De activa medicinae scientia commentarii duo. Quorum primus de salubritate non modo tuendae sanitatis, verumetiam producendae ad multos annos vitae rationem modumque docet. Alter vero universales, qui ad morborum curationes pertinent, canones explana

271쪽

interna ab ipso corpore protieniunt a. de M. Obesis igituro polysarcis quae temperamentum siccius, eoq; gracilius corpus faciunt,mduccre oportet. Veluti sunt apric

rimultum rarequenter, & valida in tem pore calido sicco exercitia Frictio ante cibatum ex sale, nitro multa, non aspera. Thermae falsis ac nitro , laconicum, animi sollicitudines, curae: Victus parum

itaq; medicamenta Somnus quoque ieiunos emaciat 6.epi.Praeterea quia crassities superfluaq; corporis incremeta ab utili in teriae abundantia virtuteq valida fiunt, lib. de a. morb. contrarijs causis sunt corrigenda: idcirco obesis minuenda concoctio, siue digestio est, augenda vero corporis exhalatio. Concoctio autem minuetur,assidua ventris deiectiones cui assuefacta, trimenti instrumenta, quaecunq; contin bunt, ea statim pestim impellent. Corporis vero augebitur exhalatio celeri exercitio, cuius generis cursus est: unguentis te quae

cvaporandi vim habet siricando, quam plurimum molli lictione, quae laxum Corpus ossiciat. Hoc modo perpinguem Galenus t paruo 2 3

272쪽

paruo tempore ad mediocritatem carnis reduxit, celeri primum cursuisti cogens, dein sudorem linteo vel molli admodum, vel admodu aspero detergere. Ab his acoapis largissime perfricare secit. post fructionen ad balneum perduxit a quo non protinus cibum dedit, sed quiescere interim iussum, aut etiam consiletum aliquod naunus obire, rursus ad balneum secundo egit.Postea ciborum multitudo, qui parum nutriunt apposita fuit,co consilio ut satura

rent, sed exiguum nutrimentuni in totum corpus sitbmitterent. In summa extenuant corpus autore et

so tib primo,aqua calida, si quis in eam descendat , magisq; si salsa est. Inurens sol,

omnis calor, cura, vigilia somnus nimium vel breuis vel longus. Lectus per aestateniterra, hyeme durum cubile, cursus, multa deambulatio, omnisq; vehemens eXCrcita tio,vomitus, deiectio, acida resa austerae,& semel die sumpta epulae,& vini non per frigidi ieiuno potio, in consuetudinem ad ducta Addit Plinius ii.natur.histor. siccis &aridis si igidisq ac siti corpora minui. Praeterea pingues macri redduntur su

273쪽

laccae, serapio, usu aloes, Galenus & Paul usu colutea , Theophrastus. quae est sena Ruellio. Vernicis drachma ex aqua,vel oxymellite quotidie pota emaciat, Varig. Ad

idem pollet mustum granatorum Cum X mellite potum Fortius est acetum cum pipere haustum Herbarius propinat quinq; velle diebus,vini in quo avellanarum n

camenta incocta sint, 'iacias tres.Emaciant

etiam sarcocolla grana tria quotidie sum pia Monta. Et puluis Capellae, qui recipit seculae drach.h. cinamomi drach . ZinZiberis drach.j. sacchari drach.ih.dosis cochlearparuum omni die. Licebit etiam uti hirti gia nam Plinius reser xj.nat hist cuidam consularis viri filio, detractos adipes, leuatuinq; corpus immobili onere. Gracilitas ex calida sicca dysserasia o tum habens , huius immutatione per alterationem emendatur nempe ratione Victus infrigidant atque humectante. In qua subauditur exercitatio non acutavi valida, sed tarda, mollisq: Nonnullis etiam quibus scilicet acre, mordax ti calidum est, quod exhalat; exercitium inutile existit,sed abunde his satisfaciunt inambulatio , balneum,

274쪽

oc mollis ex oleo strictio Istosq; a cibo balancum iiivatimodo in dextra prςcordiorum parte dolorem aliquem aut grauitatem aut tensionem non sentiant Ex huiushiodi vi

ectus ratione incredibile est,inquit Galenusquam obesi quidam eorum sunt redditi. Ad hunc quoq; modum corrigitur, quae ob totius corporis siccam, frigidam ui

temperiem fit macies, a contraria videlicet victus ratione, ut cibo humido calidoq;, vini calidioris potu accrernentorum, quae quotidie ex his procreantur,inanitione,s anno pleniore exerciti s mcdiocribus V ieris omnimoda abstinentia, sicationc.

Qila vero gracilitas propter digerentis

in corpus, vel nutrientis, vel etiam amba rum facultatum naturalem imbecillitatem Oritur, hunc emendationis scopum habet, bonum scilicet sanguinem in corporis In lem attrahere nutricem vim firmare,& ne quod attractum est, exhalet,prospicere. Sanguis autem E alimentum in corpus distribuitur, nutriendi i vis firmaturi, excitato in carnibus calore Calor vero cxcitabitur exercitio mediocri d balneo temperato.

Etiam si ante balneu manu nec admodum molli,

275쪽

olli , nec rursus aspera corpus pertricetur , quoad ruborem contrahat. Dein frita stione non multa cutem cogens densam eam, duramq; cssicere iubeas Picatio quo que distribuendo in corpus alimento, di nutritioni maxime conducit. Denique qui a tractus in carnes sanguis es , non exhala bit,si oleo corpus ungatur, vel oui recentis aquato, diu baculo agitato illinaturi frigudaq; lauatio, ubi aetas non reclamat, idem

praestate potest Vespertina etiam si ictio his utilis est, quos trophia macerat si ictisq; matutina cum pinguitudine adhibita pau-

Cis diebus, multos iuuenes emaciatos δίalios atrophuntas sanauit. Praeterea Galenus cona. 3. de Oiscina chirurg plurimae

tenuata se resecisse aflirmat quatuor praesidiorum generibus. Sunt autem frictio per lintea calidae aquae perfusio, frictio per c lida medicamenta, vel per oleum,simplicis dropacis inunctio. Celsus ad corpulentiam augenda praesidia strictim persti inges,implent,inquit,Cor pus modica exercitatio, frequentior quies,

de sit post prandium est balneum; contracta aluus, modicum frigus hyeme, semiius N

276쪽

8 DE ALUBRITATI splenus, non nimis longus, molle cubile; animi securitas , assumpta per cibos N potiones maxime dulcia, pinguia, cibus disrequentior, quantum plenissimus potest

concoqui.

Huc etiam pertinet subteriora ex varijs decerpta autoribus auxiliari humectantia cnim sunt lauacrum, molle cubile, senanus kcibus lib. de marasmo scilicci impinguas Vt lac , oua, mel, oleum. Apud Hesiodum

Centum annos puer ducatur. Ex quo innuit diuturnam lactationem longaevae vitaecse causam Plurimum nutrimenti caprunum lac erat seni, qui amplius quam centum annos ruri vitam egerat. . de .s Lactis potus ossa nutrit,ut infit Plinius. 23.nat.hist. Lac mulieris, asinae, caprae, iubulum laudat Almanser. laetis conseruam Calidam complexionem habentibus, Avicennas Caseum recentem, Hali,Serapio, Aui-cenna.sine sale, Dioscorides butyrum, Sexap. oleum amygdalinum uisaminum, pinearum dc pistaciorum recens, es oleum dulce nouum temperatum est, totaq; substantia homini conueniens Impinguati par atque cius substantiam auget, si credia

277쪽

mus Averrhoi. . collect. alibi existimare videtur cum, qui oleo semper latur, nunquam senescere, di nunquam mori pos se, nisi morti destinatus esset, quod paribdeatur olei alimentum humido , quod in nobis in dies consumitur. Quidam ab incipiente senecta melle perpetuo si, ad longissimam vitam pervencrunt, s. de alim. Ohorum gallinarum recentium substantia facilinae cocoquitur,4 fere tota in bonam alimoniam vertitur, lib. de virib. cord Gablinarum freques csus, modo saginariae sint, utilis est , saginationis i modum declarat scare lib.de animalib. Varignana Pe dices commendat Almanser anates, Sc-rap. WAuicen. ius cochlearum, Plin. cancrorum fluuialium caudas,Auicen Insuper conferre possunt panes tritici noui, pultes, alica, faba, faseoli, bulbi omines species, S rap. pastinaca, Hali uuae past, palmulae, castaneae, Galen Auellanae plus quam sit verisimile prosunt, Plin. Penidi pc se, vel cum cibarijs dantur consumptis Platearius. Huc reser sussus impinguas, Mesue Aliudq; Alex m. quod accipit farinae ordei partes duas avellanarum partem unam. In sui no

278쪽

pariter torrefiant, si quotidie assumantur, pultis modo corpora replent, Vel auellanae per se commanducatae a coena Nuces Euboicae,inquit Ruellius,Vescentes exhilarant sagina,strigosi,sq; ad crassitiem reddunt. Sciendum autem est, quod macilentis sim parcescibandi sunt,& crebres quonia plurimo nutrimento indigent, nequeant vero quod mediocre si concoquere, Ut scribit Galenus . therap. Nempe ConCoctionem maxime picrocholi habent imbecillam, vel primam vel secundam aut

tertiam.

De pilorum capilloru/nq; iti'. Duo quidem sunt vitia, videlicet, abolitio,S coloris immutatio. Canicies pilorum dealbatio, imbecillitasq; est Cani nanque imbecilli sunt alimenti conuenientis muria. Albi vero propterea quod alimentum quo aluntur,veluti situs est pituitae,quq spatio computruit.Vnde canicies veluti putredo ii dam est,io.probi.36.Estq; dupleX, naturalis, quae senio,&morbosa, quae mombo accidit, ut colligitur ab Aristotele . de . . animal. Rursus non morbosa, vel icmpestiua aut intempestiua sunt enim alvei itia statinI

279쪽

statim cani in Albania, alibiq; quorum C pillus in sencctute nigrescit, ut narrat Plin. 7. natu.histor. Sic grues senescentes nigrio- aes fiunt quia tunc plus humoris in pennis constituitur, quam ut putredini pateat, Vt Aristoteles exarat . de . animal. Canicies naturalis contrahitur inopiaec exilitate caloris natiui, quae senectutem se quitur. Qua ex re pilorum alimentum id cst,materia non concoquitur Indeq; oritur cruditas: putredo, . de g. animal. Intempestiua, morbosa cx eadem caloris imbccillitate euenit,sed quae vitio corporiscilicitur, utpote vitiligine, statim gignitur. ubi enim vitiligo canicies quoque est, Io. probi. 36. E diuerse quae ariditate commitatitur, non ilico sit. Nihil enim illico aridum gigni solet, ut ait Aristoteles 3. de natu. ani

mal Et sorsan a pili parte postrema quia

sicca magis incipit. Canicies naturalis insanabilis est, quando insanabilis quoque senectus est,si Galeno credimus p. de t. f. dc lib. de tabe. Altera sanabilis nonnullis enim dum aegrotarent incanuerunt pili, quibus sanatis nigri renati sunt, canis defluxis, teste Aristotele . de

natu.

280쪽

2S DE SALUBRITATI snatu. s. de . animalium Idem sibi conti gisse ex maritimo aere Postellus vir impense doctus,mihi retulit: etenim illi canis dea fluxis nigri renati sunt, quum in Graec ni, Asiam de ad Indos nauigaret. Senilis iuuenta praematurae mortis est signum, ut ex C tone tradit Plinius, .nat. hist. Albedo pi-

lorum non videtur naturalis, Ut autumat

Gentilis et primi. Quoniam pili adustione materiae sumosae fiunt, quam sequi debet

aliquis infectus aut tinctura. OcyUS Canescunt pili operti quam detecti aut dimati,&magis a temporibus Tempora enim humidiora simi, quod in his musculi magni sub cute habentur. Vel quod cerebrum potius lynciput occupat quam occipiat: sicq synciput magis humectat. Rusos celerius quam ' int nigros canescere tradidit Aristoteles loco praecitato, nam &rusitas, inquit, quasi imbecillitas pili est. Nos tamen obseruauimus subinde contrarium euenisse nempe neq; facile,sed sero,canescere rusos:at senescunt citius,qui a senioribus orti parentibus uiari qui educat a vetulae nutricis lacte suerunt,quiq; salaces sunt. Nanque proles optima est, quum vigent parentes, ut ait Ari; stotcles,