Vitae clarissimorum jctorum N. Boerii. A. Augustini. F. Hottomanni. B. Brissonii. P. Pithoei ... Ex recensione & cum notis Frider. Jac. Leickheri, u.j.d

271쪽

eo qui curiosum & nunquam satiatum mentis oculum in qmnia etiam abdita obseptaque cuperet iniicere. Sed praecipuum illi in excolenda quam nanctus erat sparta studium. Juris enim cognitionem semel susceptam ad extremum vitae spiritum perse tus est, quam in republ. bene ac feliciter constituenda principem obtinere locum iudicabat. r) Eo studia sua omnia, labores omnes P s contu Pertinet huc adhortatio Cujacii ad filium Iacobum, praemissa tractatui VLad Africanum,qua D-ri rudentia studium praeclare commendat; eram his adscribere non poenitebis: Facultates, inquit, domi reperies me amisso modicas ,σex ipsis subripietur tibi, ut accidit quoqPe mihi, pars melior longe me abfueris. Sed has nes opta nesse era, π aude ingredi modo tantum re insequi ve- si a mea, re ex his certiorem tibi parare. pro n- m. Studia haec sunt juris civilis, sine ρribui cutea nominibus aliquot tibi commendem nequestarere neque mores hominum constitui, componi aut temperari usio modo possunt ne quibus prudentissimus cautissimum rerum homo,quisqυis si,quantum vis felici sidere natus , nemo usus evaserit unquam, sine quibus aeqvi oe boni quoque steriem

comprehenderit vix unqpam quisqPam bene, nec

si se dederit totum philosophiae , nec si lyterissacris.

Nam philosophia universa tantum praecepta regen- Ea re pub. nos docet, nec attingit singula quaeque . Theologia pietatem dotat re verum Dei cultum

272쪽

contulit. & fidem secit tandem huius suae sententia dictique: Nostrum 'hoc studium nessi tam agrese ac n

barbarum esse,ut non arte tractari; vel tam asserum atque horridum,ut non aliquem ferre positi orationis j

cultum. Tenebras igitur, quae in iure civili multae, commentariorum luce discussit, Griboniam salebras, at ipse vocitare solitus est, plerasque su stulit. Quantum illius in hac opera meritum iudicabit non ingrata posteritas,&sciunt qui Digesta illa,quae indigesta ipse iudicabat, Caesarumque Constitutiones non levi manu versant illi quid debeatur. Neque haec non in signis laus. possunt enim non boni tantum Principes, sed Jurisconsulti etiam

simplicit item, aequanimitatem ,satientiam, contemptionem rerum humanarum, quas ego virtutes tepraeripuo honore colere maxime volo, α cetera cσndono, fili, si modo pius fueris π amans Dei, G peis talis fueris tota vita talem te mihi struxeris servaυerisqve re memoriae meae, quid non desiderio meo abunde est Z nec jam se in hoc unus

esse Uis, moror aut requiro amplius quidquam. Seta

placeret si vel es etiam nosse θνodphilo ophi seria

erunt, non ea tantum parte qnaead spertiMet, Porum G ceteris, placere si ab his tandem instructus comparatusqpe tractandis etiam rebus aliquantulum, quae in reInis re civitatisim quibusque peri tur, applicare volges animum, s eodem ter .nore juris civilis studia comple Ii eodemque floquo me ad ea perduxi.

273쪽

PRANC. HOTTOMANNI., etiam uno in annulo perscribi. 99 Neove vero minus in Pragmaticorum libris & doctrina versatus est: cum ad usum sori reserenda censeret magistrorum in scholis dictata. testantur hoc editi ab eo Consultationum libri gravissimis in negotiis principum&privatorum. Nam consilii copiam praebebat volentibus, licebatque consulere quamvis non transverso soro ambulantem. Ac sandianta illi in respondendo religio, tantus aeqvi amor, ut a Principe quodam in causa summi momenti consultus &Principi rescripserit, ne reminiquam adgrederetur, & illius consiliarios libere per litteras increpuerit, quo Principi suo pro more potentiae sis lirare voluissent, qpoderat pcr leges illicitum: quamvis illi certa spes amplissimae mercedis praesens esset aliud respondenti. Et iudices plerique in judicando ab eius sententia non temere recesserunt. Vidit tamen perspicaci vir ingenio, quam imperite quamque impudenter eorum qui se Pragmaticorum & Canonistarum nominubus venditant nonnulli , Romanas leges ad arbitrium suum insecterent : ac fibulam istis imposue, Irat disputationibus quibusdala suis contra sectae 3 utriusque Patriarchas : quas surto sibi periit apud amicos saepe conquestus est: praeter nonnulla earum capita, observationum libris ab eo post ins*rta. Quin & ante multo, cum optimo &sapien-

, - o retro siculorum Jac. Cuiacius ad Gregor. I mellinum vere scri se videtur.

274쪽

sapientissimo viro doleret tantum temporis tanti inutiliter a juventute in scholis iuris publicis impendi, videretque aliam plane esse Rom. leguim

aliam regni huius rationem: & utrumque tamen uerrore noxio confundi, scripto brevi sed valido er- . uroris huius publici admonuit' ne deinceps iuven , tutem nostram poeniteret longi sed infructuosi in

re non ita necessaria laboris. Libello nometi Tri- . bonianismus. in eo et νουργιαι & imperitiam iri - boniani, iuris Rom. varias in Contrarium variis temporibus mutationes, ejusque in omnibus partibus ambages ex varietate scripturae temporumque, interpretum spinas tricasque & qvar aliae. labes, proposuerat; ac evidentissime non esse ius illud adGalliae mores valde adcommodatum ostenderat: ta peritorum exemplo medicorum aliam

longe breviorem iuris docendi discendique viam usibus nostris commonstraverat. Ac scriptum istud Soloni Galliarum Hospita io lectum & pro batum, cur lucem hactenus non viderit in ambi gito est. st) nisi si per hujus seculi ores quo maxime

Scriptus hic fibellus a Iottomanno Gallice ad mensem m litabi, Galbae Caucosiarii, editasque Anno i π.ρηὶ obitum auctoris in operibus curante Lectis Genepa excusis, non Iegitur. Ex Gassica autem in latinam pertit hunc anorymus qui an Anno IOT. cybi eum Arimitu; apudLindenbrogium

275쪽

dio Legum. Fuere qpi Hottomannum auctorem hujui scripti esse dubitarent, sed dubitationem omnem eximit filius Hottomanni, Johannes, api in Epistola ad Nic. Brutari. Sillerium, libesium, cui Tribonianumo nomen fecerit, Parenti aperte tri- suiι. Habetq. t uperpro Genuino Herm.Con-ringius de Origin. Jur. Germ. c. 3 . In hoc libro, ut breviser dicam qrod sentiam, Justinianea Iurisprudentiae iniquior esse, om=ubus f τω partiabus indune illadere, sis qpod in aliis, cientiis artiabusi Henr. Corn. Agrippa fecerat, idem fere in

1 liniani libris tentare videtur Hottomannus. Exiguam enim, aut nustam dicit illarum hominum felicitatem, qpi meliorem aetatis partem instudio horum librorum consumunt,quorum maxima pars aut abrogata, 1 extra usum sit, aut perturbationis G confusionis plena, aut contrarietatibus re antinomiis reserta, aut vitiis cs erratu i secta, aut per correctiones re mutationes, qPae ut plurimum funi, in dubium oe coaetroversam vocetur. Neque artis excelgentia, neqPe Poluptate quae ex ea percipiatur, tot homines ad haec desudia excitari,sed olasse commodi re quae s. Praeterea Psinianum libris suis non aliter causidicos re rabulas progenerare scribit, quam Cadmus olim seminatis Draconis dentibus bellariores oduxerit. odsi Ihiώρ- ρ π .Pulcher qpi primus Universitates, in quihuris Romanum doceri debebat, constituit iconsiliom Catonis Censorinisecutus esset,'ergit, ac aditus --ditoriorum muricibuου se et spetis nescio annon re- lius de popolo suo meritus fuerit. O inignam 'Cιο

276쪽

ro orationem l Ita praeterea in toto opere Vitut Iuventutem Galicanam a lectione librorum Ju- simiam, tanquam taediosa splane inutili, cum eorum ne decima pars in usum deduci possit, in H- eademiis plane abstrahat, usu forensi, moribus-qpe Gallicis cognoscendis tantum addicat. Eo

cum in alio feVndum minime erat, tum vel max

me eo nomine excusari non poterit. Hottoma nus, quem veluti Juri rudentiae rusum incompa- urabilem Barthius veneratur, c qvi totum vitae

tempus ingenti ad posteros laude, in Iuris civilis studio, quod nescio qna ratione a libro Justiniani se junctum vult) consumserat,isiudi intcrpretationibus eruditissimis it straverat eximie. Scire dei3de debebat Hottomannus,qvod rudeWterfane ΣWilhel m. Maranus Elursonabi, in orat. de recta Jur. doc.ratione deque Antecessorr.delectu piosum fori in Academiis negligi subinae clamitante Non unius sori JCtum ibi informari, sed eum qui ubique terrarum profiteri jus possit D.

profiteri ius possit .

acaet

res Qvin ipsas illas Juris partes & materias, quae ab usu forensi magis remotae creduntur,quin etiam leges illas, quas imperiti abrogatas vocant, ad usum fori cuiuscumque maximo cum plausu &approbatione commodissime aptari posse, si aperito artifice tractentur. Adhaec , persectam scientiam, non ex cujuscunque curiae usu, qui in orbe Christiano non unicus sit, sed ee libris iuris metiri oportere. Denique negare nou mot rat, ex conscietudine π consensu Regum Gathae,nim Dris communis Ρι Romanum obtinere in Galli.

277쪽

rum curiis c provinciis quam iurimis, Dii ex G. L lici, scriptoribus latius probat Duck de auctor. Jur. civ. lib. a. cap. s. quamvis hoc Romanorum Legum rationi re aequitati, non auctoritati s sanctioni concedatur, ii te P.Pithceo in Praef. Collecti Lia Mosaicar. & Romanar. Non dissimul, tur idem Triboniani peccata re facinora,quae tantopere accusat erfringit in Antitribon. cap.ra.

Hottomannus, in componendis concinnandisque

Iuris voluminibus, qribus praefectus erat, admissa, spassim illa in bbris observationum, aliis se Juris commentariis indicat C acius, & Fr. Balduinus in Praefat. Justiniani sui breviter ita accusat: Sed ubi Jus dare dicereque serio voluit repeti- tum ex antiquis Legum tabulis & Prudentum Rom. commentariis, neque illorum, neque ho-α rum acumen pervidit semper: & sententia ire, aliquando parum assecutus esse videtur. Quidi, dicam de audacia, atque etiam incon stantia inla veterum legum verbis immutandis Θ Quid do

N ea confusione , qua tanquam malus coquustia multa jura miscuisse dicitur Θ addit praeterea: ali Neque sane, nisi is alignando s accusetur α δε--ὶ netur, commode multum sese locis liberare possent, interpretes. Ut autem iis hanc παρρησίαν,pergit Balduinus, in histe stidiis necessariam largiuntur

boni π aeqvijudises, si modo ad intemperantem aliquampetulantiam illa non evadat: Ita omnino hic addenda avis de hac re doctis . Antecesse Tria

278쪽

σῖαλματα κακουργίας νοὶ πταρο, HV ex ' j, gitantur,pelim tueri, sed quod identidem virum ,ri cui Imperator οικονομίων totius Iuri rude tiae

credidit,re quem juris fuisseperitum res fa loqui- htur, ita explodi π dreideri videmim, quasi j- in quo versabatur re quod condidit , ne a facie quidem nosset, ineptiffs plane puerilibui se passim

implicuisset erroribus, id asserere, videndum, no nox ipsum puerile ineptums sit. Sed haec Tribo- iniani errata, quaecunque tandem, tan i c e te non . sunt,ut aut na ranter hinc in libris ab eo mp - ris, ac ipsius disciplinae materia s substantia ibi Atradita ea vitia inesse dici possint, qu corrigi Vix Eqvetant; aut idcirco Iustinianea Pri prudentia reseci es extirpamjure meritoque debeat. Is ranio bre Iius Flus omni literarum ac silentiarum g nere excustissimus o quem sedicio Strauchii in Beryto cap. 4. ii. non immerito Germaniae Cuja-

cium induitare possis, Hubert.Giphanius de Iureyustinianeo sentit, in Iustiniano Do, p. m. s . Illud nunc unum sine inuidia & vere dicere possum, his quatuor Codicis, sic Pandectarum , Institutionum σ moesiarum libris velut membris hujus Corporis,omne Jus , Sacrum, Publicum, & Privatum contineri ; hoc est, ipsum Ci vilem scientiam sive politicam, eamque ex optimis Romanorum & Graecorum, atque adeo Hebraeorum, & tandem etiam Christianorum , legibus & institutis descriptam : Quam Plato regalem scientiam & Principum vere pro priam ; Aristoteles Reginam ac Principem ar-

279쪽

FRANC. HOT MANNI.1 2 Ιme salutaria quaeque maxime displicent,quo, nec jam nec vitiorum remedia pati possumus, fa- stum est,ut quae boni publici quam privati in pro- sessione sua commodi amantior hic noster conscripserat, post mortem demum suam legi volueritis.

ri ui

et s

tium humanarum,uterque gravis auctor appellat. Quare ut in hoc praeclaro corpore naevisortasse aliqui sint; Iustiniano tamen, Conditori eius, aeterna laus & gratia debetur ; qui bis mille annorum sapientiam,paulatim & hominu industria & DEI munere repertam, totqΥe. annis vix collectam nobis conservarit, in unum non ita magnum Corpus conclusam. Ea certὰ huius Imperium exceperunt tempora, ut nisi uno ea volumine, eoq; non magno, esset conclusa, cum ipsis veterum Juris. Consultoru scriptis tota fere interiis ei; quibus temporibus in toto paene occidente, non ex Jure manu consertum, ut Ennius ait sed mage serro res repetere coeperunt: & Langobardi tandem suam Lombardam, Franci sua Capitularia, Gothi in Hispania suas leges, quarum XII. libri his annis sunt editi; &in Africa suum Alcoranum Saraceni promulgarunt. Et haec adHostomanni Antiari. Eonianum amota Fe sufficiant ; de Praestantia D-stinianei juris , erroribus i Triboniani, qui partim condonari facile possunt meritis viri singularibus, partim i si, ire sum Imperatoris sui in l. t. f. 7. C. de Ret. Dr. ρηvcl. secuto, injuste in stan:- , alibi n ubitur dissereni copia.

280쪽

Ceterum in laboriosissima ista interpretandi iurexercitatione non caruit aemulis. Pemadmodum

enim perfreqventia urbis loca properanti in muliti incursandum est, s alicubi labi necesse es, alietibi is tineri, alicubi restergi: ita in hoc actu vitae & tam '. multis usurpata legum professione inciderunta 'quaerelae quaedam & certamina. rem tamen ita Dia adspensante Deo, ut ex magnorum virorum conten Q itionibus dum sua singuli curatius expendunt adilitteratos fructus non exigui redundarint. Nam 'Balduinum quidem olim amicum postea fama nominisque hostem expertus est, quod hominem, quem nonnulli desultorem ccclesiasticorum certaminum vocitabant, amicὰ monuis let,ut constan-

ter lamam tueretur: eiusque libellis opposuit nicum illum de ossicio pii Jurisconsulti Dein ceps injurias illius atque offensiories superne de ' it spiciens cum eo certandum sibi non iudicavit . ubi autem cum magno illo Rom. iuris antistito Culacio res fuit, tum vero dignum se, dignunti fama oppositum adversarium intellexit. Nola icaus as contentionum, nolo scriptorum acule Parte ab utraque referre, ne illud mihi quis occi Mnat : CIλοιο Θνητων συλωγων τας συμφομίη Utrumque reveritus sum dum viveret, & memo sria utriusque sancta mihi: illius ut huius scriptu rus vitam nisi si alii occupassent: atque utinam: tires in nervum non erupisset. Ita enim sentio: a 4 litterarum iniuriam pertinere cum se ipsi invicem Militterarum mystae insectantur. initia certὰ iurgio rum suere tolerabilia: cum uterque aemulum mu- Νtuis