De officio humanitatis obligatorio

2쪽

mines,ab eodem stipite prognatos, existat cognatio, ut proinde homo homini Deus esse,& tum propriam,tum communem proximi&magnae illius societatis, i. e. generis humani, salutem 2 utilitatem quaerere, dc quacunque, qVantum potest, ratiD- ne promovere debeat. Ea tamen maximam mortalium partem invasit malitia, ex passionibus'raedominantibus suborta, ut inconcusso dc ferme desperato Hatu humano homo homini non Deus,sed plerumque sit diabolus. inae perversia honinum conditio legibus & imperio restaenari debebat. Puu:hro ait Clyero lib. de LL. nihil tam aptum est ad ius comlitionemque naturae quam imperium, sine qVo nec domus ita, nec civitas, nec gens, nec hominum uhiversum genus are,nec rerum natura Omnis, nec ipse mundus potest. g. II. Minimum vero est, nihilqVe meremur, si De enisaera ancium leges vivamus. Adest enim hic vis coactiva, quae, virtutis. adentibus Reipubl. necessitatibus, refractarios debita ce ra constringit, S ad has implendas compellit. Majus est, . . . iltra haec, observatis nimirumjusti praeceptis, id quoque, oci honestiam, quod decorum, quod humanitatis, verbo, d virtutis est, perficiamus, Eleganter ait Se Neca lib. a. de συ. UT. Nec tantum ad legem honum volumus, illa ma angusta innocentia est, quanto latius ossiciorum patrem juris regula. Ovam multa diei humanitas, liber

diastitia,fides exigunt, quae 'ma si a tabula

3쪽

sunt. Sic Cicero ii, r. da Lia recte ait. Qui non ipso hon sto movemur,sed utilitate aliqva,callidi sumus,non bonLA. buma. f. III. inamvis vero istiusmodi humanitas aut aris . nitar per duum virtutis studium in foro poli,non soli obliget, & pud leges incub ris,non juris, vinculo contineatur. Nam coacta virtus non cari posen virtus,sed superstitio est. Potest tamen summa potestas per indirectum illa, quae maxime humanitati resistere, aut illi im-- pedimento esse queunt, recte eliminare, de omnia ita disponere,ut homines in suis actionibus ad humanitatem exerce dam adducantur. Deus ipse, sapientissimus in populo Judaico legislator populum Judaicum per leges varias ad humanitatem adducere Voluit. Multifaria hujus generis exempla ex S. Codice congessit Celib. vn. Bbhmer. in introducto ad impubi. un. p. 2. L 2. cf. s. a Cons. dus nostr. de Structura logum S. 17. Sed tum officia humanitatis legis naturam induunt, & obIigatoria existunt.

- D. Juro f. IV. Ipsi quoque JCti Romani ex humanitatis r

Humani tione multos deciderunt casius, verum ibi humanitas ipsam νι R-- involvit sequitatem, ut adeo sequitas jus humanum meritora nuncupetur,ria nihil est quod in humanam societatem plus utilitatis conferat, quam usus honi dc aequi, & contra iniquDtas dicitur ius inhumanum V .ιfurti Patimur Τ. de his quι not. ius di hujus aequitatis majorem, quam strictijuris rationem habendam esse in applicando jure ad negotia obveniemtia, statutum est in L piacuit 8. C dejudici quae tamen hum nitas ultra verba legis non extendenda. istiusmodi autem. textus tum Digestorum tum Codicis,in quibusjus humanius

iuri stricto ab ipsis JCtis Romanis praefertur, peculiari stecAmine exposuit m.

Oeeago ct g. V. Nostrum in praesenti disquisitione institutum fundamena est, ut aliquos saltem asseramus casus,ubi JCti Romani ex sinium dicona gulari aequitatis ratione, di protrita ista Regula: inod Tibidorum. non nocet,alteri vero prodest,ad id compelli potes,singulares Idrinarunt decisiones; incasionem ac sundamentum totius

4쪽

fere rei nobis suppeditavit acutissimus JCtus Patavinus, J

mae huic regulae aniam praebuit, qVod nimirum ad id, quod nobis non nocet,dc alteri prodest,ex aequitate compelli que mus, licet jure deficiamur. Et quam is de speciali saltem casu,quem mox videbimus,loquatur JCtus, ignotum tamen non est, quod, quotiescunque in casia omitti eadem militae ratio, quae in expresso, toties etiam dispositio ad casum non nominatum extendenda veniat; siquidem quemlibet ita se tire dc scribere existimandum est, ut omnia rationi & fini, quem quisque intendit,quantum eius fieri potest, congruere

avertere valet, Vid. B. Sit c . de Actio forens investsecta. membr. a. nisi tamen expressis lNibus aliter fuerit eam tum; quamvis S hocnerari non ponit, quod aliqua deprehendantur humanitatis Omcia, ad Wae etiam cum nostro I commodo obligamur.

VI. Jam videamus casum, cui praedictam regulam De a a applicuit Paulus noster. Nimirum adhuc sub iudice lis erat, pluvia arcan etiam actio de aq va pluvia arcenda adversus virinum no- undassim strum competeret, si agger, qui in eius fundo suit, per vim aquae vel aliunde deiectus fuisset, ex quo deinceps praedio

meo damnum insertur. Etenim non dabatur hare actio, nisi a tr. ae Prudentia Legulatoria f. 43. 1 oties itaque ex nat

rati aeq vitate & ossicio humani cis aliquem obligari dicimus, avoties damnum,alteri certo imminens, sine proprio damno factum alterius illicitum accesserit, & ex opere manu alienaeonsecto, damnum in fundo vicini propter aqvam pluviam metuendum esset, Vid.Struv. . 39. 3O eqq. Ad Vehoen turali nititur iure,quod vult,ut damnum, cuius quisque causi

fnd. 4e J. N. ct G. videretur, ubi per nullum

5쪽

De actione ad exbiaiandum.

impetu iri, vel aliunde agger vicini in eam formam redactus esset, ut in praedium meum alia'Od eX inde damnum redun. . dare pi,siit; hinc non sine causa Varus dc Labeo actionem de aqua pluvia arcenda hoc in casu negabant, probe intelli- gelites, quod non quidem humanitatis, sed iustitiae tamen reis gulae huic deficiant; quandoquidem neque Contractum, neque delictum, vel aliud obligationis externae fundamentum. reperire poterant. Animadvertebat haec quoque Paulus, qui proinde directam actionem institui non posse,pariter concedebat: sed quia valde ipsi iniquum videbatur, Quod ei, cui hac ratione non leve damnum insertur, contra alterum, qui nullum inde incommodum sentit,experiri non liceat; igitur actionem utilem vel interdictum, ne vis fiat et,q vi refecturus est aggerem, dedit, ita ut,siqvis illum propriis sumtibus refla

cere velit,alter ad patientiam etiamexterno obligetur. In

terim in' effectu nihil refert, actio utilis ne, an direcia instituatur, quippe quam subtilitatem jam alibi notavit Paaltis noster Fri N. G. In praxi , ubi actionum nomina non alteri. duntur, sufficiet, si quis officium iudicis pro obtinenda inhibitione imploraverit,vid. Si chae Trida AE -υ ις'q . Unde non magni momenti controversia est: utrum haec actio a negatoria numinum vel stillicidiorum differat. quod negatvn.Thom nia in dig. LIV. . g 9 φ .-ct DM B er in risit. ad F. h. t. Sed vide Reliqua nostrae de aq va pluvia arcenda actionis requisita exponuntur alibi. UlI. Ex eadem ratione Paulina, quam attulimus 3.f. actionem satis notam, quae ad exhibendum vocatur, derivamus cum Dn. Schofer. in θη. adfh.t. n. . Du.mvis ad 3.3My. de Act. ct B. Sive de AILinu. d. l. 9 39. Neque enim, per icillo licet adhibito, aliud externae obligationis fundamem sum cernere datur; cum ille, a quo exhibitionem postulamus,nullo iure nobis teneri videatur, antequam constet,remulam, vam petimus, a d nos pertinere; Sola itaqVe hum his 3 irtus est, quae Aovit legislatorem, ut externum pondo S

6쪽

dus addiderit huic actioni, quae agenti prodesse, Reo autem

nocere non potest. Etenim,illum ob rem perditamsc defucientem vindicandi lacultatem, dum nescit, ubi res sit, in damno versari, manifestum est. At Reo, quodnam damnum inferatur, ubi aliis experiundi est copia, non videmus. Imo vero, inquis,damno erit haec exhibitio, si deinceps, rem exhi. .hitam ad actorem spectare,deprehendatur. Sed respondemus,si redditur, quod alterius est, tum in bonis reddentis nullum contingit damnum, quippe quod est deminutio patrim nil proprii,non alieni. Hac ration pergis,quilibet,qVi non est dominus, res,ab alio bona fide possesso, repetere posset sine damno possestaris. Verum non est, quod metuas, qViab. f possessores respectu aliorum, qui non sunt domini, pro . ipsis dominis reputantur, de in pari causia conditio iossiden- . potior est. Neque audiendi sunt, qui hanc actionem ex de licto,dumiudici,exhibitionem iubenti, non paretur,oriri autumante nam recte jam responsium est a Stuc is d. l. quod non ex contumacia illa,sed praecedentecausa, ob quam iacuutas implorandi iudicem, ut exhibitionem injungat, eoncedi

sententia quod nempe planissime dici possit, actionem no. stram oriri ex particula quasi illius juris, ex quo acto princia 'palis movetur. Nam quamvis certum sit,eum,quiliabetjus, rem penitus consequendi, habere etiam jus, ejus exhibium nem petendi; incertum tamen hoc casu est,ubi delitescat illares, &quamdiu de hoc non constat, tamdiu etiani particula ista adeo parva est,ut a nobis videri non possit. 'VllL Sunt quidem,qui statuunt, actionem nostram si haec ex ad exhibendum ex quasi contractu descendere, utpote quem quasi con- toties adesse putant, quoties occasione liciti facti vel uti ius. tractu oriaque , vel alterius sellem, vel omnino tertii sine conventione rur.

aequitatemjuris naturae obligatio& ove natis nascu

turi Uerum,quia non addunt,

7쪽

torium circa praesentem actionem consistat, erg6 de hoc tantisper dubitare liceat. . Sane a toris hic factum intercedi e nullum; sed nec Rei, a quo exhibitionem desideramus, negotium aliquod intelligitur,cuius occasione lex obligationem induxerit: siquidem res exhibenda, quae ignoratur, an act ris sit, vario, innocenti S actori incognito facto ad eum petavenire posuit, ad cujus rationem reddendam nemo nisi solo cerebrini juris colore tenetur. Imosi factum illud occasi tiem obligationis legislatori dedisset, tum sequeretur, quod quemlibet cuilibet quodlibet exhibere oporteat, licet nemo interesse suum docere queat; cum tamen jura satis. aperto prodant, quod iis demum haec actio detur, quorum peculi riter, sive ut alii legunt, pecuniariter interest, II. ct 9p. ad exhib. s Quod factum tertii attinet,verum quidem est, quod quasi contractus sit lactum licitum, ex quo quis obligatur ei ad quem res Vel negotium pertinet, uti negotiorum gestor, tutor, haeres, qui hereditatem adit,& legatariis obligatur, haeres & condominus ratione fructuum di impensarum, sed tale factum hic non intercedite neque etiam tertius in acticione nostra obligavit Reum ad rem,'uam ab eo sorte accepit, alteri exhibendam; neque etiam proprium accedens factum heic in censum venire posse, paulo ante ostensum est. Ex quibus sequi videtur, quod solum interesse actoris dccessans damnum 1ei,& regula nostra.Quod Tibi non nocet Alc. huic obligationi ansam dederit. Caeterum in Germania hanc actionem ad exhibendum vix institui deprehendimus, quia communiter officium judicis imploratur, ut ille per mandata compulsotialia, qui processus est celerior, injungat exhibi, tionem rei desideratae; cum & per mandata istiusmodi nihil

deiure suo amittat adversarius, Vid.Ea c. Dn. Ludovicasn Doctri

Pand. h.t.-ct B.MIch. in V. M. h.t. s. & cum haec actio processum Iuris Romani respiciat,moribus Germanorum ain

8쪽

6. IX. Pertinet quoque ad officia humanitatis obli. Inducta 'oria,quod debitores,qui fortunae injuria facultatibus lapsi moratori sunt,a Principe literas sive inducias moratorias, Ietyres de re-

r petere possint: quibus impetratis creditores intra certum' tempus,quod pro arbitrio Principis definitur, plerumque tamen quinquennio unde quinquennel) absolvitur,debitores suos,ut solvant debita,adigere prohibentur , t bon. ced. poss. l. 4. C. de Prec. I . Q. Struv. . 4. f. a. Huber. Equidem striciae justitiae praecepta: non adstringunt creditores, ut dilationem solvendi debitoris . bus indulgeant,sed potius ad saccum usque S peram, ubi pin tueri ot, illos excutere concedunt. Verum cum mora ista non adeo noceat creditoribus, quippe qui post lapsa tempora nihilominus consequuntur,quod suum est,dehitoribuse coim tratio valde prosit, si aliquod adhuc spatium ipsis relinquatur, quo occasionem facultates suas augendi promtiorem nancia' scantur;nec plane eleemosynas quaerete compellantur,igitur sola aequitas ct humanitas est, quae movet Principes, at aliqua

: ci parandis commodioribus χlvendi mediis, vid. Iu end. de is Interim cum hac debitorum utilitate is quam innoxiam paulo ante diximus, non convenire quidam volunt, quod creditores concessis induciis persolutionem - usurarum medii temporis urgere non possint, adeor ve omnii sortis fructu interea carere debeant. Ast,nullo haac sententiam niti fundamento,in propatulo est,quia, ut taceimus alias rationes, induciae non conceduntur, ut debitores lucrum exinde capiant,sed ne tanti siper damno afficianturi neque enim Princeps ablationem sortis ejusdemque accessionis, sed mΡram saltem tam sortis,quam usurarum exactionis indulget dulationem,cuius natura in eo consistit, ut actio tantum suspendatur, non autem pristina tollatur obli elum qVidalias circa literas moratorias justum ut ocet Gothes πιιτ.m θηιJu ubivis Disiti by GOrale

9쪽

De eone 3. X. Praeterea sicuti varii casus S varia hominum ne detida ser- gotia deprehenduntur, ita quandoque accidit, ut ager vel . vitute. praedium aliqvod cuidam competat,quod ipsi nullum praestatu sum,nisi per sundum vicinum,servitute consstituta, illud adure liceret. Sic mgri prior Via ad agrum meum fluminis impetu vel ruina amitti potest: sic duos fundos habens testator alterius mihi usumlauetum,alterum, per quε ad meum perumnio,Titio legare potest, si servitiam. 44 6.ulcs de te . r. Cum Vero non appareat, qua ratione ex praecipio ulli vicinus compelli queat, ut acutum mihi per fundum suum permittat, hinc naturaliter ad regulas decori 6c huma. nitatis quae volunt,ut aliquando aliorum quoque res delibare liceat, recurrendum est. Atque manifestam hanc humanitatem causam esse, arbitramur, quare constitutiones civiles eum, qui non sponte in memoratis casibus servitutε concedit, obligatione externa ad eam constringant, via adM. ct Strum .i 363o. praesertim cum haec servitus nullum asserat servienti nocumentum; cum judex servitutem imponens su' mul quoque aestimationem ejus dominanti injungat Du.

DE 'reiau 3- l. Spectat non minus ad praesentem materiam, pothaea vid. B.Hirtius ad Pufend. de quod is, qui aist. νὸ- generali sc speciali hypotheca sibi in honis debitorum pro φ spexit,non possit qualemcunque rem, uti alias in hypotheca generali juris est, eligere ae petere, ut eiusdem suscipiatur executio sed prius rei specialiter obligatae, ut ex illa fiat solutio, insistae, eamque prius excutere debeat, antequam ad alias res deveniatur, I. a. C. de pign. ct h p. B. Brunuem. de Pro Conc. Crea. e. s. s. s s. B. Si ch. de Caut, contri sect. 2. c.4. ν. T.

inod his dispositio ex humanitatis virtute originem trahat, vel inde colligitur, quod is, qui generali tantum hypotheca gaudet, cuamlibet rem, qVae indebitorum bonis reperitur , eligere pir r ac excutere queat, etiamsi illa res alteri postea ue ligatias rit aqrss. ipot inpign.&Ichaei f. s. Cum

ratem ex

cutienda.

10쪽

Cum enim generalis hypotheca , quae specialem habet an mexam,idem jus, quod soli generali competit, imo maiorem adhuc creditoris favorem innuere videatur, hinc nulla istius constitutionis ratio alia potest reddi, quam haec, quod specia- Iis illa hypotheca a creditore excutienda huic non noceat, quippe cui deinceps, si ea lartean non sufficiat ad alia bona regressus patet. Et cum debitori valde prodesse queat, ne

- alia res,quam speciali nexu devincta, a creditore distrahatur 4gitur humanitas, accedente auctoritate legislatoris,credito. Tes Obligat,ut in excutienda hypotheca a speciali fariant ini. tium: quod enim tibi non nocet, & alteri prodest,ad id potes compelli. Sed instas, quare is, qui generalem tantum hyp thecam habet, non aeque eam rem, quae debitori trinimum ' affert incommodum, prete caeteris discutere debeat, cum & 'heic creditor nihil sentiat damni ' Resip. habet pro se expressam legem contrariam, contra quam officia humanitatis obtagatoria allegari non deberriam supra observavimus. Deisnciente autem istiusmodi lege, praecedens dispositio ad alios. 'quoque cassis omnino extendenda. Sic ex lege sine. conventione Omnia bona parentis, qui dotem debet, gene- 'raliter ligata iunt: quod si tamen specialis hypatheca pro 'dote constituta sit, haec prius ex ratione, mox alata, excuti hdebet, anteqVam ad reliqua parentis bona profretas fiat, 'licet insignia caeteroquin privilegia doti concesurint leges

Agis. pari. 2. Dec. II 6.

g. XII. De caetero socius etiam ex hummitate obli- De non /gatoria pati tenetur, si socius in re communi atquid facere pedisnd. velit,quod prohibentis nihil interest, lacienti ven utilitatem rei eo

affert. - Quanquam enim tralatilium sit brocard eum: in re nisi semcommuni meliorem esse rationem prohibentis L comm id tamen,uti alias admittit limitationes, vid. δει ita quoque per humanitatis virtutem restryngitur, at non pr

cedat, ubi prohibentis nihil intersit, Gothom in M. add. l. 18. Singulatem casum recenset JOh.a S de is