장음표시 사용
211쪽
urbis Helines adiensis conditore,
. Ardana Martigenam celebrat si Roma Luirinome Pallada si tegm jactat . schiva Iuum Cur non pro meritis nostra clarissimita urbis Conditor ad caelos laudibus auctus eat PI A terreni quaesita potentia regni: Huic prior humana cura salutis erat. Eo Iitioni nostris qua praebent dulce Camoenis coeperat hic primas ad care domos. Iuid νονpos enitissama jucundius illa, Urbem hane Pontifeis esse decentis opsa PDi tot praeclaris mirtutum dotibu/ auctus Coeperit h e sacra condere tecPa scholae. Tempore qua nostro cultu meliore renascens, Sidera eonLpicuum tollat ad alta caput.
u potuit melior fundare palatia Musis: dacra paraturum debuit esse sacer.
212쪽
DK ORIGINE Emestre est. Jc quod excurrit, patres academici, iuvenes lectissimi, cum ex eadem hae cathedra in Sabbato Julio, hoc est, anniversario fundati nis academiae nostrae festo verba ad Vos facerem. Argumentum id tem- poris sumebam de historia gymnasii, de ejus nempe primordiis, incrementis, aliisque rebus notatu scitiaque dignis, quae elapsis XXX. annissee derunt Audivistis me tum non sine voluptate, quod facile animadverti: neque defuere postmodum, qui ut publice legereriar ista nariatio, persuadere mihi conare fur. Dixi autem, non quae audiri, sed quae Vidi: atque ideo dixi, ut audiretis, qui non vidistis. Nunc cum iterum oratio ad vos habenda sit, materiam deligam superiori non absimilem : imo quae ei merito conjungi debeat, ct a vobis requiri vijeatur. Exion absimilem: Imo quae ei merito conJungi debeat, di a vobis
enim postquam historia Schota hujus illustris innotuit Paulo nunc melius quam antea : videmini etiam deposcere nonnulla cognitu digna de urbe les M. φ urbe hac, quam Deus Opr.
max academiae sedem& hospitium esse voluit. Non deero desiderio vestro, cui in lius sorte, quam alii satisiacere queam. Non quod facultate dicendi cum quoquam ausim contendere: sed quod ad manus mihi sint, quae commemorari vobis possint , Iiis Qrte minus cognita. Ut enim de florentissimo agro Brunsvicensi, di in eo urbi-hus, opidis, coenobiis familiisque illustribus, perquam multa collegi& observavi : ita hane etiam urbem, i n qua jam supra annos triginta domicilium fixi, minime praeterii aut neglexi. Potu issem autem in plerisque plenior esse prolimorque, si adjutus fuis-Κm ab iis, a quibus haec petenda. Verum nemo Vestrum ignorat, quam dissicile sit,
etiam ab amantibus haec talia&intelligentibus hujusmodi rerum veterum monumenta impetrarer nedum ut ea exhibeant meticulosiores, qui sitia prodi verentur si eorum aliquid aliis concredant. Necessiim igitur est, ut hasce quales quales memoriae vete xis reliquias boni mecum consulatis. Qua in re, ne diutius ac par est, vos detineam,
sine ulteriori praeloquio opus ipsi in aggrediar. Condi coepisse scribitur Helmes adium an. Salvatoris DCCLXX XIX, quo temporeKarolus lagnus, id temporis Gallo rum Germanorumque ReX,Spaullo post Romanorum Imperator Augustus, bellum intulit ιι Eris, seu ut Francici scribunt Annales & Ado Viennensis, Viaris. Erant hi ex Stavis, gente olim ct nunc quoque potentissim'. Veter Graeci Sauromatas: -- mani Sarmatas vocarunt. Germanis fiunt endeti, quosJomandes V in idas nominat. Notio ilZorum sine dubio est a Nili , lupus; forsitan a moribus barbaris, seu latro ei nandi&praedandi studio. Propria lingua metet abi nuncupabantur: a nonnullis etiam Lutici,ut testis Almoinus monachuS, rerum Gallicarum scriptor. Hel moldus a fortitudine nominatos adfirmat: quod intelligo de Luticiorum vocabulo, quod ad Germanicum ecuti quo viri significantur, alludit. Praepotenς erat, ut dixi' haec natio,& non minuScum Francis, aliam cum aliis finitimis bella gerebat, adeo ueetiam congeneres subinde StaVos infestaret. Unde evenit, ut cum Karolus bellum Wilris indiceret, od io gentis immantissimae, praeter Frisios, Francos 'Saxones, etiam ex Stavis Sorabi di Obotriti castra regia sint comitati. A Wistris est appellam in Mil- senacuin, Prignitiae opidum, Olim commentitio Idolo, atque ad id superstitiosiorum
memtauin Mimingarderode in V est alia, nunc Monasterium dicitur, primuin is opus designa s. De hoc Ludgero, SaXonum Apostolo, ut Crancio vocatur, prolixius aliquid ut dicamus, operae pretium ego puto, nequevos sim estumi id audietis. Frisius fuit, ut memini, natus amplissimo loco, patre Diet grino, matre Liebium. Fratrem
habuit Hildegrinum, prunum Halberstadensum Antistitem. Avus fit si Wiril uu,tivia Adeliadis, amplissima semilia uterque natuv. Permansit obstinate in Ethni eae religionis professione Wirlingus, etsi in Frisiis multi Christo quotidie nomen darent Ludgerus vero a parentibus Christumiam prosessis,admodum adolestens scholis traditus est, ut in religione in stitueretur uberius. Erant tum temporis, sicuimultis nostseeulis, scholae apud religiosos ct sacri ordini vhomines, monachos puta & Canonicos Hi non tantum ad pietatis eXercitia assuefaciebant juventutem, sed disciplinas etiam artes & linguas, tam ecclesiae quam reipublicin necessarias,fidei suae commissis summasde inculcabant. Apud hos mediocriter e ultus Ludgerus, missus est Eboracum
in Ancliam, discipulus ibi factus& familiaria Flacio Albino, Triui unius pluresque
213쪽
alii Alcuvinum vocant) natione Anglo : post Bedam ct Melinum suae gentis doctis
limo, quem etiam Karolus rex aliquando in literis magistrum habuit. Hic Grolo auctor fuit, ut Ludgeri opera in constituendis Saxoniae ecclesiis uteretur: futurum enim ut pietatem, fidem dc vigilantiam probaret omnibus. Factum est quod suaserat Albinus, suntque commendatae Ludgero ecclesiae nonnullae. Verum tanta erat in id chindo Saxonum rege & duce obstinatio ac pertinacia, ut inaudita crudelitate in mneu, qui religioni, quam aversabatur, faverent, promiscue des eviret. Hanc te
, eique tristissimum ecclesiarum in Saxonia statum exposuit. Hic bene sperare ipsum, Deique auxilium, firma fide id expetentibus nunquam den garunt, praesto lactjussit. . Mortem consilio gesturus abiit in phrontisterium Cisimnense. Erat is locustoli orbi Christiano notus propter Scholam, quae a temporibus Benedicti, monachorum per occidentem patriarchae, ibi. florebat, docentium ac distentium Dequentia longe celeberrima. Eam discendi occasionem avide Ludgerus amplexus, substitit ibi; pro Saxonum conversione assidue Deum orans, donee sedatis persecutionum procellis, ecclesia Mimingarderodana rursus ei auspicato concredere tur. Factum hoc scribitur anno DCCLXXXVI. Quid in Episcopatu egerit, quae monumenta eruditae pietatis reliquerit, quomodo ob pietatem in numerum Romanae ecclesia sanctorum relatus siti, supersedemus hic referre. Vitam eius diversi, quos vi di, auctores desieripsere: in ciuibus Alistidus discipulus eius ac familiaris, & Epice pus Monasteriensis tertius, Ussingus monachus Nerthinensis, Joannes Cincinnius Lippiensis, , Anonymi duo, alter prosa, alter thmis usius. Verum quum omnes si perstitiosis indulgeant narrationibus, cum iudicio legendos eos esse, nemo opinor imficiabitur. Verum ad Helmestadium revertimur. Id in expeditione illa Slavica condidit Ludgerus, ut Craneio longe antiquior Dissimarus, Merseburgensis ad SD iam Praesul annotavit. Hic Dithmarus ex Comitibus, albe ensibus anno DCCCCLXXVI. prognatus, Sin idi F. Lotharii N. cum in vicinia viveret, & Camis unicorumRegusarium, a proavo fundato collegio praeesset, historiam opidi huius igno grare non potuit. Crancius scribit Helmestadium a Ludgero munitum esse : quod sic intelligo, sanum quoddam, hoc in loco extructum, cui Icarolus alendi saerifieae Caussa nonnihil agrorum adiecerit; colonos etiam ad id habitare, utque a Sta ris i quietis tutiores essent, opidulum construere. illud operibus ac munitionibus quodammodo sepire non tam permiserit, quam clementer impetrarit. Factum id alibi etiam testantur historiae, ut hujusmodi religiosorum hominurn ergastilla facile invenerint accolas, quaecunque eos ad id impulerit vel occasio, vel necessitas. Tenuia in men fuisse initia, ct incrementa tarda, nullum est dubium: successu vero temporis mnia ita aucta fuere, ut inopidi primum formam, tandem pomeriis dilatatis, in udi m non parvae magnitudinis locus excresceret. De nomine vero, tum monasterii. tuti opidi, quaestio est, unde id promanarit. Fenestrae vitreae pervetustae, in ambitu
templi in monasterio Vallis Mariae, dimidio abhinc miliari adhuc superstites. nomen
opidulo recenti a canicula inditum amrmant. Eam volunt dgero in delitiis fuisse, quicum de sacello, sive ut veteres loquuti sunt, oratorio extruendo cogitaret, locumque commodum specularetur, serunt a Deo precatum, demonstraret sibi loeum, in quo aediculam extrui vellet, ibique caniculam iuberet considere. Addunt factum id esse, α quia caniculae nomen fuerit Elim, quod Dei nomen est SEbraeae originis, i eum inde nominatum Elimstetum. Sed rythmon ut lingua vernacula veteri in sena stris, quas dixi, leguntur, subjungo.
Sol de Got de tin noster bulatu l
214쪽
Superstitiosa haec sunt, dicetis: verum non incredibilia. Forte vir religiosus nomen Dei secrosanctum caniculae ideo imposilit, ut sibi id quotidie in memoria ellet,l xl ne individuum comitem intueretur : vel ut sui admoneret se ossicii, ne mutus esset canis, sed quemadmodum hic pro Domino latrat, ita ipse pro nomine altissim contra hostes depugnaret. Et sunt in medio similia exempla, ubi tanea vilibus etiam rebus opidis R. arcibus indita sunt no ina. Legantur origines Thebarum, Trojae, Medio- Iani, Monaci. Alii volunt Hel melladii nomen profluxisse ab Elmo, saltu finitimo: non absurde. Nam eodem modo Hildesia a vicino nemore, Per illeg appellato, non anive fabulosa, de quaCrancius nugatur, nomen invenit. Sie Hamburgum ab Hamanemore, Vicino olim, nunc exciso, non Vero ab Hama pugile,qui forte nunquam in rorum natura fuit, indigitatuis est. Ego simpliciter Helmestadii nomen promanas leci galea,sive casside militari, quam Dellii vocamus, crediderim. Nec tamen a galea, ut vulgus putat, Hunici alicujus regis, hic caesi,&versius Occidentem in colliculo, nubmole lapidum adminanda tumulati, sed simpliciter a galea. Nam ejusmodi appellationes invenias perplures in hac vicinia, ubi vel ab animali, vel alio quopiam antis mento, pagis vel opidis nomina tributa deprehendimus. Sic Sceppen stetiam a navi, Emmerstetum ab urna, Egensteium a dentali, or etiam a verme, Buddens tum a labro, Stanstetum a serpente, ulserstetum a lupo, Honstetum a gallina nomen acceperunt. Omitto ejus generis infinita, quae vobis ipsis facile in mentem venire poterunt. Et firmare comecturam videri queant nummuli, qui etiam hodie moms antur, & quorum aliqui penes me sunt, laminae instar tenues, ut veterum ante aliquot secula nummi siolebant, in quibus galea impressa conspieitur, cuique ab Helm stadiensibus cus feruntur: qua de re deinceps etiam quaedam moneno. Hinc autem,otputo, Helmsteto, sive Helmestadio nomen. Cum enim nonnihil incrementi acia,cepisset,&opido quam pago similius jam esset, placuit honestiore appellatione Hebraestadium dici. Ita autem Chronici sui libro primo vocat Dithmarus tersepurgius, quem laudavi antea,&in infinitis litteris ac diplomatis eodem modo scriptum reperi. otio Magnus Imperatorin diplomate, quo monasterio S. Ludgeri decimas finitimorum agrorum largitur, Ilelmonstetum appellat. Literae datae iunt anno DCCCCLILEt tantum de appellatione opidi. Sciendum autem, S. Ludgerum Collegium monachorum, quod ine excitarat, subjecisse Abbatibus monasterii Werstinensis in est-valia, in Comitatu Marcano, ad Ruram nuV tum siti. Hoc enim una cum fratre germano Hildegrino Halberstadensnun Episcopo, ex bonis paternis paullo ante funda erat. Atque ita Nerthinentis ab Sutrique praeerat Collegio ; urbi etiam dominabatur, nisi quod A dvocatum semper haberetexillustri familia & nobilitate. Haec dignitas ut ex antiquissimis litteris obse avi,ab initio fuit penes Duces Saxoniae. Et primo uidem Dux Lotharius qui postea imperaVit, vicinum Regis Lothariae coenobium condidit, ad annum MCXIX. a Luiberto Isenburgio, d ad annum MCXXXIV, a B
ringoto efferburgio, abbatibus Nerthiriensibus, ad ocatus Ludgerianus nomin tur. ΑDucibus Saxoniae advocati a transiit ad Comites Palatinos Summerseburgios. Vidi enim literas, in quibus Fridericus II. Palatinus an. MCXLV. a Lamberto abbate Vi iri risi.& srino MCXLIV. ab abbate Noli ramo Kirchbergio ecclesve Lud xianae advocatus appellatur. Hac familiaeXtincta, Henricus Leo, qui in litteris quihusdam Palatinos iam dictos cogi 'tos suos nominat, tum arcem Summerseburgium oecupavit, tum dignitatem advocati in Ludorianae sibi suisque vendicavit. Nam extiteris eius anno MCLXXXII. datis diserte hoc dc expresse liquet. Erat autem rimhilium advocatorum munus princeps, ut ecclesias & monasteria,&eorundem bona in mundiburdium, sive tutelam, defensionemque& patrocinium reciperent. Hanc nim vocis barbariae interpretationem esse, alibi docui: a qua etiam advocati ipsi aliquando mundi burdi, hoc estdefensores dicebantur. Alterum erat . ut oblationes Rconati*nes, a piis hominibus ecclesius fustas, in majorem fidem acceptarent. Unde
215쪽
α. Circ/qu e occupari homines ecclesiasticos non decehat. in comis
m advocati certos reditus habebant de bonis e inii, - - , h'hς', portulas, ut Vocant, de iudicibus, poenis, bonis da
Poterant etiam persionae ecclesiasticae in certis casibus, ct de rebus secu
- Idyφ n Aliquando , ubi ecclesiae aut monasteria sita erane iri F advocatorum, habebant dvocari super hona ecclesiastica& in ecclesiae sequelae, homagium a subditis exigendi
s. QN ia Rdvocatiae munera in monasterium Ludeerianum dc ur Obierunt, Omnibus eriam advocatiae, cumprimis superioria
d ὀ Sed revertamur ad Heli nestadium. Sine dubio muri, tum decte biis mi in ALVE' 'μ'00hm ηxit Ottata suere; ut sensim creverint,& im ' ' is *ς 'triu que semina: sicut earum rerum annales conis i. o 'δςh uti tum itan Verum ista omnia partim temporis injuria inis db , t0 δlydrbis conflagratione nammis absumpta perierunt. Sed di i a 'm' pe 'disiζmus sunt interim, quae ante illam scitu die n. i m ς' -est, quod Henricus II. Imperator augus ri 'ri' h. ς - V βVdum C gnominant, in Italiam contra Arduinumis e dissubribus regem appellatum, copias educturus, sestum omnium
ira φύς ς rarit, α exercitum lustrarit. Incidit in annum MIC
AN 'uod conflagrationem illam antecessit. Cum monasterium D. l, b colliculo urbi fere contiguo, monasterium condidit sacrarum virgia hodie coenobium Montiis D. Mariae appellatur. Ordinis id est D. Autria.
tini, Ilaiori 1liis ab initio habuit, a reformatione Dominas accepit, ut vocant. Hin-aror obiit temo a fundatione anno, ct in templo a se inchoato terrae mandatus es L
. mista ne, ac tristi Cus combustione res ita habet. Desuncto in Sicilia anno e rico VI. Imperatore, Philippus Sueviae Dux , Henrici sive filius, seu
patruus, Caessu designatus est. Huic opposuere alii Ottonem Smoniae Ducem, Hemrici Leonis lilium, hoc nomine quartum, id temporis in Anglia viventem. Hoedivili datam toti Germaniae, cumprimis Saxoniae, exitiabile filii. Etenim Ludolfus archi epil copiis Magdeburpius. obseuro loco natus, sed literarum & disciplinarum humaniorum non expers, a Philippo corrumpi pasIus, omnibus modis Ottoni adversabaiatur. Accedebat alia caussa, quod nempe metuebat arci & territorio Summersebii Nisi. Id enim antecessor ipsius ichmannus, ab Adela sive Adellieide Alberti ultra a Palatini Summerseburgii filia unica,&tum temporis imma sacerdote uedlitur argenti, reclamante Henrico Leone eiusque filiis, sibi compararat dc possidebat. Si iam persuasus erat, facile futurum Ottoni, si ad ImDerium eveli re r. mην, -
morieburgiam paulo post Henricus Palatinus Rheni, Ottonis frater germanus , nec pavit. Quod ut faceret, occasionem ei praebueriat inquietus archiepiscopus, collecto exercitu Brunsvigam, sive ut eam occuparet, seu copias auxilio obsessis missas avert ret,namma contentione proficiscens. Sed pervertit eum Palatinus, suasque conias invitis adversariis in urbem deduxit. Dum haec in Saxonia aguntur, armat se Phi pus in Thurinnia, Sc colle o exercitu versus Brunsiuigam iter instituit. Erat in rastris regiis Ludolis Ma eburgius Praesul, stinatus multis ex equestri ordine dioec sis suae. Is ut inJurias acceptas,ut putabar, probe vindicaret, toto isto itinere, quae nisque erantOtton Caesaris bona haereditaria,indigna religioso homine truculentia, immisericorditer pugnavit, excidit, incendit. Tunc Warbergum, veteris prosapia
216쪽
litro dc S Stephani templum moeni S inclusum. Hoc templo antiquiu r a HE; in Oftim : ouo tamen tempore id iuerat conditum non intuerit con altum non inv
Mariaethalentibus,quibus tum praeerat Conradus, Cus nominis primus, ' bas Uilin im indulserunt, ut, postquam per sanctae conversitionis studiabo Ui ' iri longe lateque spargerent, ac honore simul& favore digni haberentur, si '': a te in urbis Gnatione vel eruptione acquirerent,sive domos,sive Ar ope susciperent,&possiderent, nihil eorum, quae)us civile re iturit, exso erues. lanliis verbis agnoscitis ; transeripit enim ea exstitem contractus . iiiitaem mon hi mox si cum& in eo aedifieare coeperunt. Verum angustiori ri in vellent, & necessitas forte requirebat, ac proinde de eo ampliando cog 2 urit ' Aecidit commodum, ut Wilhelmus abbas erilii neniis Helmestadium Rhyn ' . 4: , ri, h, o Maelinhalensi, non tantum structuraminc ,
b i rogilius a Wasmodo abbate lariaet halens, non tantum stiracturamin. brata d)uit, verum etiam licentiam monachis dedit aediculas alias coem dictae rari minendi , Deit praeterea potestatem missas ibi legendi, it
t I hoe iditidiose annis CCXLIV. ex ergastulo hoc monachorum
fictuineit praesens hoc pietatis omnisque eruditionisdonucilium, in Mo pane uri Principi fundatori gratificatare Caloaro Schosgi O , ab Mae: allenii, vico erudito & pio, cujus memoria sitan benedictione. Ierinnad β redeo Di ijam ante O S. Litesceri ta Divae Virginis monasteriis, Hel melladio
217쪽
rigo eius & occasio sequens filii. Habebant aedificium in urbe Commendatore utini inburgii, id ab iis emerat Senatus annoMCCLXVII. pro extruendo Xenodochio pauperum, & honori S. Spiritus consecrabat. Accidit vero ut ex intervallo viginti ci citer annorum, fraterculi quidam, sive monachi in urbem nidificatum venirent ex Porta caeli, coenobio ad silvam Hercetiniam, in agroStolbergico, qui se Eremitas Augi itinianos vocant,&D.Atigustinum falso tamen, familiae sute patriarcham constituunt. His Senatus Xenodochii sui aedes sub certis conditionibus obtulit, eosque qui antea in eo habitabant in si burbium occidentale secedere jussit, atque ibi de habitatione nova ipsisprovidit. Consensit in haret enricus V erthinensis Praesul, & porro monachis . e Permisit ut aedes in monasterii formam exaedificarent: qui vicissim se singulis mentibus Mitram unam pro animabus omnium Christianorum cantaturos, abbatem insu- P r omnium bonorum operum storum participem facturos, pro aevi illiuς superitistione in se redeperunt. Facta & rati habita omnia annoMCCXC. Biennio ante lis iratHenrico Mirabili, Duci Brunsvicensi, cui ditio Grubeuhagiensis in divisione patrimoniali obvenenaticum fratribus germanis Alberto & milhelmo. Henricus urbem Hel melladiima sibi adjunxit,& in tutelam recepit, pasi usque cum ea fuit, se intra bie .F ' . . ' nium mi illis cives exactionibus gravaturum, nec cum fratribus velle pacisci, nisi ipsis i. simul conditionibus racis inestiss. Albertus& ilhelimus hac re offensi urbem ob sidione mox cingunt,venitque ipsis auxilioSi fridusHildeliensiumEpiscopus.Verum cum occupari urbs statim non poster,induciae ab utraque parte ineuntur, si sorte durantibus illis res omnes placide componi posset. sit tu naur itaq; Legati in urbe iiihil mali sibi metuentes. uid fit excitatnra plebe infima & hominibus seditiosis tumultus,o cluduntur po rt e, &Legat i trucidantur.Ita rem narrat Chroni conHildesiense istum. In catalogo quodam abbatum V erthinensium additur Ottonem Warbergium, id temporis abbatem Werthinensem, eius nominis secundum, una cum aliis ex nobi litate quibusdam in tumultu illo occisum & in monasterio San-Ludgeriano sies ut Pessime ob faeinus illud audivere Helmes adienses, nec minus Henricus M,
bi lis, qui eos utabatur. Ac licet Imperator omnes ab armis delittere nub poenabannijuberet, non acquievit tamen Henricus, sed continuis ex arce sua Herlingsberga plurimuim subinde damni fratribus intulit, donee hi tandem, Principibus aliis in auxilium vocatis, eam vi occupare, ct inditus delere cogerentur. Helmestadium vero balino Imperii feriit Imperiator, a quo tamen eam mox idem ad intercessi nem abbatis Nerthinensis absolvit,&in gratiam recepit per Ottonem An fialtimim principem. Factum id anno MCCXC. Anno insequenti, cum porro omnia interi artes componerentur, Ericus Archiepis opus Magdeburgius, Sigfridiis Hilde lienia . . iis antistes, Otto Marchio Brandelaburnius, Alberius S Wilhelmus Brunsvieensium Duces,&Otto Comes ACcaniensis, intervenienteiuramento Helmestadientes injura- : A tam pacem, quam diu ea duret, receperunt. Jam tranquilla omnia videbantur, cum hostem inopinatum invenirent Helmestadienses, ex nobili agri Brunsvicensis fami .ha, Joannem Obergiom. Is nescio unde offensus, pro more ejus temporibus urbidissidens, hostem se ipsorum est profestiis, & multa hostiliter in cives perpetravit. . Verum interposuit auctoritatem siuam Albertus a X Brunsvigius, novosque motus in herba siti pressit. Factum id anno ordientis seculi decimi quarti primo, qui erat Christi MCCCl. Sexennio abhinc elapso emit Senatus ab Alberto iam dicto subii bium urbis Oeeidentale, quod Novum sorum diximus, cum omni jurisdictione quani Princepς in eo habuit. Di Xi autem iam ante, Senatum a se conditum in urbxenodochium concessisse fratribus Eremitis Augustinianis, eos vero qui ante inhabitarant, migrare usios in suburbium. Suburbio vero jam in Senatusjurisdictinem recepto, petiit hic a Nicolao Prxpolit Oct Conventu Montis D. Virg nis, qui liurisdictio edeletiastica in suburbium competeb-t, Oblatis XL marcis argenti stu11, quae saeiunt CCCCXX. florenos Rhenanos, ut sibi liceret in eo aedificare Capellam,
ut vocant, & altare inhonorem D. Georgii, sub hac tamen conditione, ut Praepostatus de lacris in ea celebrandis teneretur, S. canis aegrotisque in Xenodochio Doramen ta, quoties opus foret, curaret adminii trari. In haec omnia consensit Wilhelmus
abbas Nerthinensis, & ucciderunt anno MCCCXXII. Donarant paullo ante quae-
218쪽
Dm ORIGINE dam vi doctio huic Albertus & mox Otto Brunsvicensium Duces, &Bertramus a Vel theim miles, & ab oneribus civilibus liberum pronunciarant ipsi suburbii Scabini. Cumque ex intervallo in hostili insultu quopiam xenodochium incenderetur, Bu chardus Halberstadiensium Praesul dierum XL. inducias, pro loci reaedificatione benefactoribus omnibus elargitus est. Factum id anno MCCCXLII. similique ii heralitate post annos aliquot successor ipsius Atherius Episcopus erga Xenodochium
obaeratum usus fuit. Hoc tempore gnavissimus urbem casus concussit, parumque absilit, quin plane everterit. Mali initium originem habuit a lanariis seu pannificibus, qui litem movebant mercatoribus, primariis urbis civibus. Modestiores hi, petebant, si quid controversiue esset, cognosceretur id aiudice ordinario. Reci mabant pannifices, tam audacter, quam stolide dicentes; Cum domi sit, nequaquam alibi ius quaerendum. Neque hoc contenti, curri sibi opifices conjunxissent omnes, claves portarum invito, & litum ius asserenti Senatui per vim extorserunt: moxque sequente Paschatos festo novos Consilites & Senatores, extrusis prioribus constituerunt. Verbis explicari non potest, quanta tum hic fuerit α-ρόα,3c ex ea seia, bonis oppressis, malis triumphantibus. Tanta tamque effrenis improborum luit audacia, ut jactarent, etiamsi Princeps Brunsvicensis, negocii istius caussa, tam pernicios quam inauditi, adventaret, non admisauros se ipsum nisi certis conditionibus intervenientibus: quas nisi acciperet, iacile inventuros se Dominum, qui mitius in perarer, & cui commodius parerent. Rei fama divulgata erthinensis abbas cum Duce Brunsvigio, loci ad vocato, urbem inopinato & armata manu ingressus est, populoque convocatojussi sunt a rebellibus & seditiosis secedere,quotquot pacem am rent & iustitae studerent. Paruere seniores Sc potiores. Dux ipse ex equestri ordine iudicem constituit, ac tumultus pestilentis & nefarii auctores publice reos agit. Quatuor ex seditiosis capitis damnati in Bro gladio caesi sunt: nonnulli suga sibi comsuluere, quorum bona publicata, ipsi infamia notati sunt. Incidit hoc in annum MCCCXL. Sedato hoc tumultu, cum emorescere indies magis magisque urbs ce neretur, dici non potest, quantum nunc huius, nune illius ecclesiastici ordinis fir terculi ad eam confluerent, & domicilium sibi qtuererent: ad quae connivebant a hates , nec novos hospites offendere volebant. senatus vero, cum jampridem eorum satis magnus in urbe numerus esset, & quicquid illi sibi acquirerent & coem rent, aut ipsis in spem aeternae retributionis quae superstitio tum maximo vigebaodonaretur, oneribus publicis sustentandis eximi subtrahique videret, rein publicam non parum detrimenti capere & porro capturam, prudenter conjiciebat. Advocatos igitur suos adierunt, Duces Brunsvicenses, S rem ipsis aperiunt: ex quibus primus Dux Magnus, Pius sive Sangerhusius dictus, dum in tutelam urbem recipit, decreto sancit, ne qui in posterum vel Canonici vel monachi, cujuscunque sint ordis nis, praeter eos qui id rempori S in urbe erant, sedem in ipsa figant, aut nidifieent Factum id anno MCCCXLV. Confirmavit idem Magnus Torquatus, sive Catena
tus anno MCCCLXX. Otto Dux anno MCCCLXXIX. &.porro Aidericus es Wilhelmus iratres ad annum MCCCCLXXXIII. omnes Br svicens es & Lun burgenses Duces: quorum duo posteriores Helmestadiensibus promis erunt, si felidorum aliquid Principibus aperiretur, quod sibi illi retinere nollent, sed aliis rursus
in seudum concedere, eos prae omnibus aliis Senatus ea in re civiumque rationen .habimros. Sed redimus, unde digressi fuimus. Anno MCCCXLIII. Brunsvi-eenses&Helmes adienses scedus iniere cum nobilibus agri Brunsvigii sibi vicinis, eo fini ut siquis ex foederatis fuerit laesus, omnes pro eo iuri se osserant, & rem si fieri
possit componant, si obtinere vero id nequeant, omnes simul laesio summis viribus, ae re consilioque adsistant. Altero ab hinc anno Senatui Helmestadiensi primuit pro certa pecuniae summa a Magno Brunsvigiolauce oppignorata est suprema urbis praesectura, quae Advocatorum hactenus errat. Factum idem porro annis subsequentibus a Friderico, Bernardo, Henrico Ducibus Brunsvigiis: Senatu libenter sub inde summam pignoris augente, ne reluere illam curarent Principes. Unde & h die praefectura illa penes Senatum manet. Eodem tempore sere, civibus Magdctu
piis lis errat cum nobilitate Archiepiscopae. Illi foedere sibi iungebant urbes vicinas Gostariam, Brunsvicanu Quedi inburgam, Halberstadium, Asthetalebium x Halas
219쪽
Saxonum. Dissidium duravit triennio, donec tandem mediantibus Brunsvicenm i S, componeretur, omnesque inter se in gratiam redirent. Anno 13 8. Ioannes Α, has Nerthinensis ad instantiam senatus, ne cives depauperarentur, abrogavit consuetudinem illam, qua postulabatur ab exteris, qui uxores ex urbe Helmstadio dux irant, ut nullo unquam id tempore in posterum alicui liceat. Confirmavit id statim Duae Magnus, & biennio post Henricus Abbas,Joannis succinbr. Quum vero su inde essent, qui contradicerent, natum idem habuit Martinus Papa ad annum I 4ar. α demum Fridericus Imp. Augustus, qui non hoc tantum,sed limul omnia urbis pris vilegia, quae ab abbatibus meritiinensibus vel habuerint, vel habeant, ad annum L ss. confirmavit. Sed revertor ad priora. Anno 1364. Senatus Magdeburgius in ureris ad Helmestadienses vehem ter incusat Brunsvicenses infidelitatis quam in
Octo punctis, quae recensent, ipsis ostenderint, & ob quae Magdeburgii palli fuerint
damnum 46 8. marcarum, rogantque ut Helmst. cognoscantoc judicent. Exinter
vallo aliquot annorum Ernestus Hal inadiensium Episicopus etiam Schoeningenses coram Helmst. incusat, quod damnum tibi dederint 36o. marcarum, judiciumque Helmst. requirit. Initium leculi decimi quinti turbulentum admodum fuit, passim que omnia per rapinas & latrocinia acta fuere. Inaque mox anno io οὐ Ludolis arbergius, Henricus & Joannes Veltheirnii, Rudolis Garsebuit elius, diis cum THelmst. icerunt contra homines malos, ut verba habent literarum, sive quemcui que, qui uni aut alteri molestus esse voluerit. Biennio post hostem Helmstad. ha- buere Henricum ab Alvensichleben, qui tamen tandem compositionem ipse quaesi vit, civibus ablata restituit. Anno i o. hostis ipsis fuit Henricus Holthergius, iqui tamen non suo sed Eggerti ab Havensiche, Praepositi Hildesiensis nomine hosti linatem exercuit. Quid vero Holibergio Actum, non inveni. Eggeri post paulo ab Episeopo Hildei. Joanne, cujus vitam dissolutam iussu capituli liberius reprehenderat, Stur Waldii in carcire trucidatus est. Elapso quadriennio hostem urbis Q ς prosessiis est Steppe a Mander, sed composuit litem Burchardus Marentioltius. Η stes post triennium mox invenerunt Erenbrechium & Martinum a Semerde; sed& hoc litigium sedavit senatus Ma eburgius. Anno IMO. Archiepiscopus Magd burnicus Gunt herus seribit ad Hel in stadienses, & quaeritur de Senatu Magdeburra quod in sua iurisdictione M in area templi catliedralis aedificent, tanquam locis, in quibus nullum ipsis jus esset, aedificando, modisque pluribus aliis incommodentii Vult autem id seire Helmstad. & juri se submissurum contestatur. Quod si vero Magdeb. acquiescere nolint, ct ipse irritatus proinde in ipsos aliquid tentet, rogat ut Helmst. quieti esse velint, nec Magdeb. adesse. Anno 14st. Ηelmst. Rederi se adsi citant, quod inter se icerunt Brunsvic. Magd. Goslar. Halbertad. & Quedlinburg. de septennio post idem faciunt cum Goslar. Magdeb. Brunsvie. Halberit. Hallens Ase niens Quedlii Mildesh Gotting.Stendet.Sal haecdel Tangermund. Hannov.Einbec. Immel dc Northeim. Annor .dissidium inter Magdeburgenses&Nobi jesquosdam Luneburgenses, propter nobilium illorum rapinas cic depraedationes ortum, in urbe Helmestadio, per Albertum Abbatem Mariae vallensem, nanquam compromissarium, sopitum est. Anno i463. Abbas Nerthinensis oppignorat Helmst. monetam Sc J daeos: at Judaeorum ex intervallo Helmstad. pertaeli, abbati Diderico sco. aureos Rhenan. offerunt, ut iis acceptis post elapsum triennium Judaeos exesse juberet, tum
ex urbe, tum ex utroque suburbio, idque in perpetuum. Anno I 4 6 9. Civitates Hanseaticae Lubeccae adunatae scribunt ad Helmestad. notumque ipsis faciunt, quanta acquisierint majores sui privilegia pro mercatoribus & in commune bonum, ro- gantque, ut ipsi etiam suo loco operam dare velint, ut sarta tecta omnia conserventur.
Literae datae fiunt I469. Quadriennio abhinc elapsis Huno Bartenset,lebius hostiliter 5: sine clarigatione ulla cum collecta manu pecona Helmstad abegit, qui raptores imsecuti septem capiunt, inter qu0s clericus quidam fuit, dc ex' ministerialibus, ut v eabantur, unus, quos statim in uxore illo omnes stispendunt. Sub haec tempora Sesubinde ab aliis etiam in stabatitur Helmstad. qui host se ipsis declarant, ut anno . t . Henricus Vel themius Guntaelii filius, Imrbeccae habitans, anno insequenti erne rus&Johannes Schuleburgit. Anno 1483. lis ipsis erat clini Abbate filio Conrado a Gleichen, sediliam compotuit Henricus Dux Brunsucensis. Anno 1486. die
220쪽
Bartholomati abigebantur Helmstad. pecora ante tres portas, quae Censebantur Isto fl. Rheni. Fiebat id a Comitibus Honsteiniis . c Wunitorpiis, uiscedentibus e castris
Episcopi Magdeb. & Halberstad. qui Halberstadium obsidebat, sciente, ut putabatur, Episcopo. Insequebantur abactores Helmllad. & sorte omnia recepissent: verum reseshasi, utiredirent, S prius circa templum S. Stephani processionem instituerent, asi qui rapto res non potuere. Ex intervallo cum Henrico Brunsui c. Duce Comitibus is vidissJm pecora abigebant, sed parvo cum fructu eorum, qui sua perdiderant Eodem anno i 486& Monasterium S urbs Helmestad. hostem habuit intonem a B dendieck. Postremo addam nunc aliquid, de insigni ista mutatione, quae incidit
in annum conditae hujus urbis septii agentesimum: qua mutatione urbs antiquis lima, jure antiquo gaudens, nullisque oneribus gravata, liberrima pene, sed insolescens, in potestatem allienam pervenit; suo quodam fato ut creditum filii, admodum anci pili, verum,ut Oistendit eventus, Vere exoptato & stuctuoso. occasio haec fuit: A niatonius rethirrensis antistes ab Imperi Frider. III. ad comitia Imperii Fran furti ad Moenum indicta evocabatur. Verum sumptus ad iter hoc necessarii non erant in promptu. Helmestadienses rogati, ut principi suo operia &ope subvenit ent, paullo inconsultius utrumque denegarunt. AEgerrime tulit Abbas repulsem, atque edi vestrugio in Saxoniam profectus deur alienanda cogitare coepit. Memorant annales primum adiisse Groningam Sepiscopo Halberstadensi Gebhardo Hoimio urbem obtulisse qui cum sciscitaretur, cur urbem non exiguam ita praecipiti con silio divendere vellet, respondit Abbas r Helmestadeum nolle amplius monachorum esse filios. Episeopus homo facems non inepte subjecit; ergo etiam farescorum filii esse rem abutie. Si e re insecta illinc disdedens abbas Wolffenbutelum se contulit, ubi emptorem invenit avidissimum WilhelmumJuniorem Brunsvicensem Ducem , hactenus urbis advoratum, sive praefectum & tutorem. Huic certo pretio vendidit urbem una eum curia sive aula Abbatis, quae deinceps Myntageris cessit, priPterea omnes clientelas sive seuda, quae ad monasterium S. Ludgerianum lictuitus spectabant, reservata tantum sibi ac luccessoribus beneficiis Ecclesiasticis ac jure patronatus. Annustum agebatur a Christo nato millesimus, quadringentesimus, nonagesimus : qui, ut memini, urbis conditae erat septingentesim . Ingressius est urbem erinceps postridie Pantaleonis, promissaque veterum priVilegiorum conservatione juramentum fidelitatis ab oppidanis recepit. Et tum lacti sunt Ducum filii, dictumque ipsis est , ut chlearia culinae ex insignibus delerent, ct galeam pro iis&leonem usurparent, Acin moneta procuderent. Craninius in Metropoli haec commemorans suo more, utpote principibus narum aequus & homo de sichola Politicarum rerumnon satis gnaeus , inepte haec addit: Poenituit oppidano= mutasse dominum e sed quando ranae resem contemnere unamum, accepere pro illa ciconiam, qua regit in mirra ferrea subjectos. 'stis Crantatus, dicam impiet Non potuit pinnitere oppidanos, neque e
iamnum paenitet praesentis status: nam, ii quiS rem perpendit, is necesse habet sat atur singulari providentia Dei factam esse hanc Venditionem. Qui enim urbs haee in isti tumultibus bellicis, qui subsecuti sunt tuta esse potuisset, nisi potentem istum dominum desensorem habuisset y Objecta misset petulantiae &libidini quorum.iserassatorum destituta desensore, qui procul aberat, ipse imbecillis. Non diram nune de ingenti & incomparabili beneficio quod hisce nostris temporibus accepit,
eum id ipsum proxime factum sit: utinam eo recte utatur, Deique omnipotentis bonedictionem gratia mente agnoscat, ac praedicet. Sed redeo ad alia. Anno tuo domus Carmelitarum in platea Beginarum erecta est, uti dilucide ostendit sequens inscriptio: Nivis Olympiaca sesaui millesimus annus, Bbέ duo cursus lustra dedere suos:
Erigitur stetissa domus, quam candida sacri carmeli soboles malifer ordo struit. a Iohannes Gennep, tua docte ime Tua Iohannes Gennep, tua docte Geporei Parta refers Prosen, pulcrius hercle nitic