C. Crispi Sallustii De coniuratione Catilinae. Eiusdem De bello Iugurthino. Eiusdem Oratio contra M.T. Ciceronem. M.T. Ciceronis Oratio contra C. Crispum Sallustium. Eiusdem Orationes quatuor contra Lucium Catilinam. Porcii Latronis Declamatio contra

261쪽

Iu sicut ipsi si ex seris stems oensissus est,purpu

ratum es,et Gabinium, cum exercitu uenis Cantinam, tum lamentutionem matru uulichium fugἄuimnum,atque puerorum ,ac uexanouem uirginu volati uperhorresco, Et quia mihi uehementer haec uidentur misera, atque miseranda,ioarso in eos,qui ea per icere uoluerunt, euerum, uehementemqς

praebeo Etenim quaero , siquis paterβMlias liberiτs29 a seruo interficiis,atque uxore ocrisia censa δεα mo,supplicium destruis quamacerbissimu sumpsi-

crudelissimus ese uideatur Mihi uero importunus, ac frreus, qui non dolorem cruciatu lenierit. Sic nostin iis omnibus, qui mos,emniuges,liberos nostros trucidare uoluerul,qui singulas uniuscuiusq; domos,hoeumuersum Reip- domicilium delere conati sens, qui id egerunt,utvntem Allobrogum in uesbnis huius urbis,atq; in cinere deflagrati mperii collorarent, si uehementis fuerimus, sericordes habebimur,sin remissiores es uoluerimus,siummae nobiue crudelitatis in patriae,auigms pernicie fimo subeuda est. Nisi uero cuipis , L. Caesar vir'rngimus,et amant βmus Reip. crudelior nudiustertius est uisus, cum sororis suae Demnae elimssimae uirum praesentem et audietem uire priuandwm es dixit Cum Flaccui lucos. intersimim, siti s eius impuberem Iertum a Patre missum. curare nec dum es dixit. Qinorum quod simile fuit fictum' quod initum delendae

Reip cvnsilium larItronis uoluntas,tum in R epuersam est,et partim quaedam cuntentio, Atq; illo remae pore

262쪽

pore huius auus Lentulus clarissimus uir , armatur, Gracchum est persiculus. Illegraue tum uulnus ame-pit,ne sd de summa dignitate Reip minueretur . Hic ad euertenda fundamere Reip. Gallos acersivit. ferrauitia cuncitauit Catilina euomuit. Attribuit nos trucida dos Cethego, caeteros ciues interficiedos Gabinio. Vrbe istammanda Cassio,retum Italia urillandam, diripiedams Catilinae. V erea ni censeo ne in hoc scelere rem immani,ae nefrio nimis aliquid sivere Ibituisse uideaminis Cum mula magis sit uerendum, ne remisione poenae crudeles magis in patriam,s mstueritate animaduersionis nimis uehementes in acierbissimos bolis; Νise uideamini. Sed quae exaudio P.

C. disimulare non possum laetantur enim uoces,quae perueniut ad aures meas soris, qui uereri uidetur,

ut habeam sitis praesidii ad ea,quae uos stitueritis hodierno die tra benda ': a prouisa parare σ ωn bruta sunt. P. C cu mea summa cura,atq; diligena,tumuin etiam maiore Populi,Ro ad summu Imperi si retinendu ,et ad cummunes strtunas costruandas uol tute oes assunt oιum ordinubolis,denis osum

aemium plenum est 'rum,plena tepIaarm forsi pleni oes aditus buus tepli,ac loci, Caussam est postu bem conditam haec laventu sela,m qua omnes fienti-Υene innom,atque idem,praeter eos,qui oem sibi uiderent ese pere lum,cum omnibus potius, quam soli perire uoluerunt,hosce ego bo nes excipio, et siem cerno libenter. Neque enim improborum ciuium ediam acerbillsimorum bossum numero habendos puto. Caeteri uero Dii immortales qua Ireqsentia, qso

263쪽

rum potest,con erat ad communem salutis uoluntrae. Q ware si que uestrwm forte commouet hoc,quod auditum est lenonem quendam Lentuli mncusare circurubernar pretio sterantem solici rere posse animos egetiam atq; inperimr-,est id quidem coeptum , atq; tentaetum sed nulli siunt inuenti tam aut Drtund n feri,aut uoluntate perditi,qui uon ipsium istum stellae atque operis ,σquaestus quotidianι locum, qui Voncubile,ac lectulum siuum,qui dems non cursium bue ociosum uitae fluae saluim ese uelint, multo uero maxima pars eorum, qui in tabernis seu M. nisi uero id enim potius est dicendu unus hoc uniuersum amantissimum est otii . Etenim omne eorum instrumntum, omnis opera,ac quaeims frequentia si h netur, aIitur otio insor si quaestus occlusis rubernis minui solet quid tundem incensis futurum est ρ QSae cum ire sint. P. C. Uobis, Populi Ro. praesidia no desῖne. vor Reip deese uideamini,prouidere.Habetis Consillem ex plurimis periculis et insidiu atque ex media morte,non adultum suam, sed ad salutem uestram

resimarum omnes ordines ad cnnseruiandam Repu. mente, uolumae,studio,uirtute,uosecvnstentiunt. Obsessa ficibus et telis i piae coniurationis,uobis siupplex

manus tendit patria communis. V obis uitum omnium ciuium,uobu arcem et mpimitum, uobis aras,pe

res, uobis illum ignem V est e perpetuum ac sempiter-ν-m,uobis omnia templa Deorum , atque delubra, Mobis muros atq; ursu tem mmmcndat praeterea de uestra πια, de cvniugum vestrarum, ac liberorum

anima ,de fortunis omnUMm,desidibus,destos uestru

264쪽

hodierno die iudicundum est Habetis ducem memorem uestri,oblitum sui ,quae non semper facultus datur. Habetis,oes ordines,oes boles iniuersim Remp.

id quod in ciuili ni si hodierno die prinu videmus, uaesidem sintiente. Contute fiantis laboribus fundarum mperiu,quanere uirtute stabilitam libertatem quantu Deorum benignitate auctris, exaguraturque fortunas mox a penὸ delerit, Id ne umqui posthac non modo confici, sed ne cogireri quidem possit, uobis hodierno die prouidendum est Atque haec notituos,qui bi Ddio poena praecurritis, exarerem, locutus sum, sed ut mea uox,quae debet es in Rep.

priceps,officio funm Cosulari uideretur. Nuc antequam adsententiam redeo,de me pauca direm, Ego quantae manus est coniurator ,quam uidens ee permagnam,rentam me inimicurum multitudinem suscepisse uideo,sed eam es iudiclo turpem et infirmam, cuntemptrem et abiectam, quod si aliquando alicuius furore et scelere concirere manus Ubi plus ualuerit, suestra ae Reip. dignitas, me remen meoru fictorum atq; cvnsiliorum P. C. nunquam poenitebit, Etenim mors quam illi mihi'rtus minituntur, omnibus est parare. Vitae tantum laudem,quantu vos me uestris decretis bone hilhς,nemo est asculus. Caeteris enim semper beneqsae, hi uni adinstruatae Reip graturulationem decreuishς. sit Scipio clarus ille,cuius co Bo,at si uirtute Hannibal in Astinim redire atq; ex Idilia decedere mactus est. Ornetur alter exi a laude Africanus,qui duas Urbes huic Imperio inst*sse simus Carthaginem, Numantiam, deleuit. Habea-

265쪽

tentigimus quodi et nobilissimuς Persis honestituit. Sit aeter gloria Marius,qui bis Italiam obsidione, eemetu seruitutis liberauit. Anteponatur omnibus Popeιus,cuius res gestae,atque uirtutes iisdem,quibus solis cursus renonibus, ac ter nis cuntinentur. Erit profecto inter horum laudes aliquid loci uo tirae gloriae . nisi forte maius est patefacere nobis prouincias,quo exire posimus,quam curare,ut erit illi,s absunt,hab an quo uictores reuerrentur . QEsqui inest in unotion conditio melior exbernae uictoriae,quam domesh-cae,quod bo kς alieni Tnae,aut oppressi seruiunt,aue recepti beneficio se oblinitor pudine. Q M autem ex numero ciuium dementia aliqua deprauati bollas pateriae semel esse coeperunt,eos cum a pernicie Reip- repuleris,nes ut onerare,ne s beneficio placure possiti Quare mihi cum perditis ciuibus aeternum bellu silis sceptum esse uideo,quod ego ues o,bonorumq; omn. um auxilio, memorias taenrerum periculorum, quae no mo im hoc populo, qui seruatus est,sid et in omnium genum sermonibus,ac metibus semper haerebit, a me atq; a meis fale propulseri posse consido Nesulla profecto renis uis reperietur,quae cuni; monens uestram, equitum s Ro- tantum cons iratione bori rwm omnium perstinvressi labes re possit.

Quae cuiresine P. C pro Imperio,pro exercitu, prono iaa, qua neglexi,pro triupho,eaeteris s laudis

signibus, quae sunt a me propter bae Vrbe uesses, uestrae s Alans mydiam repudiare, pro clientelis, hostinis s prouincialibus,quae tumen Vrbanis opi-

266쪽

bus non minore labore tueor, quim paro. Pro siue ivtur omnibus rebus, et pro meis in uos simularibus strudiis, pros hae , qua pros icitis ad conseruandam Repub. dilisntia nihil a uobis,nisi huius temporis,mnis usq; mei confulatus memoriam po hilo uaedu erie

uestris mιntibus infixa fr spmo me muro septum esse arbitrabor. Quod si meam syem uis improborsi fefellerit,atsi siuperauerit,commendo uobis paruum meum fili , cui profectosatis erit prae si dii, non sotu ad salutem, veru et ad dignitu tem,si eias,qui haeeoia suo bolus periculo conseruauerit, ill si esse filiumemineritis, Quapropter ψe sum salute uestra,populi s RO. P. C de uestris cuniuibus ac liberis, dearis, ac stas,de fauis,ac te piis, de totius V νbis it mr, ac sedibus, de Imperio ,de libertute, de salute Iluliae, de s umiuersa R ep. decernite dilige ter, ut ιδ tuishς, ac sortiter. Habetis enim Cosiu Iem,qui et parree uestris decretis no dubitet,et ea, quae sis tueritis quoad uiuet,

fendere et per se ipsium

267쪽

ras PORCH LATRONIs 'DECLAMAΤIo CONTRA LUCIUM SERGIUM CATILINAM.Iquid precibus apud Deos immortulers sanctissimi iudices uobiscum alio ando ualuissemuς,iamdud- π poteremar Rep nostra forentissima ,π ciues nostros baberemus, tum studiqὸs rer m urendaru tu,

tum patriae simul,ac uirtutis amantissimos,idq; temporis exima laetitia frueremur, cum rationes omnes dicendi nostras,in laudem Fummorum,nis optimo νψmaui ou umendis esse uideremus. Nihil enim 'tuimus animo dignius,nec autoritate maiorvim, nec

opinione populari quam in eo vnere uersari 'reusis exercitationis,quae canere laudes egrestas βmmorum hominum posset,atq; animos inflammare prae ciuitatis,ad imitrendum erium ea dicendi uoluptas Olm sapientisimo uiro, M. Catoni plane cunti Prit,necno et Galbae, Scipioni, Gracchis Soranα; Crasso, atq; Antonio summis,atq; Ornatissimis oram toribus,quor- tempora sinIilari praestantia uirtutis, ac stadio pene incredibili pulcherrimarum artim Mm floruerulae. Nobiscum uero sententia nostra bene aPremrs modo tantum abessemus ab illa mode- destia temporum,atque hominum , nec incidissimu in atrocisimos Reip fu His,ae serandam tempoαrum calamirerem M siquidem Carem Scipioni meremmo siuo monimentis Am nor mlibus huius urbis,et si

p iiii i

268쪽

de legibus dicendum erat,de i lituris maioru, degloria militari, per saepe de laudibus,ac uictoriis. Nobis uero,qui deuenimus in hanc truculentam tempora conditionem,*blare est omnis gratia dicendi, at in terceptus locus omnis,aut iucundissimi sermonis, aue coaliadae beneuoletne popularis . Na siquando uox gra sue afrosiue a curia deoderatur, dice dus perpetuo uobis , aut de teterrimis huius patriae Glamitetibus , aut de nefariis oppressionibus ciuia Mn,aut de perditae iuuentutis,nunc impudicitia stantiose,nuc Muiasingulari QEare pesbum qui- eum dies redundatio est, uos e*s tegmonio iudicer, quorum aures mIuerum assiduitreae pene quotidiana copias incredibili ciuilium controuersiarum. Diximus equidem paucis ante diebus,ut probe meminisse pote*s,de L G Iabrionis inmansimae,ais audacia

furiosissimi hominis,et sine dubio crudelisio, cuius in senatu sim pridie deprehensa est,cum qua . M Pampirium,lucem omnis patrifiae digniretis, extinguere moliebatur. Nume uero diandum est de. L. Catili aesoelerarissima mente, atq; musitum nequitia,qua tuo per m omnium ciuium permaem,stragemq; redundaturam, Dii inmoreretes in autorem sceleris, tum benigniture siua,tum molari uiplia retorserui, inuaeso igitur iussiori diligenter affendite, rems adg oscite barbaram erudelimae,periculo uero,'mlammae Reip.pereiciosissimam, Luciussiquide Catilina no

nobili genere praeditur,nes infima uirtutes dotis egregim,rum fortunae,rum corporis ad digniturem urbis,non ad perniciem conferrestituisset, Rempu- --

269쪽

per,ex atro simis belloram ciuiliu uulneribus pau. liter res irante,nouis insidiis opprimere oonatus est. Quid exhorrui's iudicestuon modo opprimere comtus est,sed crudelissime uexare,non vexare rentu, sed mirudito quodam genere feriretis ex Pere Ma

-m ad id oomparat diuersam quide unere ed ma gnitudine saleris,uit eos similitudine pene eandem,

quam manum exacerbatum cuntinuo penuria rei fismiliaris, ob id defγderio praedae mirabiliter IM 'grantem,illeabraesibi facissime maliauerum- Consilia nefarii facinoris in amplissim ciuis M. Lecae domo deonquebantur. A dea greges c ε fluebant perditoru adolescentiv,auoru hic familiaritve eximia consecutus fuerat,sonciliatum partim assuetudine stupri, partim genere quodam nefariae lamrionis. Adhibiti sunt et cum barbaroru bosum, nobilitati no solum

magnitudine et summa aeris alieni, uersi etia eo ketudine, aestudio turpissimarum rerum, Nec abe mam

Iiebres ab eo eoetu relinoso , mirno prorsus Assis si iudi irae sunt, nuda deniq; portentu urbis, nulla fritimarum religonum pester, reperrae sunt, qu non denotutae solertissime per hunc, per moxnimo

dinem inopiae Iacillime concitatae, repente deuolau rum in aream ipsam nefariae, atque fagnose cunis iuranomς - Ratio cunsiliorum fuit, ut Saturnalibus 'proxime futuris uniuersi oem armis ad ipsius Lecie

domum praesto forent ibique dato uno collaberetur

ommes,partim ad diripiendam, lammandam s urbem,partim ad trucidandum Senatum,partim ad eos

unociendos,qui praesidium urbi ferre uoluissent, ca

270쪽

pellaret. Audishs iudicer satis euiderer ut arbitror consillivo sceleratissimιbois Catilinae eup nidignissimae χmstrabile,ac detestibile crudelι tute. Nucuero audi eda mula e Aguoscedaeq; faces,quib ille flagrauit ad cupiditute huiusmodiscelerati 'cinoris ob eumda . quas si plane coprobatas uobis ut arbitror planeque illustratas euidentibus signis attulero ri. hil crit impedimento quin bollam Reip. crudelis

eruciatibus multandum, ac maritanduo ese iubearitis- Tria iudices,sentena measceleratu crudelia flagitiose inaudita quae mentem Catilιnae semper ,-- moderarem semperq; uouis rebus jtrudentem,ad extistium patriae comouerunt Mimnc dicenda fune, PRIM V M ratio quaeda tribbs simitatis,qua DEHis est, u=uuersium Senatum ex memoria repulse oonsiulatuς

rapitaliter fulse semper in se latum . SECUNDO

rabies quaedi te rariae ambitionis sitiens immodicae glori , prorsusq, inflammam phrpetua quadam, singulari cupiditate do nandi, POSΤRFMocoetus insemes turpissimorum hominum, non modinstigati diuturno malo dometheae nec sitreris, uer etiam imbuti flagitus, ac consuetudine scelerum sempiterna comite σviutrice pessimar in cupidi tutum. quod senus hominum Catilinam siuum etiam dormιentem e seomuo secillime excitare uoluisset His auremo knsis,breuiter, fines consumtis,quae pro defensio ne fagnorum μοr- nostri aduersarii dicenda esse rumuerunt,sine adese nobis intelligens, B ELI. o