C. Crispi Sallustii De coniuratione Catilinae. Eiusdem De bello Iugurthino. Eiusdem Oratio contra M.T. Ciceronem. M.T. Ciceronis Oratio contra C. Crispum Sallustium. Eiusdem Orationes quatuor contra Lucium Catilinam. Porcii Latronis Declamatio contra

211쪽

fortitudinis sensidia, quam inertiae, ae nequitia pertimescenda. An cum bello uallabitur Itulia, uexabuistur urbes,tem ardebunt, te uonexishmas inuidiae incendio conflagraturum 'His ego sentitissimis Reipuocibus,re eor hominum, gni idem sienti ut, mentibus pauca restondebo. Ego si hoc optimusectu iudicti Tem. P. C. Catilinam morte multuri , ius usiuram horae gladiatori isti ad uiuendum non dedissem . Etenim si siumn uiri,et claris aues Saturnini σGracchorum et Flam,et Aperioris complurium sanguine non modo se non contaminaverunt,sed ens honestiuerunt,certe uerendaem mihi non erit, ne dparricida ciuivim indeocto inuidiae mihi in posterim rem redudaret, inuod si ea mihi maxime ipenderet, tamen hoc animo semper fui, ut inuidiam VIRTVTE partum,gloriam non inuidiam putare. QuanJnonulli sunt in hoc ordine,qui aut ea,quae imminet, non uideant,aut ea, quae uidenae,disi line. Qui stem Catilinae mollibus sententiis aluerunt, coniurationemq; nascentem uon credendo corroboraue

runt, quorum autoriretem sicuti multi non Alum Amprobi,uersietiam inperitis in hune animaduertist sent, crudeliter no egregie serium esse dicerent. Nue intelligo si isto quo intendit,im Manliana cistra peruenerit, minem tum stultum 're,qui non uideat coniurationem ese pati m neminem rem inprobu, qui non fiteatur Hoc autem uno inrer sim, intelliν

ne Reip pellam paulister reprimi, non in perpe tum comprimi pose . Quod si steteorrit,sicumssior si duxerit,et eodem caeteros undis ovilectos nau

212쪽

fraus aegrePuerit,extinguemr,atque delibitur nomodo haec dum adultae Reip. pesbs, uerum etia δροσae semen maloru hominu. Etenim iandiu. P. C. in his periculu coniuranonis, insidiis uersamur, sidnescio quo pacto omnium sceler m ,ae ueteris furoris, cindacia maturitus in uolt i consulatur tepiis erupit. Quodsi ex Mnto latrocinio istunus tolletur, uidebimur'rfuse ad breue quoddam tempus cura, o metu esse releuati,periculum autem residebit erit iclusium penitus in uenis ,atq; in uisceribus Reip.

Uesepe bomnes aegri morbo graui cum aestu, febrique iamntur si aquam gelidam biberine,prius releuari uidentur,deinde multograuius , uehementius s fictantur se bie morbius,qlli est in R epu. releuatus illius poenae uehementius ciuibus reliquis grauescet. insare secedam improbi e cernane se a bonis, inuis locum cungruentur,inuro denique id quod sepeli dixi secernantur a bonis, desinant insidiari domi suae Consiuli,circunflare tribunal Praetoris V rbani. ovi. dere cum gladiis Curiam Malleolos ad incendendi urbem, Sars ovmparare. Sit denis inscriptum in frontem uniuscuiusq; quid de Replentiae . Polliceor Gobis hoc.P. C tantum in nobiue Cons stre diligentis

tantum in uobis autoriretem, frentrem in Equitibus Ro- uirtutem, tantum in omnibus bonis consensionem ut

Catilinae profectione omnia pat hi illustratu, oppresse uindictre esse uideatis,hisce omnibus Catilina cum siummis Reipfilate et cum tua pesti' ac pernicie, cus eorum exitio,qui se tecum omni scelere,parricidios iunxernnt,proficiscere ad impim bellum, aς

213쪽

norium Tum tu Iuppiter hisem quibus haec urbe

austiciis a Romulo est con hium,quem Starerem huius urbis ,atque Imperii uere novumfmus, hunc huius flocios a tuis aras,caeteriues templis e tems uris bis ac moembus a uire,fortunisq; ciui m omni- αναbas,et omnes inimicus bonor ,hostis patriae atrones I taliae scelerwm foedere interst,ac noria socieis rete cuntoctos aeterius suppliciis uiuos,mortuosque mambu . M TvL CICERONI s IN. L. CATILINAM ORATIO SECUNDA .

Andem aliquando QSir. Catilinam furene tem audacia,scelus anhelantem,pellam paratriae nefrie molietem,nobis atque huic urbi ferraem, flammami minitotem,ex urbe uel eiecimus et e silms,uel ipsium gredientem urbe prosecuti siumus, Abiit,exorsit,euapit,erupit. N ulla iam pernicies a monstro illo , atq; prodigo moenibus ipsis intra moenia comparabitur. Ais hinnc quidem innubuius belli dom ha duce sine controuersita uicinusso Non enim iam iter latera nostra sim illa uersabitur, non in rampo,non in foro,non in curia,non denique inter domesticos parietes pertimescemus,locv ille motus est,cum est urbe depulsiuς, pal2m iam cum bositae nullo impediente bellu m iustum geremus sine dubio perdidimus hominem magnUire uicimus, cum illiam

ex occultis insidiu in apertum latvociniu coniecimus. Quod uero non cruentum Mucrone t uoluit exorulit,quod ei ferrwm de manibus extorsi s,quod m

214쪽

ovlumeς ciueς, quod flantem urbem reliquit quanto eunde illum maerore asylirirum esse,et profligitum pututis Iacet ille ne prostiratuς QMir. st perculsis,atque abiectum espe sentit, retorquet oculos profecto sepe ad hanc urbem ,quam ex siuis faucibus erepram ese luget. Q uae quidem laturi mihi uidetur quod renti pessem euomuerit,'rasq; proiecerit. At siquis es inlis ,quales ese omnes oportebat, qui hocipso in quo exultui triumphat oratro mea,me uehemeter accuset,quod tum capstulem ho lam non coprehenderisu,potius,quam emiser ,n3 est isti mea mipa,sed temporum Interemptum esse. L. Catiliniam et

grauissimo supplicio Uymim iampridem oportebat Idque a me ,et mos maiorum,et baius Imperii seuerires,et Resp postilabat , Sed quammulms fuisse puretis,qui quae ego deferrem,non crederent, qud mmulms, qui propter stultitiam non pumrent, quam mulis,qui etiam defenderent quam mutas qui propter mprobitatem fuerenet Aesi Isbiala illo depelli auobis omne pericul m iudicurem, iampridem eP

L. Catilinam uon modo inuidiae mee, uer etiam

periculo uitae sustulissem. Sed cum uiderem ne uobis quidem omnibus re etiam rem probatust illu,ut erae meritus, morte multusem,'re ut eius flocior inuidia oppressus persequi non possim. Rem huc deduxi, uetum palὰm pugna reposetis,cum ho lam aperte uideretis Quem quidem ev bo lam in ir.quam uehe mcnterforis esse timendum putem ,licet hinc intelliffstis,quod illud etiam moleslafro,quod ex urbe parsi comitatus exierit, V tinam ille omnes secum sum sui

215쪽

praetextu aslumnia coeperat,Publicium et Mimau, quor- ας alienum sontra tam in popinam nullsi Reip. motum afrre poterat,reliquit . χιος uiros quanto alieno aere'quam ualentes quam nobiles,uos Midetis. Imq; evillum exercitum ex Gallicanis kIonibigra cum hoc deliritis quem in agro Piceno Gallico M. Metellus habuit ex bis copiis, quae a nobis quotidie comparantur magnopere cuntemno culle

ctum ex senibus desteratis agre' luxuria,ex ruslicis mendiculu,ex demGribus, ex is qui uadimonia deserere quam illum exercitum maluerint. QVibus ' non modos aciem exercitus nostri, ureu etiam si edisti m Praetoris o landero, concidet. Hos, quos uideo uoliture inforo quos 'ire ad Curiam,quos ensis Senarum uenire,1ui nitent unguentis,qui si ine

purpura,molle seca eduxisent suos militer. QJod

si hic permanent, mentote,non eum exercitum illuese nobis cluam bos,qui exercitum deseruerunt peν timescendos, A is etiam boe mans sunt timendi,quod quid contem, scire sentiunt,nes tremen permove tur. Video cui Apulia sit attribuis, s habeat Hetruris,quis agrum Picenu quis Gallicum quis sibi has urbanas insidias caedis,atque incendiorum depoposterit omnia superioris noctis Gonsilia ad me perlata esst sentiunt patefici in senatu externa die. Catilina

ipse pertimuit,prosunt .Hi quid expe&intinonne illi uehementer erranes illam meam pristinam lenitatem perpetuam sterant Arturam uod expectaui, iam sum asecutus, ut uos omnes sectim ese apertemiurationem

216쪽

IM.LCAT. ORA.II. 177cvniurationem contra Rempub. uideretis, nisi uero

siquis est,qui Catilinae si lis cum Catilina lentire non putet . Non est iam lenitatis locuς , leuerita, rem res ipsa fiagrret Vnum etiam nunc concedam. E xeant,proficismntur,ne patistur deoderio isi Catilinam miseram tabescere. Demonstrabo iter. Aurelia uia proferitas est,sit acrelerare uoleire,adue hersam equentur . O fortuitarem Remp siquidem hane sennnambulas urbis eiecerit V me Hercule Catilina exhausis ,releuare imbi, et recreare Respu uidetur. Quid enim mali sceleris Angi aut cogireri potest, quod nille conceperit/ Quis tore Italia ueneficus

parricida uniue testimentorum subiectori Quis circunscriptor Qμ0νGot Quis nepos t Q is adulis teri Q wae mulier infimis' Quis curruptor iuuetulis' Quis curruptus' uis perditus iueniri potest 'qui lee si cantina fi liarissime uixisse no fateatur' Quae caeder per hosce annos sit ne illo famet este quod nefa

rim stisprwm non per illum' Iam uero,quae renu mullo unquam homine iusentutis illecebra fuit,quanae re in illo,qui alios ipse amabat turpissime, alior

amori flagitiosismeseruiebat A liis fructum libidinum,aliis mUrsem parentum,non modo impellendo, uerumetiam adiuuando pollicebatur. Ninicuero jsubito non sol- ex urbe,uerumetiam ex agris ingentem numeris periitorum hominum collegerat, nemo non modo Romae, sid ne ullo ira angulo tonas

Ireliae oppressus aere alieno fuit, quem non ad hoc incredibile sceleris foedus asciuerit, Atq; ut eicis diser

217쪽

a studia in dimisIi radione perlicere possitis,nemo

est in ludo gladiarurio paulo ad facinus audacior, qui si non intumm Catilinae esse fateatur nemo in fana leuior π neqμior,qui se non eiusdem prope sodalesiis e commemoret Alapidem tum struprorum. et scealer n exercirenone assuefaribis. frigore, π fame, . t

siti,ac uiniit; perferendis 'rtis ab his ος μψ μας praedicabatur, cum industriae Absidia atq; instrumere uirtutis in libidine, audacias consumeretur Huc

uero si secuti fuerint siti comites, si ex urbe exierint desteramr m hominum flanti greges, o nos beatos, O Remp 'rmnarum, O praeclaram laudem Co-sulatus mei. Iam enim uon sunt mediocres hominum Iibidines non humanae, ac mlerandae audaciae. nihil myrent,nisi Gedes,nisi incendia, nisi rapinas. Patrimonia sita pro*deriit, 'rtunas Asis ob purierunt. res eos iampridem sides descere rinper coepit. Eadem tremen illa, quae erat in ab udanna libido permanet Quod si multis,et alea cum sitioneςβlum et Dorre quaererent . esent isti quidem destera di,sed remeesiit frendi Hoc uero quis sirre posti inerter hommines *rtissimis isidiarissi Altissimes prudens ς' ebrio*ς βbris' dormientes uintantibus t qui mihi

accusa tes in couigiis , complexi mulieres impudicπς, uino Ianguidi,oonsirti cibo, fertis redimiti, guentis

obliti,debi licti stupris ,eructant sermonibus sitis caedem bouorum atq; urbis incendia. quibus ego consido impendere frum aliquod, π poenas iandiu Amprobitati,nequitia', sceleri,libidini debitας, aut in Hreta plane, cui inrte iam appropinquare uodsi

218쪽

inus am*latus quoniam sanare non poti, si tuleis rit, non breue mesicio quod tempus, sed multa simia propaeirit Reip. Nulla est enim natio, quam pertimes mus nullus R ex,qui bell- R eipscere possit,

omnia sunt exterra unius uirtute, styra , mari ,1 pam tu. me' cum bellum manet. Intus insidiae sunt inaetus inclusium periculum est, intus est bos hs cum luxuria nobis . cum amentia cum scelere cereundum est. huic me bello Ducem profiteor o mi ir suscipio inimicitivi hominum perditorum, Q μα sanari poterue, quacunq; ratione sanabo Q μα resecanda erunt, nopatiar ad perniciem ciuirens manare Proin aut exeant,aut quiescint,aut si in urbe, G in eadem mente permaneno,quae merentur,expeGnt. At etiam sume QSir qui dicunt a me in exilium eiecisti m ese Cati

Iinam quod uerbo, si ego as qui possim, inoris lar

eiicerem,qui haec loquuturi omo enim uidelicet nodus permodestus vocem Conflulis ferre no potuit, simulat sire in exilium,ius*s est.paruit innod beo 'rno die, cum domi meae pene inter fictus esem, senatum in aedem I ouas se toris uomui,rem omnem ad Patrer C. detuli. Quo cum Catilina uemset, qς eu Senamr appellavit' Qtu salumniit in is denique iisas exit, ut perditum ciuem, ac no potius ut iportunissimum hostemt Quinetiam princeps eius ordinis partem illam siubselliorum, d quam ille ameserat, nudam,atque inanem reliquerunt hic ut uehemens ille Consul,qui uerbo aues in exilium elicio , quaesiui

ssism nec ne cu ille homo audacissimιs conscientia

219쪽

coui bis primo reticuist,patefeci eaetera,quid ea nomens et ubi uiset.quid in proxima con hiuiset, que admodum effet ei ratio totius belli descriptu, edomi. Cum haesi mret,cum teneretur,quaesiui quid dubitaret proficisa eo,quo iampridem pararat, Cum arma, cum secures,cum digniretes, cum β'ς, cu tubas, cum signa milituria, cum Aqgilam illam argentes, cui etiam sacrari scelerum domi fecerat, sit rem esse prae gam,in exiliwm eiiciebam, quem iam ingressum in bellum ese uidebam Etenim credo Manlius δ' centurio,qui in agro Fesulano castra posuit, beIIum populo Ro suo nomine indixit illae

tara ne non Catilinam Ducem expectant, IiI- Ie reieEHis in exilium e in Massiliam,ut aiunt, umbaec tra moeret. Ο evnditionem miseram, nmodo administrandae,uer umeriam cunseruandae Reipub N siesi. L. Catilinae, adinsiliis laboribus, periculis meis circvclusus,ae debiliretus subito pertimuerit,sintentiam permutauerit,de eruerit suos,considium beIli faundi abiecerit,ex ocmou sceleris, belli iter ad suum, atq; in exilium cnnureterit,uon ille a me stoliatus armis audame,non obstupvictus,ac perterritus mea diligentia, no deste,conatula depulsus,sed indemnatus,innocens in exilium eiectus a Consule, ut et minis esse dicetur. Et eruire,qui illum si hoc βα-τit,non improbum, sid timidum,me non diligentissimum Considem,sed crudelissimum Drannum exi-μmare uelint Est mihi erenti O Quir.huius inuidiae

fise,ais iniquae tempestitem subire, dummodo a uobis buins horribilis belli,ae norii periculum de-

220쪽

pellatur. Dimitur sanὸ eleritas esse a me,dummodo eae in exilium, sed mihi credi te,non est iturus.Nunquam ev a Diu immorαlibus Urebo Q uir inuidiae meae leuandae ct se,ut L. Catilinam ducere exercitum bosbum,alsis armis uolirere audiatis sed triduo ει- me audieris,nritas mans illud timeo,ne mihi sit muidiosum aliquando, quod illum emi erm potius,sesener . Sed cumsim homines,qui illum Gin proeriti σst,eiediam ese dicum iisdem si interfectus eset, quid dicerenes Quanquami h qui Catilinam Magiliam ire diffitant,non rem hoc queruntur,qπὰm uerentur.Nemo est i 'prum rem misericors,qui illum noad Manlium,quilmad Massiliensis ire malit. Ille a tem si,me Hercule,hoc quod ant, nunquam ante conrest,remen latrocinansem se intersici mallet,sexulem uiuere.Nunc uero,cum ei nihil adhue praeter ipsius uolunutem, cogmtionemq; acnderit, nisi quod uiuis nobis Roma pro his est,orremus potius ut exeat in exilium,quam queramur. Sed cur tamdiu de uno hoste loquimur π de eo bosis,qui iam βιetur si esse bollamiet quia,quod semper uolui,murus, inter est,no timeo, de iis,qui dissimulat, qui Romae remanent,qui nobiscum sunt,nihil dicimus quos quide

ego si ullo modo fieri possit,non rem ulcisci studeo

sanare,et ipsos placare Reip neqlle id,quare feri noposts me audire uoluerint huelliv. Exponam ens uobis Quir ex quibus generibus hominum istae cupiae comparentur. D einde singulis medicinam, cophiatq; orationis meae siquam potero afferam, Primugrvus est eorum,qui magno aere alieno, maiores eriἄn ii i