장음표시 사용
1쪽
una superioribus duobus Tomis non nisi
aliorum de Rebus Germanicis opera publicarim , magno quamvis labore e situ & tenebris eruta, a nobisque illustrata: nunc hoc ultimo Tomo propria Avi, & mea etiam nonnulla, Historiae, Saxonicae imprimis, illustrandae conscripta adjungere in gratiam patriarum antiquitatum amantium placet. Seculum pene volvitur, ex quo quaedam eorum lucem, vivente adhuc Avo meo, viderunt, de , iteratis typis . aliquoties recusa sunt. Cum tamen vix ulla uspiam reperirentur exemplaria,& vel hoc,vel illud, magni & harum rerum intelligentes Viri SM. assinerosii, Barthis, Boxhornis, Lamberii, Rot endorsi, avide desidera .rent, Celeberrimus vero Hermannm Conringius, in his studiis facile princeps,non cessaret saepius me coram monere , ut A vi opuscula Historica. parti m edita quae tamen etiam ultimis Curis aucta apud me extarent
partim inedita simul publicarem, satisfacere desiderio eruditorum Sol, sequi bene monenti non desti ti, aliisque licet studiis occupatus, de maxi, mam partem in Belgio tum haerens, quosdam Tractatus Historicos in typographeo hoc Academico conjunctim Anno i 66 o. edidi, omissis tamen iis, quae Historiam Monasteriorum quorundam Saxoniae nostrae compi etebantur, seorsim vel adhuc ab Avo meo, vel a me typis exscriptis, de exscribendis. Postquam vero illius editionis quoque exemplaria di stracta sunt, hic de priora illa ponere . & nova de Monasteriis addere, de ex conjunctis non ingratum construere cinnum Lectori volui. Ubi asteriscum . posui, vel dicta illustravi, vel contra dissentientes conis. mavi, vel nova adjeCi. Non cohaerent inter se libelli, de habent sin. guli diversum argumentum, Patriae tamen nostrae, dc Principum , Saxo maeque historiam , non ex vulgaribus Chronicis , sed certis indubitatis. que monumentis, Pontificum , Caesarumque Bullis & Diplomatibus, omnes illustrant, magno proinde Eruditorum plausu excepti. . Tu fruere illis, Lector, de faue.
2쪽
Et a KAROLO M. Augusto per occasionem
Luculenta , accurata De iptio,
3쪽
Reverendissimis, Nobilissimis, Reverendis,
Dn. F R I D E R I C O , Scholastico,& toti CAPITULO cathedralis
Dominis suis Gratiosis, S. D. Rminsulam veteris Saxoniae, verum Deum ignorantis, comis' mune& tutelare numen sive Idolum potius, mitto ad Vos, intres augustissimi. Quid λ dicitis, tune illam ad nos, &nunc demum, quam ab annis plus minus octingentis habemus in loco publico, conspicuo, sacro λ Novi & vidi antiquiomum Oe sine dubio universa Saxonia monumentum d vidi, inquam, & suspexi. Nescio enim qua occulta dulcedine animos ingenuos adsidiantis quales quales antiquitatis ultimae apud nos superstites reliquiae. Cetate non abs re dixit Nicephorus Callistus lib. i. Ωuiequid metustate commendatur, id menerabile esse neeesse M. Et Hegesippus lib. 3. cap. II. Dulce eri inter majorum mersari habita lis , re meterum dicta facta-ge recensere memoria, atque eorum inhaerere gratiae. Ad vos redeo, 'atres spectatissimi, habetis quidem Irminsulam, sive ut uos hodie Io-quimur, Armensiulana, verum qualem ego nunc ad vos mitto , nunquam vidistis antea, ita nempe, pictam di iustam , ut, confidenter hoc
Parrhasius aut devas, His saxo, liquidis ille eoloribus
Solers, nunc hominem ponere nunc Deum,
melius eam repraesentare potuerint. Sane quantum in me fuit, pro ea exornanda illustrandaque excussi omnia vetustatis nostrae adyta, sacrariaci penetralia : dilisenterque & cum cura auctores inter se contuli, neque temere reCentibus quantumvis magni nominis famaeque viris, fidem adhibuit imo coniecturas eorum aberrantes, frigidas & jejunas assertio' Deo, vel potius dormitantes oscitationes, non semel notavi. reprehendi: eo duntaxat fini, ut quod Plinius in praefatione historiae naturalis habet, obsioletis nitorem, ob euris lueem, fastiditis gratiam, dubiis Mem redderem, id est, ut Irminsulam, quasi ab oblivione vindicatam, apertaque in luce
4쪽
Iuce positam, non vobis tantum, Patres religiosissimi, sed toti Germaniae facerem quam notissimam. Neque seli, ut opinor , Irminsulae I cem foeneratus sum, verum in hoc commentario passim per oblatam Occasionem ea admiscui&adspersi, quε ad historiam communis patriae i lustrandam non parum Conducere poterunt. Dicam quod res est, & cur
id nolim saepe mihi bilem movent aevi nostri historiographi , qui plerumque quicquid vel apud Crancium, vel alium quempiam ejus aevi d
classislcriptorem inveniunt,id statim cartis illinunt , proque indubitato lectori obtrudunt,nulla instituta prius discrepantium auctorum collatione et non investigata antiquitate superiori degustatisque Mntibus e quibus Cranciani rivuli promanarunt: non inspectis Pontificum max. bullis, Gesarum diplomatis, Episcoporum Principumque politicorum literis Scinstrumentis. Quae omnia hic tum industrie & sine fastidio investigari, tum cogitate accurateque adhiberi debent. Veritatem enim, ut Teren tiani verbio utar,
Dumos inter N assieraderuposis sequimur maias.
Et dignum pueris putes: Angressus labor arduus, e tractabile pondud CR. .
Ego quod alibi conatus sum diligenter,in liminsula etiam cum studio v lui experiri. Quicquid id est operae & laboris,Patres Reverendissimi, Patroni gratiosi,vobis dico,consecro. Et quibus rectius de meliori jure vestra est res mancipi Irminsula,auctoritate magistratus supremi: per vos hospitibus quotquot eam peregre advenientes adspiciunt, suspiciunt, elumula,quotidie inculcat memoriam inaestimabilis beneficii,quo Deus ope. maximus universam adsecit Saxoniam,ministerio Karoli M. ab horribilibus foedaegentilitatis tenebris clementer liberatam. Suscipite igitur aequis animis vivam &praesentem divini muneris testem , novis nunc demum non tam coloribus pigmentisque , quam historica descriptione haut inamoena superbientem,meisque in illustranda patria, ejusque antiquitatibus eruendis honestissimis conatibus ex animo favete. Hel maestadij ex
Academia Iulia, Kalend. Martii, anno MDCXII, qui est supra octin. gentesimum quadragesimus ab initio belli Saxonici, & destructione fani Eres Gensi S.
5쪽
DE IR MINTULA, IDOLO Saxonum prἱmο.
N Uolis majorum nostrorum, quae I aroba Francoram Rex, nominet
&re Magnus, Saxoniam cum exercitu ingressiis, passim invenit, princeps fuit IR MENfuLA, sive ut Georgius Fabricius Orion. Saxonicari lib. 2.& 4. Irminbulum, numen gentis tutelare & commune. Ab antiquis rerum Germanicarum Scriptoribus vocabulum hoc non uno emdemque modo enunciatur. Annales Francici Hildenses, S diversi ab his Adelmo auctore, ad annum Christi a. habent Irmin vi. Hos sequuntur Dilmarus Mer burgensis lib a. Aimoinus de gestis Francor. lib. 4. cap. 6ρ. Lambertus Schamaburgensis, Hermantius Coninaetiis, Conradus Vrabergensis,Joannes Stad veg in Chron. MS. omnes ad annum 77a. Modice variant, Adamus Bremensis, qui in thistoria Ecclesiastica lib. I. cap. 6. primae editionis Irmis ui appellat: Albertus Stadensis, & Casipar Barthius Adversar. l. 4. c. 7. qui Ermi ri: & Buctor vitae Karoli M. a Pithoeo editus, qui Ermensul: cum quo facitJoannes Trithemius de origine Francorum. Alii in initio vocis aspirationem habent: ex quihus Regino Hermansavi: Sigebertus Genablacensis Hormensul; ernerus Rotevincius de laudibus antiqua Saxon. parte a. cap. 3. Herme'el: Auctor MS. de vita Raroli M. lib. I. cap. 34.& lib. 3. cap. 8. Lupoldus de Baberaberil lib. de Zelo veterum Germanor. Principum cap. I αChronicon Belgicum magnum Hermensul. Chronicon Saxonicum vernacula lingua Derscriptum, & Moguntiis anno 349'. excusium, ab omnibus discedens habet Armensul, quam enunciationem, dum e iam hodie retinent veteris Saxoniae incolae, approbare videntur. In Adonis Mennensis Parisiensi, prioribus longe emendatiore editione, deprehendo legi Adurmensul, quae enunciatio convenit cum hodierna, qua Armen filii vocatur. Primi Scriptores rerum Francicarum, in vocabulis nostratibus multas coace varunt vocales,unde pronunciatio horridior, simul &seriptio. Sic Reoinoni Heri-divicus, quem Hard Dicum dicere debui set, & Glenebvrρ. quod simpliciter Imilbis gdicitur, appellare placuit. Sic Ditmaro Mersipurgensi mrincharius dieitur, quem rnerum rectius dixisset. Ita Advrmensul. pro is mensul. Vocabulum Irminsevi ex duabus dictionibus compositum esse nemo inscias ibit: de utraque controvertitur. Posteriorem nonnulli designare volunt ei puralive columnam qua m Saxones Qui sive Euel: silperiores Germani Saul sive Selii
. . filo Si is ficiunt Salsiive Silos quod aviam significat sive basilieam, MI
rein yit dealtri illius aula sive basilica. Hujus sententiae auctor est Aventinus at
IDoli hujus templum sive basilica Graeci vocant, Prudentius Motheos Ido- ium, quemadmodum &Sulpitius Severus, ut pluribus docetCasipar Barthii Adversi lib. . cap. .) fvit in vetera Saxonia, quae hodie mestphalia. Non tamen ad ripam
Lammidius in Mellificio Histor. Opinantur: nec etiam ad Ruram f. ut Leletheriis in Hiit. Karoli M. cap. 2I.adnrmat: nec ad arcem Dribvrpum dioecesis Paderhornoris e
ut vult Tilemannus Frisius Speculo de Monetis lib. 3. cap. i.& 8. Sec in ripa, Locum istum Annales Francici, Leo Papa Romanus in bulla, quam suo loco exhibemus, Almomus, Herm. Contractus, Auctor vitae Karoli a Pithia editi, e Poeta anonymus a Minoecio evulgatus, Alb. Stadensis, Henricus de Hervordia, Joan illi
6쪽
mio aetate es cap. 38. Crancius Saxon. lib. 2. cap. 9. MunsteruSCOsimogr. lib. 3. cap. 33. scribunt Eresberg. Resol monachus, scriptor vitae S. Sturmionis, Abbatis Fuldensis, Widechi dus Corbet ensis lib. r. Regino lib. a. Si bertusGemblacensis ad annum a & 9 r. Auctor vitae raroli Magni MS. lib. 3. cap. 8.&9. cum aspiratione scribunt Heresburg rquos in historia Ottonis M. secutus Vrsurgentis, praeter caussam a Fabricio inscitiae accusatur. Fragmentum annalium Franci eorum editum ab Henrico Canino habet Heresberg. Orthographiam istam credo ex more aetatis imediis profluxisse. Nam familia re erat seriptoribus uti aspiratione in initio, in medio ct fine. Testis Aventinus amnalium lib. I. in nomenclatura operi praefixa, ubi eius verba : H aspiratio crebrior foribus nostris, praecipve ruperioribus Germanis. Psibunt myrincipio, medio, sine. L. quoque astirarunt. D duriuscule δgniture pronunciarunt: Celtae kb. esse crediderunt. Haec ille. Dabo exempla r Annales Francici Aldenses ad annum 773. nominant panum Lienecbi: Hunc Poeta anonymus vocat Hidbehi. Regino ad annum 8 n
bet Hostuatos, qui in vita Raroli Magni Olivali. Annales Fuldenses S Regino ad fluvium obaerum intelligunt Ocram nostratem nominant locum quendam H Mim, qui in vita Caroli Magni Oraim, hodie orem sub praefectura Stademensi: Annales Francici scribunt Imbamar Poeta a nonimus Warna. Sed ista obiter. Io. Aventinus Annal. Boiori lib. 4. nunc Haereburgium, nunc Hrioburgium vocat: Joannes Mecherer Chronico Thuringico imperite Erichsburgum, quae arx est Ducatus Brunsvicensis in districtu Calenbergio: & aeque inepte Pomarius in Chron. Magd. Erizberg. Dithmarus .Merseburgensis lib. I. habet inersi vet: quem sequuntur Gepi
danus coenobita Sangallensis in annalibus rerum Alemannicarum, Continuator Reginonis Ic Rolevincius : qui tamen etiam Ariburgum vocat, ex quo Hamel mannus perperam Arnuurgum facit. Chronicon Saxonicum Vetus habet Marsburg. Chronicon Rithmicum ante annos 3 o. exaratum, scribit AIeruerg, quae appellatio hodi que durat, ut dicemus infra.
Est & haec vox e duabus dictionibus composita: quarum posterior similiter
in enunciatione variat. Quidam respicientes ad montem ipsum, sicribunt Erederet alii ab arce, sive propugnaculo monti impolito, quodGermanis a Graeca voce πυπo,hurgum, fecerunt Eresburg, Sperasipirationem Heresburg. Gobelinus, loco antea citato, nomen Eresbetas eam Ortographiam nos deinceps retinebimus natum vult a religione, quod illuc e tota gente Saxonica cotidie sacrificandi, oracula petendi, votique solvendi causia multi confluerent: ut Ere ergum
idem sit, quod mons evenerationis, qualis olim in Silesia fuit mons Silensis, a quo tota regio denominata est: eruditi Sabothum, vulgus hodie deii Sottenberg appellat: de quo vide Dimarum Merspurgium lib. 7. & Commentariolum nostrum de pagis Saxonicis.
Idem tamen Gobelinus aliam adfert notionem, ae Heresbergum ab Hera, quae Griaecis κρα Latine Juno, dictum meminit. Cultam autem a priscis Saxonibus Heram, persuasumque fuisse vulgo, daemonium istud, illis diebus, qui inter sestu Nativitatis filii Dei, &diem Epiphaniae intercedunt, per aerem volitare, squidem apud
gentiles aer Junoni cesserit: confierre etiam se invocantibus omnium rerum temporalium abundantiam, idem ex relatu seniorum amrmat. Repetit ista Crancius, sed ut auctorem dissimulet, quod ipsi familiare. Meminit etiam Christophorus Eneelius in Chronico veteris Marobis. Locum ipsumdabimus mox cap. , Merspergi appellationem idem Gobelinus recentiorem affirmat, Vel ἐυφω,iae causa, ad sonum inhonestiorem evitandum introductam : vel quod Mars bellipotens οπλοχα 'c, quem Saxonra militiam & grave Martis opus cotidie dc non infeliciter exercentes, venerentur, sub nomine Irmi vel Irmini, significari creditus sit. Crancius inSaxonia loco supra citato, nescio qua de causssa, montem Eres,et
Acastro, sive propugnaculo Alresbure distinguit. Idem praeter rem disputat,mi Mer burgum, sive Ereabergum, iuerit in veteris azonia, vel ad Sal Thuringiae fluvium, ubi
7쪽
ubi hodieque urbs EpiscopalisMersturnum, nomen non a Marso pristo isto Her Teutonico: neque a Mero lo Francorum Rege: vetam a Ioco depresso sortita, ut Petrus Albinus habet progymnasmati historiae Saxon. pag: o. cum Chronicon Saxonicum vetus diserte rem definiat in his verbis : Haec erat forma Idoli Martis Marsburgi, quod Larolus M. destruxit in I Bbalia. Accusat idem Crancius printer meritum scriptores Gallicos, perturbate rem explicantes, imo omnia confundentes. Certe annales satis plani, & si quid hic dubii, ex Qlo Widechindo monacho tollitatest. Is enim bellum civile, quod Otto M. Gesar cum fratre Danemaro Dilmarus r. vocat Tammonem, quod idem esse alibi monuimus gessit,describens, deque eodem Eresbergo loquens, non in Thuringia sed in Gestvalia bellatum ostendit. Membnitenim villae Mela, qui locus hodieque supereste regione si errana monasterii Imperialis ordinis Benedictim: Meminit praesidii Badilthi Albertus Stadensis ad annum 38. Balbillhi Rosulta poetria & monialis Gandersheimensis in panegyrico de gestis ottonis M. per errorem Badulinum nominat quod hodie Bellia dieitur, insea R
den opidum ad Ruram fluvium : Henricus u. Imp. curtim vocat in privilegio Gandecthei mensi ad annum ioci . Crancius Saxonia li .c.Is. toto coelo erra ex Balli eo Bardemifum facit, quem errorem non errasset, neque Spangen inium S Bunti, gum in eundem pertraxisset, si Reginonem vel UMergensem inspexisset. In hoc πω pugnaculo captus est Henricus Rixosus. Aucupis F. Ottonis M. Imp. Dater germanus, adolescens, ab hoste non principis,sed mancipii more tractatus. Prieterea sicribit Wi-dechindus,& ex eo repetit Gobelinus, Danemarum perduellem canum esse Erobregi intemplo5an. Petrino, olim a Leone Papa H nominis III. consecrato. De consecratione templi Sin veteri quidem Saxonia proluce rem totam narrat Henricus de He
vordia ad annum Groli M. 4. Christi 8os. Item perlatum est, inquit, ad Imperatorem, Sanguinem Domini in Mantua civitate fuisse repertum et misits ad Papam vi hujus rei meritatem perquireret. Qui nacta occasione exeundi, nimo in Lombardiam , quasi pro icta inquisitionepraetressus est, indes subito arrepto itinere ad imperatorem menit ad K risiavi, millum juxta Remis, is Natale Domini secum celebravit. Deinde Aquis ranum Papam Imperator perduxi Upost in Sa Oniam antiquam , ibi Capellam in Beether en prope Mindam eonsecravit. Campanula quaedam , quam reliquit, etiam nune videtur ibidom. Capellam etiam S. Petri in Erecte , quae nunc inerstita dicitur , consecramis.
Reliquit etiam Leo privilegium loco consecrato, sed id insta cap. . dabimus. Nullis hi etiam legitur,Leonem Papam ad Salam Thuringi cum penetrasse. Padi mae at rem eum Karolo fuisse scribunt Annales Hildenses ad annum 799. Repetunt Auctor vitae Karoli M. a Pithom editus, Regino lib. a. dc Marianus Scotus: nee reticet Craniacius Metrop. lib. I. cap.2. Quas Uero praeterea ecclesias in Saxonia consecraris Leo Ponti sex,commemorat Theodoricus Niemius, primo Verdensis ad Alarim, deinde
Cameracensis ad Scaldim in Belgio Episcopus, lib. de iure & privilegiis Imperii di cire cuiquam debet, quod Mersburgum ad Salam fluvium habuerit tro consecratum , eique adiunctum Collegium monachorum familiae Benedictinae, quod idem de castro Erasis o scribitur. Nam Salanum illud coenobium longe post, tempore nimirum Henrici IV anno i I. ab eiusdem loci Episcopo Immero tunda tum, &ab Aristoto archiantistite Magdeburgio , filio merneri Helibemii. ex Gis tu, mi preti Balbat ua UGaterflabii Dynasta sobole, consecratum est , referente E Brotufio Chron. terseb. lib.et. cap. in & Casip. Brulchio in descripti Salae L I de Eresbergensis templi inauguratione nos insta plura.
IN Erede ο quod Annales Fuldenses, Regino, Mmolaus, Gobelinus Schumi Poeta auctor vitae Karoli, AEgil in vita S. Sturmionis,cai. e. dechindus & Dimarus urbem, Auctor vitae Karoli M. manuscriptus civit. nominant fuit fanum, sive delubrum, religione augustum, magnitudine 2 structura operos a. splendore magnificum, divitiis inclitum. Resevi in
8쪽
se: inulta aeuntur de fortitudine istius loci, deque structura Ueolvmnarum pulcritudine, atque decore illius fani.
In ipso templo columnae marmoreae impositum erat bimulacrum, quod moeitabant
Irminsul, cujus factura, Amulque columna Mon operis parvi fuerat, parvique decoris. ut Poeta in vita Karoli. Hoe simulacrum sive idolum ita describit Crancius Saxon. lib. I. cap. 9. Erat armati toto corpore e les, cujus in dextera signum militare nostri mexillam motannm serens rosam evius brem momentum is Deilis ortus 9 interitus, ita ementusnaliorum. In sinistra libram expandit, dubiam pugnanιivm fortem, Desse hue illae inclia nantem : pectus inerme ussum praeferebat, interritum bellatorum animvm in vans. Delveo leo, qui bestiis imperitat, invictum ad fortia facta impetum monstrat: floribus eo 'o eampo in quo stabat, quod nihil jucundius solet deri fortibus, quam in acie mirtutem ostendere. Repetit Munsterus totidem verbis Cosmograph. lib. 3. cap. 433. Georgius Fabricius Originum Saxon. lib. 6. brevius his verbis depingit: Immeo statva erat mir armis terribilis, ει gladio aecinctus: in galea stabat eabus lato eonirin ιborare expressus infus : in et peo leo Manu dextera ferebat mollium, cumi Aeni rosa rvbeae: in sinistra tantem aequilibrem, qua item in elveo spectabatur. Idem Originum lib. a. hanc habet descriptionem : In ea statua hominu armat imaeo erat. eujus galea gallud insidebat: tboraci in stulptus ursini et peo de humeris δε- pondenti leor dextera vexillam tenebat cum insigni rota agrestis, Distra lancem aqualem. Haec tam Crancius, quam Fabricius, ex Chronico veteri Saxonico Mogum tiar excuso, ubi tamen tum descriptio, tum explicatio prolixior. ernerus Rotevincius antiquae Saxoniae parte a. c. g. sic depingit: Erant in statua Herme vel quatuor imagines, scilicet, Martis. Mercurii, Her Iu is oli,nis , sed tamen a Marte tanquam principaliore denominabatur Deus. Hoc erat m H um uolam totius Saxoniae. Adamus Bremensis historiae ecclesiasticae Iib. r. cap. 6. scribit simpliciter, mi se truncum ligni non parva magnitudinis erectum in alium sub divo. Quae versa r petit Ursbergensis pagina i93. α ex eo Joannes Boemus Aubanus de moribus gentium lis. 3. cap. I3. BeatuS Rheanus rerum German. lib. I. columnam ligneam sub A. mo positam appellat: Hulder. Mutius lib. I 2. ingenιis magnitudinis arboris truncum in aperto eampo erectum. Et sane apud priscos Deorum emgies non affabre semper to natas & expolitas, vel ex Lucano liquet Pharsal. lib. 3.
--- Simulachraque moesta Deorum Arte carent, easisque extant informia ιrunci
Sia de idolo Eresbergensi Chronicum Saxonicum vetus addit, idoli Ggiem in reis liquis etiam Saxonum templis depingi solitam.
, Uae apud Eresbergum sacrorum fuerit religio, qui rituS, quae ceremoniae, pr ter lupinam turpemque mediae aetatis scriptorum negligentiam, qui ut docti simus vir )oachimus Camerarius commentario ad Chronolog. Nicephori praeclare seriuio quasi tum praebentes essent, atque omne=, aeque ut ipsi qua exponerent. explorata haberent, ita nitii explicate, nihil distinM retulerunt. pauca admodum commemorare licebir. Hoc enim, partim ex incolarum quasi per manus tradistis, relationibus, partim re veterum schedarum fragmentis solummodo constat, sacerdotes utriusque sexus magno numero templo adfuisse: ex quibus sceminae λrtibus divinatoriis ad oracula excudenda, abdita atque abstrusa emenda, siust piorumque negociorum eXitus praenoscendos : viri sacrificus hostiisque ossereniadis vacabant. Sed nec hi a politicis negotiis abstinebant, imo se illis maxime inia gerebant, quod tamen, nec principes ipli, neque populus A gre ferebat: cum persuasum haberent, quicquid agerent, tanquam supremi numinis ministri & hierophan tae, id nunquam selici secundoque eVenru cariturum. Erat tum temporis Saxonia
Toxi. III. R B ct omnisi by Corale
9쪽
w IRMIN ILLomnis divisa in pagos, incohe muren nuncupabant: pagi vero singuli suos habebant praesides, quos Meaegrabent hoc est districtus illius iudices dicebant: hi omnes a sacerdotum Eresbergianoruin collegio consuetudine inveterata constituebantur.
Similiter mystae illi designabant judices agrarios, qui annuatim statis diebus judicia rusticana sub dio exercentes, eontrover:ias inter agricolas de nemoribus, agris, pascuis, hortis, sontibus, rivisque decidebant. Judicia autem illa vocabantur oe mal quasi 8e dimet. Nolaemannus Marchio Brande iburgensis, Laiadesber- pius S I satientis in literis anni ino. Ut videlicet cimes, qui in milia nubecke resi- ent, a conventu populi in Sebeningo, quod musto dicitur Seb:ncti pariterinjudiciis liberi peniιus sint sesoluti. Diuu enim, sive Eliut veteribus Saxon ibus erat iudicium Hinc Dulciueri oestritici Orcividi iace michmannus Archiepiscopus Mag-deburgentis in literis ad annum Iipi. in placito, quod garitdinci vocatur. Balduinus de Wenden miles ad annum i 313. In judicio quod Oreverit ut dieitvr : Lud gerus de Olusenbuttit miles ad annum 1 3a..In judicio quod θ' lidi iaci dicitur. Satis S hoc constat, istum judicandi morem in cis Velierana Saxonia, &cum primis litis in locis, ubi postea dynasti e Gottinea. Morthemia, Catelliburgia, Lutterbergia floruere, frequentatum: horumque tractuum judices rustieanos auctoritatem suam a collegio Eresbergensii accepisse. Erant autem, ut rem persequamur, hujusmodi iudices certo loco sedecim, omnes honestis nati familiis, vitaeque & famae inculpatae. Qui nam tu m siniis inter collegas, Gravius, Paulo Diacono lib. l. cap. 36. atque aliis G
mi o) quasi primarius judex; minimus nono, id est, minister; reliqui Jrchetichteri hoc est, liberi judiees, indigitabantur. Hujusmodi collegium jurisdietionem habebat in familias septuaginta duas, ct simul in singularum fundos& posselliones, eam que quoties opus exercebant. Singulis annis bis, mensibus nimirum Aprili &Octobri, tam Judex primarius, quam minister, quos diximus, Eresbernum ibant, ibique duos cereos di numos novem osserebant, eo fini, ut numine tutelari placato uterentur rerumque suarum successii secundiore gauderent. Si quis ex sedecim-viris illis isto anno vivis excessisset, id collegio sacerdotum indicabant, aliumque substitui rogabant. Is ex septuaginta duobus istis familiis, in quas iurisdictionem habebant praedicti, a sacerdotibus Eresbergensibus eligebatur, sic tamen , ut legati in consilium adhiberentur. Qui domum reversi, alumnis sibi ex collegio aliis duobus, sub dio ante aedes designati septies sonora voce electionem novi judicis populo denunciabant: ct haec erat ejus inauguratio. Iidem sacerdotes, quoties praeliandum erat, statuam sui deastri columnae detractam in aciem serre, & a pugna captivos, quique ex suis segniter rem gessissent, vinctos verberatosque poenis atque etiam ultimo sur licio affcere S mactare solebant. In universum enim apud Germanos olim n roS non erat regibus, ut Tacitus ait lib. de Mor. Germ. cap. I. insulta aut libera potestas. - neque animadvertere , neque mincire, neque verberare nisi Deerdotibus permissum. Et ante Tacitum Strabo de Celtarum sacerdotibus taminis dixerat, eas per castra captiois occvrrere striciis gladiis, s ad craterem aeneum trabere, ta in Iublime elevatis guttur incidere, as ex sanguine postmodum maticinari. Meminit etiam hujus rei vetus catilena, in qua regis cujusciam Saxonici filius propter ins lix praeliumsacerdoti se mactandum tradi miserabilibus conqueritur modis:
Hic notandae locutiones & verba hodie rara vel desita. 'rone ministrarin denotat, quod iam diximus. ootteg IIrone est minister Dei, sive sacerdos, in cujus manus iem aEt indus incidisse queritur. vitte letistin antiquis SaYonibus erat Otisfacere pro delicto: luere supplicium culpae debitum. Unde hodie judices remm criminalium
pronunciant, ex sit dein sti fer titie ae lite s. Didia. At o ita majoribus nostris
10쪽
idem quod laerum, dubio ab lube Graeco. In epitaphio Henrici ultimi Comitis memigerodensis, OO mag de offire idnte Erasini vire.
hoc est, Erant tum seriae divo Erasmo sacrae. Postremo sunt, qui seribant, misequos Saxones, & cumprimis militares homines, certis iisdemque solemnibus & fi Rivis diebus, armis indutos, aut etiam cataphractos, gladiisque accinctos, dextra vero cestus serreos vibrantes, alternis circa Idolum patrium obequitare, interdum equis destendentes in genua procumbere, cernuos preces suas demurmurare pemq; hoc modo praesentem, & in bello secundam fortunam emagitare solitos. Quae res frequentata abiit in consuetudinem, ut etiam ex locis procul dissitis peregrini su inde advenirent auxilium petitum, devotionem suam numini tutelari anathematis strenisque ostendenteS.
CUJus honori,vel memoris Irminsula erecta sit, aut quemnam ex veteribus D
Historici eretant, Uanue sub iudice lis est.
Adamus Bremensis Irmin uiam Saxonibus patria lingua idem esse vultiquod Latinis unimersalis columna quasisustinens omnia. Repetit totidem verbis Urspergensis pagina ty3. Ad illam sententiam alludit Crancius in Saxonia loco saepedicto : timensia interpretantvr nonnulli statuam publicam: Conjici permittitur dictam Admiranssuel l quo
commune profustium D Ilum omnium, Dinartem communem, qui in praelio diu magatur incertus,diu dubius,quis ponatmictoriam. Haec Crancius , cujus sententiae subsicribit Antonius Corvinus Theologus,& auctor notarum ad Conradum Urspergensem pagina i7a : meminit Sebastianus Munsterus lib. 3. Cosita graphiae cap.433. Huldriens Mutius lib. ra. Quod Vero Crancius Martem communem vocat, id cum Graecis & Latinis convenit : illis enim appellatione frequenti : Videatur Cicero Philippica II. Livius lib. 7.&8. Gobelinus,loco allegato, opinatur Irminsulam fuisse Statuam Merevrii , quem ammat 1 Saxonibus cultum: non nimen cumRomaniS Mercvrivm. vel cum Long
hardis Godanum a quo vocabulo adhuc hodie Westvalla dies Medeurii det Τodestει tug nominatur sed Hermem vel Irminum appellatum fuisse : & Irmin viam esse idem, quod salva Hermis, id est, Mercurii. Huic sententiae sumagatur Andreas Altham
rus commentario ad Cornelii Taciti Germaniam : Martinus Crusius annesium Su viae parte I. lib.ra. cap.I. Michael Neander in descriptione Orbis terrae parte L Ioannes Pappus in historia ecclesiastica, Caspar Barthius Adversar. lib. 4. cap.7. Friderae Lindenbrogius,alias tamen varians. Meminit similiter Munsterus, ct Leonardus CrentZheimius in Chronologia. Rolevincius Mer spurgum, quod vocat, interpretatur eorum Martis: cum quo facit Theodoricus Niemius his verbis : Inopido montis Martis , ubi antiqui Saxonex Martemno Deo coluerunt. Et Franc. Irenicus Exeges German. lib. Ia. Huc etiam specta .qubd Rotevincius pro Eresburgo Artibvroum scribit, siquidem Mars Graecis a M. Ab hac opinione non abhorret Georgius Fabricius Orion. ub.2.ubiIrmim Martem fuisse dicit: alibi tamen ita recedit,ut in principio libri a. Mercurium intelligat: libro indubio relinquat, Martemne an Mercurium Irminsula repraesentarii. Goh linus errorem hic statuit,ortum ex Uidechindo Corbeiensi,qui falso afirmarit, Martem Graecis diciHermem vel Hermetem, cum is sit Mercurius, teste Augustino lib. 7. cap. 14. de C. D. dc Isidoro Etymolog. lib.8. cap.ri. quos allegat. Idem addit recens esse nomen montis Martis: reclamare, diplomata, privilegia,aliaque instrumenta publica, ab annis quadringentis scripta. Verum quia auctor hic prolixus est & accuratus in descriptione Irminsulae,integrum locum ex cap. 38. aetatis sextae adstribam. ι --