Opera quae supersunt omnia;

271쪽

36 vant. Qitare noli, Cato, majorum instituta, quae res ipsa publica, quae diuturnitas imperia comprobat, nimium severa oratione reprehendere fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nos ros,et honestus homo,et nobilis,Q Tu bero. Is, cum epulum Q. Mariimus, Λ-sricani patrui sui nomine, opes Ro-rrano daret, rogatus est a MaXimo, ut triclinium sterneret, cum esset Tubero

ejusdem Ameani sororis filius atque ille, homo eruditissimus ac Stoicus, stravit pellieulis haedinis teistulos Punica-a os, et exposuit vasa Samia quasi vero esset Diogenes Cynicus mortuus, et non divini hominis Africani mors honestaretur quem cum supremo eius die inbmus laudaret, gratias egit diis immorta-dibus, quod ille vir in hac republica potissimum natus esset necesse enim fuisse, ibi esse terrarum imperium, ubi ille esset. hujus in morte celebranda gravitertulit populus Romanus hanc perversam sapientiam Tuberonis itaque homo integerrimus, civis optimus, cum esset L. Pauli nepos, P. Afi icani, xxx SIA,sed - ,

272쪽

etatis nam, quod ais, malis minum mentes oport-ad Enraniandum, nisi digni et hi quo summa est dignatas, uetur enim quemquam, ut striete adjuvet, rogas mas tua praesis, ut conisittam ego meandem' ita me rogari optante potius a me, ut Pro me

borem periculumque suseipi quod habes nomenclatorem idem sillis et decipis nam, si a

273쪽

L. MI RAE N A. 67s perpendere ad ditaplinae praecepta

vesis, reperiantur pravissima quare nec

plebi Romanae eripiendi fruetus imi sunt

ludorum, gladiatorum, conviviorium; quae omnia maiores nostri comparaverunt nec candidatis ista benignitas adimenda est, quae liberalitatem magis siva iniscat, quam largitionem. At enim te ad accusandum respubliea adduxit credo, Cato, te isto animo, atque ea opinione venisse sed tu imprudentia laberis. ego quod facio, Judices, cum anaicitiae dignitatisque L. Murenae gratia facio, tum me pacis otii, concordiae, libertatis, salutis, vitae denique omnium no Dissim causa facere clamo, atque obtestor. audit e, audite consulem, Judices, nihil dicam arrogantius, tantum dicam, totos dies atque noctes de republica cogitantem non usque eo L. Catilina rempublicam despexit atque contempsit, ut ea copia, quam secum eduxit se hanc civitatem oppressurum arbitraretur latius patet illius sceleris contagio, quam quisi

quam putat ad plures pertinet into intus, inquam, est in 1 TTUS , et, ' qm nunquam, me consiste. Hi

274쪽

opprimemini quaeras a me, qiuid ego Catilinam metuam. hila et curavi, nequis metuereri sed copias illius, quas hie video, dico esse metuendas nec tam timendus est nunc eXercitus L. Catilinae, quana isti, qui illum exercitum deseruisse dicuntur non enim deseruerunt sed ab

illo in speculis atque insidiis res icti, in

capite, atque in cervicibus nostris restiterunt hi et integrum consulem, ethonum imperatorem, et natura, et se tuna, cum reipublicae allate conjunctum dejici de urbis praesidio, et decustodia civitatis, vestris sententiis, detur-hari volunt quorum ego serrum et a

daciam rejeci in campo, debilitavi in s ro, compressi etiam domi meae saepe, Judices his vos si alterum consulem tradideritis, plus multo erunt vestris sententiis, quam suis gladiis consecuti magni interest, Iudices, id quod ego multisa pugnantibus egi atque perfeci esse halendis Januarii in republica duo cons Dies nolite arbitrari, mediocribus consiliis, aut usitatis viis, aut lege improba,

aut perniciosae laxo tamve, aduri ali--

275쪽

xti inita sunt in hac civitate consilia,su dices, urbis delendae, civium trucidandorum, nominas Romani extinguendi. atque haec cives, cives, inquam, si eos hoc nomine appellari sis est de patria sua et cogitant, et cogitaverunt horum ego quotidie consiliis occurro, audaci inam debilito, sceleri resisto sed vos moneo, Judices in exitu est jam meus eo sulatus: nolite mihi subtrahere vicari a meae diligentiae nolite adimere eum, cui rempublicam cupio tradere incolumem, ab his tantis periculis defendena dam. Atque ad haec mala Judiees, quid accedat alandi non videtisci te, te

appello, Cato nonne prospicis tempesitatem anni tui jam enim hesterna concibone intonuit vox perniciosa designati

tribuni, collegae tui contra quem multum tua mens, multum omnes boni providerunt, qui te ad tribunatus petitionem vocaverunt. Omnia, quae per hoc

triennium agitata sunt jam ab eo tempore, quo a L. Catilina, et Cn. Pisone initum consilium senatus interficiendi scitis esse in hos dies, in h/α,-- . stat pus erumputet . . C- ,

276쪽

et o ORATI PROees, quod tempus, qui dies, cum ego non ex istoriam insidiis cronibus, non solum naeo, sed mllam magis divino consilio eripiare volem neque isti me meo nomtersei, sed vigil antem consulam publicae praesidio demovere volui minus Vellant, Cato, te quoque alitione, si possent, tollere id quod

crede, et agunt, et moliuntur. quantum in te sit animi, quantunnii, quanitim auctoritatis. quante

publicae praesidit: sed eum consulatoritate, et auxis spoliatam virenitiam viderint, tum se facilius in et debilitatum te oppressuros art

277쪽

L. MURENA. 27

postillat ortuna constitutum ad amplexandum otium e scientia, ad talium gerendum: animo et usa, ad quod velis ne-3 gotium.' an quam hi jus re rei potesitas omnis in vobis sita est, dudices, totam rempublicam vos in hac causa tenetis, vos gubernatas si L. Catilina cum suo eonflio neserioriam hominum, quos secum edoit, hae de re posset judicare, condemnaret L. urenam ita interficere possiet, oecideret perutit enim rati ne illitis, ut orbetur aurcillo respublica ulmi Mur contra suum istorem imperatorem copia r ut major facultas tribunis plelsis detur, depulso adversardi s N. ditionis ae distordiae concitandae. idem.

ne igitur delem amplissimis in ordinibus honestissimi atque sapientissimi viri judi.

eabunt, quod ille importunissimus gladiator, hostis reipublicae, judicaret 8 mihi credite, Judices, in hac causa non solum de L. Menae, verum etiam de vestra salute sententiam fieretis in discrimen extremum venimus i nihil in jam, undstos reficiamus, aut sbi lapsi res1stamus. non solum minuenda non rixo 2 --,

278쪽

possit, comparanda hostis est enim non apud Anienem, quod bello Punico gravissimani visum est, sed in urbe, in soror

dii immortalas sine gemitu hoe dies

non potest non nemo etiam in illosacrario reipublicae in ipsa, inquam, curia non nemo hostis est dii sexirit,ut m us collega, vir sortissimus, hoc Catilinae nefarium latrocinium armatus opprimat ego toga Is uobis bonisque Omnibus adjutoribus, hoc, quod conceptum in publica perieulum parturit, tonsilio discutiam, et comprimam sed quid tandem set, si haec elapsa de manibus nostris, in eum annum, qui consequitur, redund rint unus erit consit, et is non in iam,

nistrando bello, sed in sufficiendo colle

ga occupatus hune jam qui impedituri sint . . v illa pestis immanis, importunna, Catilinae prorumpet, qua poteriti et jam populo Romano minatur in agro suburbanos repente advolabit versabitur in castris furor, in curia timor, in is minori uratio, in campo eXercitus, in arigris vastitas: omni autem in sede acto iserrum, flammamque metuemus quae jamdiu comparantur,eaetam M. inia

279쪽

L MURENA. 273 si ornata suas praesidiis erit respublica,

facile et magistratuuna consis is, et pri- ο vatorum diligentia opprimentur. Quae cum ita sint, Judices, primum reipublicae causa, qua nulla res cuiquam potior . debet esse, vos, pro mea summa et vobiScognita in rempublicam diligentia, moneo, pro auctoritate consulari hortor, pro magnitudine periculi obtestor, ut otio, ut paci, ut saluti, ut vitae vestrae, et caeterorum civium, consulatis deinde ego idem veham, vel defensoris et amici ossicio adductus, oro atque obsecro,

Judices,ut ne hominis miseri, et cum corporis morbo, tum animi dolore consecti, L. Murenae, recentem gratulationem nova lant latione obruatis modo a

imo beneficio populi Roman Ornatus, sortunatus videbatur, quod primus in familiam veterem, primus in municipium antiquissimum, consulatum attulisset: nunc idem squalore sordidus, consectus morbo lacrymis ac moerore perditus, vester est supplex, Judices,vestram fidem obtestatur, misericordiam implorat, vestram potestatem,ac vestras opes intuexnt

280쪽

eum re qua se honestiorem fores detiam caeteila ante partis honestat atque omni dignitate, sertunaque pre atque ita vos Murena, Judices atque obsecrat, si iniuste neminem lsi nus ius aures, voluntatemve vios nemini, ut levissime dicam, odi domi, nec militiae fuit sit apud voldestiae locus, sit demissis hominibus sugium sit auxilium pudori miseri eam spoliati consulatus magnam hdebet, Iudices una enim eripitantulconsulatu omnia invidiam vero his potibus habere consulatus ipse ni