T. Livii Patavini Historiarum libri superstites: cum deperditorum voluminum ...

141쪽

Is T. LIVII Lis XLI. CAP. IT

eumsedit, et vineis oppugnare intendit armenvitis praeterfluentem moenia, qui et impedimento oppugnantibus erat, et aquationem Istris praebebat, multorum dierum opere exceptum novo alveo avertit. Ea res barbaros miraculo terruit abscisae aquae et natum quidem memores pacis, in caedem conjugum aeliberorum versi, etiam ut spectaculo hostibus tam so dum facinus esset, palam in muris trucidatos praecia intabant. Inter simul complorationem feminarum puerorumque, simul nefandam caedem, milites, transgressi murum, oppidum indiliunt cujus capti tuis multum ut ex pavido clamore fugientium accepit rem trajecst ferro pectus, ne vivus caperetur: caeteri capti,

aut occis Duo deinde oppida, Mutila et Faveria, vi capti et deleta Praeda, ut in gente inopi, in major fuit, et omnis militibus concessa es Quinque millia capitum sexcenta triginta duo sub corona, nierunt auctores belli virgis caesi, et securi pereus . Istria tota trium oppidorum exscidio et morte regi Pacata est: omnesque undique populi, obsidibus dat in ditionem venerunt. Sub strici finem belli, apud Ligures concilia de bello haberi coepta.xII. M. Clauisius proconsul, qui praetor priore anno fuerat, cum praesidio legionis unius Pisis pra erat cibus literis senatus certior factus, eas ipsa gliteras ad C. Claudium nam alter consul jam in Samdiniam travecerat deferendas censet et adjicitra eretum quoniam Istria provincia confecta esset, mei videretur, exercitum traduceret in Ligures Simul ex literis consulis, quas de rebus in Istria gestis sem. aerat, in biduum supplicatio decreta. Et ab altero eonsule M. Sempronio in Sardinia prospere res gestae. Exercitum in agrum Sardorum Iliensium induxta Balarorum magna auxilia densibus venerant. Cum utraque gente signis collatis conflixit fusi fugati a hostes, castrisque exuti duodecim millia armatoriae, caesa. Postero die arma lecta conjici in acervum jussit consul sacrumque id Vulcano cremavit. Ni

142쪽

T. LIVII Lia XLL CAP. Is Isstorem exercitum in hiberim foetarum urbium reduxit. E C. Claudius, literis Ti. Claudii et senatu con- malis accepto, ex Istria legiones in Ligures tran duxit. Ad Scultennam flumen in campos progressi matre hah nt hostes. Ibi cum his acie dimicatum: quindecim millia caesa; plus septingenti aut in proelio, aut in castris nam ea quoque expugnata sunt capti: et aegna militaria unum et quinquaginta capta Liamum, reliquiae caedis, in montes refugerunt passim et Populantique campestres agros consuli nulla usquam apparuerunt arma Claudius, duarum gentium uno anno victor, duabus, quod raro alius, in consulatu paeatis provinciis Romam revertit. XIII. Prodigia eo anno nuntiata: in mistumino metu sangualem quam vocant sacrum lapidem rostro emississe bovem in Campania locutam vaccam aeneam Syracusis ab agresti tauro, qui pecore abe rasae rinitam, ac semine adversam. In Crustuminossiem unum in ipso loco supplicatio fuit et in Campam to alenda publice data Syracusanumque Pr digium expiatum, editis ab aruspicibus iis, quibus,

supplicaretur. Pontifex eo anno mortuus est M.

Claudius Marcellus, qui consul censorque fuerat indus laeum susserius est pontifex filius ejus M. Ma oelius. Et Lunam colonia eodem anno duo millia civium Romanorum sunt deducta triumviri dedux Dint, P. AElius, L. Egilius, Cn. Sicinius. Qui vagena et singula jugera et semisses agri in singulos dati sunt et de Ligure captus is ager erat Etruscorum ante, quam gurum fuerat. C. Claussius consul ad Urbem venit; cui cum in senatu de rebus in Istria Iaguribusque prospere gestis disseruisset, postulanti triumphus est decretus Triumphavit in magistratu de duabus simul gentibus. Tulit in eo triumphod narissi trecenta septem millia, et victoriatum octoginta quinque millia septingentos duos. Militibus in singulos quini deni denarii dati duplex centurioni, triuere equiti. I iis dimidio minus, quam civibus,

vota v. N

143쪽

datum itaque taciti, ut iratos esse sentires, aerea

sunt currum.

XIV. Dum is triumphus de Liguribus agebatur,

Ligures, postquam senserunt, non consularem tam

tum exercitum Romam abductum, sed legionem ab T Claudio Pisis dimissam, soluti metu, clam exeris.citu indicto, per transversos limites superatis montiabus in campos degressi, agrim Mutinensem populati, repentino impetu coloniam ipsam ceperunt. Id ubi Romam assatum est, senatus C. Claudium consulem comitia primo quoque tempore habere jussit, creatisque in annum magistratibus, in provinciam re, ire, et coloniam ex hostibus eripere. Ita uti ensun senatus, comitia habita Consules creati, Cn. Comnelius Scipio Hispallus, Q. Petillius Spurinus. Pra tores inde saeti, M. Popillius Laenas, P. Lieinius Crassus, M. Comelius Scipio, L. Papirius Maso, M. Aburius L. Aquillius Gallus et Claudio eo

suli prorogatum in annum imperium, et Gallia provincia et ne stri quoque idem, quod es Ligures, cerent, socios nominis Latini in Istriam mitteret, quos triumphi causa de provineia deduxisse Cn. Cora Eo et Q. Petillio consulibus, quo die magistratum interimi, immolantibus Iovi singulis bubus, uti solet, in ea hostia, qua Q. Petillius sacrificavit, in jecinore,

put non inventum. Id eum ad senatum retulisset, bove perlitares ussus. De provinciis deinde consulitus senatus Psas et Ligures provincias consulibus d erevi Cui Pisae provincia obvenisset, cum magistratuum reandorum tempus esset, ad comitia reverti jussit. Additum decreto, ut binas legiones novas scriaberent, et trecenos equites; et dena missi peditum sociis nominique Latino, et sexcenos imperarent mulites M. Claudio prorogatum est imperium in id tempus, quo in provinciam consul venisseti XV. Dum de his rebus in senatu agitur, Cn. Comnelius, evocatus a viatore, eum templo egressus esset,

'pavio post rediit confuso vultu, et exposuit Patribua

144쪽

e reripti lamis semenaris, quem immolavimet, securodestitassa: id se victimario nuntianti parum redemtem ipsum aquam est di ex oll ubi exta eoquere tur, jussisse; et vidisse caeterum integram partem e torum jecur omne inenarrabiliter absumtum. Tereb. tis eo prodigio Patribus, et alter consul curam adjecit; qui se, quod caput jecinori defuisset, tribus bubus perlitasse negavit. Senatus majoribus hostiis uaque adlliationem sacrificari jusael. Caeteris Diis perlitatum ferunt: Salati Petillium perlitasse negant. Inde comaules praetoresque provincias sortiti. Psae Cn. Cod, uelio, Ligures Petillio obvenerunt. Praetores, L. Papirius Mam urbanam, M. Aburius inter peregrino sortiti sun M. Comesius Scipio Maluginensis Hi paniam ulteriorem, L. Aquillius Gallus Siciliam h huit. Duo deprecati sunt, ne in provincia irent M. Popillius in Sarianiam Muraeetam eam provinciam

pacare, et T. minium praetorem adjutorem ab sen tu datum esse. Interrumi tenorem rerum, in quibus peragenssis continuatio ipsa elacacia ma esset, minime eonvenire. Inter traditionem imperii novitatemque successoris, quae noscendis prius quam agendis rebus imbuenda sit, saepe bene gerendae rei occasiones inte

eidere. ' Probata Popiliu exeusatio es P. Licinius Crassus saerificiis se impediri sollennibus excusabat, ne inprovinciam iret. Citerior Hispania obvenerat. Caeterum aut ire jussus, aut jurare pro concione, soblenni sacrificio se prohiberi. Id ubi in P. Licinio ita statum est, et ab se uti Judurandum acciperent, M. comesius postulavit, ne in Hispaniam ulteriorem iret. Praetores ambo in eadem veris jurmurarunt M. TUtimus et T. Fontaus proconsulas manere cum eodem

imperii jure in Hispanis jussi et ut in supplementum his tria millia civium Romanorum cum equitibus dueentia, quinque millia socium Latini nominis et tr .eenti equites, mitterentur. HI Latina feriae fuere ante diem tertium' nas Maii, in quibus, quia in una hostia magistratus

145쪽

Lanuvinus precatus non erat, populo Romulo Quia ritium ' Migioni fuit. Id cum ad senatum relatum esset, senatusque ad pontificum collegium decisaei; pontificibus, quia non recte factae Latinae essent, i stauratis Latinis, placuit Lanuvinos, quorum opera

instauratae essent, hostias praebere. Accesserat ad religionem, quod Cn. Comelius consul, ex monte ADtano rediens, concidit; et, parte membrorum caeptus, ad Aquas Cumanas profectus, ingravescente morbo,

Cumis decessit. Sed inde mortuus Romam allatum et funere magnifico elatus sepultusque est. Pontifex idem fuerat. Consul Q. Petillius, cum primum per auspicia posset, collegae subrogando comitia hahere jussus, et Latinas edicere, comitia in ante diem tertium nonas Sextiles, Latinas in ante diem tertium dua Sextiles edixit Plenis religionum animis, prodigia insuper nuntiata Tusculi facem in coelo visam Gabiis sedem Apollinis et privata aedificia complura, Gr viscis murum portamque de cocto tacta Ea Patres Procurari, uti pontifices censuissent, jusserunt Dum consulas primum religiones, Mnde alterum alteriua mors, et comitia, et Latinarum instaurationes imp iuunt, interim C. Claudius exercitum ad Mutinam, quam Ligures priore anno ceperant, admovit. AnteJ

triduum quam oppugnare coeperat, receptam echo

tibus colonis restitui octo millia ibi Ligurum intra

muros caesa literaeque Romam extemplo acriptae, quibus non modo rem exponeret, sed etiam gloriaretur,

sint virtute ac felicitate neminem jam cis Alpes hostem populi Romani; agrique aliquantum captum, qui uia is millibus hominum dividi viritim posset. XVII. Et M. Sempronius eodem tempore in Sa dinia multis secundis proeliis Sardos perdomui Qui decim millia hostium sunt caesa omnes Sardorum impuli, qui defecerant, in ditionem redarii. Stipe diariis veteribus duplex vectigal imperatum, exactum--que caeteri frumentum contulerunt. Pacata Provi

vita, obsidibusque ex tota insula ducentis triginta in

146쪽

eepta, lagati Romam, qui ea minitarent, misi quiquain amatu peterent, ut, ob eas res duetu aurificioquari Sempriniti prospere gestas, Dii immortalibus hin, nos hahaeretur, ipsique decedenti de provincia exere tum meum d rtare liceret. Senatus, in sede Apin Enis legatorum verbis auditis, supplieationem in induum demerit, et quadraginta mi ribus hostiis eo aulas sacrifieare suasit M. Sempronium promnaulem marestumque eo anno in provincia manere. Comitia indue eonsulis unius a rogandi, quae in ante diem tertium nonas Sextiles edicta erant, eo ipso dia suntemserim Q. Petillius consui collegam, qui extempla magistratum oeciperet, creavit C. Valerium a vinum. Ia, jam diu cupidus provinciae, cum oppo tunsa eupiditati mus literat allata essent, Ligures

hellasse, nonia Sextilibus paludatus, literis audita, tumine, mea a legionem tertiam ad C. Claudium proe fiam in Galliam proficisci jussit; et duumviros

navales cum inare Pisas ire, qui Ligurum oram, a ritimum quoque terrorem admoventes, circumvecta,

santur. Eodem et Q. Petillius consul ad conveniem dum miscitui tam edixerat. Et et Claudius pri mnavi, audita rebellione Ligurum, praeter eas copias, quas secum Parma habebat, intinia collectis miruastus, exerestum ad fines Ligurum admovit. XVIII. Hostes sub adventum C. Claudii, a quo

eum ae meminerant nuper ad Multennam flumen in tos fugatosque locorum magis praesidio adversu im liciter expertam vim, quam armis, sed ensum duos montes Letum et Baliarum ceperunt, muroque ins

per amplexi Tardius ex agris demigrantes oppressi ad milia ut quingentos perierunt. Caeteri montibusta tenahant, et, ne in metu videm feritatis ingenitae initi, saeviunt in praedam, quae Mutinae parta erat reaptivos eum foeda haereatione interficiunt: pecora in emis trucidant verius amnis, quia rite sacrifieanti caelati eae animantium, quae inanima erant, parietis hac Murit, comita generia usui magia, quam

147쪽

fommento in speciem facta Q. Petillius consul, ne Mente se debellaretur, literas ad et Claudiun, mi ait, ut eum exercitu ad se in Galliam veniret: campis Macris se eum exspectaturum. Literis accepti Claussius ex Liguribus castra movit, exercitumque ad eampos Maeros consuli tradidi Eodem paucis post diebus C. Valerius consul alter venit. Ibi divisis copiis, priusquam digrederentur, communiter amis exercitus lustraverunt: tum sortiti, quia non ab eadem utrumque parte aggredi hostem placebat, regiones quas peterent. Valerium auspicato sortitum constat, quod in templo fuisset in Petillio id vitio factum, postea augures responderunt; quod extra templum sortem in attestam in templum latam foris ipse posueri missecti inde in diversas regionem Petillius adversiis Balistae et Leti Jugum, quod eos montes perpetuo dorso inter se jungit, eastra habui Ihi adhortantam eum pro concione milites, immemorem amhiguitatis verbi, ominatum ferunt, se eo die Letum eapturum esse. Duabus simul partibus auiam in adversos momtes coepiti a pars, in qua ipsa erat, impigre aure debati Alteram hostes eum propulissent, ut restitu ret rem inclinatam, consae equo advectus, suos ubdem a fuga revocavit; ipse, dum incautius ante signa obversatur, missili traiectus cecidit Nec hostes dua cem occisum senserunt; et suorum pauci, qui vid rant, haud negligenter ut qui in eo victoriam veris scirent corpus occultavere. Alia multitudo peditum equitumque deturbatis hostibus, montes sine dum cepere. Ad quinque millia Ligurum ocina exae mano exercitu duo et quinquaginta ceciderunti in per tam evidentem tristis ominis eventum, etiam ex pullario auditum est, vitium in auspicio fuisse me

id consulam vimina, C. Valerius, audiai moriae Q. Petilla, merestum, iane duce relierum, ad amacopias adjunxit iterumque aggressus hostes, es maanguine es a Manibus egr e parentavit. T

148쪽

umphavit si Liguribiis. In legionem, cujus antae

alam eonsi occisus erat, severe si senatu animadve num est Ei universae neque stipendium anni proe dare, neque sera dari, placuit, quia, pro salute imper reris, hostium te is ae non obtulerant sub haec tempora legati Dardanorum, quos ingens Bastamarum exercitus, Clondico duce, ut ante memoravimus 3 maint Romam venere. Qui cum de Bastarnis v amaene, quanta esset eorum multitudo, quam procera et immania e porri planta in periculis audacia; assi

eminit, societatem iis esse eum Perseo, et vero eum

majori sibi, quam Bastareas ipsos esse terrori Reminde ut mutilium sibi ferretur, ab senatu post iarim Patres deereverunt, mittendos esse rugato qui Macedoniae res inspicerent et statim A. Post mi negotium datum, ut eo proficimeretur. Collegas ei adiunxerim e junioribus, ut penes eum praecipua esset Iegaetionis vis et auctoritas. Inde actum de comitiis magistratuum in insequentem annum et qua de

re non medioeris disceptatio incidit, quod J

periti

m lamini juriaque publies, quando duo ordinarii

emaules eu anni, alter morim, alter reo periisse remetum eonsulem negatane recte comitia habems'Res ad interregnum rediit Creati eonsules per interregem P. Mucius Scaevola, M. I illusi piem iterum. Praetores inde laeti sunt C. Popillius res, T. Annius Luscus, et Memmius Gallus, et Cluvius Saxula Ser. Comelius Sulla, M. Claudius Centho Consulibua provinciae . obtigere Gallia et Ligurem Praetorum, Cornelius Sulla Sardiniam, tinuit, Claudius Cenis esteriorem Hispaniam.

liquae praetinas provinciae q-us evenerint, non e stat memoria Annus hie pestilentia infamis, quae tamen in armentareantum grassata est Ligures, gens semper victa, semper rebellana, Lunam Panaque depopulati ierant. aim e Gallieus tumultu inerem

149쪽

ruaret Lepidi Galloriam motu seriis eoi rem, is Ligures timimandis. Aliquot populi eae ex atrio periniamini: quos, ut sunt fere milia locis e terum ingenia, maria montium jugia, quae incia

Mnt, iam ratus, quorumdam ante se consulum

plo, in plana' de Utit Cois Apenninum in i et Lapicini et Rama trans Apenninum Briniates fuerant. Intri, Audiniam amnem, P. Mucius eum iis, qui Lunam Pisasque depopulati erant, hellum gemit hominus sin ditionem redariis arma ademit ob ea res in si lia Liguriis va gestas duorum consulam ductu aemspicioque senatus in triduum supplicationes eram

et quadraginta hostiis sacrifiearis ait. Et tumultua idem Gallima et Ligustinus, qui principio eua anni

exortus ierat, haud magno conatu rem oppmma erat Belli Macedonici subibat jam via, tamenta Perseo inter Dardanos Baalamasque ea manar ei lagati, qui mimi ad res visendas in Macedoniam eranti Jam reverterant Romam, renuntiaverantque, hialam in Dardania esse. Simia venerant et ab rege Perseo oratores, qui purgarent, Me aecum in eo Bastarnas, nee auctore eo quidquam lacere. Senatus nee Mistavit eua culpae regem, neque arguita moneri eum tantummodo narit, ut etiam atque etiam curaret, ut ametum haheret taedus, quod ei eum Romania eam iada posse Dardani, eum Baalamas non modo non incedere finibus avia quod speraverant, sed grava res fieri in dies remerent, Minima Thracum amet rum et Scordiaeorum auxiliis, audendum aliquid vel temere rati, omnes undique armati ad oppidum, quod

Praximum matris mammarum erat, eonveniunt. b.

ema erat; et id am tempus ingerant, ut 'meas Mordiaeique in fines suos alarenti quod uia ita se tum, ea ossam eam Bastareas audierunt, hilariam vidunt evias: paraue rueto itinere adlammendum eae aperto irae para, devio aestu circumducta, ab t

150쪽

matham pommiti pugnatum est victique Dardani eompelluntur m inirem, quae fere duodecim millia abeastris Bastarnarum aberat Victores minatim ei eum dunt ustem, haud dubie postero die aut metu dedituricae hostibus, aut vi expugnaturi Interim

Dardanorum vera manum quae circumducta erat, ignare india suorum, matrumstaraarim, suinpraesidios eis, O nullo negotio cepi Bastarim, omni et commeatu et apparatu bellico, qui in matri suerat, exuti, eum eius reparandi cultas ex hostili regione, et imidato tempore anni, nulla esset, patrias aedes repetere statuerunti Itaque ad atriam regressi, non sine imgenti laetitia flumen alta coneretum glacie Oaenderunt, quae nullum onus meumre videretur verum incum-hente festinantium seque cursu agglomerantium hominum, jumentorum toto simul agmine glacies a inmenso pondere fatiscens subito dissilui umbraumque agmen, quod diu sustinuerat, mediis gurgitibus, et tandem et comminuta destitui Phariis aditim vorticibus hausti sun Multos enatam conantes crevis taedias ita fragmina superindueta merserim Pauci ex omni populo per utramque ripam vix eminis vi caribus evaserim 'Jt Per ea tempora Antiochus, Magni Anti hietas, qui diu Rome obses fuerat, mortuo Meum fratre Syriae regnum occupavi Namque Sinueus, quem Philopator Graeci vomuere, cum palamis es diuus fractas admodum Syriae opes accepisse post otiosum nullisque admodum rebus gestis nobilitatum annorum duodecim regnum, hunc minorem natu mistrem, misso Romam in Mamum filio suo Demetrio, revocavi ex foederis legibus, quo nutari identidem insides oportebat Vix ille Athenas pervenerat, eum Sinuma insidiis Hesiodori, unius ex purpurati oppressus, interii Hunc regnum aflictantem E ex Attalus expularum induxerimque in usi Antioctum, quem Minoe tanto Mnata