장음표시 사용
541쪽
adeorum liberam uoIuntatean super ad inuadendum inimicos in campo, et ad insultandum ciuitates castra, seu alia munimeta Tartari necessarri, uti tes esse possent quia ad talia sunt ualde ingeniosi. Si uero Carbada uel alius loco sui ingrederetur Aegyptum cum magna multitudine Tartarorum tu ceorum esset societas euitanda. Nam dominus Tartarorum non dignaretur sequi uoluntatem Christianorum, im uellet quod Christiani suis parerent mandatis. Praeterea Tartari sunt omnes equites, dc uald festinater inceduti unde Christianus exercitus eos sequi no posset propter peditum comitiua. Insuper Tartari habent talem modum, quia quando sunt debiliorcs, mirabiliter se reddunt obsequiosos, humiles, 5 deuotos. Quando uero sunt fortio/res ualde sunt austeri, tumidioc superbi, dc non possent stare, quoniam debilioribus iniurias irrogaret quod quidem Christiani nullatenus paterentur, unde posset per hoc materia scandali pullulare. Sed super his posset tale re/medium adhiberi uidelicet quod Tartari per uiam Damasci, sicut consueuerian incederent, A per partes illas occuparent.&Christiani ad regnum Hibrosolymitanum dirigerent gressus suos. Et hoc modo inter Christianos&Tartaros concors amicitia per utrorumq; distantiam seruaretur,4 facilius per duos quam per unum totaliter destrueretur potentia inimicorum fidei Christianae. Unum insuper reducere audeo ad memotiam P. V. reuerendis simae uidelicet quod omnibus modis sagaciter occultetur intentio Sconsiliu Christianorum ita quod inimici ignorent Christianorum propositum atq; uelle. Nam quod Chri istiani noluertat sua consilia praeteritis temporibus oc/cultare multa dignoscunt in comoda incurrisse Nicontra inimici propterea multa sibi incumbentia periculaeuitarent, auferedo Christianis materiarn adimplendi eorum uota diutius affectata. Et licet non ualeat occultari fama pas agr generalis, quae longe late in diffundetur per orbem, ad nullu tamen potest cedere commodum inimicis, quia cis ab aliquo domino Saracenorunon potest praestari subsidium quoquo modo. Et multis modis poterit eui tari, ne Christianorum uoluntas uel propositum ad inimicorum notitia deferatur aliqua uidelicet uelle facere simulando. Illud uero quod Tartari ne/queunt sua consilia occultare, ad magnum incommodnm eis cessit. Na Tantari talem modum obseruant, prima quidem luna Ianuarr consiliu capiunt super his quae intendunt facere anno futuro: unde sim tendant mouere guerras Soldano A gypti, scitur ab omnibus Saracenis, qui continuo Soldano significant ea quo Tartari ordinant,& ipse circa hoc conatur apponere remedia opoortuna. Saracem uero ualde bene faciut,
suum propositum occultando dc hoc sepius con/fert eis. Et haec dista sussiciant de pabsagio terrae sanct .
542쪽
CINAE DOCTORIS, ET CANON1 CiCracouiensis Praefatio. ICE muli1 fuerint qui orbem 8 partes eius descripserint, ta men utram in Sarmatia transsilietes, nihil fere de ea scripserui, nisi quod quidam in genere de hace illa mentionem fecerun ted adeo obscure, ut nihil certi hinc colligere possis, quibus fi/ gmenta multae meras nugas immiscummi, dum ultra Sar/ matiam ad oceanum Septentrionale campos ponunt Elysios, tibi,scili cet,aura sit temperatissima, uita placidissimaec perpe tua,omni reserta iucunditate homines uero multorum seculorum confecti aetate ec tardioso grauati senio,sponte sese in oceanum praecipitcnt,quo miserae senectu ris euadat molestias. Scripseria quoq; illic reperiri terrama centia ambrosia,succo praedulci Scodore suaui quibus homines quasi paradisi fructibus diu in uita con1eruetur: item C terra producere auru in magna copia, Z nutrire griphones,aues horribiles raptu uiuentes,quae equi cum uellare in altum leuare queat, atq; a tirueffodia exportari prohibeant. Aiunt praeterea illic selem e lunam, ceterasq3 stella perpetuo gyrantes 8 lucentes, dies temperatissimas e iucundissimas coni
tuere. Verum haec omnia conficta sint,carentiu ueritate. Ponunt etiam moderni scriptores Tartarorum terribilem gentem indigenam esse Asianae Sarmatiae, di asseculo Scythiam, inhabitantem,quum tamen costet eam esse gentem nouae ad, ilenticiam, partibus orientis mutatis sedibus,paulo plus ab hinc trecentis annis Asiae Sarimanam ingressam,antehac uero incognitam,qucmadmodum ab initio
huius libri indicabo. Sedec montes, Alanos, Hyperboreos Sc Riphsos in orbe terrarum uulgatissimos in illis Septentrionalibus regionibus hirmauerunt, ex quihus nominatissima flumina originem trahere dicierint, nempe Tanaim,Borisit, ne maioremec minorem atq; Volliam ingentem fluuium sed quum id a uero alienum sit, hodierna docente experientia, no sine causa rencimus quidquid ueteres somniarunt de his montibus 8offluminum originibus. Nam scimus ec experia entia didicimus braedicta tria flumina Volliam, Tanaime Boristhenem maiore ex Moschouia originem ducere minore uero Boristhenem,que Aristoteles Diao horis henidem uocat, ex Rustia superior erumpere, oc in maiorem Boristhenem transire. Montes autem Hiperboreos,Ripheos ec Alanos Icimus Z uidimus illienon esse,nec dicita flumina ex eis, sed ex planicie tecrfricaturire, id quod sequenti libro clarissime indicabimus,nihil nisi quod uerum scimus Sc experti sumus scriptur1. Immutata quidem sunt prisca regionis illam uocabula, id quod aliij quo cinaccidit terris &habitationibus,sed nos ea inlaeta non praeteribimus, indicaturi quid ueteressenserint,quibus c usi sim uocabulis,et in us hodie migrarint. Aperuit nobis rex Portugalliae nauigationibus suis regiones Indicas Θ Aphricanas ad meridiem expositas curex Poloniae,qui Tartaris ec Mosco uitis con finis est, indies patefacit nobis per militiam sitiam plaga Septentrionalem cram gentibus quae ad oceanum Aquilonis sunt expositae,ckextenduntur
543쪽
De duabus Sarmati js in genere, saput .
'N I Q v I ORE duas Sarmatias posuertit, unani
in Europa, alteram in Asia, fibrinuicem cohaerentes& contiguas. In Europiana sunt regiones Rustoruseu Rutenorum Lithuanorum Mosi orurn de eis adiacentes, ab occidente sumine ista,& ab oti/ente Tanai indus et harum regionum gentes olim Getae nuncupabantur. In Asiatica uero Sarmatia, -- nunc commorantur de degunt plura genera Tartarorum a flumine Don seu Tanai ab occidente usq; ad mate Caspiu aboribente colenta. Horum imperia genealogiar,ritus xmores alitudoc terraru, flumina ccircumcirca adiacentia in subscribendis explanabuntur.
De ortuac aduentu Tartarorum, Caput 4 LANno domini N. x mi apparuit grandis cometes in diebus men sis Mars octodecim diebus durans de supra Poloucos Taniam ac Russiam gyrans caudamc in occasum porrigens,&aduentum Tartaroru significans: unde sequenti anno gens Tartarorum in illam diem ignota,occiso ut fertur proprio rege David,de submontibus Indiae,confluxisin pluribus na/tionibus Septentrionis ad Poloucos uenit. Polouci siquidem fuerunt gentes secundu latus Septentrionale Euxini maris comanentes, ultra paludes Meotidis quos ali j Gothos appellant. Polouci autem lingua Rutenoru sonanticin teipretant uenatici seu rapaces quia tapenumero inuadentes eos spolia bant & bona ipsoru rapiebant atq; abducebat, quemadmodum de Tartari hisce temporibus faciunt itaq; Tartaris ingredientibus, terras Poloucorum,
postula rut per ambasiatam,ipsos principes Rutenoru, ut uniuersis copthsae potentris se adiuuarent,quonia par exitiuac discrimen eos sicut, Poloucos expectaret.Superuenerunt aute dc Tartaroru nunti j denuntiantes ducibus Russis, ne immiscerent sese bello Ladiutorio Poloucorum, sed potius exterminium eoru an Φ aduersariorum procuraret Russit uero immaturo usi consilio nuntiis Tartaror comprehensis Moccisis,perrexerui exercitualiter
Poloucis in adiutorium, terra mari in uidelicet scissa us Romanouic cum militia Kio uten. M scisau Mscisauic cum militia Halicien Item caeteri duices Rugiae lodimir, Rurikouicet: duces Cirneouien. duces molnenses Iun stili , exercitu omniti Poloucorum peruenerur in Protolce Dabinde sim. guli ascensis equis, uenerunt duodecim stativis ad fluuium Kalcra, ubi iam
544쪽
eos irruerunt, contritis ac diffugientibus Poloucis acies Rutenorum dissi ciuntur plurima in caede peracta bini duces M scissau Kio uten. SCirneo uten captiuantur. Reliqui fugientes abominabile dictu, Poloucis socris. per quorum terra fugam maturabant trucidabantur. Equites quot propter equos pedites propter uestes occidebantur, Min aquis suffocabantur. In illa ergo die Ruteni in pessimum horrendum i inciderunt periculum, quale interris Russiae nunquam auditum est. Ea prima clades extitit quam Rutenia Tartaris pertulerunt. scissa us autom scisa uic Halicien. dux dum ad naves fugiendo peruenisset, superatis fluuin persequutionem Tartarorum ueritus naues abrumpi praecepit, abinde fugax in Halic pauore trepidatione plenus peruenit. ladimirus autem Rurikouic fuga de ipse saluatus in Kiou perueniens, sedem accepit Kio uten. Alia uero omnis multitudo Rute noru dum ad naves fugiendo peruenisset, Meas abrupta offendisset in moerorem uersis,dum undas tranare non posset, fame contabescens illic consumpta est praeter paucos duces xaliquos eorum milites, qui in lembis fluuios
traiecerut . Praeterea anno domini millesimo ducentisimo vigesimo octavo, in maxima multitudinc Tartari Russiam ingredientes, uniuersiam terra Reines an sca uastauerunt ducem occiderunt, sene dc impuberes necauerunt, re/liquam multitudinem in captiuitatem abduxerunt, castra incenderunt. iteruit, eme eiusdem anni uenerui Tartari in terram Susidalorum 8 ea uniuersa
uastata . ducem Georgium d filios eius, pluresc, alios Susidalorum primcipes interfecerunt, castrum Ros ou incenderunt, captiuosvi praeda pro libito abduxerunt. Sequenti quoq; anno in molnenssem, Cirny ovies . regiones uenientes, eas crudelissima caede nulli aetati parcentes pervastaveruti castra de fortalitiae quibus ducesis milites prae timore fugerant, incende runt &onusti captiuorum multitudine in terras suas redierunt.
De crudeli uastatione Poloniae, Hungaria per Tatitaros, Caput .
D st praedicta Tartarorum horreda uastatio ex ordine narrationis sub I nectenda est. Anno domini millesimo ducentesimo quadragesimo pri κ .usebi . mo. Tartari in Russiam uenerunt,&Kio amplissimam urbem, metr6popbiu ibi lim Rutenorum magnifice constructam funditus deleverunt. Habuit sic uidem praefata urbs portas turres firmiter aedificatas, d aliquaru portarum tecta deauratarac splendentia habuit dousq; nunc habet Metropolitanum de ritu Rutenorum seu Graecorum, plurimis V ladicis Sepiscopis Danu bio per Molda uiam, Ualachiam, Russiam & Mossco uiam praesidentem in Kio uia iam post destructionem non residentem . Habuit insuper ecclesias supra trecentas ornatissimas, quarum aliquam n campis inter vepres&ara busta in hanc die permanent, xstant desolatae pro latibulis serarum ex quibus binae
545쪽
bus binae ecclesiae, uidelicet seni Mariae dosancti Michaelis aliquas laminas
tecti adhuc tenet deauratas, quas Tartari praedatum uenientes, d inspicien/tes alii m bassina uocant:aliim bassina, id est aureum caput habentes quia partem tecti deaurati habent. Hac uero tempestate in monte ubi olim ca/strum Kio uicn. stabat Lithuani domini illius loci fortaliciti amplum de ro/botibus d lignis extruxeruntvi tenetataque tota Russia cum sua metropolita Podolia omniquaque pes undata Bathus Tartarorum Imperator uolens Hungariam ingredi, misit ducem Petam nomine cum magno exercitu ua/statum Poloniam Aiunt Poloni Bathum regem Tartarorum Poloniam, Stesiam,Morauiam uastasse uerior tamen historiacorum, sicut&chroni cari ungarorum referunt,Bathum non fuisse in Polonia, sed duces ipsius, qui trucidatis Frannis principibus Rutenorum, receptacppraeda, in op/pidum Lublin &Zauichost uicini j scpeorum, reduxerunt eam in Russia, sustinanter redeuntes, expugnauerunt Sando miriam cum castro. illico occiderunt abbatem Poli reti unicen cum fratribus eius,&magnum numerum utriusq; sexus nobilium de ignobilium uirorum ac matronarum ad conser/uandum uitam Sando miriae collcctorum. Inde exeuntes per issicam, in Sharbimiriam uenerunt,&reuertebantur praedam deducturi in Rustiam.
Dunici, stativa tenerent ad fluuium Tarna apud uillam quae maior Thuris Ko uocatur,irruit in eos lodimirus Craco uten palatinus cum militibus Cracouiensibus Vbi inter pugnadum omnis captiuorum multitudo diffu/giens, in propinquas sylvas se recepit superati tamen sunt pauci a multis, Vlodimirus palatinus raco uten, cum suis a Tartaris. Verum strage suoruperculsi Tartari per sylvam Stremech in Russiam recesserunt, dein supple/mentum accersitis plurimis Tartaris cum fremitu de ira in Poloniam redie
runt,ic quia maximum exercitum habuerunt, ad Sando miriam peruenien/tes, bifariam duiserunt eum, minorem in exercitum in Lancitiam, Sira diam. Nutauiam destinarunt cum principe Cadano, quem Poloni Caydanum nuncupant,qui nullo obice apparente uastauerunt crudelissime illos tractus
caedibus atque igne Maior autem exercitu Tartarorum, cuius ductor fuit Peta Tartarorum princeps uersus raco uiam iuit, omnem oram transitui
propinqua e de de incendio peruastans. Occurrunt ergo ei in uilla Ch melila prope oppidum Sidlou, lodimirus palatinus, Clemens Castellanus Cra/codien. Pacossau palatinusJacobus Raciboro uic Castellanus Sando miri/en. cum nobilibus domilitibus Cracoulen d Sandom irien Et facto con flictu cum una turma Tartarorum, ipsacyattrita pedem referente, de ad alteram praestantiorem turmam sese diuertente Poloni certaminei lorisessi, pauci a plurimis aduerso pectore consessi ceciderunt: reliqui uero in fui gam conuersi, per itinera nota euaserunt. Ceciderunt in eo confictu deside/S , rati
546쪽
derati Christinus Sullio uic de Nyedued. Nicolaus ito uic Albertus Stapolic,Zementa, Grampina,Suliflaus, milites strenui.&alid plures ualidi. Ex quorum strage tantus pavor irrepsi ruit ali j in alias regiones fugerent:agrostes uero cum pignoribus S pecoribus in paludess sylvas xin in uia se conderent. Sed, Boleslaus Pudicus dux raco uiae Sando miria cum Cretumissa ua matre,&Kinga coiuge sua primum uersus ungariam in castrum Pieta in ide prope oppidum San decet, postea uero in Morauiam ad monasterium Cistercieri. effugit.Tartari aut post cladem apud Climelili peractam,
Craco uiam in die cinerta peruenerunt,& eam uacuam hominibus inuenientes omnes quidem in abdita diffugerant in ecclesiasta domus incediosae
uterunt. Ecclesia uero sancti Andrea tunc extra muros Craco uten. EX tante,
uallante oppugnabant, expugnare tam e no ualuerunt, quoniam pluribus Polonis magna ui&fortitudine se ex sua illic defendentibus irrito coepto rocesserunt, in ratissa uiam perreXerunt, eam similiter ut raco uiam de sertam habitatoribus, sed&conflagrata habitationibus reperientes Ciues enim ratissa uleii. pauore consternati, ferc omnibus relictis pretiosioribus duntaxat festine raptis, fugam inierunt quod gentes ducis Henrici de arce uidentes descenderunt,oc opes cum uictualibus in arcem inducentes, urbcm cum tectis eius flammis exusserunt. Et Tartati in urbe nil reperientes,caliruuallarunt cic post aliquot dies obsidione soluentes ut aiunt orationibusvilachrymis Cessa prioris ordinis praedicatorum e fratrum eius in castrum admissoru in depulsi recesserunt. Interim in seria secunda pasta Tartatis qui uia uia uastauerunt, superuenientibus simul iuncti in Leguicetam pro se Iti sunt. Dux etenim Henricus secundus saneta Heduuth filius per illud tempus ibi collegerat gentes armigeros, tam nobiles quam agrestes ma/ioris Poloniae Stesiae Aduenerant o principes cum suis militibus My/ec Haus azimirides dux poliensis Boles aias filius Depol di marchionis Morauiae expulsi, qui Syepitolia cognominatus est.& Pompo de Hosterno magister cruciferorum de Prussia cum fratribus sui ordinis, insuper& cruci signati plures. Quuc ex oppido Legnicen, duceret agmina Mea obequita
rei lapis de summitate ecclesiae beate Mariae decidit, parum ci abfuit,su in caput ducis Henrici diruperit, quod reuera infaustum ome fuit. Suburbana
itaque oppidi Legnicensis p tergressus, quatuor acies instruxit Mordina/uit. Primam descruce signatis uoluntari js,dc de auri fossoribus oppidi Coloberck,ali j sci peregrinis militibus: hanc Bolesaus Syepiollia filius marchionis Morauiae ducebat Altera acies fuit militum raco utensium S maiori gPoloniae, hanc Sulis aus frater lodimiti olim palatini Craco utensis circa Chinyelix occisi ductitauit Tertia aciem gubernavit Myecesaias dux Opoliensis, in quaerant milites poli enses, Pompo magister Prussiae cum fra=. tribus
547쪽
tribus militia sua. Quartam aciem ipsemet dux Henricus ex praestantioribus militibus Stesiae, di maioris Poloniae, ac pretio conductis milvibus rexit. Totidem erant Tartarorum agmina, sed robored frequentia pugnatorum
praestantiora,ita ut unum agmen eorum omnia Polonorum4omina exce/deret. In campo igitur qui bonus campus dicitur, porrecto desin omnes par/tes lato uterque exercitus quinto idus Aprilis, alias feria secunda post octa,
uas pasicae conuenit. Primum i rucesignatorumcx auri Issorum exercitus
cum Tartaris magno impetu cogressus, uelut tenerae aristae a grandine per/cusis a sagittis Tartaricis obtritus est. Deinde duo agmina sub ubernatio. ne ulisai militis & Myeczlai ducis poliensis consistentia pugnare cum tribus Tartarorum agminibus ingressi, ualidam in artatis stragem edide/runcita ut pedem referrent. fugam inirent Quidam autem celerrimo cur si circa utrunque cXercitum disciurrens,terribili uoce clamauit. Byega, ce byegayce, quod sonat, fugite fugite, Polonis terrorem incutiens. Quam uocem Myecalaus dux poliensis audiens deserto praelio fugit, secum maonam partem minitum traxit. Quod uidens dux Henricus ita gemiscens dixi Gor/zesenam stato, id est, peius&moleste nobis acciditi inducen sc suam qua D
tam aciem sortii Timorum militum, tres acies Tartarorum a duabus aciebus Polonorum disiectas prostrauit desin fugam cosiuertit. Quarta autem acies Tartarorum,d maior omnium cum suo duce Pota superueniens horribili
impetu bellum intulit,& bellum acerrimum inter utro hi durauit, magna Oς ex parte Tartaris cς sis vi in fugam spectantibus, quidam Tartarorum exiIliser ualde magnum feretis uexillum, in quo chilitera Graeca depicta erat, ta/lis X. 5 in summitate hastilis imago tererim ignigerrimi coloris cum barba proh xa, coepit incantando sortiter caput imaginis quatere . Ex quo illico fu/mus d nebula horrendi de intolerabilis laetoris in Polonos difffusa est. ut pene exanimati,d inualidi ad bellum redderentur. Clamore itaque horrendo
eleuato in Polono Tartaricus exercitu S conuersus, acie corum quae in/terim integrae erant, dirupit, ceas magna strage affecit in qua dux Bo s laus filius marchionis Morauia dictus Syepiollia dc Pomno magister cru/ci signatorum de russi cum multis insignibus militibus necati sunt.
Dux uero Henricus corona a Tartaris circumfusus est, ut a tergo&fron te caederetur, iam que suis omnibus una pugnantibus prostratis ad ex/tremum circa eum non nisi quatuor milites uersabantur. Suhsau frater olim Vlodimiri palatini Craco utensis, Clemens palatinus Clogo utensis. Conradu honratho uicet, Joannes uano uicet qui quanta potuerunt uil conatu principem Henricum ex pratio educentes, ad fugiendum disponebant: sed ducis equus sauciatus subsistebat Tartari io itur ne cnricus euaderet, ueloci cursu consequutu cum tribus pra fatis militibus, Quarto Ioanne
548쪽
Iuano uicet ab eis segregato vallaverunt, cum quibus aliquanto tempore decertabat. IoanneSuero tua novi equum recentem a Roscisao aulico ducali receptum, penetratis hostium cuneis duci administrauit. Quo ascenso dux sequebatur Ioannem uano uic uiam per medios hostes ei parante. Ipso in in cursu uulnerato,& euadente,dux Henricus intercipit .dc tertio circumual/laturi dum ci audacissime contra Tartaros dimicaret,&manu sinistracleua/ta, Tartarum sibi obuium feriret, ab altero Tartaro lancea sub ascella transefixus ex equo demisso brachio moribundus defluxit quem Tartari ingenti strepitu inconditarum vocum facto capiunt,& extra locum certaminis quantum esset geminus balistae iactus pertractum, framea caput absciderunt, cor/pus in insignibus omnibus despoliatum nudum reliquerunt occisia est in eo praclio multitudo nobilium Poloniae, inter quos dari Winsignes fuerunt 1ibbilium p Sulissa us frater Ulodi miri palatini Craco utensis, Clemens palatinus Glo/ionorum stra go utensis Coradus Konrathouic Stephanus de Virbna,MAndreas filius S eius, Clemens filius Andreae de Pelletnica, Thomas Protrkouic, Petrus Kussaac caeteri. Corpus ducis Henrici post cladem in sexto digito sinistri pe/dis uix cognitum, repertum per Annam coniugem eius in medio chori ecclesiae sancti Iacobi apud fratres minores ratissa uiae sepultum est. Pornpo/nis uero magistri PrusTiae imilitum insigniorum supra exprestarum, in codem monasterio sancti Iacobi ratissa uia corpora tumulata sunt Bo/lessa autem fith Marchionis Morauiae funus in Lubens in choro conuerso rum humatum est, super caetera corpora fidelium in loco praeir sepulta. Eciclesia in hanc diem durans constructa est. Maxima uictoria deduce Henri/co &Polonis Tartari potiti,tectis spoli j sunicuique interemptorum unam
auriculam absciderunt,&nouem saccos grandes ad sciendum numerum occisorum repleuerunt. Ducis autem Henrici capite in longior hasta erecto ad castrum Legnica oppidum enim metu Tartarorum exustum sucrat applicuerunt, mandantes ut duce eorum occiso, castrum eis aperirent Castrensibus conuenienter respondentibus, quod pro uno duce occiso plures duces filios occisi haberent. Illi uero circa Legnic uastatis εἰ incen sis uillis, in λthmucho se receperunt, ubi quindecim diebus stativa continuando, omne regionem per circuitum uallaverunt. Exinde Ratiborien. oram adeuntes, in Bolesi o octo diebus commorati, in Morauiam secesserunt,&xuencosas rege Bohemis in castris se continente,eam plus quam uno mense incendi j sta caedibus uastauerunt:ab Olomunc septimis castris in Hungatriam peruenerunt d maiori hordaripsius Bathi quae Hungariam intrauerat sese consociauerunt. De cruenta
549쪽
De cruenta uastatione Hungariae per Bathi Imperatorem
Tartarorum, Caput 1111. BAthi uastata dc ad nihil a redacta Rus , Hungariam cum quinquiescentum millibus ingredi contedebat. Resistente ergo inter montes Sar/maticos,de in clausa dicta Russi introitum prohibentem, comitem palati/num Hungaria: a Bela quarto rege ungaria cum gentibus misi tum pr.
fatus Bathi obruitin expugnauit, festinantercli exurendo oppida&uillas ad Titiam fluuium qui uulgarire Cisse appellatur, ex montibus Sarmaticis
uersus meridiem in Danubium quentem peruenit. Et exinde gentes Tarta/rorum excurrentes, Vatiam cum sua cathedrali ecclesia uastauerunt&incenderunt. Ad Pest quot ubi rex Bela quartu exercitum contra Tartaros obligebat, ibant dcredibant, aliquando appropinquando, non in unquam uero
fugiendo prout est mos pugnandi Tartaris. Quum in copiosum cXcrcitum, tam ex nobilibus quam spiritualibus rex Besa coadunauerat, aduersus Tarita ros procedens ad fluuium Titiam applicuit ., castra metatus es di, ibi
taci custodia mille armatorum ad pontem, putabat Tartaros non transire fluuium, quoniam altus est limosus multum,&im permeabilis Tartari aut qui multo maiores fluuios transierant, inuento uado Titiam noctu transnatarui,&in aurora exercitum ungarorum cum Bela rege eorum undioecircundederunt, missisq; densis, quasi infinitis sagittis udui quum oran
do nebulosus ac densus cum fragore descendit, Hungaros perturbaria inultos occidendo, plurimos uero uulnerado. Hungar ergo ueluti impraeparati,&absque ordine contrauenientes cadebant. Quod si a uidentes, meticulosi clam discedebant d fugiebant.Tartari uero tanqua astuti, sinebant os per medium sui transire. Vnde Colo mannus frater rcgis sic krex Bela quatius tanquam ignoti euaserunt. Reliquos uero coclusos Tartari crudelistinae ad unum necauerunt. Inter quo spirituales maiores ceciderunt, Mathias Stribgoniensis archiepiscopus,Vgolinus Colocen. archiepiscopus, Georgius epuscopus. Iaurien. Reynaldus episcopus Traiastylvanien ecccclesi triensis episcopus, Nicolaus Scibi talen. praepositus vicecancellarius regis Eradius arichidiaconus Bachiensis, magister Albertus Strigonien archζdiaconus Dealth autem secularibus nobilibus d ignobilibus fere infiniti occisi sunt i&qui fugerat consequuti in urjs necati iacuerunt. In Post tiam multiplebant collecti in ore gladio superuenientibus Tartaris perierunt. Rex autem Bela quartus propere fugit ad meta Austriae, ubi captus& detentus fuit perdu/cem Austrii: tandem dimissus ad regina coniuge suam perueniens, secessit in lauoniam, illic usq; ad persequutione Cadan comoratus. Vastata ita Hungaria ex una parte Danubi j in hyeme .pxima gelato Danubio in par tem altera penetrauerunt,& sedes inter aurinu&Strigonivruxerunt, ubi in hac die sost,& tumuli habitationis eoru cernunt . Ex quo loco prefata trans Danubium
550쪽
Danubium regionem spolias incendiis&occisionibus crudeli te afflixe runt Quumc in Tartariam secedere proponerent,diviso exercitu ,princeps Cadan aduersus rege Bela in Sclauonia diuertit A cuius facie territus rex, ad mare tandem ad Polam ciuitatem fugit Cadan autem quemadmodum cum Bathi constituerat, pertransitis&uastatis Bosna, Seruiari Bulgaria substitit circa Danubium,donec horda Imperatoris Bathi superueniret At Bathi post discessum Cadan uallauit&expugnauit Sitigonium urbem ibi tempestate nobilcm cuius incola erantuarri mercatores , Almani Callici de Italici:& quia thesauros quos Tartari expetebant tu terra suffoderant Nocculucrant, idcirco omnes necauerunt, nulli sexui nulli paetati parcetes: de struetaci Strigonio, secus Danubium transeuntes ad exercitu principis Crudaia opperientem expectante peruenerunt.Tandem iuxta paludes Maeo/tidis uia priori in Tartariam abierunt Tempus autem quo Tartari Hungariam afflixerunt simultimode uastauerunt,erat fere biennium. Quomodo Innocetius papa quartus misit ad Cham Tartaroru. ne Christianos persequeretur: lc quomodo fidem Mahumeti su/
los edentibus Tartaris tota Europa contremuit principes Christia/norum timore perculsi,ne redirent consulebant inuicem Innocentius quoq; papa quartus ex consilio Lugdunenfratrem Ascelinum ordinis prae/dicatorum cum pluribus fratribus eiusdem talioru ordinum ad eos misit. anno domini, ccx LV .qui per Almaniam 8 Bohemiam in ratis lauiam uenit, exceptusw dc ueneratus est a Boleslao Stesicet Vratissauiae duce,Exinde transiens ad Lancitia peruenit,a Conrado duce Mazouiae cum suis recollectus ex hospitatus. Dehinc ad Crocauiam deductus, a Bolesao pudico genitriceci cius Grimissaua,6 a Prandotha ordinario loci benigne
suscepti et habiti sunt, pluribus pellibus subtilibus pulsi, supra id quod proprio aere potuerunt emere,quonia principes Tartaroru sine munere adire nephas est.Tulit autem fortuna, ut esset apud Bolesaum pudicum principem Crocauiae atque Sandoiniriae, asillio princeps Russiae nepos matris suae: huic itaq; commendati,in Russiam per ipsum deducti sunt: ad Kiouia uerouem entes equo acquisiverunt pro conditione terrarum Tartarorum ualentes,qui pedibus aquam dc pabulum sub nivibus sibi quaererent.Tandem κKio procedentes plures duces Tartarorum pertransierut donec ad Cham seu Imperatorem Tartarorum applicuerunt. Cui legatione domini Papae
Innocent 'quarti exposita,postulauerunt ut deum uniuersorum agnosceretati coleret,ic eum quem misit Iesum Christum: utque gentem Christia/nam crudeli nece quemamodum fecit in Polonia, Hungaria de orauia non perderet. Et accepto responso,quod Cham per quinquennium gentem Christianam non inuaderet,per eandem uiam ad dominum apostolicum