De contagiorum praecipua actione in quibusdam organis eorum characteribus ac discrimine inauguralis dissertatio quam ad medicinae lauream consequendam in celeberrima studiorum universitate Patavina proponit Joseph Bonomini Veronensis

11쪽

Fatendum tamen est Fractatorium, et Palmarium melius de Contagiis sensisse; sed verae docuisnae laus Neotericis debetur, qui sicut in pluribus scientiis naturalibus magis quam antiqui diligenter, studioseque versati sunt ita in illustranda variarum allectionum theoria viderunt opus esse methodo si dii magis ordinata, et examine distincto omnium adjunctorum, quae eorum morborum progressui sa-vent nec non ipsarum assectionum distributione, ut evidentius pateat, quid sibi in iis vindicet locus, abniosphaerae mutationes, aegrotantium contactus. Di stincti hinc morbi suere in Endemicos, Epidemicos, Contagiosus si vero quoad evolutionem , typum et characteres caeteros Medici sat edocti fuerunt; de contagiosis tamen plurima adhuc supersunt desideranda

Morbos Endemicos prima horum morborum classis complectitur, qui soli ortasse antiquorum studia exercuere ipsi ob id ab aliis disserunt, quod a

causa quadani loci propria producuntur. Morbos Epidemicos secunda continet, qui semper ab immutatione originem ducunt quarumdam rerum, quae ad vitam magis necessariae sunt, nempe aeris, potionum, alimentorum etc. Morbo istiusmodi homines plures una simul laborant, quia causa communis suit immo causa illa sublata omnes simul

Ad hanc eamdem classem morbi pertinent ex insectione collectio videlicet hominum aegrorum, et quandoitu etiam sanorum in locum nimis angustum,

12쪽

putrefactio substantiarum animalium, aut vegetabilium aerem insciunt ea de ratione, ut in multis idem morbus ex eadem causa producatur, adeoque Epi-demicus sit. Huc pertinet misera illorum Anglorum historta, qui in India ')Orientali horrido carcere inel si, ad unum omues periere, eo quia aer verbis Sthaal Ioaquar plusquam opus erat phIogisto superabundabat.

Quarta denique agit de Contagio proprie dicto,eujus character peculiaris in eo consistit; ut propagetur lautum per contactum immediatum hominis sani cum aegroto aut per contactum magis remotum hominis non adsecti cum substantiis, quas aegrotus tetigerit. Ita doctissimi viri verae horum morborum cognitionianalysim religiosissime adplicare tentarunt, ut clarius pateret propagationis modus, et causae Clarius intelligerenturi, quo morbos evolvunt Id superesse videbatur, ut definiretur, quam Par iem haberet unusquisque modus propagationis in progressu assectionis, quae existimabatur contagiosa quamvis talis non esset, sed aut ad unam, vel kliam harum trium specierum pertineret quaerendum erat deinceps utrum ex his morbis unus agere posset per se separatim a s imul cum alio et utrum morbi complidati immutationes subire possent. At huma num ingenium, quod vim imaginandi sequi solet, nimis grave sentit, si solum lactis fidem praestare debeat et persaepe refutatis sanis principiis, quaestiones cupit confundere, ut nunquam disputationes cessent, ut proprium ingenium decIaret Basori eis

' V. Sulmon Stor dei eosium di tunici popoli, ullo

13쪽

dico celeberrimo aus erat reservata operis perscie di, qui in Liguris Epidemiae descriptione ad maximum excellentiae gradum scientiam extollere potuisset; sed Browniana doctrina, quae tam perrataliam invalescebat, in causa suit, ut servens ejus ingevium a simplici, et geuuina veritate recederet et phantasiae sua vi ac praestigiis raperetur laus tamen illi est tribuenda, qui de re medica optime meruit. et nova quaedam antea incognita docuit. Experientia una est illa, quae in scientiis facem praeseserre deis bet ad nova cognoscenda inde theoria sequatur, cui analysis accedat, ut justa, et apta ratiocinia sequantur: at si theoria et analysis experientiae praemiis tantur, obscura est Via errores multiplicantur, quiabus ingenia hominum nonnullorum involvuntur, quidum veritatis ministerium sequi putabant, et ea pse semetipsos sesellerunt. Contagiorum doctrinas obscuritas ex dictis et cet nunc ad theoriam accedamus. Theoriae sundamentum generatim admissos do contagio in eo consistit, ut credantur morbi conis lagiosi pendere semper a veneno, quod nonnulli Virus appellant nempe a materia subtili et semin per identica, quam homines invicem aliis commuis, nicant. Juxta hanc hypothesim omnis morbus contagiosus a veneno derivatur; at quibus observationibus haec propositio superstruitur Quis nescit mo bum contagiosum absque veneni actione non OMesponte ex se evolvit Inter contagia Rabies nonne

14쪽

iu nobis, et praecipue in aliis animantibus sponte oritur, et aliis transmittitur insitione, seu cutis vulnerationes Variolae inter nos sere quotannis manifestantur et late grassantur, etsi non rarum sit urbes integras longo tempore ab iis immunes esse; dein maxime eas ipsas urbes morbo exagitari, quin innotescat unde morbus processerit Observabatur porro transactis temporibus epidemiam variolosam septimo quolibet anno insurgere, quae mortifera clade in insantes saeviebat. Si Virus putamus abditum et innocuum sex annorum spatio fuisse, cuinam causae nulla actio veneni tribuenda est an non potius suspicari possemus, virus illud a plurium causarum commixtione in nobis citius cyus generari et evolvi ita ut, etsi in plerisque hominibus Variola appareat, nonnulli lamen ea expertes evadant Et cur expertes quia videlicet aliqua in iis causa desideratur, aut ea humorum cras donantur, ob quam inter homines variosis assectos incolumem vitam transigere queunt. Id nuperrimis quoque Medicorum doctrinis demonstratur. Cum clarissimus tinne puris vaccini insitione homines a Variolis tueri proposuit, omnes de tam utili iuvento summopere suerunt solliciti verum experientia nos tandem edocuit, Vari Iosum Virus a pure vaccino non everti, sed temperari ita ut post aliquot annorum curriculum, ad novam vaccini puris insitionem confugiendum sit. An ille, qui primus Arabica Variola laboravit, eam ab advena accepit An postquam nullae fuerant variolae apud nos, qui vaccinae ope servatus fuerat, ideo

15쪽

Varsulis in posterum laboravit, quia cum aliis vix rat, in quibus nulla erat morbi suspicio et variol sum Virus a pure vacciuo moderari superius monui; non enim me latet, variolas i iis, quibus vaccinae virus injectum uerat, characteribus destitui, qui Arabici morbi proprii sunt. Nunc ad actionem considerandam contagiorum in nostro organismo gradum faciamus. Principium contagiosum nil aliud videtur mihi esse intellige udum, quam materies, quae sub determinatis circumstantiis, et quibusdam hominis dispositionibus, tu generatur in specie humana, quamdam sormam et peculiarem characterem induens, unde in suis essectibus distinguitur a reliquis aliis morbis evolutum principium, per contactum mediatum, aut immediatum, in alio propagatur. Credo equidem hanc generalem definitionem complecti quoscumque hujusmodi morbos, et omnes illos excludere, qui, etsi nullam cum iis assinitatem habeant, inter contagia tamen

adnumerati fuerunt.

Vidimus quae causae faveant contagii evolutioni; dispositiones nunc sunt inquirendae sub quibus organismum contagioso morbo affigitur.

Causas physicas et morales commemora imus, quae contagiorum Volutioni praecipue ansam Praebent, ut nostram machinam invadant iis aliae etiam accedunt, quae priorum actioni Summopere prosunt. In Oriente, ubi leges de Sanitate tuenda negligenter observantur, ubi nulla uudities, ubi Religio ipsa inertes et squalidos cultores suos facit, caelum Sere

16쪽

num, ac calidissimum vires debilitat, et animi roishur emollit, ibi contagiosae assectiones nascuntur, propagantur, et regionem amoenissimam depopulanis tur. Inter nos e contra non ita lacile contagia erumpunt, qui morum cultura et legum de sanitate serva da propositarum religiosi custodes sumus, et bono corporis robore fruimur. Quod si inter nos morbus oriatur miserrime saevit observamus etiam a morbo mixtum organicum nulla labe insectum vehementer

deprehendi, quod quotidie sere animadvertii nus in contagio Vaccino, quod insitione receptum totum ii, vadit organismum proptereaque a variolis arabis immunis evadit, ut plurimis experimentis Constat. Addam quoque, non solum Variota insitione ab

Arabico morbo nos defendi, sed aliarum quoque e. gritudinum vim, et actionem imminui, quod comopertum habemus quotidianis observationibus. Nunc organa consideremus necesse est per quae possunt Contagia communicari et actionem deinceps, quam tu ipsa exercent, perpendamus. organa primum in interna et externa dividismus interna, quae a cavitate oris initium habent, et machinae totius compagem constituunt . Externa in universi corporis superficie sedem habent. Inter organa externa est in primis cuticula, quae ab ininduratione, et exsiccatione derivatur superficiei externa corporis mucosi, inducta a continua pressione, quam in ipsum corpus mucosum exercent corpora, quibus circumdamur. Ad hujusmodi indurationis causas

Pertinent quoque, Gla cur Morgagnum, aqua ammi

17쪽

llam intus uteri cavitate coercetur post ortum vero accedit aer atmosphaericus, ita ut idem clarissimus Morgagnus docuerit: ii Nil aliud esse cuticulam, nisi ipsam summam cutis superficiem a compressionen externa induratam, et quasi coalescentem. in persari Anatomica I. B. Morgagni Bassanio. x hoc facile explicatur quomodo cuticula renovatur si aliqua laesione tollatur, aut aliquo morbo assiciatur cutis, eoque praecipue contagioso desquamationem inducente Cuticula illa viam praebet pilis a cute exsurgentibus, et vasculis tam exhalantibus, quam absorbentibus, quae ad cutim pertinent. Error est post tot tantasque observationes et experimenta cuticulae vasa propria, et nervos tribuere, ut paucis ab hinc anuis tribuit ipsi Genuensis Chemicus M jon. Cutis non cuticula contagio percellitur; et si Seneca docuit, quot sunt ori corporis, tot etiam ostiola morbi ostiola, et poros orga cos in cute habemus innumeros, per quos morbosa miasmata viam sibi facillime possunt parare qua de re cutis inter praecipua organa numeratur, quae faveat actioni contagiorum irritantium, cujusmodi est maxime Syphilis. Interna organa post Oesophagum, et Laringem, sunt pulmo et venti iculus, utpote nimirum quia materies quaecumque, quae aut sub vaporis, aut sui, potionis forma eos textus ingreditur, validissimam impressionem exercet in texturam ipsam, quae mollis est, et permultis vasculis, et nervis reserta. Λdde quod si vapor excipiatur noxio indolis, actio Perturbatur pulmonis ii sanguinem si heterogeneum

18쪽

quid ventricuIum ingrediatur, non solum absorbetur; sed digestio prava sit caeterorum alimentorum. Chlori exhalationes, tussim, et puta Sanguinea; etica remedia vomitum gigmini et sic si ilia Qua de re sive contagium virus sit sui generis, ut quidam putant, sive minimorum vermium eia sectus, ut primum ancis ius, dein cerbi existimarunt, Certum est eorum actionem aut in exter

nis, aut tu internis organis animadverti. Quod si contagium in his partibus omnem vim suam non expleat, id ex eo pendet, quod fortasse illius indolis sit, ut peculiare quoddam systema corporis assiciat, postquam vel a cute, vel a pulmone, vel a narium cavea, vel a ventriculo resorptum fuerit. yphicum virus ex gr nervos praecipue laedit an vero statim ac in typhica constitutione, quis stomachi colluvie laborat , typhi symptomata tu promptu

sunt necesse ergo est ut mitam illud estorinetur, quodammodo absorbeatur, et nervis Communicetur.

In humido vere plurimi in rheuma cicurrunt, in aliquibus autem glandulae parotides intumescunt, et dolent, unde Hypomesa Hest iu is in quibus principium rheumaticum peculiarem cum parolitibus, sero dixerim, assinitatem habeat et a paroliti bus non raro ad testes morbus transit, quia videlicet illius morbos elementi proprium est organa illa praesertim insectari, etsi a cute aut a pulmone in sanguinem delatum in tot aliis partibus potuisset

immorari. Observamus insuper multos esse, qui ae-tioni contagiorum Se se exponunt; nec aliquid datu-

19쪽

ni per aliquod tempus contrahunt, eo usque uiuviros contagii actio localem irritationem non determinet ad illud organum, quod ad id praedispositum sit, plerique omnino immunes sunt ob praedispositionis desectum ex quo sit ut nonnulli laevos

in eis non valuerit ad specificum morbum gignendum; sed tantummodo organismum ad universalem languorem redegerit.

Duae igitur viae contagiis palent, quibus in

organismum erantur, cutis scilicet, et os per pulmonem, et Ventriculum. Cutis priucipuo assicitur morbis illis couiagiosis, qui vel mutationem aliquam in ejus textura promovent, ut exempli cauSa, Scabies vel qui necesse trabent ut absorbeantum, uti pestis principium, venere lues etc. Cum cutis a terias morbificas absorbet moleculae hujusmodi morbosae, quamvis multae non sint, ut morbum conistagiosum ingenerent tamen congregantur simul in organo sibi assine, et sensibilem ibidem mutationem gignunt quae nisi progressu temporis morbum con lagiosum principio absorpto respondentem inducit; tamen assectionen indolis, aut diversae, aut similis certissime ingenerat. Hac de ratione tot morbi explicarentur, quas Pathologi intercurrentes dicunt, et quos saevire observamus inter alias annuas asse ctiones apud nonnullas gentes. Nonne frequentes febres biliosae, et putridae, et vomitus generis di- Versi, qui eas comitatur , principiis illis originem suam debent, quae communia sunt febri navo Ame-

20쪽

ricanae quae principia non satis valuerint ad moria hum similem excitandum, sed morbum aliqua ex parte similem Noune sic clare explicaretur actio specifica virus contagiosi, ita constans in eo organo, ut etiam exigua quantitate allectionem producat sibi aliquo modo analogam Et pontanea, ut nonnulli peritissimi Medici credunt, evolutio contagiorum, non ne simul clare appareret' ni id contenderei ΤAn non omnes actionem specificam contagiis Concedunt An non omnes fere Medici, quod mihi vere non arridet, assii mant, contagia latere posse aliquo tempore in organismo, et dein sub quibusdam circumstantiis emergero Ex tot hypothesibus illa certe melior erit, quae singula illa phaenoniena complectiolum, et sacta facilius intelligenda exhibet, quae tu contagiorum evolutione quotidie contingunt. Quae ego conjeci consentanea mihi videntur doctrinae celeberrimi Gaabii, qui morbi semina in medium protulit id ipsum maxime conferre posset ad citius ea intelligenda, quae de quibusdam assectionibus tradita sunt quae affectiones, si earum vim pertinacem, Symplomata, ingressum, decursum, et convalescentiam consideremus; non jam aliquam cum contagiis similitudinem habent, sed tales sunt ob causas ante

dictas.

Quare virus contagiosi quaedam compositiones dici possent; namque vi et ebsentia cognita, talis curae methodus est adplicanda, quae organo adsecto, ejusque liysio-Ρathologiae respondeat. Contagiorum actio specifica, ut inelius appa-