Monumenta Vaticana antiquarum artium versibus illustrata cum notis inscriptiones alique et prosa et poetica Francisci Massii ..

31쪽

DE TERENTII ET VIRGILII

eo DICIBUS VETUSTISSIMIS

IN BIBLIOTHECA ASSERVATIS II

Hic gominus Charitum fons est: hoc alma liquoro Pieris, hoc gaudet tingere labra Venus. Silva nitet circum felici candida myrto; Sparsaque purpureis labitur unda rosis. Hinc haurire decet, iuvenes. Externa caVeis Pocula, quae flaVO melle venena tegunt. Illa orstant dulcis patrias fastidia; nectar Montibus hoc italis pabula prima dedit, Aetemumque dabit; quamquam atro gurgite torrens Spumeus, heu, campis ingruat ausoniis. Andria, nOSter amor, salve pulcherrimal Salve ili Aenea, genitor maxime Romulidum lVivito florentes ambo. Vos ferrea Secta, Indignam Latio vos prohibeto luem.

I Andria princeps Terentii eomoedia. Aeneas Virgiliani poematis heroa

32쪽

CARMEN

MuSae, quae gentes italas quaeque inclyta Martis

Moenia dircaeis olim venistis ab undis, Pandite claustra deum Vulgo secreta profano, Templaque odoratos inter candentia lucos. Quae quoniam nulli cecinerunt carmine Vates, Ne male dispereant Veterum monumenta Quiritum, Primus ego ingrediar cithara. Iuvat omnia longa Metiri spatia, et sacris requiescere in umbris, Phidiacos vultus heroaque signa moventem Iampridem insueti correpta cupidine cantus. Principio, quacumque loci sese ardua tollit Maiestas, cum sole novo selicibus aer Intepuit Zephyris, et culmina Summa relueent, Mons erat, eXiguique lares, et aprica Viarum Virgineis dilecta choris iuvenumque paleStrae. Atque aliqua hic divsim iam tum surgebat imago Saxea, nobilibus ceu saepe videmus in hortis Stare vel Alciden vel amantem tela Dianam. Nondum amplexa sinu vicinos area fontes Porticibus magnis gelidaque incluserat umbrae Tantum intor platanos vario de flore coronae Pendebant Nymphis. Ea rerum fertur Origo.

sIὶ Brevem narrationem ordimur do Aula Vaticana, quas ah antiquis hortis. ubi aedes erant Innoeontii oetavi ot AlexAndri sexti, in tantam erevit monumentorum copiam iniqua partes artium ditissim a perpetuis euria Pontificum ut nihil dignius videatur cautu Pomano.

33쪽

Donec Signa patrum campis inventa latinis Romanosque deos aeterni robur Iuli sit Pulvere ab ignoto superas ereXit in auraS. Ille recentis aquae latices et myrtea Tempe Fecerat hospitibus viridique sedilia musco, Unde urbsem clivo ex alto septemque tenerent Prospectu colles, et apertis undique campis Acciperent clarum surgentis lumen Eoi. Regales etiam turres et grandia primus Fundamenta dodit: sod onim fortissimus heros Martem agitans victor post praelia longa reliquit Partem operis tibi magno Leo, quem romula tellus Augusto similem celebri suspexit honore. Tempore non alio sacris errare Viretis Gaudebant, coetuque domos complere beatas Egregii iuvenes, quibus idem rector et auspex Non impar superis aurem inclinabat amicam, Si quando ludis animum fidibusque levarent. Martius ante Omnes positis processerat amnis σὲ

Castilio, Tyrtaeus uti, magnumque Sonabat; Vel rigui sontis praecelsa in parte iacentem

Reginam saevo quae braehia nexuit angue Diceret, et miseros manes umbramqtie cieret; Coniugis aut caras fidum meminisset amorem

Hippolytes, pulcraeve lyram laudaret Elisae. Tunc primum Strepere ingenti penetralia plausu Miratus frontem aetheriam convertit Apollo.

I Iulius Secundus et Loo decimus Pontifices Maximi Vatieani Musai sundamenta coniecere.

in Vido puleherrimum Castilionis carmen do Cleopatra ad latus ipsius

statuae marmore inscriptum.

34쪽

Ipse nova Raphael tactus dulcedine mentem Ad sonitum citharas doctas pingebat Athenas, Concilioque sedere viros, mediumque Platona, Aut vatum aoniis volitare in montibus umbras; se Nec procul hinc SolΠnae pavidas aecurrere matres, Disiectum quo hostem sacro de limine templi Turbine provolvi, et sparsas tellure rapinas. Contra autem Latio, frustra indignantibus Hunnis, E CO0lo iussum deflectere signa tyrannum; Vastaque misceri tremulis incendia flammis. Parte alia certant alacres describere alumni in Isaeidum historias ab origine prima animantum: Atque aliquis leviora operum miracula texit Centauros Dryadasque, et corpora mixta ferarum, Singula quae varia fingant sub imagine lusus Naturae similes. Viden alto in fornico ut omnia Maeandro paries implexa et frondo renidet pΙam sol tercentum volvens circumvagus Orbes

Divitis Ausoniae moderantem sacra videbat Fraena Pium, set plagidas tanto sub praesido terras. 33 Cuius in imperio postquam se maxima Roma Omposuit, Viridique caput praecinxit olivo, Aurea Ploridum risit domus; aurea late Aggeribus crevere novis fastigia montis; Ceu memorant Rhodon antiquam aut Danaeia te in Purpureos ex imbre Iovis duxisse colores Cum deus argivae subiit penetrale puellae.

si Praeeipuae Raphaelis pictuma in Aulst Leoniana. 23 Poristylia depicta a primoribus e gehola Raphaelis. i3ὶ Pius a xtus Pont. Max. quod Iulius et Leo inchoaverant perfectu C torae Musei partos additae a Pii VI. successoribus.

35쪽

Protinus ecce silex duro sonat incita ferro; Murmure complentur late loca: nectere funem Hi properant, tardosque rotis impellere cippOS Illis cura solum pictis Variare lapillis: Pars vehit excisas tyrrhena rupe columnaS, Erigit et multo vastum molimine ponduS. Iamque adeo, gemino discretis ordine signis, Panditur immensum nullo Via limite, quantum Vix cursu rapido Valeant Superare quadrigae. Prima tenens divum genitor, qua plurimus aether Funditur, et minio sparsum rubet Omne lacunar, Qualis erat. tarpeia sono cum templa moVeret, DeSuper aetnaeos compescit fulminis ignes; Nec longe pennas in Ventos explicat ales. Proxima frondoso nemoris sub tegmine Pallas Gorgonis horrisonae Vultus molemque rotarum Abdiderat, dein roro comas perfusa liquenti Prodiit inachios referens pulcheri ima stultus. Ante oculos divae sese Herculis attollebant ExuViaeque caputque ingens et grandia membra.

Non illum thalamo coniux molliverat Hebe Fortis adhuc memorem luctae domitique Erymanthi. Iam Venus, atque iterum Veneri comes ibat Adonis; Ibat Amor, curvumque ferens Latonia Sidus,

Et Maiae puer, et phrygia qui raptus ab Ida est;

Mille super clara iuvenes e Stirpe deorum. Nec Vero Sedem angustam, loca perVia Vulgo Indigetum, Musae, aut humiles duxistis honores. Ii

sIὶ Musas, statuas pulcherrimas, in villa Adriani proso Tibur inventas, cum Apollino Citharedo atque insignibus harmis sophorum oratorumque Graecias, conclavi proprio continentur.

36쪽

Nam Velut ascraeae quondam per culmina rupis Unus amor fuerat socias agitare choreas, Nunc quoque Virgineo Saturnius agmine iussit Carmina nota sequi citharam moderantis Agyei.

Hic mihi, dum studiis florens puerilibus aetas Ludoro Virgilii primum gaudebat aVena, Saepe desim insolitis sub noctem visa figuris

Magna dabant simulacra metum; saepe atria longo Implentes Demitu iunctis discurrpro Faunis Maenadas, aut dubias errantem Pana per umbras Mirabar tacitus caras post terga Thaliae. Illa simul vultus et nomina prisca docebat Heroum, gemino vel Laocoonta dracone Implicitum, vel te Perseu, cui torva Medusae ora manu Saevique rigent pro crinibus angues, Antinoimi parii lapidis candore nitentem, Et iuvenem Oenidem, et solis Minoida saxis: Cana simul celobri devinctos tempora lauro Monstrabat vates, galeisque insignibus alto Tela movere duces magnorum robur Achivita. Nunc quoniam Veteres acuit mihi diva furores, Igneus si firma crevit vigor ille iuventa, Pierio turbam hanc animarum accendero cantu Experiar, capiti divini innixus Homeri. Scilicet hunc patriae memorem sacrare laborem Nitimur, et Sparsiun cinerem atque oropta favillis Pignora cara fui genitrix antiqua fovemus: Cetera barbaricae clades avidasequo rapinae Abstulerunt, vel longa tegit squalore Vetustas, Aut ipsi inter se civilia bella gerentes Insandum i ferro atque igni stravere nepoteS.

37쪽

Moenia Cecropidum flavus qua lambit Lissus Vortice Pandrosium sustinuisse feror. Quinque aliae mecum valida cervice SororeSFulcibant tremulae saxa vetuSta deae. MIpsa caput solvens ingrato pondere veni Graiugenum e domibus. romuleum ad Tiberim. Intogra in ausonias areos et libera Surgo: Pandrosii moles pulverulenta iacet.

I Venelus dux Morosinus Athenis potitus an. MDCLXXXVII Cariatidem hane e porticu Pandrosii transtulit eum fragmino sculpturae phidiacae ex Pamthonone. Opera huiusmodi primum Venetias perdueta dehinc Romam Pius soptimus ex aede Iustinianea in Mussum Vaticanum inserri iussit. 2ὶ Palilialia quae ministram habuit Pandroson. 3

38쪽

II. Barbarus appellor 8 Potius me dicite sortem. Rex et liber eram: defendi libera regna; Subieci impavidus romanae colla Securi. Barbarus ille fuit qui me non iure sed armis Oppressit, qui sanguineo Capitolia curru Invectus iusto regem spoliavit honore, Impia qui statuit virtuti praemia mortem.

IJ caput pileatum opere eximio, para eaptivi regia qui arcum Trstiani ornabat.

39쪽

Te Sileno relinquerem sub antris Montium nemorumque fabulosum Numen Arcadiae; sed es magistra Arte sculptus, et inter altiora Heroum simulacra Vindicandus. Vivit spiritus igneus; micantes Nervi prosiliunt, tumentque Venae. Stat Bacchus puer hispido reclinis Pectori, validosque per lacertos Noetit brachia lusitans; coronam Florentes hederae ligant capillis. Non senex temulentus in iocosis Nympharum choreis utrinque nutans, Et manu implicitos levans racemOS, Sed torosus et impiger videris Crura tendere mobilesque plantas. Sublimis fuit artifex, virilem In mavit imaginem palestra Dignam, non trivio levique turba.

I Nulla hute grandi signo laus par est, vel mentem in puero Baeeho defixam mireris, vel eorporis motum Haerem ac vividum. In aedibus Rusp liis orni.

40쪽

Aurea vicini montis de vertico luna Tollitur, et radiis pellens crescentibus umbram Infert se dominam tectis ubi dulcia Musao Inter odoratas posuere sedilia myrtos. Lumino tacta novo spirantia marmora fulgent Semideum. Iuvat Augusti prope Signa vagantem Ferro pedem. Citharae gaudebat munere Caesar; Puissemus citharam. Viden' ut capita alta mouonturpUt lorica nitet variis distincta figuris pSalvo Auguste. Tuam longo post tempore Romam Vonisti: Ausoniae columen tutelaque Salve. Aug. Quis tu pPoe. Virgilii Flaccique haud vilis amator Aug.Nomina cara mihi. Veteri de pulvere Surgo. Quid nova fert aetas, quid cogitat itala virtus

Sciro velim. Narra Poe. Dieam. Mercator avarus

Qui malo collectis opibus fit publicus auri Venditor; auriferi saltatrix diva theatri,

I Signum hoc praselarum Augusti tu villa Liviae nostro tempora inuan-lum est. Dialogus miseram sortem artium optimarum deplorat.