장음표시 사용
241쪽
autopsia ; in minoribus: Filicibus, Muscis , Algis & Fungis oculus armatus, ut testantur Michelii , aliorumque Observationes ; nec ullam unquam Plantariam speciem Fructificatione carere posse , patet conssideranti analogiam , usum , finem , structuram , creationem harum. Reliquae autem
Plantarum partes in multis deficiunt , ut Radix , Catilis , Folia , Fulcra ;ct tamen Vegetabilia sunt ; uti Viscus , Lemna , Cuscuta , Tulipa. a. Fundamentum Boianices consistit in Ρlantarum Divisione & Denominatione Systematica Generica , & Specifica. 3. Bolanicis paucissimis deb*tur nitor & certitudo Scientiae , idque praecipue Auctoribus Systematicis, quorum exempla sequendo debemus continuare , excolere , ac perficere Divisionem Plantarum Systematicam a). . Systematica Divisio Ρlantarum 3) , pro fundamento assiimere debet partem harum primariam ; ρrgo Fructificati0nem IJ , quam unicum esse Bolanices fundamentum Systematicum confirmat Natura ; adeoque pro ab soluto fundamento demonstrari potest. Hinc recepta fuit a summis Systematicis Bolanices Fulcris ' Conditoribu S : C alpino, Morijsno, Her- manno Boishaavio , Rajo , Rivino , Mautiis , Ruppio , Totirne fortio, Pla---ο , Dillento , Michelio , Magnelio , mittoratio , Seheuchetero , Noeno, Gronoxio, Burmanno, Hal ero , Iussieviis, P. Gesuero, Ginelino, Guittardo. s. FRUCTIFICATIONIS Partes Universales duae : Flos de Fructurr Particulares vero septem sunt, cum suis speciebus rI. FLOS. I. Cabae. Spec. 6. Perianthium, Involucrum, Avieniatum, Spatha , Gluma, Cadiptra. 2. Grossa Spec. a. Petalum, Nectarium. 3. Stamina Part. 2. Filamentum, Anthera. 4. Pistilla Ρart. 3. Germen, Solus, Stigma. II. FRUCTUS . s. Pericarpium Spec. 9. Capsula, Conceptaculum , SL siqna , Lunmen , Nux , Drupa , Pomum , Bacca, Strobilus. 6. Semina Part. 2. SNninulum , Cororia. 7. Receptaculum Spec. 3. Horis, Fructus, Fructificationis.
6. Essentia Staminis consistit in Anthera , Psilii in Stigmate, ergo F vis in Stamine & Ρistillo ; Fructus in Semine , ergo Fructificationis in Flore' Fructu ; Plantiae in Fructificatione ; Hinc Anthera , Stigma , Semen partes essentiales Fructificatiqnis , imo totius plantae. . Cum omnis Planta gaudeat Fructificatione si cum semen omne antecedat Flos ; cum Floris essentia in Anthera &Stigmate s6 consistat, patet a priori ci-7 Robur systematis Seκualis.
242쪽
216 OBSERVATMVES IN REGNUM VEGETABILE.
8. Antheras ' Stigmata constituere Sexum Plantarum , a Palmi-eolis, Mil ingtono, Graewio, Rajo, Camerario , God redo, Mortando, Vatia Iantio, Blatrio, Iussievio, Bradtoo , ROFens, Logario, &c. . detectum, descriptum & pro infallibili assumtum . nec ullum, apertis oculis consideran- tem cujuscunque plantae Flores , latere potest ; quod demonstratum in Sponsulibus plantarum Ups. I746. quarto.
9. Antherae s) sunt organa genitalia MASCULA , quae cum Farinam suam genitalem Stigmati s) , genitali FEMINEO , inspergunt, fit --
cundatio ς quam probant Observationes , Experimenta, Analogia, Anatomia, Antecedentia , Consequentia, Usus.
io. Flores itaque 9 qui Antheras c9J habent, Masculi; qui stigmata
9 , Feminei ; qui utraque simul, Hermaphroditi dicuntur. II. Planta , quae Floribus Masculis ci gaudet , Mas ς quae Femineis
io) , femina ; quae utrisque , Andrograna ; quae Hermaphroditis , Hermaphrodita ; quaeque Hermaphroditis & simul aut Masculis aut Femineis, Poluama dicitur. ia. Nulluin Systema Plantarum Naturale , licet unum vel alterum propius accedat, adhucdum constructum est ; nec ego heic Sustema quoddam Naturale contendo Fragmenta ejus in Classibus plantarum dedi) ; neque Naturale construi potuit, antequam omnia, ad nostrum Systema pertinentia, notissima sint. Interim tamen Systemata artificialia , defectu Natura- iis, omnino necessaria sunt. 33. Nulla Methodus Bolanica , a Fructificatione Systematice desumta
adhuc constructa est , quae non maximam praehuit utilitatem ; nec nocuit ulla unquam , nisi quatenus e X assumtis principiis genera naturalia contra naturam dilaceravit ; quod Nos scientes volentesve non commisimus. I 4. Genus omne est naturale , in ipso primordio tale creatum : hinc pro lubitu & secundum cujuscunque theoriam non proterve discindendum, aut conglutinandum est. Is . Nomina Generica male constructa , quaeque confusionem pariunt,
Synonymis Veterum melioribus paucis novis a me confectis) insignivi.
I 6. Nominum recepti stimorum permutationem , maximam parere difficultatem , exercitatis diu in arte Viris , in consesso gst: hinc non mutari deberent, si multitudo errantium errori pareret patrocinium. Neque a ctor sum , ut ad mentem meam , seniores Bolanici mutent nomina ; Veniet tandem serus dies , quo nova & nostris accuratior Gens , per ordinem successionis aetatum , surgat , quam spondeo meam consideraturam
fore theoriam , nominaque illa saepius absurda , praecipue specifica expum gat, de quibus in Critica Botanica plura dixi. 17. Methodum meam difficultatem parere nimiam , hariolor Bolanicos jam dicere , ad examinandas nempe partes has minimas Floris , ViX nu dis oculis conspicuas. Respondeo : quod si Microscopiunt , instrumentum maXime necessarium , quivis Curiosus secum habeat , quid plus opus 'Ego tamen examinavi hos fere omnes Plantarum Flores nudo Oculo, absque omni
243쪽
omni Microscopiorum usu. Ultima tamen Classis videtur a Creatore veluti eκclusa a theoria Staminum, adeoque secundum numerum non descripsi; Negat enim Natura conj tinctionem harum secundum Stamina; videsis Mi-ehetii opera. i8. Ne ordines nimis longi, adeoque dissiciliores evaderent, eos subdivisionibus auxiliaribus a Fructificatione dispescui. Inter hos notabilis maxime est Pentandria Dinna, tibi plantae Θmnodi permae seu tumbellatae recensentur, quas secundum methodum a Petro Artedio in Umbelliferis excogitatam disposui; Fundameo tum has distinguendi desumsit ab involucro Umbellae, Umbellasque omnes in tres ordines dispescit: Im. continet plantas Umbellatas, quae involucro omni carent. Id. quae involucro ad Umbellas tantum Partiales gaudent. 3t., quae involucro ad Umbellas universales & partiales instruuntur; Quae Methodus in hac familia reliquis palmam praeripit. I9. Vires Vegetabilium a Bolanico, qua talis, dijudicantur secundum the0riam Artis & Sensuum; hinc, qui utriusque signa intelligit, ille vere scit vires plantarum. Plantae quaecunque Classe Naturali, adhuc magis ordine N, sed maxime Genere N. conveniunt, etiam Viribus propius accedunt. eX. gr, TRIANDRIA, Digynia seu Gramina, folia armentis & jumentis laeta pascua ; semina minora avibus, majora hominibus vulgatissima sunt esculenta. TETRANDRIA. μησγηia seu Stellatae Rj. Adstringentes sunt, diu reticae vulgo dicuntur. PENTANDRIA, Monogdinia, seu Asperifoliae Rj. Adstringentes, glutinosae & vulnerariae sunt. Monopeialae Baetiferae, maximam partem venenatae sunt. Dinnia seu Umbellatae T. in siccis locis aromaticae, calefacientes, resolventes & carminativae: in humidis autem venenatae sunt; Radice & Seminibus pollent. ICOSANDRIA Baeeifera, Drofera vel Pomifera; omnis hic fructus cum oblectamento edatur. POLYANDRIA autem omnis probe distinguenda, quae saepius venenata est.
DIDYNAMIA Grinninperma odorata , cephalica & resolvens est: Folia virtute pollent. TETRADYNAMIA omnis antiscorbutica & diuretica est: exsiccatione saepius amittit vires. NON ADELPHI A mucilaginosa & emolliens est. DIADELΡHI A folia Pecoribus; semina Quadrupedibus cnon feris)esculenta & flatulenta sunt. SYNGENESIA amaras continet & stomachicas. GYNANDRIA autem aphrodisiacas. CRYPTOGAMIA vegetabilia saepe suspecta includit.
244쪽
Sensus externi sunt examinatores Diseretici omnis cibi ingerendi' γquibus Bona a malis distinguuntur, a Creatore omni animali pro diversitate naturae, diversi concessi. SAPIDA Duleia nutriunt ; Piquia emolliunt ; MI a stimulant ; Aeida refrigerant ; Austera adstringunt ; Aviam alcatina , Acria corrosiVa , Nainosa venenata sunt. ODORATA auia salutaria , Suavissima cardiaca , Aromattea resolventia , Hiretna aphrodisiaca , Ingrata suspecta , Nauseosa venenata sunt. COLOR Vnbeν ubicunque acidum indieat , Iuridus & adspectus totius plantae tristis suspectas reddit plantas. ao. Rannvenli nota essentialis consistit in petatis ad ungues interius e cavatis pro melle ; reliquae partes Fructificationis omnes ludunt, idque patet confideranti.
245쪽
l. Primogenitas Terras tantummodo Arenam unicam nominamus, e quibus, Elementorum ope, totum Regnum Lapideum existimamus esse pro
ductum. Hinc reliqui Lapides omnes temporis , a Creatione praeterlapsi, Progenies sunt.
a. Generatio Lapidum Simplicium 8e Aggregatorum per appositionem particularum eκternam sit; & si1 hi principio aliquo Minerali, forte salino, in
humore quodam soluto, impraegnantur, Compositi dicuntur. Hinc generatio in Regno Lapideo nulla ex ovo. Hinc nulla humorum per Vasa circulatio , ut in reliquis Naturae Regnis; hinc omnes lapides Varietates.
troversiam est: e. gr. ex Humo vegetabili palustri Schisus, e Glarea Cos, ex Cote Arena, ex Argilla Marmor, eX Marmore Creta. q. Perra cum fuerit impraegnata materia aliqua, respectu ad Simplices, peregrina, Miiserar dicitur. Terra mi Xta si concrescat Concretum dicitur. Petrimata tapius ex Argilla in Calcem in lata Oriuntur, paucis tamen exceptis. s. Montium ' Petri atorum haec est ratio & historia r Maris fundus constat Arena, saepe Humo Obducta. Sedimentum maris terrestre est Argilla; quae sic maris Filia. Aqua vi κ deponit sedimentum, nisi quies essiciatur; fit quies a supernatantibus plantis, aliisque peregrinis. Sarga Zo Fuci species mare instar prati pacatum reddit & viride. Sub hoc prato marino propriet Zoophyta, Testacea, Lithophyra , Ρisces natantibus ovis, Aves, vix aliis in locis obvia uinquam. Hisce successive morientibus repletur fundus horum e Ruviis & sedimento proprio maris argillaceo ad superficiem ferme maris, quo facto vi undarum depellitur Fucus dimas; moκ rejicitur ad haec littora sabulum, quod concrescit in Saxum. Testse vero Testaceorum & Lithophyta ab animalibus quondam confecta, argillae immiXta, eandem mutant in Marmor, quod itaque ubique ostendit sua Petrificata. Sic Petrificata non a calce, sed calκ a Petrificatis; sic Lapides ab animalibus, nec vice versa. Sic rupes saXei non primaevi, sed temporis filiae. Hoc docuere montes Oelandiae , Gotlandite , westrogothiae. Hinc ipsi alpes
Lapponici insident Marmori petrificatis referto i& Schisto. 6. Auros disi illos lapides, qui diutissime vi ignis resistunt & conficiendis instrumentis Chemicis maxime idonei sunt. Nihil tamen in tota rerum natura, ne Argentum quidem ' Aurum, ignis summi, speculo causti eo producti, vehementiam eludere potest. 7. Quartrum & Spatum esse petras parasiticas docet autopsia; generatur enim in cavo aliorum lapidum es inde excrescit. EX A qua iraque in fissuris lapidum retenta, exhalationibus lapideis impraegnata, forte etiam ab
246쪽
ab aere adiuta, in superficie lapidis excrescere incipit, & continuo augetur. Ita generari putainus. In fluido Aqueo primam peram in fuisse generationem docent vegetabilia tapius inclusa observata & sedes. 8. Figura omnis podieba in Regno Irapideo exceptis Petrificatis) a salibus ; Salia Crystallisationis omnis unica causa ; Salia agunt tantum soluta , ergo in fluido. Lapides Crystalli dicti a Qua rigo & Spato , solum figura differunt. Crystalli omnes in fluido natae sunt. Figura Crystallorum cum Natro, Nitro, Muria , aut Alumine eadem ; Ergo Crystalli Lapides compositi per Salia. Confirmant haec Matrix , Locus , Color, Ρelluciditas , Ρroprietates , Figura , Species , Urina , Tartarus , Stalactites. Vide Crassallarum generationem. V . ἰ7 2. quart. Victriola duo vulgatissima observainus Ferri scilicet, ' Cupri ; hine totidem Pyri rete, totidemque Ochrae vulgares sunt ; Victriolum omne Mercuriali scatet omneque Μercuriale vitriolo ; proin non pellucidas Crystallos, sed opacas producit Pyritas ; Uitrioli unaquaeque species propria snec communi) figura gaudet , Pyritarum itaque figura e Vitriolo derivanda est.
Horum caput mortuum natura productum ochra audit , quae ex Fereo lutea , ustulata Vero rubra ; ex tapro per acidum soluto viridis , per alcati
caerulara, hinc Lapides lutei & rubri a Fexro , virides & caerulei a Cupro, fi non semper, tamen plerumque tincti sunt. IO. Gemniae quamplurimae pretiola pellucidae , a Nitro Quarigi , non ut verse species , sed ut varietates , colore tantum distinistae differunt. Hinc vanus qui has tanti testimat ; stultus qui in medicina eκhibet. I i. minus omnis e solo vegetabili aut animali destructo oritur. II. Petri ata plurium AtDctorum recentiorum delicite & Sirenes , ad tot genera , quot species sunt redacta fuere , eodem prorsus modo , quo anthophili suas i tantas disponimi , qui tot species Tut i parum , Hyacinthorum , Anemonum re c. quot sunt hartam varietates , fingunt. Ad septem tamen genera reduci possunt omnia Petrificata , nec plura possibilia ;adeoque studii minus frivstuosi limites potius coarctari , quam ampliari
13. Lithopista ad Regnum Animale , non autem Vegetabile aut Lapideum , pertinere , docuere observationes recentiorum.14. Artificiales lapides omnes merito excludimus , ut Cerauniam , Bovaeem , Armoniacum , Uirviola factitia &c. e. gr. VitrioInm Plumbi seu Sace harum Saturni &c. Mobbdaenam non novi , nisi sit ferrum destructum, ut eκ ast Stockh. I743. p. 157. Videtur.
ralia indagare docuit. BROMEL Magnus Minera logia. Stocliti. 173o. suet. & gel M. eX citavit
247쪽
citavit cognitionem lapidum cum locis natalibus, egregio musto lapidum ipse stipatus Seto unus Κilian. Lapides Scaniae indefessiis legit, multosque Bro-
melio misit. SwΕDENEORG Eman.) Regnum subterraneum. Dresd. I73q. soblat. de ferro & cupro agit. BENT ZEL811ERN A , Sporing aliique selectissima Musea minerarum& lapidum conquisiverunt ipsi. BRANDΥ Georg.) in Dociniasticis & Chemicis se Principem esse digriis suis clare demonstravit. SwAg Anton. in Metallurgicis & Minerarum cognitione reliquis
omnibus palmam eripuit. EGO Systema naturae. Lugdb. 173s. novum condidi Lapidum systema , cum generum characteribus , classibus, ordinibus , va. rietatibus.
BRowALLius Johannes b, Amicus conjunctissimus totum se huic regno dedit , multa detexit, Systema auxit, emendaVit , quodevincunt collegia ejus quae studiosorum manibus versantur. Titi Ag Daniel) familiaritate & observatis Brovallianis incitatus, summo ardore lapides collegit. R INMAN, BLIXEN SI IERNA, Fu NK oculis acutissimis Lapides rimati sunt. WALLERIus Golsch.) Mineralogia. Stockh. I747. Oct. sue t. priorum& propria observatione stipatus systema reformavit. Ego itaque, in hac editione, varia emendavi S addidi, synonyma autem ev W. Kalleri mineralogia, instar reliquorum omnium allegaVi.
248쪽
ANIMALIA, VEGETABILIA aut LAPIDES.
I. Nomen Selactum; genericum & specificum i8 Authoris cujusdam csi quod tale), vel proprium.
a. Θvovma Systematicorum primariorum omnia. 3. - - - Authorum omnium Veterum & Recentiorum. q. - - - Nomen Uernaculum, latino etiam idiomate translatum. F. - - - Gentium: Graec1 praecipHe.
6. Eumolagia Nominum genericorum omnium cI-s .
. classes & ον lives secundum Systemata selecta omnia. g. Genera ad quae, a variis & diversis Systematicis ) relatum fuit.
ID. - - - Esentialis notam generi maXime propriam tradens.
II. - - - Arti iasis, genera in Systematibus conjuncta disti
I2. Hallucinationes Authorum circa genus 8b ex dictis c9
N. Nomen Generis 13b selectum ci confirmabit, & cur alia rejiciat, indicabit.
is. Descriptio persectissima Subjecti, secundum omnes partes externas. I6. Species generis proposui si 3) omnes inventae tantum enumerentur. I7. D erentiae omnes inter speciein propositam si j & notas si6) . 8. - - - - primaria inde I7) retinenda, reliquae rejiciendae. I9. - - - - Deci a cum ratione facti quoad omne vocabulum si .aO. Varietates speciei omnes apud Authores datae. 2I. - - - hae sub specie certa, cum ratione facti sis), redactae. Ia. Icon omnes partes externas exhibens.
249쪽
MgTΗ0DUS DEMONSTRANDI. zas V. ATTRIBUTA.
a3. Tempus productionis , incrementi , Vigoris , copulae, partus, decrementi , interituS. 24. Loeus naturalis : Regio , Provincia cum Longitudine & Latitudinε
26. 'tae Diaeta , mores , affectus.
27. Corporis Anatomia , praesertim curiosa ; saepe inspectio Microseoplea.
ag. Usus Movomicκs actualis , possibilis , apud gentes varias. 29. - - Didereticus , cum effectu in corpore humano.3O. - - P secus, cum agendi modo & principiis constitutivis 3I. - - Chemicus secundum principia eκ anhlysi vera. 32. - - Medicas in quibus morbiS praecipue & Vere , demonstrat istione & experientis. 33. - - - - Osticinalis quae ParteS , praeparata, compositiones. 34. - - - ' - eXhibendi methodus optima , dosis , cautelae.
33'. Inventov cum loco & tempore. 36. Traditiones historicar de Subiecto variae , ducundae & gratae. 37. Superstitiosa vana rejicienda. 38. Poetica selecta ' illustrantia.
250쪽
Quam ampla sunt Tua operat Quam ea omnia sapienter secistit Quam plena est terra possessione Tual