latera orienti,occidentique soli aduersa matutinis ac vespertinis horis, cum longissima umbrae sunt,
areae minus extremae utrinque inumbrabunt: mediaeque plus laribus radij patebit, hoc est area tota erit apricior Reliquum est,ut apposite delecta foribus castra ii quo alio munimento inaccessa sint tutissimo aduersus f iraces excursiones vallo communiantur . Id autem seu modice sublimi, qui
45쪽
Liber Primus. Iqui furem non solem arceat, circundato muro, siue spineo scpimento statuetur. Non enim rota se-lum , sed caeteri etiam flores praesidiarias inter spinas tuto habitant. Sepe viva structili praesertur, hi M. D. r. utpote parabilis minore sumptu aeuo diuturniore aliud i.tit. durabilis. Ea sic instituitur. Hortulus , quem ue ii luti florum urbem sepimenti moenibus munire de- iiii stinaueris, condendae urbis veteri more sulco,eoq.
duplici sic cingendus est, ut alter spatio tripedaneo distet ab altero: uterque vero bipedanea vel sesquipedali tum altitudine subsidat, tum latitudine dehiscat. Id vero fieri debet, simul atque ab equis is noctio autumnali largis imbribus terra maduerit. Semina deinde paliuri, rubi eiusque inae, quam sentem canis appellant, quam maturisama erui farinae ex aqua maceratae immiscentur, eaque intrita sparteis, aut nauticis veteribus funibus, aut quibuslibet alij restibus inseritur. Siccati deinde funes eponuntur in tabulat . Quadraginta mox diebus dirum praelapsis, siue post Idus Februarij, cum redit hirundo, cum fauonius aspirat, siqua in sul-Vii reses per hyemem aqua stagnauit, exhauritur: resolutum vero selum, quod autumno egestuam, fuerat, ad mediam usque sulcorum altitudinem regeritur . Ad extremum praedicti funes impres is si linu seminibus per utrumque sulcum porrecti leui,si xyxxxobruuntur . Ita circa trigesimum diem prinrepunt sentes, quos adhuc teneros interposita virb. et que
46쪽
ro Apparaim Hortensisque sulco virgea sepe sic adiuuare oportet, ut in
spatium, quod interiacet, inclinati virgarum adminicula superscandant donec incremento firmio re corroborati densis1mo, atque inextricabili nexu impenetrabile,atque adeo inexuperabile munimentum intexant. Non absimile satisque validum se- cq's aut pimentum ita Diophanes architechatur. Sub aequinoctium vernum cubitali altitudine scrobem ego 'e '' llo, palos depangit, de funiculum extendit pridie autem eruum molitum cum palutri, TU-bi, oxyacanthae siue acutae spinae semine commiscens macerat, atque ad mellis crassitudinem cogit extentum deinde funiculum eo semine con fricat, oblinitque locum cremore irrorat, irror
tumque ad breue tempus patere sinit egestam denique humum stiperinijcit 3 post dies duodetriginta pedalis incrementi germina existunt. Eadem in scrobem pede non altiorem transponit Mintra bimensis tempus cubitalem superant magnitudinem. Adeo vero in aculeatum, implicatumque
vallum breui adolescunt, ut hispida ipsa species pre-
donum vulneret, ac deijciat audaciam . Non dispari Democritus artificio agrestes delicias munita sepit. Etenim a veris initio quindecim diebus sepium sationi praefinitis, nauticum funem marinis operis detritum, iamque putridum praedictorimam semini veprium eruo permisto confricat exinde in scrobem defodit, o quotidie irrigat. Ita proce
47쪽
no ram atque imperviam sepem cito educit. Nonnullil restem infricato rubi semine oppletam adobruunt: o Crassas arundines contusas obliqua, nec admodum xu alta plantatione defigunt mistumque terrae ta- ingerunt. Ali lectis e rubo maturis moris fu- - niculum illinunt deinde terra fimoque obrutum,
et rigant, donec germina emittat. Sunt praeterea is,
qui vivam sepem in hunc modum excitent. Virgastula crassiores in segmenta discindunt se scrobi- palmari altitudine excavatis diligenter operiunt quotidie, donec germinent, otiione ac rigatione, si tempus invitet, refouent. Ita sepes robusta, perennisque consurgit. Nouum aliud se- in entum regi cultoris ingeniosa monstrauit ex- perientia . Plura hic diuersi generis semina cerae, tenaci cuipiam materiae in longum tenuiter productae permiscuit eadem optime stercorato suba- C, ctoque talo commisit: atque ex ea congerie sepes is qdmirabilis pullulavit. Nostri tamen agricola sim-ta pliciore cultura conseptos agros satis commodexuentur. Unico enim contenti trium circiter pal-l - morum sulco vastissimarum spinarum plantasi pia
xii campestribus translatas, ac leuiter attonse a Nouembri mense ad Februarium infodiunt ter-nPrum interuallis cubitorum diseretas arbustulasn, n axime ulmeas aeque attondendas interserunt, Vevepres quamuis aspero maritos fideli coniugio adminiculent sambucum, quoad fieri possit, non
48쪽
22 Apparatus Hortensis esse interponendam censent quia frigida, siccaque vicissitas plantas emaciat, In caudicem enormiter extumescens furacibus insidij facile scanssilis est . Quod si locum tutiorem sepire mitius velis: dedolatos cancellos e castanea, seu qualibet alia ex arbore, quae sub iniuria pluuiarum perdurandi pervicacia laudatissima sit, praefiges ut innoxios illi
oculos admittant, procaces hominum manus, atq. Linearis si adeo pecudum ora pedesque distineant. Ita prae- paratum ac praemunitum areae patentis aequor graphidis peritus, ingenua amoenitatis architectus, riose dimetiatur dimensi aequoris formam sectilem in partes pro dimensionis rata portione respondentes lineari pictura contrahat in papyro multi- Areolae formem areolarum imitationem deformet iubcherrimam deligat exprimendam Caueat autem, ne phrygionem imitatus areolas frangat in foliace operis angustas, minutulas incisuras sationi plane ineptas Felicius aemulabitur phrygium opus artificiosa florum consitio, quae ipsum me areol rum solum ordinata colorum varietate distinguet Areolas nec adeo laxet, quin ad ipsarum latitudinis dimidiam partem runcantium, legentiumue manus peruenire possit nec adeo angustet, ut paucis simorum seminum unaquaeque sit capax . Quanquam qui natura magistra paucis ijsque lectissimissioribus contentus fuerit, numerosiore semitarum labyrintho areolas poterit aliquatenus coarctare .
49쪽
Liber Primus. 23 1 semita duum minimum palmorum latas faciat, ut sim adnascentium plantarum attritu innocens lis oberret incessus Laxiora quoque itinera praescris bat, quae se media in hortorum umbilico interse- ' cant, quaeque sepimento proxima hortos ambiunt.
In ij enim non modo est ambulandum, sed flor ili te etiam testae ordinatim statuendae sunt . Quis q. iam enumeret hortorum inexplicabiles,plane i byrintharas ambages, quae felicissimo artiticio non biforme Minotauri monstrum , sed bis amabilem
in oculorum, nariumque voluptatem intercludunt hi Expeditius veterum labyrinthorum, quam recen-n tium hortorum artificiose inextricabilibus erroriti bus explicandis exitum inueniam . Paucis rem expediam infinita varietate impeditam . Quot in phuimentis atque in lacunaribus, totidem in hortis a maeandros ludimus, labyrinthos. Ut daedaleamini antiquitatem aetas nostra longe superet qua ingenio, us qua numero daedalorum . Quin etiam beatiorest, Archimede Geometrae docile solum innumerabi-
. , libus formis inscribimus non humano sanguino, iis sed florea purpura colorandis Illud autem studiobe curamus, ut areolarum non uniuersa modo comis positio, colligatio sed unaquaeque etiam figura,
n- veluti facies concinnatic venusta sit. Nullae taris naen formosiores areola informantur, quam quae an rotundantur in rosas, aut radiantur in stellas. Vt
. sine fabulae fuco, fallacijs Elysiium nostrum vel bis me
50쪽
r Apparatis Hortensis sine floribus floreat, dic sua sidera norit, quae splendidam florum bolem manifestius, quam remotissima caeli lumina, progignunt . Sed floreae sationi omnium maxime utiles, sitis venustae censentur octo angulorum areae minusculis quadratis Formae variae. areoli interstinctae . Non fuerit opinor abi multiplices iam hortorum formas adumbrare: ut hortensem architecturam clarius , quam ipsa verba linearis adumbratio eloquatur. Illud hic animaduerti volo subiectas exempli causa diuersas hortorum imagines ad certae magnitudinis areas accommodandas esse et ut aperte indicant sectilibus lineis additae singularum imaginum dimensiones. Quare pro pati amplitudine varia areolarum conformatio varianda est. Quae autem lineantur infra regulae modulorum siue partium, minutioribus segmentis communes siue Romanos palmos, amplioribus eorundem palmorum decade indicant.