장음표시 사용
11쪽
riam ipsorum prolixitatem subdiuidi possunt in pnagris phos, Sparagraphi ipsi , si longi fuerint, in uersiculos.
Secunda pars Decreti nominatur Causa , & continet in se xxxvi. causas,in quas diuiditur,a quibus & nomen accepit, quae cause sub diuiduntur ulterius in quaestiones, di hae quaestiones in canones, uel capitula , quae ultra inparagraphos,&uersiculo subdiuidi poliunt , ut supra dedistinctione canonum praemissum C . Est tamen animaduertendum, quod causa 3 s. habet quae itiones sex, quam quaestionum tertia no diuiditur immediate in canones
uel capitula, sed ibi interponitur tractatus de penitetia, qui cotinet in se distinctiones septem, in quas diuiditur.& hae subdiuiduntur in capitula uel canones;l& paragra-yhras, ut supra dicebatur. Et interdu diuiditur in paragraphos absque capitulis. Tertia & ultima pars Decreti nuneupatur de Consecratione,& habet sub se quinque distinctiones, in quas diuiditur, quarum quaelibet in plures sub diuiditur canones,uel capitula, & quandoque in paragraphos, ut supra dictum esti Velius.
Decretum centum infrinctiones dat ct unam.
Triginta causas sex addit tibi misto.
Distinguit septem paenitentia consecra qriin que. Authorem quama tibi de laro Gratiant, . ueZ sic breuisu.C.distinguit, OL.causas dabit x.tria cum sex.
Paenitet .versum uult consecrare renersum.
Nunc ponenda,& notida sunt exempla allegationum.
Et de prima parte Dacreti nota , quod illa o llaba di . uel
dis.etiam sol alitera, d, significat distinctionem , & numerus immediate sequens denotat quotam distinctionis.
Ultimo ponitur principiam canonis uel capituli, in quo authoritas uel allegatio continetur. Exemplum accipe in prima parte Decreti, ubi sic allegatur. viii.ld illinctione. quo iure,& hoc sic abbreviatur,dis . S. quo iure. idest, in prima parte Decreti, in distinctione S. illius partis, in canone, qui incipit, quo iure. Aliud exemplum. distinct.38. nonne. &cap. legimus. idest, in prima parte Decreti, in distinctione,tricesimaseptima eiusdem partis, in canonibus,qui incipiuntur, nonne. &, legimus. Item
12쪽
metu qu od declara,u e prius. In secunda parte Decreti nota uod per numernm poditum ante literam. q. datur intelligi quota causae. Et sic omniat laadiectaua numeralia, prima, secunda , tertia, quarta &cusque ad tricesimam septimam ante literam. q, posita semper includunt hoe sabitantivum causa. Nec debet ille numetus excederes f. quia non sunt plures causae in serenda parte Decreti:& per literam,q,intelligi rur
quae itio in nominatiuo uel aliis casibus secundum exigentiam congruitatis. Communiter in ablativo allegatur
quaestione. Sed per numerum sequentem istam literam, ', designatur quota quaestionis illius causiae praemisiae. Et sic numerus sequens erit aclioctiuu istius substantivis quet stione, per q, desin nati quod nunquam subintelligitur, sed semper expresse ponitur . Ultimo subiungitur canon, uel capitulum illius quaestionis, in quo authoritas allegata quaeri debet Exemplum sume de secunda parte Decreti ubi sic allegatur. N. I. principatus.& capitulo , cu Paetius . Et solet ita breuiari. I.. quae . r. principatus. ia ualet tantum: secunda parte Decreti in prima causa illius partis,&in prima quaestione illius primae causae In canonibus incipientibus principatus.& cum Paulus. Illo obseruato quod in toto iure non breuiatur principium canonis, capituli et legis: sed semper integre ponitur prout in libro continetur. Aliud exemplum I I.q. Dinter uerba. II.q. . si quis fila lenteitem x s. q.L noli aestimare.& c.
militare. ad. quaestio. s. non liceat.& c. aruspicinae in uer
sicu. nec ideo. Declara ista exempla, & signanter ultim in secundo parte Decreti, in causa et f.in quaestione. s.eiusdem causae, in canonibus, qui incipiunt, non liceat. & aruspicinae.in uer. nec ideo. Quia tamen txactatus de poenitentia inseritur in quaestione g. ipsius cauta tricesimae tertiae,ut supra dictum et iideo sumatur exemplum ubi sic legatur:de poenitentia. diit. prima,homicidiorum. & capitulo, homicidium. hoe sic breuiatur. de poe.dic s. homicidiorum.&cap. homicidium. idest,in secunda parte De-veti in causa xxxiii. in quaestione. s. isti . 33. Cum
13쪽
se in distinctione prima illius qnaestionis , in tractatu de
penitentia , in canonibus, qui incipiunt , Homicidio rum &c. Aliud exemplum , depellirentia distin. v. oportet enim de p*nit.diit. vii. c. I. intellige ut prius & specim liter ultimum.id est, in tractatu de ps nitentia. disti otii de ultima istius, tractatus, in capitulo primo huius distinctionis. Et si c quando allegatur castulum. Lii. uel liu non ponitur prio cipium capituli uel canonis &c. De tertia parte Decreti pone exemplum , ubi allegatu r hoc modo, de con di .L nocte sancta C missas. & c. omnis Christianus . Quod ita breuiatum sic intella gitur, id est, in ultima parte Deceti, quae in titula tui sDe consecratione, sin prima distinctione illius partisse in canonibus qui incipitit, Nocte sancta &c Item aliud exemplum , de
eo ne dist. ii. in cena.&cap liquido. dcconL. dist. v. non mediocriter. ne tales.&c. nusquain. id est, de consecratione.
cli sit incitione secunda & quinta , in capitulis in cipietibus, in cena. Liquido. & , Non medi ocriter&c. Non debee autem in tertia parte Decreti ultra quintam distinet ionem allegari, sicut nec in secunda parte ultra septimam & in prima parte n5 ultra centesimum primam, quia nulla partium plures habet distinctiones . Ideo ultra allegas notaretur tanquam imperitus errare . Et quia in qualibet parte Decreti sunt distinctiones . nota differentiam in allegando . Nam quando allegatur distinctio absoluto
cum numero, siue addito alterius determinationis , ut di cendo, distinct. I. r. s. . uel s. &c. tunc quaerendam est in prima parte Decreti, ubi su nocent nim , & una distinctiones. Quando autem allegatur di sit inctio cum addito 3 de poenitentia, ut sic, de poeni. disse l. r. 3. &c. tunc quae rid
bet in secunda parte Decreti si in causa s s. & q. 3. illius. causae ubi ponitur Tractat. de pent entia , qui habet r. distinctiones , ultra quas non at legabis ibi , si uelis Iuriis sta uideri. Sed si allegatur distin cum addito tali, de con
secratione, ut fic,de consecre. diit. t. t .vel 3. &c. tunc quae . ratur in tuet te parte Decreti, ubi sit ut tantum quinque distinctiones nec etiam plures allegabis , alias te osten-
des Iuris ienarum . Et licin omnibus his roibus partibus i
14쪽
Decreti allegatur constitauio cum quota sequente et sibeo disserentia, quod interdum nulla determinatio praecedit, ut in pruna parte interdum praecedite &hoc dupliciter. Aut praecedit de piniti ut indecunda parte Decreti. Aut de consecratione: ut in tertia pat te Deercti, Item in secnnda parte allegatur quota cauta, tacendo illud nomen causa, sed subintelligendo. & sic etiam in taminino genei e adiectivum numerale substantiuatur , include n-do suu substantivum,ut prima,secuda,lenia, quaria, Sm subaudi causa, deinde substantivum , quaestio , cum suo adiectivo expresse ponitur, scilicet quaestione prima, secunda, tertia, quarta&c. Postea initium canonis,ut, Omnis. Ponderet. Nonne. Legimus &c. Etiam quandos; per Paragraphos allegatur,omisio nomine capituli;& sabiungitur principium paragraphi,ut ii. q.vi.s.biduum. Et frequenter quando allegatur capitulum, non est opus allegare para raphum , & e conuerso. Si uero capitulum est longum, dicatur in princimed. uel fi. aut circa pio med.uel f. ubi authori las uel textus allegatus habetur. Finalites et Dilige Decretum figliscis canonicari. Distinguit causas, poenitet, ct consecrat.Et tantum de primo libro. e
Secundus liber iuris Canonici , qui Decretales nomiia Decre- natur, a Gregorio Papa ax. compositus est, qui in unam tales. compilationem redigi procurauit, per magistrum Rav- mundum suum capellanum , diuersas decretales epistolas praedecessorum suorum corrigens & concordans, d hoc circa annum Domini millesimum ducentesimum trigesimam primum. Et sic pene annis 3 8. post compilationem Decreti,Decretales in hanc formam redactae suere. Nam
post hoc sub anno Domini MCCXL VI. Concilium
Lug dunense fuit celebratu,ab Innocetio Papa I I I I .anno sui Potiscatus et i . in quo multas edidit costitution , quas etiam suo tempore super Decretales conscripsit. Et iste liber Decretales uocatus diuidini rin quinque libros partiales .Quorum quilibet ulterius subdiuiditur in multos titulos uel rubricas , di tituli in capitula, & capitula 'in paragraphos,& hi interdum in uersiculos. Primus autem liber partialis Decretalium,iractat de personis ecclesiastis
15쪽
fiasticis.& ecclesiae ministris, & de eorum ossiciis & qtis
tales creandi & ordinandi sunt. Et continet titulos xliiD secundus liber Decretalium, est de iudiciis,& de requisi iis in iudicio, de habet xxx. titulos. Tertius est, de uitare honestate clericorum, & rebus eorum , & rebus ecci esia rum,& habet titulos r. Quartus de sponsa lib.&matrimoniis , & de caeteris his annexis , & continet xxi. titul . Quintus & ultimus liber partialis Decretalium,est de accusationibus, de criminibus, ct de diuersis pqnis pro ipsis infligendis,& continet titulos xli. Oninibus eis comparatis totalis liber Decretalium habet titulos , uel rubracas ducentas, minus quindecim hoc est, centum & octogint quinque. De quibus praedictis nota hos uersas.
Pars prior officia creat,ecclesiaeque minifros. Itera dat testes, ct cetera indiciorum. Tertia de rebAs ct nita praes t/rorum. Quarta docet quales sint ritus coniugiorum.
Quinta is de uitiis di p aenis revis earu. Vel sic breuiis . Iudex, iis ditium clerus,sponsalia, erimen Hae tibi d signant, quid quae, que uolumina signaret. De numero titulorum uersus nota sequentes,
Alii septem dempti, sin ut uno ferto ducent ox. Qiij tituli ponentur infra pro falce & metrice. Nunc sumantur exempla ex Decretalibus, ubi sic allegatur , de summa Trini rate & fide catholica. damnamus . hoc ita breuiari solet, de sum. Tri.& si .cat. damnamus. Aliud exemplum, de electione & electi potet ate. cum in cunctis : hoc ita breuiari sol ut de elee cum in cunctis .id est, in libro Decretalium, sub titulo, de electione. in capitulo quod incipit , cum iri cunctis. Aliud exemplum, de foro com p. diligenis. Aliud, de ui. Sc ho. cleri. ut clericorum. Aliud, qui cle-uel uoueri. ma. contra posi consuluit. Aliud, de pe.& re,omnis utriusque, I ita exempla sic breviata suo modo sunt explicanda ut primum exemplum & ita de aliis. Tertium libruin, qui Sextus appellatur,composuit Bonifacius Papa v I i r. in quo Deccetales epistolas suorum predecessoru ,uidelicet Grego.x. Inno. II I I.Clem. I III.
di aliorum cum suis propriis epistolis recollegit in una . librum
16쪽
librum, quem Sextum appellavit. non sic quod ille cum alijs s . partialibus libris Decretalium in unum uolumen Sextus coma umeretur: sed quia liber eis specialis post dictos quinque editus, stippiens defectum diuersorum c
-suum emergentium, in aliis non comprehensorum. Et promulgatae constitutiones libri Sexti, anno a nati uitate Domini mille f*mo ducentesimo nonagesimo octauo. Nonis Martii, Potificauis doni acti Papy octaui, ani et i i. Diuiditur autem Sextus eo te in quinque libros partiales sicut Decretales.& qesilibet horum librorum incitulos; & hi per capitula,& paragraphosi,ut supra:qua uis in Sexto non sint tot tatuli sicut in Decretalibus, ineeavi capitula in titulis. Sed ubi desicit aliquid non plene deorsum in Decretalibus,id ponitur in Sexto. Sunt nan- alue modo sumenda exempla de libro Sexto, ubi sic allematur dejconstitutionibus. ut animarum. libro sexto.& de rescript statu tuin .s cum uero . nullus. tib eo. Hoc intelae turi id est,in libro sexto, sub titu. te constitu. in capitulo quod ineipit, ut animarum. Et sub titulo de rescriptis, in c.quod incipit, statu tum. in s. illius capituli, qui incipit,cum uero.in uersiculo , nullus. libro eodem. Et ciendum quod in Sexto allegatur eodem modo , ut in Decretalibus, hoc solum mutato quod in Sexto alleganis do semper in fine additur lib. 6. propter differentias libro runt quia omnes rubricae Sexti sunt etiam in Decreta lib. Debet ergo ad rubricam post capitulum addi libro sex-xo,ut sciatur esie in Sexto. Quod si non additur,quereretur cap .allegatum in Decretalibus,sic errare continis seret ex omissione huius additionis libro 6. quia capituum allegatum in Sexto non inueniretur in Decretaliae Alia plura potiunt exempla sumi: ut de iudic. mulieres.
s. caeterum.& c. se l. lib. s. te Elei . conivg.Cunico. s. in coxeris autem. Eo d. lib. de conces praeben detestanda. lib. .de sensi. Guanquam. eo. lib. quae sunt declaranda suo modo ut supra. Et tantum de tertio libro.
Quartum librum iuris canonici,qui Clementinae dicitur,subaudiendo constitutiones, inccepit S edidit Clemens Papa V.sub anno Domini millesimo trecetesimo decim a
17쪽
ei mo,in Concilio Viennensi, quod sex mensibus. tantu darauit et sed ipse Clemens morte praeuentus, ad publicum
non perduxit: sed post eum Ioannes Papa xxi I .compleuit,correxit, in quibusdam mutauit,& executioni demarx dauit. Quae constitutiones ita collectae dicuntur Clementinae,a Clemente v.& fuerunt promulgatae anno D mini millesii noti icentesimo sexto. I i 1 I. Calendas Nouembris. De quo uide glo. in prooemio Clementinaruis in uer. Nouembris.& lix uerbo Pontificatus. Et secundit m
Ioan Andr. in prooemiis huius libri male dicunt illi, qui allegant librum septimum : qnia dictae constitutiones.
non sinat connumeratae sub nomine libri, sed debent in- titulari Clementinae,ut supra dictum est. Et diuiduntur Clementinae eodem modo in quinque libros iuxta materiam illiua uersus: Iudex , iussicium,cl im,sponsalia,crimen de qua tractant, sicut Decretales & Sextus licet pauciores contineant titulos,& tituli pauciora capitula, in quos& quae rursum diuiduntur. Sunt autem exempla talirer in his accipienda,ubi sic allegatur, de haereticis ad nostru in Clementinis . hoc sic breuiatur et de haeret.ad nostrum in clemen. i. inconstitutionibus Clementinis; sub titulo de haereticis & Manichaeis, in capitulo, quod inci pit , Ad nostrum. Aliud exemplum: de reliq. & uenm
sanct.si dominum. in Clemen.id est, de reliquiis & uen ratione sanctorum. in capitulo. Si dominum. in Ct mentinis. & sic de aliis. Nam hic allegatur per omnia sicut in Decretalibus: solum eo dempto, quod additur hic in Clemen. sicut in sexto,additur libro sexto, propter rationem ibi dictam. Et potest haec addito praemitti: ut
sic allegando, Clemen. pastoralis. s. rursus.in fin. id est,in Clementinis, in capitulo pastoralis. s. rursus. in fin.illius paragraphi, ubi dicitur: Qui falcem mittit in messem alterius, perperam agit. Et haec de allegationibus & exemplis iuris Canonici quo ad ovatuor libros iussiciant. Et ut dicti libri o,gnoscantur, sciendum quod Decretum ficincipit. Humanum genus duobus regitur, naturali uidelicet iure,& moribus. Decretales incipiunt, Gregorius
episcopus seruus seruorum Dei. Sextus incipit, Bonifacius l
18쪽
eius episcopus struus seruorum Dei. Clementinae diuertimo de solent incipi, Quandoque sic, Ioannes episcopus seruus seruorum Dei. Quoniam nulla tu i is sanctio. Quandoque sic, Clemens episcopus &c. Fidei catholice
fundamento dic. Et antequam ueniam ad materiam Decreti , in distinctionibus & causis , & ad riabricas in Decretalibus , de libris lesum & allegationibus in eis praem
TTIus enim ciuile uel Imperatorium(quod Leges appellatur) traditum eli nobis in multis, & generaliter in quaxuor uoluminibus, quae dicuntur libri legales: ut sunt Digestum, Codex, Instituta,& Authenticum, quibus additur libes Feudorum. Primus ergo liber Iuris Ciuilis, est Digestum, conti
nens leges & statuta Romanorum. Et continet in se quinquaginta libros partiales,qui in tribus uoluminibus cersi mprehenduntur . Primum uolumen es Digestum uetui, quod habet xxiis. libros partiales. Secundum, In fortiatum:& habet xiiii. libros partiales Tertium Digestum nouum , quodixit, habet libros partiales: quibus connumeratis erunt I. libri partiales . Et vocatur Digestum alio nomine Pandecta,nomen compositum a diis , quod
eli totu,& participio uerbi 2 ιυομψ quod est capio, quasi omnia intra seco prehedens est enim uolumen aliqu8 omnia uniuersaliter continens Unde Iustinian. libros in quibus uetera iura collegit,Pandectas appellauit Volumina illa (inquit Budaeus nihil non continentia ,& ex quibus possis, quod uelis,uelut e Cornucopia depromere,dicuntur Pandectaretur Pandectae legum qnae omne ius complectuntur. Gel l. libro xii. Tullius Tyro Ciceronis libertus,libros de uariis ac promiscuis qu*stionibus coniposuit,quos Graecos uocabulo Plandectas, idest, promiscua & multifaria continentes, libros inscripsit, tanquam
omne rer*m ac doctinarum genus continentes. ut dicitur
in l. h.C,dellete. iur.enuclean F.cum omnia. Et iste liber Digestum,eli collectis ex ueteri iure, quod ab urbe Romana conditu,& a tempore Romuli,usq; ad tempus Iustiniani imperatoris se, per mille annos P treceios c5-
19쪽
fuse statutum fuit:& extendebatur in duo pene IIuli librorum,& decies celena millia uersuum,id est paragraphorum uel responsorum et ut habetur in s. cum omnia praeallegato.Vocatur autem hoc nomine Digestum quia omnia decidenda ibi deriguntur& soluuntur. Scribitur etiam per duplex .s contra morem omnium librorum legalium, cum nulla litera, si ponatur in hoc nomine Dige-lturii.ideo bitatuunt quidam quia per duos Imperatores, quorum quiuis Federicus nominabatur, postea malirnis ruminatum est & diget umeta quorum Imperatorum quolibet nomine sumpta est prima litera,fi&c Alii dicute si earbitrarium:nec omnium rationem esse reddendam, ut in l. non . non omnium. g. de legi.& senatuscon. Infortiatum autem dicitur ab in,id est ualde,& forte: quia multum fores leges in eo sunt, uel quia dispositiones ultimarum uoluntatum in illo sunt.Unde sum liber en fortis,disponent spolia mortim Et clausis portir me discat De Ar in hortis
ut habetur in principio Infortiati in glossa r. ubi etiam
dicitur, de nyminibus,disputare relinquitur pertinacibus fecundum Tullium, & nomina magistralia sunt. ideo de eis non est disputandum.Sufficit saltem quod attendatur quid in libris dicatur secundum Senec.Vnde.. Qui vult seruare sanctorum singula 'starion poterit esare eum Cocce scire Digesta Et nota quod quando in Digesto uetera, In fortiato,uel Digesto nouo allegatur aliquis textus, tunc primo ponitur norinen libri non partialis,nee Veteris , Noui uel Insortiati, sed Digesti in genere per duplex. E postea titulus uel rubraca,deinde apponitur lex illius tituli cum suadeterminatione,uel numero sequenti. Et si Iex est longa, ponitur. s. primus. uel secundus ues responsum primum uel secundum &c Exemplo in Digesto sic allegatur. E. de damno insecto, l. si sinita. s. si quis autem quod ita breuiatum, tantuni ualetidest , in libro Digestorum, sub titulo de damno infecto in lege,quarancipit. Si finita in si quis autem illius legis. Aliud exemplum, C. ad leg. Rhod. e lac. l.nauis. s.cum autem id est 1i d lege Rh diam
20쪽
eiam de iactu, in l. nauis. in s.cum autem. Aliud exem-Plum,il .fi quadru .pau. secis dira. I. s. cum arietes, id est, Uigestis in rubrica, si quadrupes pauperiem secisse dica
vi. id est, C. sub titylo de ui & vi arma, in l. i. &c. & sic de aliis. Secundus principalis liber Iuris dicitur Codex, qui
eontine; statuta,i,nctiones,& diuersa praecepta Impexatorum:quamuis communiter loquendo' Codex dic
, cur quilibet liber in se habens diuersos libros partiales et Fuerunt tame ante tempus Iustiniani Insperatoris tres Codices,scilicet codex Greborianus , Hermogenianus, - Theodosianus. Ergo diuus Iustinianus uolens circal Ilac adhibere remedium,direxit animum suum ad consti. tutiones Imperiales,& de istis tribus codicib.extrauagitibus fecit fieri unum Codicem,quem sito felici nomine in titulauit Codicem Iustiniani ut patet in rubrica proqQui huius libri. Et scribitur per C masnum, quae est pria am litera huius nominis Codex. Diuiditur autem in i a. s libros partiales, quorum ultimi tres longe post primose n*uem compositi sunt.&vltimi tres raro leguntur a dor e orib. In primis autem s. libris Codicis allegatur suo modo sicut in C erirno ponendo nomen libri Codicis , deinde titulum, pos ea lesem cum suo principio vel num mero. Exemplum accipe sic allegans. C depraescrip. Jo, i vel go animi si quis s. pen. i.in i bro Codicis, sub tituloi de praescriptionibus so. vel go annorum,ini. si qui s. ms. pen. Alia exempla. C.de sacro Lecc. l. sancimus in se. C., de transit . ut responsum. C. deuet. iur. enucl. r. b. si v de in tanta.&c. Qtrie sunt omnia extensis rubricis declaran, da. In ultimis tamen tribus libris hoc refert, min fine ali aegationis(vt pi armissum ei )additur numerus libri: ue, allegando, C.de armorum usu iuxta principeni.l. I. lib. Io. C. de Murilegulis & Gyniciariis. l.&c. lib. I i. C. de . dignita. l. si ut proponis, lil, tr. similiter de aliis. Et ex . magis necessat tum quosdam titulos plenius scribere, vasunt in his libris tribus ualde rari & inusitati tituli: qui non frequentane sit scholis legedo,sicut alii libri y.Coe