장음표시 사용
131쪽
gentem Ja patre in pace habitam armame, eoque Juventuti praedandi cupidae pergratus esse Maealtum consillum de strico bello cum haberet e sui, alligerendum extemplo, antequam contrahere eopias ho te possent, alii consulendum prius senatum cenastanti Vicit sententia, quae diem non proferstat. Proh
ab Aquileia consul eastra ad laeum Timavi poscit imminet mari is lacus Ceodem darem navibus C. Furius duumvir navalis venit. Adversus Illyriorum inmemereati duumviri navales erant quifruendam viginti navi. ma Mari SuperioreJAneonam, vehit eardinem haherent; inde L. Comelius dextra litora usque a Tmnium, et Furius eva usque ad Aquileiam tueretur. Re
naves ad proximum portum in Iatrias fines eum on rariis et magno commeatu missae seminaque eum
tigionibus consul quinque ferme millia a mari posuit eastra. In portu emporum brevi perfrequens laetum,ummiaque hinc in eastim supportabantura et, quo id tutius fieret, stationes ab omnibus castrorum partibus circumdatae sunt in Istriam que suumJ primi sumat tivum, repentina e ora Placentina oppositainter mare et ea re et, ut idem aquatoribus ad fluvium esset praesidium, M. Ehuthis tribunus militum, serenda legionis duos manipulos militum adscere ausam est. T. et C. Alii, tribuni militum, legionem tertiam, quae pabulatores et Mnamros tueretur, via, quae Aquilatim fert, duxeriin Ab eadem regione mill ferme pallumum matre erunt Gallorum Catmelus pro regulo erat, tribus haud amplius millibus armatorum. II. Istri, ut primum ad larem Timavi matra arint Romana mota, ipsi post collini omulto hae eonaeduis eunt et inde obliqvis itineribus agmen sequebantur, hi omnem mea me intenti ne quidquam eo quas terra marique agerentur, sinebat. Postquam animae invalidas esse pro eastris, serum tinis i emi equens inter matre et mare mereantium, sine
132쪽
ino mari aut maritimo mi menis, viderunt duo simia praesim Placentinae cohortis et manipularum aecundas I onis, aggrediuntur. Nebula matutina texerat inceptuma qua dilabente ad primum imporem talia, perium Iam aliquid, in aeria tamen ut solet
M aperiem vinnium multiplicem intuenti reddens, tim quoque frustrata Romanos, mulio missorem iis, quam erat, hostium aciem ostendit qua territi ut s que stationis milites ingenti tumultu cum in castraeoniugissent, haud paulo ibi plus quam quod secum ipsi attulerant, terroris fecerunt: nam neque dicere quid fugiment, nec percontantibus reddere responsum, Poterant: et clamor in portisaut ubi nulla esset statio, quae sustineret impetum audiebatur; et concursatio in obseuro ineidentium inorum in alios incertum fecerat, an hostis intra vallum esset. Una vox audi ritur ad mare voeantium. Id forte temere ab uno exclamatum, totis presim personabat matris. Itaque primo, Mut jussi id la re, pauci armati, major paraiamines, ad mare decumini dein Mures, postremo
Psope omnes, et ipse consae cum frustra revoeare ivgientes conatus, nec imperio nec auctoritate, nec precibus ad extremum, valuisset. Unus remansit M.
1acinius Strabo, tribum militum tertia legionis, cum vn m mnis ab Imione sua relictus. Hunc in vacua
castra impetu flicto Istri, cum alius armatus iis nemo obviam laret, in praetorio instruentem atque adhortam tm suos e resserunt. Prielium atrocius, quam pro
paucitate resistentium fuit nec ante finitum ' quam tribunus militum, quique circa eum constiterant, interfecti sunt. Praetorio dejecto, direptis quae ihi tueriint, ad quaestorium forum quintanamque hostes
pervenerunti ni, cum omnium rerum paratam ex--ritamque copiam, et stratos lectos in quaeatorio invenissent, regulas aecubans epulari coepit: mox idem raeteri omnes, armorum hostiumque obliti, laesunt; et, a quibus insuetus Metallor vietus esset, avidius via ciboque coryma onerant.
133쪽
III. Nequiuiuam eadem est tum rei forma apud
Romanos terra mari trepidatur nautiei tahemacula tendunt, commeatumque in litorem siluis in naves rapiunt milites in scaphas et mare territi ruunt: nautae, metu ne compleantur navigia, alii tume o sistunt, alii ab litore naves in altum expellunt inde oertamen, mox etiarn pugna, cum vulneribus et eaede invicem militum nautarumque, oritur, donec jussu consulis procul a terra classis submota est. Semmere
inde inermes ab armatis coepi Vix mille ducenti ex tanta multitudine, qui arma haberent, perpauci equites, qui equos secum eduxissent, inventi sunt caeterat formis turba, velut lixarum calonumque, praeda verae futura, si belli hostes meminissent. Tunc demum nuntius ad tertiam legionem revocandam, et Gad rem praesidium et simia ex omnibus locis ad castra recipienda demendamque ignominiam rediri coeptum est. Tribuni militum tertia legionis pabulum lignaque projicere jubent centurionibus imperant, utar viores aetate milites binos in ea jumenta, ex quibus onera dejecta erant, imponant equites ut singulos a juvenibus pedites secum in equos tollan giam gloriam legionis fore, si castra, metu secundanorum amissa sua virtute recipiant et recipi facile eam, si in praeda occupati hastari subito opprimantur me everint, posse capi '' Summa militum alaeritate a hortatio audita est. Ferant citati signa, nec signiferos
armati morantur priores tamen consul copiaeque, quae a mari reducebantur, ad vallum accesserunt L. Atius, tribunus primus secunda Imonis, non horta-hatur modo milites, sed docebat etiam, et victores Isin, quibus armis cepissent castra, iisdem captas tinere in animo haberent, primum exutum castri ho tem ad mare persecuturos iusse, deinde stationea re pro vallo habituros vino somnoque verisimile
IV. Sub haec A. Baeculonium, signiferum suum, notae fortitudinis virum, inferre signum justit. Il
134쪽
viuem ma aerentur quo celerius garet, facturum itan, eoniaresque, cum trima villim tignum inset, primus omnium portam intravit. Et parte allax et C. In tribuni militum tertiae legionis, eum equitatu adveniunt confestim et quos binos oneraria insumenta imposuerant, menti, et consul cum tota agmine. At Istrorum pauci, qui modi, vinosi erunt, memores stierunt sirgae aliis somno mors eontinuata est; integraque sua omnia Romani, praeterquam quod vini ibique absumtum erat, receperunt. m qu que niuites, qui in castris relicti fuerant, postquam
intra vanum suos senserunt, armis arreptis, caedem
ingentem secerunt. Ante omnes insignis opera filii
C. Popillii equitis Babello,ognomen emori is, pede
saucio restetus, longe plurimos hostium oecidit. Ad odit, millia I meum sunt caesa, captus nemo, quia imet indignatio immemores praedae fecit. Rem tamen Istrorum, temulentus ex convivio, raptim a suis in
equum impositus, fugit. Ex victoribus dueentiri ginta septem milites perierunt, plures in matutina fuga
quam in recipienssis astris. v. Forte ita evenit, ut Cn. et L. Gavillii noveld Aquileienses, cum commeatu venientes, ignari prope in digita eastra ab Istris inciderent Ii, cum Aqui- Iesam, residiis impedimentis, refugissent, omnia terroreae tumultu, non Aquilatae modo, sed Romae quoquo post paucos illes, imisverunt: quo, non capta tantum matre ab hostisis, ne fuga quae vera erant), sed perditas res, deletumque exercitum omnem allatum
est. Itaque, quod in tumuli fieri solet, de et extra or em non in Urim tantum, sed tota Italia, iudicii Duae legiones civium Romanorum eonscriptae et derem millia peditum, cum equitibus quingentis, s ens nominia Latini imperata M. Iunius consul transire in talliam, et ab civitatibus provinciae mus, quantum quaeque posset, militum exigere suasum Simia decretum, ut M. Claussius praetor militibus legionis quartae, et sociam Latini nominis quinque millibus, re s
135쪽
equitibus ducentis quinquaginta, Pisas ut convenis M. ediceret eamque provinciam, dum consul inde abes..set, tutaretur M. Titinius praetor lmonem primam, parem numerum sociorum peditum equitumque, A minum convenire juberet Nero paludatus Raas inprovinciam est prosectus Titinius, et Caam triabuno militum Ariminum, qui praeesset legioni, misso, desectum Romae habuit M. Iunius consul, ex Lia .guribus in provinciam Galliam transgressuri auxiliis protinus per civitates Galliae militibusque colonias imperatis, Aquileiam pervenit. Ibi certior factus,
exercitum incolumem esse, scriptis literis Romam, notumultuarentur, ipse, remissis auxiliis, qua Gallis imis peraverat, ad collegam est profectus Romae magna ex necopinato laetitia fuit delectus omissus est: e auctorati, qui sacramento direrant; et exercitus, qui Arimini pestilentia assectus erat, domum dimissua Istri, magnis copiis cum castra haud procul consulis castris haberent, postquam alterum consulam cum Risercitu novo advenisse audierunt, passim in civitates
dilapsi sunt consules Aquileiam in hibere legione
VI. Sedato tandem strico tumultu, senatu eo avitum factum est, ut consulas inter se compararent,
uter eorum ad comitia habenda Romam redire Cum absentem Manlium tribuni plebis, A. Lieinius Nervae et Papirius Turdus, in concionibus lacerarent, et gationemque promulgarent, ne Alanlius post idus Martias pror inae namque consulibus jam in annum provincias eram imperium retineret, uti causam, . templa dicere, cum abisset, istratu, posset; . te rogationis. Elius collega intercessit magnisque contentionibus obtinuit, ne perferretur. Per eos dies' Sempronius Gracchus et L. Postumius Atanus ex Hispania Romam cum revertissent, aenatus iis, M. Titinio praetore datus in aede Bellonae ad disserenis
das res, quas gessissent, postulandymue honores,
Huditi et ut Dii immortalibus haberetur honos
136쪽
tempore et in Sardinia magnum tumultum esse, itaria T. A buti praetoria cognitum est, quas filius ejus ad senatum attulerati Ilienses, adjunctis Bal rorum auxiliis, pacatam provinciam invaserant nec eas invalido exercitu, et magna parte pestilentia a sumto, resisti poterat. Eadem et Sardorum lagati nuntiabini orantes, ut urbibus saltem jam enim agros deploratos esse opem senatus ferre Haesi gatio, totumque quod ad Sardiniam pertinebat, ad novos magistratus effectum es . ue miserabilis lagatio Lyciorum, qui erudelitatem Rhodiorum, quia his ab L. Coraesto Seipione attributi erant, uer hantur Minuisse sub ditione Antiochi eam regiam
nervitutem, collatam eum praesenti statu, praeclaram
libertatem visam Non publico tantum se premi impario, sed singulos justum pati servitium juxta soeotiuges liberosque vexari in corpus, in tergum saeviri famam, quod indignum sit, maculari dehonestarique et palam res odiosas fieri juris etiam usurpandi causa ne pro dubio habeant, nihil inter se et argento parata mancipia interesse. Motus his, senatus literas Lyciis ad Rhodios dedit ne Lycios Rhodiis, nec ullos alicuiquam, qui nati liberi sint, in servitutem dari placere Lyeios ita sub Rh ssiorum simul imperio et tutela esse, ut in ditiones puli Romani civitates sociae sint.
vIL Triumphi deinde ex Hispania duo continuiaeti. Prior Sempronius Gracchus de Celtiberis sociisque eorum; postero die L. Postumius de Lusitanis aliisque iisdem regionis Hispanis triumphavit. Quadraginta millia pondo argenti M. Gracchus transetulit, viginti millia Albinus. Militibus denarios quinos vicenos, duplex centurioni, triplex equiti, ambo
diviserunt sociis tantumdem , quantum Romanis.
Par eosdem forte dies M. Iunius Onsu ex Istria
comitiorum causa Romam venit Eum cum in senatu
fatigassent interrogationibus tribuni plebis Papirius et Licinius de his quae in Istria essent acta, in Cou-
137쪽
cionem quoque produxerunt. Ad quae eum emate aetates non plus undecim in ea provincia Maae r sponderet quae se absente acta essent, se quoque, ut illos, fami comperta habere exsequebantur deinde quaerentes, quid ita non potius A. Manlius Romam venisset, ut rationem redderet populo Romano, cur ex Gallia provincia, quam sortitus esset, in Istriam transisset quando id bellum senatus deeraevisset quam,
do id bellum populus Romanus suasisset ' At
Herculei privato quidem consilio bellum susceptum
esse, sed gestum prudenter fortiterquel Immo, utram susceptum sit nequius, an inconsultius gestum diei non posse. Stationes duas necopinantes ab Istris oppressas, castra Romana apta, quod peditum, quod equitum in castris fuerit caeteros inermes fusosque,
ante omnes consulem ipsum, ad mare ac naves fugisse Privatum rationem redditurum earum rerum eam, quoniam consae noluisseti
VIII Comitia deinde habita consules creati C. Claudius Pulcher, Ti. Sempronius Gracreus: et tero die praetores laeti, P. Elius Tubero iterem, et Quintius Flamininus, et Numisius, et Mummius, Cn. Comelius Misso, et Valerius Laevinus. roni urbana surisdictio, Quintio peregrina evenit, re misi Sicilia, Mummio Sardinia sed ea, propter belli magnitudinem, provincia consularis secta Graectus eam sortitur Istriam Claudius Mino et Laevinus Galliam, in duas divisam provincias, sortiti sun I hvs Martiis, quo die Sempronius Claudiusque con .sulatum inierunt, mentio tantum de provinia Samdinia atriaque et utriusque hostibus fuit, qui in his
provinciis bellum concivissent. J Postero e legas Sardorum, qui ad novos magistratus dilati erimi, is L. mucius Thermus, qui lotus Manlii consuli in Istria fuerat, in senatum venit. Ab his Metus est
senatus, quantum helli eae provinciae haberent. m. verunt senatum et legationes meidae nominis Latini; quae ei censore et priores comules fatigaverim Ian.-
138쪽
ilem an senatum introductae gumma querelarum erat, Cives suos Romae censos plerosque Romam Commigrasse quod si permittatur, perpaucis lustris futurum, ut deserta oppida, deserti agri, nullum militem dare possent. Fregellas quoque millia quatuor familiarum transisse ab se Samnites Pelignique querebantur neque eo minus aut hos aut illos in delectum militum dare. Genera autem fraudis duo mutandae viritim civitatis inducta erant Lex sociis, ac nominis Latini qui stirpem ex sese domi relinquerent, dabat, ut cives Romani fierent ea lege male utendo, alii sociis, alii populo Romano, injuriam faciebant. Nam et, ne stirpem domi relinquerent, liheros suos quibusquibus Romanis in eam conditionem, ut manumitterentur, mancipio dabant, libertinique cives e sent: et quibus stirpes deesset, quam relinquerent, ut
cives Romani fiet L Postea, his quoque imaginibus juris spretis, pronusque sine lege, sine stirpe, in civitatem Romanam per migrationem et censum transibant. Haec ne postea fierent, petebant legati, et ut redire in civitates Juberent sociosa deinde ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret et, si quis ita civis Romanus saetus esset Haec impetrata ab senatu.
IX. Provinciae deinde, quae in bello erant, a dinia atque Istria decretae. In Sardiniam duae t mones scribi jussae quina millia in singulas et duceni pedites, treceni equites; et duodecim millia peditum
sociorum ac Latini nominis, et sexcenti equites, et decem quinqueremes naves, si deducere ex navalibus
vellet Tantumdem peditum equitumque in Istriam, quantum in Sardiniam, decretum. Et legionem unam cum equitibus trecentis, et quinque millia peditum s ciorum, et ducentos quinquaginta mittere equites in Hispaniam consules ad M. Titinium jussi Priu
quam consules provincias sortirentur, prodigia nuntiata sunt lapidem in agro Crustumino in laeum Martis de coelo cecidisse puerum trunci corporis in
139쪽
agro Romano natum, et quadrupedem anguem v sum et Capuae multa in foro aedificia de coelo tacta: et Puteolis duas naves fulminis ictu concrematas esse. Inter haec, quae nuntiabantur, lupus etiam Romae interdiu agitatus, cum Collina porta intrasset, per Esquilinam magno consectantium tumultu, main Eorum prodigiorum causa eonsulas majores hostias immolarunt, et diem unum circa omnia pulvinaria
supplicatio fuit. Sacrificiis rite perfectis, provincias sortiti sunt. Claudio stria, Sempronio Sisiniam veniti Legem dein de sociis et Claudius tulit sen
tu consulto, et edixit: M qui foeti ae nominis Latini, ipsi majoresve eorum, M. Claudio, et Quintio rem soribus, postque ea, apud socios nominis Latini censi essent, ut omnes in suam quisque civitatem ante C landas Novembres redirenti ' Quaestio, qui ita non redissent, L. Mummio praetori decreta est. Ad legem
et edictum consulis senatu consultum adjectum est: ut dictator, consul, interrex, censox, Praetor qui tunc esset, apud eorum quem manumitteretur, in hertatem vindicaretur, ut jusjurandum daret, qui eum manumitteret, civitatis mutandae causa manu non mi tere: ' qui id non juraret, eum manumittendum non
censuerunt. Haec in posterum causa jurisque dicti' et Claudio consuli decreta est. X. Dum haec Romae geruntur, M. Iunius et A. Manlius, qui priore anno consules fuerant, cum Aquialeiae hibemassent, principio veris in fines Istrorum
exercitum introduxerunt: ubi cum emis popularentur, dolor magis et indignatio diripi res suas ementes Istros, quam certa spes, satis sibi virium adversus duos exercitus, excivit. Concursu ex omnibus p pulis juventutis facto, repentinus et tumultuarius hercitus acrius primo impetu, quam perseverantius,
pugnavit. Ad quatuor millia eorum in acie caesa: caeteri, omisso bello, in civitates passim diffigerent rinde legatos primum ad pacem petendam in castra
Romana, deinde obsides imperatos, miseranti Here
140쪽
tum Romae cognita litem meonsulum essent, C. Vaticius consu veritus, ne forte ea res provinciam emerestumque si adimeret, non votis nuncupatis, non mutatus, sine lictoribus, uno omnium certiore facto e ma nocte profectus, praeceps in provinciam abiit rubi ineonsultius, quam venerat, se gessit: nam, cum, em ne advocati, fugam e castris A. Manlii adversia auribus militum quippe qui primi ipsi fugissent
saetasset, ingessissetque probra M. Iunio, quod se dedecoris socium collegae fecisset, ad extremum
utrumque decedere provincia jussit. quod eum milites consulis imperio dilato audientes futuros esse
dicerent, cum is more magorum, secundum vota in Capitolio nuneupata, cum lictoribus, paludatus pr laetus ab Urbe esset furens ira, vocatum, qui pro quaestore Manlii erat, eatenas poposcit, vinctos sesumum Manliumque minitans Romam missurum. Ah eo quoque spretum consulis imperium est: et ei emissus exercitus, favens imperatorum causae, eteonsuli infestus, animos ad non parendum addetat. Postremo fatigatus eonsul et contumeliis singulorum,
et multitudinisanam insuper irridebant ludibriis, nave eadem, qua venerat, Aquileiam redii Inde collegae
aeripin, ut militum novorum es parti, quae scripta in Istriam provinciam esset, ediceret, Aquileiam ut eo 'veniret ne quid se Romae teneret, quo minus, votis mineupatis, paludatus ab Urbe exire Haec collegae obsequenter laeta, brevisque dies ad conveniendum edicta est. Claudius prope consecutus est literas suas.
Coneione adveniens de Manlio et Iunio habita, non ustra triduum moratus Romae, paludatus, cum liet mus, votisque in Capitolio nuncupatis, in provinciam, seque ac prius praecipiti celeritate, aditi x Paucis ante diebus Iunius Manliusque Ppidum Nesattium, quo se principes Istrorum et regulus ipse puto receperat, summa vi oppugnarunt. Eo Claudius duabus legionibus novis adductis, vetere exerinu eum suis Messius dimisso, ipse oppaeum Hr-