D. Emmanuelis Thesauri ... Inscriptiones quotquot reperiri potuerunt operâ & diligentiâ d. Emmanuelis Philiberti Panealbi ... Cum eiusdem notis & illustrationibus

291쪽

FUNEBRES

Itaque huius etiam Elogiolum si ibijcio , quod eodem calamo scribi, dc Fili j Sarcophago inscribi Mater amantissima curauit. Heu praepostera Fatorum Vices t Serenissimus Princeps

MyEPHUS EMMANUEL A SABAVDIA . Inuictis

simi Choma Canniam Trincipis , oe Maria Bosioma Suessionum Comitisia Secundogenitus: Patrem Virtutibus, Avum Nomine , Proauum adfrictis , Omnes strenuitate referens : Bello natus, hic Pacem praeuenit. Paternae. Praefecturae , Asaternae

haereditati Succelsor ristinatus: Vtra que Vota, Populi Spem , Hostium formidinem festinato Fato fefellit. Nam Patra diutino ex morbo iam iam monenti . difficillimum illud vadam senise

ὸ praetentauit. 2uanquam , si virtutes numerantur, in tales simul omnes exegit. Idem StrenuitaIe Iuuenis, PrudenIia Senex, Innocentia Infans , Gloria AEuiIernus . Vixit Annos xxiij. Devixit amno MDCLVI. Die iv. Ianuara'. Quin etiam, cum eadem Vidua Mater Mictili ima , Viri ac Filij geminum Cor argentea in Arcella condere, ac vcluti Gemmarum Scriniolum, & perpetui nutrimenta doloris, in Galliam transscrre secum decreuisset; Inscriptioncm hanc eodem Auth re incidi voluit, ut Thesaurum suum Thesaurus cxornaret.

Heu quanta infelicitas fuisse felicem

Thomae a Sabaudia Cariniam Principis, Ei Emmanuelis Fili' simul erepti. Uxor, oe Mater, bis desolata. Maria Borionia Suessionum Comitissa :

more olim concors; nunc excors dolore:

Carum wriusique Cor hic clausum detulis: Et vitiens intulit suum. Itaque fria his Corda sunt: duo tantum videre

292쪽

A CAROLO EMMANUELE. Ia

REGIAE MATRI, REGIAEQVE CONIUGI la

Taurini redditi, IlI. & IV. Nonas Manias

O C ctiam Funus, duarum Reginarum Fatis fere tu. coniunctis , omnium luctuosissimum ; Regali Magnificentia omnium splendidissimum efficere, gemino luctu implicitus Princeps,cum de cuisset: literariam Operam nam hic quoque se ab intcgro labore Thelauius Comes excusauit diuidendam censuit. Itaque Regiae Matris laudationem Comes ipse lugubri abolla de maiori Stemmate Mauritianae Militiae insignita, trilegit: postridie, laudationem Regiae Coniugis, P. Carolus a Palma Clericus Regularis, Ec Metropolitanae Concionator eximius, cst prosecutus. Quo vero ad loci apseuationem , ipse quidem Comes extimam Templi faciem intimumque Mausoleum parergis ec Inscripti nibus, quas hic exscripsi, adornauit: ambitum autem totius Bas.licae, clarissima ex Societatis Iesii Collegio ingenia, illultiarunt. In ipso igitur Templi adsipectu, inter Mortis Trophaea, lugentesque Praeficas ε, sit perliminarem hanc Inscriptionem, ad ingredientium Animos lacWmabili spectaculo praeparandos appositia.

DOLORIS THEATRUM'INGREDERE, DISCES , QUAM SIT ATTIGUA SUMMAE FELICITATI SUMMA INFELICITAS.

293쪽

H3 Nam quia publicus hic luctus; publicae Nuptiarum pompa: Ontinuo si accedens: tragicae Peripetiae simillimus fuit : bc ipso in Funere , horribilis prospectus duorum Tumulorum sub eodem Mausoleo, tragicae Scenae imaginem referebat e censuit Author continuandam cile allegoriam: totumque Apparatum DOLORISI HEATRUM generatim nominauit. Itaque, singula Tcmpli ornamenta Desanctarum Reginarum gesta , varias in Sccinas distincta, offerebant. Quin etiam Panegyricam sitam orati num ad efiigiem Tragoediae contextam TRAGOE AM 1nscripsit. Voluit cnim eruditam Priscoriam consuetudinem imi tari , qui Regijs in Funcribus tragica Spectacula praebebant ante Tumulum: ac praesertim Artemisiam, in dedicatione Mausolei, Tragoediam cui Titulus, MAVSOLVS, a Theodecte compositam exhibuisse, affirmarunt. Totam igitur Mausolei Molcm, inseme conquadratam, stupe ne in angulosium fastigium gradatim acuminatam , moestillimae Charites, atque Adugae Cupressu coronatae, propriaque Insignia prae dolore abij cientes , columnarum vice sustinebant. Supra ptoiecturarum, graduumque Pyramidalium angulos , ortu umomn um simulacra, consimilem doloris scusum vultu gestuque significabant: totaque Pyramis innumerabilibus sicliata facibus, argenteis lacrymis guttatim perpluebat. In anteriore Mausolei facie , bipatenti secta hiatu, sub conc merato amphithalaimo , geminus Dolores lectus, utriusque D functae Regalibus exuuijs conuestitus, Venerationem, atque horrorem incutiebant : ac sii pra utriusque Reginae Tumulum sua legebatur Sepulcratis Inseraptio: quarum pensiles Tabellas, horrificus Moriis Colosius interiectus , distentis lainc inde prensabat

lis iis

294쪽

I. I et 2 πRegiae Matris Inscriptio ad dexteram.

MAGNAE CHRISTINAE A FRANCIA, CAROLUS EMMANUEL FILIUS INE LUCTABILI IACTURAE VIX SUPERSTES, PIENTISS MAE PARENTI, PIISSIME' PARENTAT. HOC UNO MATRI NON OB bEQVVTVS.-υ Quae postrema Verba ad Verba materni Testamenti referebantur; quibus Reginae Modestia praecise cauerat , ne qua suis exequijs funerea Pompa, neue panegyrica laudatio adhiberetur . Voluit igitur Author piam sui Principis laudare inobsequelam , qui magni Mentillimo funere , ac Virtutum Maternarum laudatione , sei lamentarijs legibus , naturae leges praetulit: Augusti exemplo, qui cum AEneiden seruasset, quam Virgilius testamento iusserat flammis tradi: ita scripsit. Frangatur polius legum reuerenda potestas,stuam tot conge tos noctuque diuque laso es Hauserit una dies . Regiae Ducissae Inscriptio, ad laeuam.

FRANCISCAE A FRANCIA CAROLUS EMMANUEL CONIUX DESOLATISSIMUS, NONDUM SICCIS EX ORBITATE OCVLlS, LACRYMAS CONTINUAT.

- Dextrum laetiumque Mausolei latus simplici arcu patescens, simplices ornabant Inscriptiones . Ad Regiam Maticin haec pertinebat.

i Diuitiauc

295쪽

FUNEBRES

si, cae

in et I

NI REGUM FILIA, REGIAE SOL, AD SUMMUM FELICITATIS EVECTA CARDlNEM MOMENTO IN OCCASUM DEVERGIT.

Nimirum, seruato Imperio ; Ciuili, S publica pace parta, Fili j nuptijs quas voverat auspicatis; cum quicquid optauerat, a luna cumulate accepi sici, in ipso felicitatis axe defecit. Alicia ad Rcgiam Coniugem .

HEV FVGACEM FORMAE GLORIAM FRANCISCA A FRANCIA, REGUM FLOS, FLORVM REGINA, SUO CONSIMlLIS LILIO, SERO DATA CITO EREPTA: NIL NISI LACRYMAS PEPERl T.

4. v Tergeminam Lilij proprietatem attingit Autlior. Primum, quod florum Rex sit: nam Nulli Florum excelsitas maior, inquit Plinius lib. I. cap. F. Dcinde quod scrius apparint: nam , ritismum Veris donum vocatur. Postreinb quod lacrymas progignat: nam ut idem asserit, Lilia feruntur lac 'ma sua. Exprcssa siegiae Ducisi e Imago; quae candidis ipsa moribus , Rcgali orta satu, diuque exoptata , sine prole decedens, nil nisi lacrymas ex immaturo isto, Principi ac Populis reliquit. Inscriptiones comitabantur Heroicis Θmbola: Bina binis Heroinis accommodata. Regiae Matris Symbolum primum, Luna, Globus, Terras inter atque Caelum medius: qui quam TCrris denegat lucem , Coelo refundit. Sciatentiam cxplicabant Claudiani Verba:

296쪽

u Alterum erat, quo ipsamet sum viveret utebatur; ab eodem Authore integro Panegyrico iam olim celebratum : nimirum Adamin, cum Gallica Interiptione PLUS DE FERMETE' QUED'ESCLAT. Plus enim Solid talis quam fulgoris priniebatur: ut in Adamante ferreum potius quam nitidum colorem ob

seritant .

Regiae Coniugis symbolum primum, Hesy ri Sidus Occidenti adhaerens Soli; cum inscripto , COMlTATA CADENTEM.

Sic enim amantissima Nurus, Magnae Christinae occasuin ita d luit, ut continuo sequuta sit. Alterum in eandem sententiam : Natiis velificans, Nauiculam in Portum remulco trahit; cum dicto, MAIOR MINOREM . Ad Regulam Iurisperitorum respiciens; IMaior pars trahis ad

se minorem.

Haec de Authoris huius ingenio fluxerunt; caque duntaxat colligere praesentis fuit instituti. Diui bν Corale

297쪽

FUNEBRES

MAGNO

CAROLO EMMANUEL IS ab audiae Duci

A VICTORE A ME DEO FILIO

Decreti Anno M. DC. XXX.

IXDUM Paternos oculos Regius Successor Saul liani obsignarat: ut primas inter curas, ad dignissimum tali Patre Funus animum intendit. linque Ludovicum Thesaurum, dc Emmanuclem Fratres ad se statim accitui; atquc illi, qui Senatoria dignitate, atque Oratoria laude clarescebat, funcbrem laudationem: huic , uniuersi Apparatus dispositionem commisit. Decreuerat solemnem Caeremoniam prope Montemregalem Vrbem exequi, in eo Tcmplo Miraculis, atque structura celeberrimo, quod Diuae Virgini, magnanima Caroli pietas deuouerat; ac Sabaudorii in Principum heroicum veluti Ceramicum, destinarat. Suas igitur actutlan partes utriusque Fratris Ingenium, elaborate, ac solertercxpleuere. Panegyricum Ludovicus, postea Praeses, argumento plane dignum composuit. Emmanuel, singulos Defuncti actus argutis Elogiolis perstrinxit , quae circa Templum depictam Vitae Historiam explicarent. Sed festina Mors, quae pulchriores semper cogitatus dira falce succidit: Zc expeditiones bellicae, perbreues Imperi j annos catenatis adco laboribus implicuere; ut pijssimus Filius, non modo quod mente conceperat memorabile Funus, perfi-

298쪽

APPARATUS.

perficere, sed ne paternos quivim cineres, de sacro quodam D minicam Coenobii Adyto, ubi cos temporaria in sandapila Saulliani deposuerat, potuerat dimouere . Nunc igitur, cum inscriptiones illae manuscriptae quae pene cum Carolo pericrant, imo totius apparationis adumbrata quaedam delineatio, meas in manus inciderint ; bene meriturum me censeo, si C tenebris eas in lucem proferam; ut cum Regius Nepos pia Patris cogitata exequi; Sc Aui memoriam suscitare, uti nonacia suscitat, ann numque) voluerit; heroico adhuc Funeri possint iustragari. Externa igitur Inscriptio, inusitata quadam in funeribus formula, Populum sic alloquebatur.

ACCURRITE POPVLI.

MAGNUS CAROLUS, EMMANUEL

Huic respondebat uiterna Inscriptio. apendens. Basilicae vcstibulo alte

MULTOS VETERUM VELUT INGLORlOS, OBLIVIO OBRUET. HIC POSTERITATI NARRATUS, SUPERSTES ERIT

Quae sunt ipsis lima Taciti verba in Agricola visa. Hoc inim lendido aps aratu Paterna gesta Viautasque memorando illustriores faciebat Princeps, dc Genitorem res ituebat vitae. Itaque toto Templi ambitu , perpetua ex Coronide ingentes Tabula suspensae, praecipua Caroli)Acha , Dicique Fastos , aeneo colore complectebantur; picturam vero D ptiones Tabulis suppositae declarabant : M Tabularum interualla Hostium θοbys, vexistiseque bello captis, conuestita; horrorem ingerebant maictate permistum. Prima igitur Tabula ad Vestibuli dexteram, Equestres ludos ob exoptatum Caroli Natalem Ripulano. in Castro exhibebat; cum hac Inscriptione, atque Titulo. N n CARO- ε

299쪽

Nascitur in eundi iam Heri foecunda Soboles. Us Hominem minime natum. Sed Numen Hominibus donatum putes. Unicum peperit Margarata: Unicus enim Margaritarum es Partus. At ne unico miraculo Orbis miraculum nasiceretur, ' Pariens nil passe est Parens. Publica lalisia geniIus, dolere noluit GenItracem. Nato igitur Carolo, nata Pax, Arces reddita, Arma suspensa. Ita, de Armorum Imperio ne conIenderent; Nascente Carolo , Mars pe=θt.

- ω vi Caroli ortum Diuinae Potentiae miraculis annumerandum, Historicorum nemo non affirmat. Nam de miro Genitricis iam emtae conceptu, piorum votis impetrato; argumenta leges apud

Guicenonium in Historia genealogica, cap. 3 6. ac praecipue Pauli IV. Pontificis Vaticinium. α Quod citra dolorem ullum pepererit, ibidem leges . Quinetiam Sacram quandam Vercellensis Coenobij Vestalem, dolores sibi pro Parturiente deuouisse. Secundae vero Tabulae appicta erat publica Religio, qua post Emmanuelis decessiim , Carolo Sacramentum Magnates atque Populi dixerunt, cum hac Inscriptione.

PUER PATRI SUCCEDIT. Nec sine Fati consilio, atati prauolauit Ingenium. Frunia nimirum semiaxat Prudentia, si tardius imperasset:

Aut Cato donatus in Emmanuel, Auod Terris Carolum donarat. Sic gitur, ante maturus quam adultus, Patri

300쪽

283 Patri succedit PaIre maior. Plaudente Italia, quod inter Gallum o Hispanum Ingeniosum Puerum, pro ' Mercurio germinali, Fata collocasent. Aut nunc illi, nune icti callide adhaerendo,' Viris quo Potentiam delibrarra ia

I Terminus Deus, in cuius tutela Agrorum fines erant, imberbis Mercuri j specie sculpebatur, cum Caduceo, ad finitimorum pacem Quendam': M sane vivente Carolo , cuius dexteritas duorii in Regum Potentiam libravit,. neuter neutri apertum bellum indixit. 2 Sequens Tabula Nuptialem celebritatem Caroli, oc Cath, rinae in Hispana Regia continebat.

CAROLI CONNUBIUM.

Mi sollicita Parria spes erat, dum unico nutabat in sinu. Macte igitur esto tuis Vinculis . Hymesiae; stui ausspicato CAROLI, N CATHARINAE omugio, Hesperia miri rue Decora castis Amoribus nexuisti. Ferent secundi, foecundique Austra genialem Nauam,stua Parentes Herias faucte in Baliam vehens, . Heroas ' Filios aliquando in Hispaniam reuelat ia

i Ludit in Austriae Gentis, de Austri Venti nomine, qui calidus est atque humidus, ideoque foecundus. Alludit ad Pruicipes tres , Caroli Filios quos Philippus Tertius dum a sipe Prolis' exclutus videretur, Rogno destinatos ad se accivit. Quarta, Caroli primordia bcllica oculis proponebat, nempe Caramansolam expugnatam. N n L SALV