Francisci Eulalij Savastani ... Botanicorum, seu institutionum rei herbariae libri 4

111쪽

Ille licet Brasilum vastis in saltibΗs , isthac viro iniae generis cunabula jactet in oris. An non G ipsa suis transcripsit Gallia eampis za; ea ca) puniceo , flavo 3ὶ Sinensia flore ;ve riuae pleno η Arabes,& qua dat 31 Ianthina Perses, , is mina, alloque abductum 6 Zinaeiber orbe , Atoua A farum 7 Canadense , Americanumque s8 Adiantu in An non hoc tota Europa jam mors recepto uir aicae jam I syc , alioque a sole ea lentis vire in stirpes felix colit Anglia ρ Quidquidvis Alia alit, Libyeque , superba Hollandia , Crete , 'Dhiusiaes quicquid seri ora Canopi Raibasa s , Corneliis stupuit quondam Adria septit Non io, his ergo tuus patrio privabitur Hortus iRute virens , hqrbis si quis tibi vernet alendis Paoniis Hortus P lectas hyc undique fruges

omnigenas , nu 'ue alma suis Aurora rosetis , Ouasque suis America Iugis , aut gurgite nutrit Ainnis Amazonio , facili deducere cultu Iuverit , p varios Horbarum hinc discere mores, . Haud unquam tantam inoritis mercabere laudem , ouanta Bolani sero Veniet, nec vilis, ab Horto. Ter centu mollia Tubas pirumque sub axem Fama tuum sub lime seret super aethera nonaen. Miς decet & Magnos Peges labor . Aspice , tota Qua centum late Populis , centum inclyta regnis Europa excurrit frugum ditissima tractu , e Herbarum ut passina studio. & pubentibus Hortis Floreat , di merito exornet sata Regia cultμ.

112쪽

MIe uelilalbergae r Necari mollissima propter

Arva , vel Altorfi , placidus qua serpit amicis Maenus aquis , sua Paroni s sata cuIta viretis , Ne quicquam indignante Helice , Germania promit Queis ab sua consociat clari sub jure Lovan Belgica quae patrio Eustodit Terra Leone Haud ιγ procul hinc vasto assurgens circumflua potitu Anglia , Londinum quae fert ι Regnique lycaeum Oxonium , ostemat s Medicas spectabili, aeque

Seu colat ingenio , terrae seu munere fruges .

Ex sua regifico jactat vernandia luxu Gallia , Naturam ceu bland E a nectet in ipsam Imperium , sua subjectis dum dividit heibi. Jura , Parisaeis& Iilia praeficit arvis. Nec minor sy aut illis laus est , quos inelyta sepe is Urbs elata jugis prae tod florentibus arte Daedalea , & Regum fortunam aequantibus . Mottos Paeonios sibi praecipuE colit altior , aut quos Fernandi Magni auspiciis 6 s censuque beatos

Explicat apricis selix Hetruria Pisis, - . 'Phoebaeosque fovens Medicaea amplect Itur umbra. ruis Te , quis tacitum , latis quem collibus aleb vernantem Fuganeis clara Urbs Antenoris offert a Medoacusque sacrum plaudenti interluit aestu . . prae a Horti stolaniel in German a, in dalbergensis Palatia apu M 'ν ονἐ ἐθ ltorsinus in Franeonio, υβι etiam celabe fur ille magno sum ras positus ab Illustris. Diseopo Michytacensi do: corraso a Gemmineam. A Hortus publιeus Lovaniensis in Belgi 3 mri r in Britannia , Londinansir proci nὸ , θ ononieUs ase risite. pstas a 3 rei in castia , Regius parsensis laudatus in n mis ν eis aeeianue Mon peliensia iussu Henriei M. GUirneus , . O Blasensis rariorabaea plantis d/tatus studio Seranis. Principi r Gasionis Βονώοnai Aa retia-

113쪽

laete reat ti Teque o qui luxu haud impare vernus

Mauroeenae ingens Gentis decus , Adria toto - ,

Quem magnis regnatus avis colic aequore supplex , 'Atque Cleonaeo maior Leo itaspitae altio ι Nec Te a illaudacuo linquam qciem Fellina , nee T. Boschi artae excultum stadio quem Principis Hortum Laetior Ennaeis praefert Trinaeria campis . Vos quo aue, vos argis qu. e clara Batavia sumptu aducae , ingenioque potens tutatur , & armis a Floretis meritae in plausus viridaria Faniae . Sed neque Apollinei si a qaae Miraeula ruris Μaenus alit, Tamesi 'u' , tu uens aut Saquana, eertent, Parthenope formasa, Tuo,uee quae aemulus effere Adria , frugiferis aut praea eat Amaas .arenis

Rus hoc noli aditu is foribu iis insigne superbis vestibulum, aut phrygiis ineor dilhina a Columnis

Atria ditavere , notis . lucentia miris ἔDaedala nec tonsa vallini ropiar a buxo. Sed Medicae fruges , & amaeni Copia veris ornavere t tenet simplex , & parea Verinstas. Hine exculta Salus campis sese utilis effert. yHie Stirpes, Medea,' pui, quaesitaque long. . Gramina , queis morbis consecta , anni sque. priorem Laetior in florem redeat renovata senectus . Hic Arabum Messes , alieno & quicquid ab Orbe Aut Peruie mittit peregrinum , aut mittit Eous. At Frutices absunt tristes, ct noxia tactu Semina, nee saevis IIvent Aconita No ercis. . Nec serpit plebeia seges per humum . neque tanto

114쪽

TextilIs in sy Ivam tractu se potrahit umbra .Hdde loci cultum egregium , formamque per artem In rata simplicibus sectam discrimina quadris ,

Germinaque obductos circum pubentia muro1 . An cava coIlectas memorem servantia lymphas

Stagna Iacu vitreo Θ Tubulis an jugibus inde Deductas , seu qua medio fons aestuat horto , Seu rigat artifici stirpes qua plurima cono Pyramis , ct sparsos sitientibus erogat imbres λAnne situm memorem coelo vernantis aprico , Finiserum caput attollens qua mollius almae Sirenum patriae frondente supercilio Mons Imminet , re tepidum vergit declivis ad Austrum pHaec ci eadem fessis sedes laeta otia Musis Suffcit, di vires reparat cest antibus aegras :Haec ae mixta jocis , doctis & p Iausibus audit Jurgia , prospectuque animos, & lumina pascit . Salve a) Agapetiadae Tellus amor , & decus ingens Parthenopae . Tibi Paeoniae rem laudis, & usus Ingredior , primam hane ausus de eerpere laurum Phaebaeamque suo do Sylvam assurgere Phoebo . Hinc 3ὶ Τ ibi par Horti species , par forma petatur. Si quis honos artis , si Res Herbaria eurae . Quod si Τe bello assiletum , & pugnacibus armis Castra juvent,acIesq; , & servida Martis imago , Ipse Jugurthino cIarus , Cimbroque triumpho Herbosi nemoris plantandi, Hortique virentis Belligerum Marius specimen dabit : Ille peractis Inclytus imperiis , veteris quo lumina belli MIIeret objectu , senio jam sessiis apricam Castrorum in speciem jussit describier hortum , Qua eaput Euboicis tollit Misenus in oris . Stabat Castrensis ritu quadrata latino AI ea , quam circum valido munimine ductae cingebant a Ito v Iridantes aggere fossae . Nec deerat qui loricas sinuitaret agrestes. M. Ast quς - a Nuc querarai domaria collegj Map. Iuniares seedera solent AEn3mi

' causa o

plicatur.

115쪽

A Itaque praeserret qui propugnacula I Buxus . Pro vallo soliis horrens a Paliurus acutis Naroebat , dumisque rigens Sylvestris c3 Acanthus ,

Ida usque, Rubus, sὶ Ruscique, 6 Halimique propag. .

In medio sectosque soros , atque herbida castra Cernere erat a vasti foetos nec dentibus Hydri . Jam galeis aliis , aliis hastilibus ultro Florere , & viridi pubescere milite sulcos . Haec inter miro lath praestantia luXu , .

Vernabant elata Ducis Tentoria , cultrix Pingebat quae laeta satu Zephyritis amaeno . Ipse renidentum blanda metata recursans Castrorum simulacra, suas revirescere lauros

Inde jubebat ovans jam Dux umbratilis , & se Tum melius culti pascebat imagine belli. Sed io 3 quid ego haec autem p non his calcaribus istiae

Res eget, est Regum quando nunc ista potentum Gloria Paeoniis sese oblectare viretis , Regalemque manum regalibus addere septis . Nee Te fas talem cunctando spernere cultu in Noscendi tineat si rerum arcana Cupido . Non parva hinc operis merces existet, & ipsum Te non pauca usu iterum Natura docebit.

Scilicet cxx hinc disces , cur hic gentilia stirpes

Iunia , maternasque notas, & symbola servent , Degenerent alibi , & mores cum nomine mutent Queis coeli aspectus, Terraeque haud aequa resistit Temperies , mas felici educere cultu Expectes Herbas nequicquam et ex parte necesse est Deficiant a Iiqua , & votis audacibus obstent. x Siea intruse. Busso, δ Bosso, a Irat. Αgriso glio, d Aquiso glio. Bran ..corsina Salvatiea. Ital. ROVO Ideo , o Rovo Angelico. 6. Mirici belua agio. 6 Specie di Porcacchia. 7 Filii rea .s Mirto , o Mortella. s. oleandro, O Rododame . ao Potissamam fabditur ealear in Rei Herbaria studium , exactior min

ar Sortiere hine disimus primum , eur plantarum p Ieraque aliὸ trans Iara degenerant. Huiusce autem rei in eausa est τει nos aru ι ςati, vel non aluum Dii inentum .

116쪽

sie ci) sua barbaricis Aster qui luteus oris

Virginiae generis debet primordia , nostro 3 Sub coelo Europae pingues traductus in agros FIorentes detrectat opes exponere , multo Jampridem nisi Sole rubens exarserit aestas ,

Nec nisi folliculis semen tibi reddet avaris . Sic αὶ Polii stirps alma locis assii eta Μarinis Et Maris , & Solis nimios florere per aestus . Αreolis excepta , suo jam degener albo De sciscit , frondesque novo sibi margine laxat . Quid c 3 Tibi purpureo subdam vernantia flor. Alpinis Α conita jugis λ imbuta venenis Illa , manu cultis si forte adscripseris hortis ,

Haud mora, Cerberea multum de tabe remalleue a Atque tuis referent se penε innoxia pratis . Scilicet indomitas cogit mansuescere fruges Alitius arvorum ingenium , cultuque coercet Sylvestres animos', moresque emendat a Itos Testes externis pridem quae noxia sylvis, Nunc Argentinis auro lita Praecoqua campia PTOVeniunt , mensis gratissima dona secundis .

bidens , ut pote Virginia indigenas apud nos serius sareat, nos ursi ιβ Iida tempestate praee dente, femenque rar. perficiat .ra Hanc etiam est , eur Polium Marinis assuetum locis, aequo astares.'rens , euitnm valde degeneret , minu/ candidum evadat , solιaque reddantur latiora . 3 Maxime vero id comprobatur is Napella, so eanira Magno, purpuro fore , quod in olpinis iugis nutritum vires valde noxias habet, delaxum vero .n Hortos mirascit. αuamvis no hujus quidam varea experινὸν se velle asrat Rajus. MMirum noxia planta minενὶ invarum Ingani. Dp. damitigantur μvims exutio avitum; ut Pracoquorum examplo liquor. s Oppidum innuitur ad sexd-- passatim millia Neapoli diseant, quει rgentum , vel Argentrum las ine dacatur,valgo Arienaeo ; tibi coqua proveniunt laudatissima. Sape partenta hae in plantis eveniuno alia tina mkνata ereti aspectu

117쪽

Quae nuper memorata suis Aconita Pyrene autibus educit, qua parte obvertitur Austro,

Dextra iterum relegas I stygio sata felle Trisaueis Deprendes Canis; ast eadem stagnantibus arvis Si mandes , gelidam Tellus qua prospici Arctou svirus Echidnaei sensim dediscere monstri . Aspicies , tabemq; omnem vomuisse Pheraeam , AQuippe satum spumρ quondam illaetabile germen Cerberet , amittit vires , ni mollior Auster Excitet, humentiq ; rigens tabum eliquet aura . Haud si multum abludit , Chrysae quae divitis alios Per lucos , per & arva , catu spectanda biformi, Planta viret, caeliq; haurie de munere vires ἔNamque solo patrium placito si spectet Eoum , Ilicet assurgens aspectu laeta salubres EX plicat & frondes , & miti cortice fructus . At contra vireat si Phoebo obversa cadenti. Instantemq; rotis , mergentemq; aequore currus Prospiciat, casum velut indignata Paterni . . . Sideris , astuso sensim folia omnia tabo Inficit, & fructus , fartuq; illudit acerbo a Usque adeo sua cum patrio sunt sordera Phoebis stirpibus , ct caeli ingenium , more'; sequuntur . . Hae t a praeter majora dabunt se monstra legenti observanda , tuoq; stupens spectabis in horto Pubentes Nymphae quondam Τitanidis artes. Saepe etenim assinem mentitum germine sormatura species alias vario mutabile foetu Semen aberrabit, 3 foliis & stabit apertis Brassica , cognato steterat quae florida thyrs ph etiam vulgaris erit Tibi Primulas prati. Lutea vel soboles inodoro inglaria flore , rumine quae Ueris fuerat jam Primula major .

3 Ηώe Deiν, quod vi Planta quadam Malaeensi apud Indas memorast Solin. p. 36. qua filia , ct fructus salubras haber, si Orientem Derus

Solem ς noxias vero , as virulentos,si Oecidentem . ca Illud etiam . Baianica studia discimas Plantas nonnauas inrardum in alias Dacies aberrare . 3 saepe observasur e semine Brastea Florida Boeotis Nostrast.Cauo II fiore enasicens Brassica longistia aperta. Nastrat. Broccolone .

118쪽

1εd varium Id Terrae ingenium , seli seminis aegravis effoeta ferat si , seu sit concessa potestasEjusdem generis plantis , quae pervia saepECognatam sese in faciem , cultumque propinquum Induat , atque alia spem forma eludat agrestem . Non se mal hinc a Iti medio lab sidere Cancri Mestor avenaceis stupuit turgescere granis Culmum , triticeis qui jam flavebat aristis , Hordeaque immixto nigrescere visa ca) Secale . Quid Z quod sunt c3 bulbo qui se testentur eodem ἐHaudquaquam mutata arvi genitabilis alvo , Unde Crocus primam extiterat , legisse recusis Gladiolum csa foliis, 6 Hyacinthum suavε rubenteas Leucoii de stirpe , satuq; in germina rursum

Alternante , vicem cultu revocasse priorem .

Interdum pingui Terrae de munere flores Angustum pridem Calyeem, & vix simplice eultis

Contentum , Iuxuefoliorum implere eomanti l Aspicies , partuque sinus Iaxare tumentes . Sic alia ex aliis studio translatus agresti In Ioea , non semel exiguas jam largior auxIeCaryophyllus 89 opes r Nemorum sic germina eu It Ia Consita pulvillis o Anemone,& cro Colchica crines

119쪽

Plenius explicuere di trynovae decus addidit OIlis Fertilitas g Iebae, & formae blandita moranti est . Multum nempE soli ingenium, re clementia coeli Arva ca) juvant, nec frustra alto sol splendet ab axe a Sicubi jam felix , & fertilis ubere glebar In medium Solem , dc tepidum prospectet in Austrum . Illa Τibi Τellus Terris magis omnibns una Herbarum dives censu exultabit agresti Laetior , & viridem Iath diffundet honorem Non 3 illi certent gelidum damnata sub axem

Arva , Caledoniis nunquam nore cana pruinis . Largior hic seges , ct numero cumulatior omni . Quin quae vix Fruticum Riphaeis consita eampis Excedunt virgulta modum , producta tepenti Sub coelo arboream in molem felicibus umbris Assurgunt, ventosque statu, & vaga nubi Ia vineunt. Quaeque humili Herbarnm censentur germina laude , Vi Brumae contracta , altos sub m itibus auris In Frutices abjere ς nec ultra imbellis in altum aest Althaea sὶ suos mirata evadere Ramos .

Et crebris 6 Scabiosa pilis , & cespite Μajus Usque S edum vivax,& 8 Malva,& caudice tande Ipse sui vixdactis egens y Τithymalus adulto a Mite Io solum, mites auras optate tenellis

- Xuantamvia vo. muma obse m arum vireris , observatum ta-Montes excelsos, quorum vere res maximam anni partem nivibus opestiuretur , uti sunt Malpra, ct Nisaees Meus in Samnio, vulg. Majella. hortarum copia, ct ταν arare amaentitis abundare ἰ easque ibi omnium

120쪽

StirpIbus , at contra immitem defendite brumam ἐAgricolae r plantis jam pubescentibus algens Bruma gravis , nocet herbosis pigra brumA viretis. Quanquam nubiferas Vernant quae laeta per Alpes. Quaeque Machaoniis Nicaten frugibus umbrant . . E nivibus , longos canent quibus obsita menses , Incrementa cr) se Uint majora di haud ulli bi stirpea Luxuriant magis, & eensu se divite fundunt . Herbarum uberior vis hic , & didita pluris In species , hie majori se germine Caules i. . εPuberibus tollunt foliis , re flore renident Splendidiore t nives animos, viresque ministrant . Seu sibi subjectas alto velut aggere stirpes

Τutentur Boreae contra , Brumaeque furores ἔSeu, quo rit E scatent, fuso sata pinguia nitro . Faecundent, glabasque soluto humore maritent . Hinc vix afflatu Zephyrorum , & Solibus ictae Disperiere , subit partu cum praecoce pubes Herbida, & extempIo fruticans iuga messis inumbrata Jam vero a has ipsas quae sit Tibi forma sere udi , Quaeve propagandi plantas edicere tempus.

Non una Arboribus , teneris non una creandis

Est plantis Natura: 3 aliae nam sponth virescunt. Nullo hominum cogente ; suo de semine surgunt Ast aliae , & laetas veniunt in luminis auras . Sunt sy quae submitsis reptanti E Caule flagellis Multiplicant sese r regnata per arva procurrunt II la , novisque solo iactis Radicibus haerent , Sub nodos nova subjectis ad munera fibris et . -Τempore quae tandem, paulatim arentibus ipsis

r Id autem nivibus ipsis eribuendum ; siva quod uιx , tanquam OPercis lum quoddam radires foueae , di is intuma coeli , ct frigoris Oehemen rioris defandat; sive quod Sale nitros, quo abundare creditur, rerram latius facunder . a Jamvero quod ad sationem , is propagationem pian aram attinera Na νῆs id modis eontingit . 3 Atia siquidem sponte naseuntur . Iιa e semine, ut planum cuique est. I LAtia sagaliis, esu Iuniculis emissis . reptantibus, atque ad nodo/ ravi. .eer subinde agentibur fumum germinantibus et qua germina s cum invalescunt , funiculis araseotibus,a Matribus Οιι s snt separaοι ura