Ambratii De Alis Apuli ... Speculatio. In qua de scientia, quam Deus aliorum a se habet, disputatur. Ad studiosos iuuenes

11쪽

lateat, rursus idem in Meteororumprimi exorat dio perbelle invulgauit, inferiorem hunc mun/dum superioribus continuari lationibus, quo

omnis eius uirtus inde gubernetur, reuera haec

Aristoteles, ex quibus diuinam mentem haec cocipere in seriora deducimus . Quoniam supresmo Rectori supremus regendi modus debetur,

quippe qui per intellectum uoluntatem φ es

igitur supremus Rector haec gubernans insertos ra,eadem cernit. Nempe Alexander in Arimis telica philosophia uir maximi nominis istuc ip/sum olfaciens ex his ad Aristotelis aures Deum inferiora haec curare excerpsit . Insuper triges. mo octauo textu Diuinorum duodecimi a Deo cuncta inefficientis causae genere dependere tesstificans. A primo cinquit principio tum cce

lum, tum natura dependet, efficientis enim caussae ipsum, a,uel ab,ueluti formae ipsum, per ma/teriae uero ipsum, ex , finis autem ipsum gratia cuius, proprium est desgnatiuum . Ut domus sngulas explicantes causas, eam ab aedificatore ceu efficiente causa,per hanc figuram tanquam per formam. Ex lapidibus, lignis, atque cemensio ueluti ex materia,nostri uero , bonorumq; nostrorum salutis gratia, ceu ob finem esse a sterimus. Nimirum Aristoteles ratum faciens, tum

12쪽

coelum, tum naturam,a Deo dependere,eum ipσsorum efficientem causam esse asseuerauit . At uero,ut significauimus, praestantissimae efficiensti causae praestantissimus efficiendi modus con/uenit, qui dubio procul per intellectum, atque uoluntatem existit, Deus igitur apud Aristote/lem,alia a se cernit,neque ambigendum est . quin ista eius fuerit mens . hactenus de Aristotele . Quo autem ad Auerroem attinet, dicimus ipssum quoque, ct si per uim in hanc se conferre sententiam,idi ostendere perfacile est. Nam ipsse,ut inde auspicemur,septuagesimo quinto coσmento physicorum secundi, quoniam ibi Aristoteles naturam ob finem agere demonstrat , hoc ait,& in naturali,& in diuina scientia, haud dubie maximum existit sundamentum : Nam in illa hoc concesso', finis admittitur quo su scepto materiam , ob formam esse asseritur, demum uero agens ob aliquid mouens intro ducitur, in hac autem nempe diuina faculta. te eodem dato fundamento philosophus diui/na contemplans , Deum horum inferiorum curam gerere edocere sicillime poterit, siquidem natura ob finem agens, illumqt non cognosces,

a perspiciente ipsum dirigitur, quod sanὀ aliud esse nequit, nisi primum Ens , quam ob rem

13쪽

Deus alia i se percipit, quinetiam idem Auer,

roes quadrages mo tertio, commento de anisma secundi, hanc pulcherrimam promulgauit sententiam. Solicitudo dicens diuina indiui, duum idem numero perpetuari no posse uidens, miserta est, hancque ob rem sibi dedit uirtutem, qua saltem in spetie perennaret. Postremo ad haec accedit, quod ab eodem trigesimo secundo com .primi de coelo habetur ubi testatur se diu shac speculatione, scilicet num circularis motus Contrarium haberet nec ne, magnum suscepisse laborem. Demum a Deo illuminatus ueritatem in ea repperit . omnino itaque Averroes Deum

aba a se prospicere opsorumque curam gerere fateri urgetur, neq; illud sibi datum est asylum, in quod fugiens tutus esse possit. Nimirum Deuaseuerans alia a se non sub indiuidui sed spetiei

ratione no sis, per spetiem, non eam audiendo,

quae iuxta illud esse,quod sbi in intellectu conceditur denominatur speties, sed diuinam essentia, quae plane ex se habet esse, reliqua uero ab ea iis lud participant. quare illa hac ratione speties dici potest,haec uero eius indiuidua. Equidem hoc ipsi Auerroy asylum esse nequit, qua doquidema ueritate obstrictus,quin testificetur Deum alia

a se & in sei essentia, ct in proprio illorum esse

14쪽

uidere, effugere non potest, hoc antem ita de.

mostratur,enim uero Auerro es antequa in iam enarrata difficultate : num motus in orbem Asctus contrarium susciperet nec ne, a Deo fuisset

illuminatus, eius ueritatem ignorabat, hoc f sbi non ut in essentia diuina contento, sed ut in proprio sui esse conueniebat. Na quatenus in illa, ipsemet Deus erat, cuncta cognoscens, nul/liust ignarus, in proprio uero sui esse ab illo distinctus erat, omnius nescius: qua de re ea fuit illustratus ratione, qua cognitus fuit, at ut in proprio sui esse, non ut in essentia diuina lumine fuit sussulas, in illo enim ct non in hoc esse lumine indigebat: Averroes ergo in proprio sui esse subi indiuidui ratione ct non in essentia diuina subq; spetiei ratione dumtaxat a Deo cognitus fuit. Cartem huic firmissimae ueritati, qua Apollinis oraculum uerius non fuit, theologica attestatur ratio. Deus naque omnes homines parti. culatim iudicaturus cunctos eorum actus, qui

sane singulares sunt, cernit quado,& quomodo singuli fiant cognoscens: istuc ipsum his confita

matur, quae Hebraeoru quarto egregie scripta sunt. Deus cordis cogitationum,intentionum fdiscretor est,neque creatura ulla in eius conspesctu invisibilis est, omnia autem nuda, ct aperta

15쪽

oculis eius, ab eadem quoque ueritate non res traxit se Aristoteles ipse, de quo minus uidetur, qui in Averroys confusionem hoc dictum sta capite decimo Ethicorum decimi perbellet elo, quutus. Deus inquit) optimo cognatoq; gauidens perinde eum ac amicus , alterum amicum uisitat. Enimuero quam uani, fatui,atque mens

daces sint,qui ut suum defendant Auerroem Aristotelem testantur ibi non uerer, sed proba, biliter, ac moraliter loquutum esse, ex his liquido constat, quibus supra ipsum Averroem c ut

hanc fateretur ueritatem) impulsimus . Aristo. teles namque si illa dixisset,non quia uera putassset,sed ut uulgum, quem moralia docebat, sub legis iugum misisset, cur mundum hunc supes rioribus asseruit continuari lationibus, ut inde omnis eius uirtus gubernetur, regimen quippe hoc cum a persectissimo sit moderatore, erit etiam persectissimo gubernandi modo, quippe qui per intellectum, atque uoluntatem existit,

quare uerc, uere ex Aristotelis sententia uniuer, sitas haec a Deo recta, atque gubernata, ab eo dem non modo ut in diuina essentia contenta :Verum etiam ut in proprio sui esse intelligitur . Nam in hoc, ct non in illa indiget regimi/ne,cum hic, ct non inibi ab alio dependeat. quos niam

16쪽

rsiam ueritatem ipsam docere tentasse , non satest, sed etiam eam d calumniis uindica e neces

sum est, aliud pro huius ardui quaesti sigillatio, ne reliquum non est, nisi ut obiectionibus illi contradicentibus respondeamus. quam ob rem cuDeum alia a' se intelligere abnuebatur,idi compluribus probabatur mediis.primo quidem tibia cognosceret,uel intuitiue,uel abstractive cedi nerct, at neutro modo ea appraebedere pol. quare.&c. Dicendum est, Deum alia a se unico actuci intuitiue,& abstracti uel perspicere,abstracti uesane in sui met essentia,neque quonia illa non inproprio ipsorum esse sed alieno, nimirum in sus ipsus,essentia uidet ea imperfecte cernere emeraget. Tum, quia diuina essentia eYactissime quoad omnia illa repraesentat. Tum quia diuinus intuitus in ipsa essentia,quippe quae illarum similis tudo est, non sistit, sectad recipias terminatur, secundo tamen , primo vero' in suam essentiam intuitiua uero quia unumquodque in proprio esse cognoscit, neque quia eas in suo ipsas rum esse cerniti apsum ab eis moueri, atque perfici asserere urgemur. Nam. alia diuinae scientiae non primum, sed secundum existunt obiectum , quare illius ipsa minime lunt causa, ictu Maiah nil cuivit Gu om

17쪽

sed bene illorum ipsa: Iempe hoe in loco nop

. illud praeterire non debet, uidelicet Deum sub alia, atque alia ratione aliud a se cognoscere, idemq; non cognoscere . cognoscere quidem sub ratione terminantis, uerum non primo, sed secundo, quoniam in uirtute primi obiecti, quod sua est essentia,in qua omnia continentur,id euenit . ignora eiicro sub motiui itque prim' te minatim ratione . si quidem nihil aliud a primoente, eius intellectum mouere, nec primo ternitinare potest, alioqui in alio quam in se ipso perusceretur. Insuper cum idem per hoc ostendo batur: nimirum, quoniam neque simplici, ct inicomplexa,neque complexa, Et discursua id fieri poterat intellectione. nempe illud hunc diluimus in modia uidelicet I eum, ct se, &aliasm-plici perspicere intelligensia,assirmames: qua saud,neq; unum quin plura, nec plu ra, quin unum Contemplatur. unum quidem ceu primum obiectum, primum p suae intellectionis terminum plura vero',tanquam secunda obiecta, secudos eiusdem p intellectionis terminos . Ubiectu porro primum , primus p terminus sua est essentia, obiectum uerd iecundum terminus p secundus caetera sunt ab illa diuersa quae plura existunt,

nec quia diuina scientia simplicissima est eam

18쪽

γ' oa i Imr I cIbi ila I. rura In L e , Hi compositiones, R distursus ignorare putadum est : Nam quamuis in diuino intellectu nulla sit ipse rum enuutiabilium compositio, uel diuitio, nec discursus, tamen haec non ignorat si quidem ipse solbum uidons totςM n, in cuius pote. vate baeccini cisunt, illa cernit . quare praedicta ipse non cognoscit componeR , neq; discurres, sed simplici intelligentia, quae utiq; sua est esknstia , diuini intellectus speties omnia illier actissj,

me repraesentans. Vnde ueluti materialia inamaterialitcr cognoscit; ita enunciabilia noenunciado,discursus φ non discurrendo, sed simpliciter: Intelligit: id autem in quo idcirco Deum alia a se uidere negabatur quia ea,neq; uiniuersali, nec singulari perspicit intellectione, ita profliga . mus. Scientia nanque diuina, ct upiuersalis , ct singularis est,uniuersalis quidem non per abstractionem a materia,sed per essentiam,quandoqui demesse diuinum, quod ipsius Dei ea istit intellectio uniue ale est per essentiam . Singularis austem,non quia singularia diuinum imoueant intel lectum, sed quia illius secundum sunt obiectum in primo obiecto contentum. non crgo ad hunc modum ponentes in Deo cognitionem uniue salem, o singularem, ut dicamus in eo sensum, qui singularis est, reperiri cogimur : quod aut c

19쪽

subitisse adducebatur, Deu ideo haec ignorare, Quia ut ea absoluta, uel relativa intelligat intelletione seri nequit per id demolimur. Nepe prismum Enso1um c usa exi stens,se ct alia cernes se ut ca alia uero ut causata cospicit, atq; haec su a intelligentia absoluta est,non relativa. Na esse causae est relatiuu relatione no ips causae, sed causato addita,ca nanq;, ct essectus no eade ad. inuicem reseruntur ratione.s quide effectus non

aut e causa per aliquid sbi additum refertur. id autem, quod postea obiiciebatur, s Deus non modo se, sed etiam alia cognosceret,uel smul sect alia,uel successive perciperet, ct neutrum esse posse ostendebatur ita soluitur . intuitus quippe diuinus in suae essentia uisone non sistit. I Iaad res ipsas ab ea alias etiam termin/tur, secun/do tame,nec inibi. i. in ea intellectione succestio, uel ordo, uel pluralitas ad inuenitur, sed bene in re, M haec ad huc sensum inter cognita sunt: Na huius intellectionis sueluti supra exposuimus primum obiectu, primus p terminus ipsa existis essentia,

caetera vero' secundia. Etenim a caeterars inflatiarii reassumptione, atq; retextu. supersedentes ea, subiiciemus,quibus illas quisq; propulsare uale. at. Haec aut eiusmodi existunt . Deus csicta suas essentia cernens,ea aliqua cum distinctione in ea reperta non perspicit, qua do quid P oia in una in,

diuisibilis essentia,tanquam in suae intellectionis

20쪽

primo,' obiecto,& termino,nec non ceu in cau omnia unit S in diuis biliter simplieissme,eminentis,ime,atq; persectissime continente, distinctio ueror, I diuersitas uisi 'in rebus inerit, qua propter eadem intelligentia,eodem p amore se. ct alia intelligit, atque amat,idemptitate,atq; aes qualitate in intellectione, atque amore ipso, di

uersitate uero, ct ir qualitate uisis, atque amastis in rebus ad mucta. Praeterea Deus cognoscεsomnia, quae infinita sunt, infinitum perspicit, ne que hoc rationi dissonum est. Nam quamuis infinitum quatenus infinitum, per modumq; infiniti, nimirum eius partem post partem enumerado,ignoretur,cum haec eius enumeratio fieri neo

queat,alioqui in se non infinitum, sed finitu esset, tamen ut a diuino cernitur intellectu, permodii finiti uidetur, nulla. n in eo pars est, quae ab ipso

non intelligatur , cum nulla si quin per diuinam essentiam simul atq; distincte suo repraesentetur intellectui. quod itaque in se infinitum est,ut conpraebentum ab intellectu diuino finituli est, quia

nihil in eo est accipere,quin sbi sit per jspectu.

Deus itaq; quemadmodum materialia,immaterialiter,complexa, smpliciter,successionem ha bentia, s mul,ita infinitum finite compraehendit, neque se perspiciens alia non cernit,neque cotraui mirum alia concernens , se non uidet, neque