장음표시 사용
11쪽
Non maloris est momenti eorum argumentandi ratio, qui, cum vulgatam iuris Regulam pro se habeant, intenti nem suam fundatam, atque inde decisionem cauta pete, viam esse statuunt, de qua Interpretes communiter ad L pra
. m. in huius igitur practicorum theorematis veritatem. quatenus illud obtineat , & num ad communes iuris sentetistiis, cuiusmodi habentur sub his. do Regul. Iuri pertinenti itis. quirendum qrihi Non defiunt quidem rationes, ex quibus id disserendum videatur, & quidem ci) ex victussi vexbi, qui pe cum sententiae huiusmodi, κα ν' ἐξήκην & quadam eminem tia Regulatum verbo veniandi, ut ita illis maxime dicta lan tentia orificari videatur, cum verbum absoluta positum iii potiori significatu accipi debela, per ψulgat. a) Ex Et mologia nominis, tradita in C. a. dist. 3. ubi ex Is o Dollo Porta inde dicta esse perhibetur, quod recte ducat, vel roga r normam recte vivendi praebeat, distortum pravumque corrigat; ut ita per regulam hoc loco significetur brevis quaedam sententia iuris, ast quam veluti normam exploretur, quid in quaque iuris quaestione rectum, aequum, is v elim sit 3 definiente ita PAEstre ad L. . de Reg. In . Ea hoc, quod Lex & Regula sint arquipollentia,& per Resulani Lex definiaturi L. a. de L. L. Α) Ex collocatione & situ titulorum, qui siune de Reg. Jur. Siquidem tum Civili tum Canonico iure m 'numerum aliarum specierum iuris reseruntur, ut it , quemadmodum ex praecedentibus titialis deis risiones sit tintur, sic quoque ex ultimo iis annexo firmites inkrre liceat. s Ex naturali'ratione, in qua Regulae Juris fiant fundatae, praeeipud cum ista vim Legis habeat, & qum
rere Legem, ubi naturaliter sentimus, mentis desectum a guat, ut post D D. Commun. tradit B ORCH. de verbori oblig. e. i. v. 'r. M ta fiententia 6RATiANI , qui idem velle vide: rur in C. eon ιcturir g. porro dist. n ubi, stratione, inquit, Lex conssint, Lox rei me, quod ratione inniburit. Evi eonssiciu ens
12쪽
est, ex rationibus sumptas argumentationes iurisque regulas vim Legis habere. ) Denique ex eo, quod Legum rati dea ex Regulis di sententiis iuris desumantur, uti e. g. quod Praetor actionem constitutae pecuniae introduxit, ejus ratio simitur ex Remia naturali: quia grave est fidem fallerer quod Actionem negot. gestor. dedit, rationem habet in reia gula iurist quia nemini officium siuum debet esse damnosium avi sic deinceps aliae iuris constitutiones ex aliis iurium regulis dependent, ssiumque esse habent Sc. ' . . . l . l
Sed, ut viae hin omnia nos fugiant, magis tamen est, ut
dicamus, hanet sententiam qua intentionem suam sundatam habere dicitur, qui, Regulam pro se habet in communibus luris regulis, quales continentur sub tit. de Reg. Juri minime verificari, nec appellatione Legum, quas in iudicando attendi debere, stupra diximus, generalissimas illas iuris sententias contineri, sed speciales cujusque casus definitiones significa-er, id quod eum apertis iuris textihus, tum evidentibus inde sumptis rationibus probari potest; Ex rextibus enim I. Occurrit L. I. de R. I. ubi PAVLVs: Ex regula, inquit,)ur non semani3ur. quibus verbis significare voluit, ex generalibus illis r rionibus seu Regum, quales sub d. tit. Continentur, non posclari actionem, exceptionem, aut aliud jus, nisi speciali aliqua actione adjuventur, explicante ita NI C. VIGEL. in no- is ad L. I. de R. L Cui non contrariatur, quod subjicit idem
vAvLus: per regulam brevem quandam rerum narrationem tra
ui, V esse quo cause conjectionem: hoc ipso enim innuere via detur Legibus certis & specialibus deficientibus, licere judisci, ex Regulis illis generalibus, quasi ex quibusdam indiciis ius causae conjicere, Vel aliquid, quod sequatur, p sumere timidem limitate verba ista siumenda, & ad quaestiones facti,
aliasque causas arbitrarias reserenda esse, ex sequentibus et instet. Occurrit II. L. f. de probat. ubi idem PAVLVs ab em, inquk, parre, quae disit, a resar umorim aliquo jure prohibitum .se, speciali Lues consumtioue id probari oporto. IILA., Io. δεροθι. in rem MI. ubi EA IVε is pretio, inquit,selare nihil expν - B 3 incurr
13쪽
mitur: quod perinde est, ac si dixisset, defieiente Lege spo.
Qiali, non licere distinguem, utcunque probabilis aliqua ratis distinctionem suadere videatur Ex rationibus non minus, quibus haec Sententia comprobatur, ac contraria resutatur,:L facit ea, quodi ius nostrum finitum.& certis. cancellis cincum scriptum esse debeat, monente NERATI Πι L. a. de junes sacI. irnor. Atqui ex resulis iuris, argumentis topicis, de sententiis generalissimis si argumentari & ius inde conit, tuere liceret, finitum ius non haberemus ; sic euim nulla foret regula, quae non excipiendou nulla exceptio, quae non replicando, nulla replicatio, quae non duplicando, & ita dein-,ceps limitari ac distingui posset, exeogitata probabili aliqua distinguendi ratione. II. Et qa non levis momenti est, quod non rationibus sed Legibus pugnandum esse docemur, exem--plo L 4. C. de Verb. APiis ubi Legatum illi aut illi relictum corii pulativum esse dicitur, cum tamen & disputandi ratione dis, -3unctivum potius esse videatur, iuxtaLotita. 43. g. . de Les a. Sic licet, quod sub conditione debetur, pollit vendi,L. t
sIq. de haereae vel actiom. venae item donari. L. f. C. de Donat.
non tamen, quod sub conditione Legatum fot, ante existemtiam conditionis alii delegari potest L. Legara I. de cond. demonstr. quod utique iuxta L L. V. dicendum, esset, si rati nibus & argumentis pugnare, indeque ius constituere liceret. Id. Non ex rationibus & regulis agi vel excipi posse, inductione exemplorum demonstratur; Licet enim d. regula sit, iure nostro fundata: nemini incium suum debere os damnosum. L. 7. qucma . test. Vert. Ex illa tamen is, qui aliena negotia gessit, non potuisset actionem. neg. gest. tentare, nisi hoc ipsi ex edicto Praetoris, quod habetur in I, 1. de Misest. concessum fuisset, nihil tam congruum est Misi buismanae, quam ea servare, qua semelplacuerunt. LI. in princ. depact. L. r. de Const. peeun. Ex hac tamen Regula actio ex pacto non daretur, nisi edicto Praetoris, aut alia speciali Lege ad
iuvaretur. L. b. de pact. ubi PAVLVS: interdum, inquit, ex p eto actio vafestam quoties scilicet Lelo vel Scio adjuetetur; silui.
14쪽
tamen regula, utcunque in jure naturae fundata, actio conώstitutae pecuniae intentari non potuisset, nisi Praetoris edicto introducta fui Ilet. L. LU DLur. de constit. Pecun.
I Quae in contrarium allata fuerunt, tanti non stat mois menti, ut aliud inde evinci queat ; quod enim I. ex vi & usu verbi asserebatur, parum stringit, siquidem regulae verbum .is., esse, notum est; cum primo Omnis lex & constitutio regula appelletur ; uti textus est in L. a.sed et GLL. ubi lex, definitur: Regula justorum&iniustorum, cui concordat C. r. cum seqq. di'. 3. sunt enim L L. nihil aliud, quam regulae actionum humanarum. Deinde per regulam etiam significantur prima iuris principia, generalissimae iuris sententiae, arguis menta & rationes topicae, , cuiusmodi est: Vim non est a violenda assinio. Nemo. debet locuplatari Tum alterius damno. Vim
tu repellere licet. sc. In priori lignificatu quando sium itur, &per resulam specialis cuiusque actionis vel exceptionis definitio lignificatur, locum habet iupra dictum Practicorum. theorema quod intentionem suam sundatam habeat, qui Re
gulam pro se habet; di est illa potior huius verbi signifie,
eis: Non obstante, quod, quae sub xv. uir. f. Continentur,stntentiae vulgato loquendi usu regulis appellentur, gen rati enim verbo hujusmodi siententias significari placuit, proin ut & alias usitate receptum; nec omnis Synecdoche, dum generali verbo certa species significatur, praeeminentiam in re habet . ut ex verbo Adoptionis, cognationis, α similibus patet. Unde &, quod IL de notatione di Elymo vocis ast rebatur, parum Obstat, siquidem, quae ex allata etymologia operatio colligitur, regulisque adscribitur, non ad quasvis regulas, sed priori significatu .siumptas, pertinet, quibus etiam definitio ex PABRo allata proprie convenit, nec ad genera es iuris sententias porrigi poterit, cum longe alia huiuhmo, di regularum sit ratio, ac proinde esia etiam definitio, tradita a pAvLo in L I. de Re Iur. Nec Omnis rςgula Legi sequi pollet, prout III. inferri voluit; omnis sane Lex est reguIa, ae
15쪽
siali cuiusque causae deter natione sumamus. Ex colloqincione dc situ titulorum, quod IV. inferebatur, refellit u apertό per PAVLvM m d. L. r. ia RQ. , . o talem qim αutilitatem regulis hujusmodi si compilatores tributam vo-Iuissent, non ad finem reiecissent, sed initio praemissent; nec dici potest, eam ob causem ad finem illas reservatas, ut significetur, deficientibus Legibus spectari us ad illas recuserendum esse. Hanc enim coniecturam non patiuntur, qua de vi de Autoritate regularum ex pΑvLo initiis d. tu. xes
runtur, ex quibus de mente Compilatorum aperte constat, ut proinde in manifestis non sit locus coniecturis. Quoa . ratio naturalis vim Legis habere dicebatur, falsium plap4& erroneum putamus, prout ex supra dictis stat claxe patς S aperte demonsuatur exemploe L L de cons. peeun. ubi ut mconstituto detur actio, praetor desideratur, ut unque natura ti aequitati conveniens iuerit, pacta conventae servari. LI et S quod UI. ex C. consuetudo S. porro. dist. I. asserebatur, spon- ω corruit; non enim ratione, ut dictum, consistit lex, sed Autoritate Legislatoris Ec consensu Populi, siquidem lex et, iam parum rationabilis vim suam obtinet. L. rospexit. misa quibus mamum. f. Nec magis obstat quod VII. dc ultim adstruebatur contrariae sententiis fundamentum: quod scilincet Legum rationes ex regulis juris desumantur; Etsi enim iuxra Doctrinam Logicorum, quidquid est causia causiae, etiaam sit causa caulati, eoque intuitu rationes Legum pro ea fis illarum accipiendae videantur; ast sit rem penitus inspicia mus, regulam seu rationem legis, minime actionum sic e ceptionum, adeoque juris Constituti caulam esse animadvert mus. Etenim ratio per se dc absistute considerata, ius agendi dc excipiendi non constituit, sed quatenus Lege speciali fuit confirmata, ut ita confirmatione Legislatoris deficiente, rationes huiusmodi pro nullis habeantur, quippe efficaci omni destitutae; itaque firma manet nostra sententia, ex re., gulis generalissimis, quales continentur sub tit. A reg. D ius non sumis id quod, cum brevitati studeamus, ad primum quaestionis membrum et quomodo scilicet judicantium, L . si in
16쪽
si in Dre status causis consistat Respondisse iussiciat, pla. cec igitur transgredi ad secundum. g. XI. Quomodo nimirum iudicandum, si in facto status ea sae conlittat λ Facti quaestio in arbitrio est iudicantis, inquiePAPIN. in L. Is. β. ad municip. quam iudicandi regulam re petitam quoque I exemplis declaratam habemus in L. I. g. 4.β. ad Scium Turpili. L 7q. I. I. f. de judic. L. 3. in prin. g. r. a. s 3. de testib. sci Non tamen inde tequitur, quod ex nudo meroque suo arbitrio Judici iudicare, & facti quaestionem cleterminare liceat, sed ex argumentis & testimoniis, quae rei aptiora, & vero proximiora esse cognoverit, animi sui motum confirmabit, prout ipsi praucriptum legimus in m. L. ar. de resto. exemplum quoque extat in L. s. g. .. f. de roansiit. & in L. r. g. 3. f. ad M. CorneI. de Sicar. Atque hoc est, quod vulgo dici solet, iudicem secundum Acta & probata iudicare debere. Quid vero, si aliud iudici sit notum, an non suam potius scientiam, quam acta & probata sequi poterit Z Pone, causam a Litigantibus in judicium esse deductam, probationes ab Actore habitas, productas, public tas, at judicem certo scire, aliter se rem habere, probatio. nes falsas existere, nunquid contra habitas probationes stacundum iam conscientiam & notitiam iudex iudicare poterit Θ Pone similiter, alterutrum litigantium, bonam ju- stamque fovere causam, at probationem ipsi deesse, judici vero de veritate facti constare; nunquid defectum probationis ex sua scientia Judex supplere poterit Z non convenit inter Interpretes: disputatum ea de re fuit iam olim inter antiquos Gloriatores MARTINuM & JOANNEM, disputatur adhuc hodie, tam inter Theoreticos in Scholis, quam inter Practicos in soro; Cumque nobis ex instituto alterutri subisscribendum sit, necessuerit, utriusque rationes aliquot de fundamenta praevie audire, ut ita plenius perspiciatur, utra pars aequiorem foveat sententiam
Scientia seu conscientia Judicis, prout ACCuRSIus
17쪽
cum suis distinguit, duplex est et altera, quam quis volui iu-Mex habet, h. e. eorum, quae videt aut intelligit tempore judicii; altera, quam habet de iis, quae privatim scit; Secundum hanc, non vero secundum illam, Judicem judicare debere, primus docuit MARTINus, quem Acuti fuerunt vasu. E in controR I4. OEDEND. in tract. de iur. aequit. --sert. a. HOTTO M. illustr. quaest. 17. & plures alii, qui movcntur primo quod iudex sit & debeat esse vir bonus, iuxta
L. 4. I. I. fam. ercisci a viro autem bono nil magis alienum esse debeat, quam contra conscientiam quid agere. ad quod per L. a. c. si coni. ius vel util. pub. iudici injungatur, ut pro tenore veritatis, non attenta stupplicaneis allegati ne cognoscat. Idem 3tio evinci posse putant ex Lb. s. --ritas p. de esse. Praesiae ubi dicitur, quod veriras rerum gestarum erroribus non vitietur, indeque inflarunt, veritatem cumprimis Judicii attendendam esse . non attento eo, quod
Diso & per errorem actum & probatum fuit, to quod spretis mediis repugnantibus finis unus sit inspiciendus, si adiit, juxta quem judicemus. L emancipat 7. in sin. J. de Senator. Atqui finis actorum & habitarum probationum est, ut veritas innotescat. spretis igitur, inquiunt, actis, quae sunt media ad veritatem eruendam destinata, pro veritate, quam habemus, pronunciare debebimus; quando enim de
fine constat, de mediis non debemus esse soliciti & quando finis habetur, cessant destinata ad finem. av. g. Icdfl se: Inst. de Su pect. tutor. sto quod probationes sint arbitrariae, ocpendeant ab arbitrio judicis, iuxta AE L 3. g. r. cum seqq. f. de toflib. indeque inserunt, quod iudex ad acta di probata non sit alligatus, sed ex arbitrio & conscientia sua iudicare
possit. GOTHO FR. in notis. add. I. g. a. lit. c. Ito Quod
Impp. DIOCLETIAN. dc MAXIMIANUS in I. uvis. C. ut qua
desunt. Advoc. pari. iud Suppl. iudicem iubeant, si quid a litiagatoribus vel eorum Advocatis minus fuerit uictum, id supplere & proferre, quod sciat legibus ti iuri publico convenire; Ergo iudex etiam extra probata ex animi sui sententiati propria notitia judicare poterit. c7nab) denique quod juxta
18쪽
iuxta L. i. c. plas vel. Pod am Veritas in contractibus potius, quam scriptura attentii debeat ς idem consequenter de probatione, quae fit per testis, iudicandum, cum instrumenta di testes ad paria iudicentur &c. HaeC sunt, quae Pro MARTINI sententia praetcralia asterii solent.
Contrariam sententiam, quod nimirum iudex secundum ea, quae allegantur & probantur in iudicio, Non vero secundum ea, quae scit ut privatus, iudicare debeat. Primus docuit supra dictus Io ANNEs, ossator antiquus; hunc comis muniter secuti fuerunt DD. prout illum sequuntur sui. Clar.
CARD . de probari concI. q. q. Cud AC. a. Aμα Iq. Glossa & comis muniter Canon istae ad cap. Pastoraui. aδ. s. quia vero x. de offle. devi. Huius sententiae fundamentum Imum siruntur exob. d. s. veritas. de osse. Prod. ubi Praeses provinciae fidem eorum, quae probabuntur, sequi iubetur. Ruod utique ta- xative exaudiri debet, ita ut contraria iudicis scientia excludatur. Deinde textus expressus in C l. cum seqq. Laus 4. quaesi. 4.
negata unum eundemque simul dc restis & Judicis officio sungi posse. quod utique fieret, si deficientibus probationibus,ves praeteritis his, quae in iudicio producta sunt, iudici secundum ea, quae privatim scit, iudicare permittatur. IIIum H, mitur ex certa iuris nostri regula. quod deficiente probatione succumbatis, cui probandi onus incubuit, & adversiarius obtineat, tradita in L 4. C. de Menae L. a. Q de Probat. Lq. C. do excepi. Eius vero exceptio. π judex si de qκο quaerituri fuir eculis viderit, vel rem ita se habere sciverit; nulla Lege iundatur, sed a Doctoribus communiter reprobatur, teste RIχ-CHO VIo 4. conelus G. Atqui tralatilium est, quod standum sit regulae, donec exceptio doceatur. IV tum Ex textu in LCap. Pastoralis. Ubi ordinarius ad mandatum delegati, sentenis Mam a delegato latam exequi iubetur, etsi stiat, cam injustam esse; quod utique ipli iniungi non debuisset, si conscientiarum religio attendenda iret. Utum Ex textu in Cap. Saepe. s. sententiam Lib. s. clement. rit. a. ubi iudex sentcntiarn
servo iubetur, prout ex petitione, probatione, & Actitatis
19쪽
eonstiterit. V Itum Excap. ult. cauis. Is. quast. s. ubi, ut Pre byter officio suo privetur, requiritur, ut sicelus siponte sit consessus, vel convictus, nec sufficit Episcopo, scelus notum esse. VIImum denique ex eo, quod haec ratio litium finiendarum tutior sit, si iudex secundum Acha& probata iudic re iubeatur, quam si ei permittatur, propriam sequi scientiam, & secundum hanc posthabitis probationibus judicare, cum facile in gratiam amici, vel odium inimici quid fingere
posset. Haec sunt praecipua, quae pro do ANNIS sententia faciunt fundamenta, eamque, sicuti prae MARTINI sententia magnam obtinendi & persiuadendi vim habet, ita & tutio rem ac de iure veriorem putamus, superius allatis in contrarium argumentis iam obviaturi.
Primum quod attinet, etsi iudex sit, debeat esse vir h
nus d. ι. 4. fam. ercisic. Et antequam ad judicandi munus admittatur, Juramento de administranda iustitia obstringatur. L. rem non novam; C. δε judic. periculum tamen est, ne affecti-hus ita alio abducatur, quod non est metuendum, si juxta acta & probata iudicare iubeatur ; Nec proinde judex contra conscientiam agere iubetur, cum, si velit, causam alteri delegare possit, aut a iuperiore impetrare, ut ipse ab huius modi iudicio liberetur. Ut taceam, ejus conscientiam laedi non posse, qui, quod iacit, Lege approbante facit. Argum. L. Grachus. C ad Leg. DL de auult. Quod deinde ex L a. C. A contra jus vel utibi pis. adducebatur. Judicem ad veritatem respicere debere, non attenta supplicantis allegatione Ineutiquam nobis obstat, cum nil aliud ibi doceatur, quam quod rescriptum lupplicanti non prosit, si precibus suis Imperatori falsum narrasset; unde in foro frequenter fieri viodemus, quod mandata ad narrata supplicantis subreptitie impetrata cassentur, sub-& obreptionis exceptione probatit.
Quod l. o. s. veritas. de osse. Prae . 3tio loco objectam a tinet, nec exinde contraria prior sententia firmatur, cum
nil aliud ibi tradatur, quam quod, si probetur error circa rem gestam intervenisse, judex errore detecto, id, quod in
20쪽
vero est sequi debeat, imo cum Praeses provinciae fidem e rum, Quae probabuntur, sequi jubeatur, contrarium inde potius ostenditur, & quid ad 4tam dubitandi rationem resipondendum sit, facile patet, dum enim acta & probata oble Vari volumus, nihil, quo tegatur veritas, Tuadetur, sed tu, tior & certior veritatis indagandae modus ostenditur, nec enim de veritate sufficientur constat ex eo, quod Judex rem hoc vel illo modo se habere, asserit, cum possit falso assererer Sane si id, de quo quaeritur, iudici notum sit ut iudici, ulterior probatio necessaria non est. Cap. uis. ea . q. s. in prisc. cap. t libenturi in fine. caus a. q. r. Si vero iudici non ut iudici, sed ut privato aliquid notum sit, non attent iudicis scientia probatio desideratur, ut praeter ea, quae supra adduximus, lucuIenter constat ex d. Cap. ult. S. sed mirandum. cavs. q. s. Ad stam respondemus, probationes non eo sensu dici arbitrarias, quali judex ex nudo suo arbitrio eas aestimare, & pro probato habere possit, quod probandum erat, sed si clunitetur, utrum probatio sit sufficiens, nee ne, Judicis arbitrio permittitur, ut, quod sibi verusmilius videtur, pronunciare possit; puta, si testium alii aliud deposuerint, vel idem testis in suo testimonio variave rit. L. a. Lat. S. si toster s. de testib. Novel. ρ o. cap. L Item si aliud in instrumento contineatur, aliud testes deposiverint, Nov. 73. cap Quibus & similibus casibus, quid magis sit credendum, & quomodo veritas indaganda, discretioni judicis committitur. Ad stam quoque non est dissicilis re, ponsior Etenim ex L L. C. ut quae defic. Ad e. pari. Jud. supp. non recte insertur, quod, cum iudici permittatur supplere ea, quae a litigatoribus vel eorum advocatis omissa iunt, judex etiam extra probata ex animi sui scientia & pri. ata notitia iudicare possit; neque obiecta regula absilute di indeterminate obtinet, sed cautione indiεet S cum temperamento est intelligenda; vera est. si de iure actionis vel exceptionis quaeratur, tunc enim, quamvis litigator in jure intentionis suae probando deficiat, jus tamen judici constet,
ut ei constare debet, juxta Nov. 8a. Judex et, qui probatio-