장음표시 사용
441쪽
Christi nomen nemo ponit libere proserre hactenus Gennadius. Atque hic quidem euentus haerescos Arrianorum, Eutychianorii, Pneumatomachonim, & schismatis luit & ita ecclesia Orientalis olim florentissima, quae decem tribubus Israelis recte comparatur, ab Aquilonari principe Assur perpetua captiuitate oppresia, &hisbertateChristiana exuta in Gennad libero defensione ima poni.
Picardus priuata doctrina delectatur, purgatorium ignem n gat: contra quem initi utherus ipse i Tripssit, in Mut.indulgent.
Hermannus Risuichius e Luciani schola prodiens Aristotelem, philosophum sanctae Christianae doctrinae anteponit, atque euangelica dogmata plura ad fabulas relegati. Exuritur Romae sub Al
dericus 3 pater excessisset, imperatorChristianorum iumectus citas post variam fortunam in adolescentia expertam, magnas nimitate, prudentia , & in Deum confidentia clarus effcctus, bello Melgas,Vngaros,ldcluetios tentavit; Rupatum Palatinum combtς Drtunis omnibus priuatum, in Bauaria sudit et inde Geldriaed iace in ordinem redacto, foedere cum Pontifice ,&Gallis icto,in Vcneros ducit quibus plerasque ciuitates ademit, praecipue Veronam Paduam,d ruisium Iulij Caesaris exemplo suas ipse res gestas descripsit Imperauit annos a .menses .dies aue. In i perator Turcarum est Bajasithes et adhuc: cuisuccedit anno Ibla. clymes. Parthorum,seu Posarum limael. Sullanus AEgypti Caias aves, & post eum Tomambes postre mus. MO couitarum dux Iuum Basilouiet; Basilius Iohannes. Galliae rex adhuc cst Cetrosus s. a quo regnum Neapolitanum est subactum, quod tamcn paulo post per deditionem rediit ad Serdinandum Hispanum:Carolo successit inGali is anno i 8.Ludovicias
442쪽
QOui siet. qui Italiam bello lacessuit : quo sine filio mortuo,extincta familia Capetorum,deuolutum sceptrum est ad gentem lesiorum; ac creatus est rex anno i is. Franciscus Valesius dux En golisinius Caroli destincti gener, Borbonio duce regij stemmatisma stro equitum facto. Fuit vero Franciscus illius Caroli Vales, qui Caroli Sapientis dudumregis Galliae pronepos erat,animi magnitudine, rerum bellicarum gloria,rerum gerendarum prudentia clarissimus,&qui magno quoq; studiq conquisitis vitis doctissi mis academias ad summum florem excitauit. Hispaniae regnum quod Castellae, & Legionis praecipuum est augetur accessione Arragoniae Valentiae auarrae Granatae;adhaec externorum Siciliae , & Neapolis in Italia , auspiciis tardinandi V. Ognomento Magni ; qui quidem Granatam regnum decennalioello expugnat, annos ua. pulsis inde Mauris & Saracenis, oui Octingentos annos eam insederant: ei successit anno lueo . Philip- us Autrius Maximiliani imperatoris filius, ducta in uxorem Io. tum anno is: 6..Caroli S. Imp. Philippi F.
tertio anno ante adeptum imperium.
anno I ps Em aanuel Africae.& Indiae regnis penetranais & ad religionem Chri baiani inuitam immortali laude dignus: in lagma anno i o. Vladi statis: in Polonia anno 1 9a. Iohannes Albertus: tum annoisor. Alexanderitum anno lueo6. Sigismundus: in Anelia post Henricum 7.amoi ps. Henricus 8 in Scoria anno i 9oaacobus 4 tum anno i i 3. Iacobus scin Dama post Iohanne anno isi; Christiernus. Vicienabergiae comitatus ab imperatore in gratiam Eberhardi principis ducatus dignitate censetur.
I O R detectus primum est a Christophoro Co
lumbo Italo, qui quum apud Ferdinandum regem Hispaniarum arret, saepe fatigatum precibus regem tandem permovit, tres ut alii naues tarmitteret, quibus Deo duce, &auspice per vastum tutam Hispaniolam abs se dictam appellit, ac rediens anno eodem;
443쪽
mox cum septemdecim nauibus,quibus praeter artifices, armenta, frugum sennina,atque alia,mille ducenti milites vehebantur, eodedenuo rem hac post varias pugnas cum peregrinis illis incolis,arces, oppidaq; excitat, praesidia locat, repetitq; Hispanii anno i que.
Americus V pucius Hispanus, anno i 97. cum noua classe eo .dem deuehitur,qui iis insulis non contentus,continenlcm terram pervestigat,eamq; repertam de suo nomine Americam vocat ; anno sequente Pisias ab eodem aperitur, quarto deinde anno insulae quae post Cubam visuntuta. Brasilia,& ipsa Americae pars in meridiem excurrens anno I oo. Petro Aluam Caprali, dum in Indiam cum classe Porrugallincanauigat,vi tempestatis in occasum abrepto, reperitur. Peruvia,&Picora Brasiliae partes mediterraneae reperiuntur anno lueta. tum etiam ordine in Septentrioncm Hispania noua, Terra
florida,Noua Francia,& reliquae prouinciae. IN D i A post veterum notitiam iterum hoc saeculo detecta est anno i 97. ab Emmanuele rege Portiagalliae, rem Christianam augendi cupidissimo, Vascum Gambam principem virum cocuntribus nauibus ablegante qui circum Africae oram vastissimo gyr circumvectus,postquam in Indiam penetrasset,exantiatis plurimi periculis anno sequente in Porrugallia redux appulit. Repetiueo deinde Indianicum iusta classe Lusitani ijdem Emmanuel iridor auspiciis, qui expugnatis urbibus, insulis, regnis, simul aperueruninsulas per plas,& opimas Madagascar, Zacoloram , probanam,Iauam utramque, Moluccas, cum aliquot millibus aliis, qu angustiores perhibentur : adhaec sequentibus annis Schinam se Sinarum prouinciam,& Iaponiam nobilcm, amplissimamq; iniilam. Indicarum expeditionum duces fuere ordine post Gambanodoardus Paciecus, Franciscus Almeida, Alsonsus AlbuquerciuIn Africae regnis iassa, amora dc Maroco rex Lusitanus Elamanuel Mauros bello fatigat, occupatq; aliquot illorum oppidui etiam Hispanus rex Tripolim Barbariae. Magellanus Hispanus anno iueis: Hispania cum quinque m bus soluens,ac maritimam oram Ameticae legens,ad eius merianam metam peruenit, quam angusto freto praetervectus, per alt
444쪽
rum hemisphaerium ad insulas Moluccaslndiam versus velas in ipso vero perfidia insularis cuiusdam regis e me o sublato,ac quatuor nauibus longa renarestatum violentia detritis, quinta excae teris resecta cognomento Victoria, cui praesectus erat Sebastianus Canus,in Indiam peruenit, atq; inde circum Africam ducta,in Hi spaniam incolumis rediit tertio anno; totius orbis terrarum,& quarum circuitum per gyrum ς- . . in in . Helvetiis intercesserunt pugns aliquot cum Sueuis, oc Caelaria nis anno isty. quo ad Basillaeam caesi sunt hostium sexcenti,uno tantum ex Helvetiis desiderato ue apud Constantiam duabus pugius ossi sunt hostium bis mille quingenti, & ad Frinentiam tria miblia,desideratis Helvetiis undecim in Malseris campis,& ad Dorn cum tribus hostium millibus caesis,anuserunt de 'is centum : antea quoque armo ista propugnantes ducem Mediolanensem, Ni uariae a Ludovico rege obsessi. facta per ipssis e ciuitate in Gallos excursione, peripsa bellicarum machinarum fulinina mille quingentos sitorum amiserunt, antequam ad hostem, ut manum consererent,deuenirent,qua sitorum strage nihil consternati, hostium sex millia caeciderunt, caeteris profligatis, ciuitate ab obsidione liberata ; inde eodem anno Diuionem in Burgundiam expeditionem susceperiant,unde pacatis a Gallo rebus reuersi sunt. Turcorum io. imp. Sullan Bajasit Chan , vulgo Baiasetes fi
trem Zemin finibus pellit, Christianos fines Albaniae, seu Epir dclllyricum vastat, itanum AEgypti lacessit, Graeci ς ciuitates Nau-
pactum,nunc Lepanthum, Methonem, ronem Venetis extorquet seditiones sitorum in Phrygia sapprimiti filios complures h buit Sinan Soch Alem Scach;Achme Muchernet;qui apatre veneno est extinctas,item Corciat, & Sullan Self Chan. Turcorum ii. Imp. Sullan Selim Chan, OZelimus,patrem v neno sustulit fratres Corciat,& Achino eode parricidio oppressit,& una Sinanis filios Muchemet & Aladin Zelebi ; Persarii Mona cham quadringentorum millium exercitu invasit; urisium esus
metropolim diripuit, Syria,&Ierusale Sullano AEgyptio nisue Gauri ademit om occiso AEgyptum caepit cu Alcuro urbe valliblii a
445쪽
ima,cuius Soldahum Tornambala Mainelucis siue Clicassis sus-ectum,tyrannico ludibrio circumvectum strangulauit. PERsARVM imperium abis mael Som caepit circiter annum tueoo. illius is uit Harduelis pseudoprophetae Mahometani, quem ob nouum dogma Iacuppus Asfambey Hustumcas ani filius de medio sustulit,licet suae sorori nuptiis iunctum. Viturus itaque mael parentis necem, toxicum lacuppo propinauit, ac filiis regno nilsis,principatu ipse Pessarum inuta, quem rebus callide simul, stren' gestis auctum ad imperij amplitudinem prouexit , cum
iactenus tantui .regni titulo insigniretur .
ALE N A N D E R VI. Valentinus, Hispanus,
ad Christum Dominum fide agnoscendum per te gatos adhortatur;Ferdinando Hispano. & Emma niteli Lusitano regibus; de noui orbis limited sit
dentibus lineam ortus , occasusq; discrimen a Mathematicis constitutum terminum ditionis,huic Orientis, illi Occidentis decernit. Praeest annos ii. dies s. Petra Mar0r M d. n. hisi Miscaricanae ιι δ Surim commenon
Nouus orbis, discus errorum caligine, ad veri, &aeterni Dei agnitionem peruenit, & gentes illae euangelisatae sunt hacn'stra demum aetate, adducente Christo liberatore, ac Domino iaciti Oetiam alias,quas praestitutas habebat,oues ad ovile suum, ut & ipse vocem eius audirent; fieretq; grex unus,& unus pastor: acpenetra uitab isto tempore annis non multis tuba regni coelorum plures prouincias,quam totis mille silperioribus annis. Duovero, praeter alia,gentes illas ad Christi euangelium suscipiendum inprimis persmouerunt alterum quod patrum memoria praesignificati prophetia quadam essent affuturi Christiani, qui fide excellerent vera ; albtersm quod ruina subita idolorum consequuta tanta fuit, ut neq; crucis consignationem neque sanctissimi corporis Domini in sacramento praesentiam serre idola ullo modo potuerint l, atque inter caetera quadrupes Moddam idolum quod Temes appellatum
446쪽
colebant ad primum Christianorum aduentum iugae se per paten tes campos quam maxima pedum pernicitate dedit, nec sub aspectum deinceps tediit. Primam illic fidei doctrinam fecit Romanus presbyter, deinde B.ellus Catalanus vir insignis in tituti D. Benedicti cum comitibus duodecim presbyteris, qui Domino coope, xante,&sermonem gratiae largitate confirmante, fidei incrementa indies maxima produxerunt. Petrus Marur Anserius decad. iib. 9. Genebrata ex Fumo, Ac a bb. i. De temporibus nou sf. cap. LI. India primitus fidem a S. Thoma apostol. edocta, etsi raros amplius habebat Christianos per Narsingam, Pegianam, Malabarem prouincias,dc probanam insulam,ibi tamen adhuc reperta sunt antiquissimaCatholicae religionis monumenta caetectum idolorum superstitioni quae crassissima irrepserat, dedita , denuo pςr nostros sacerdotes Christiam Saluatorem agnoscere caepit his Lusitanorum nauigationibu ; ac primum per quinque presbyteros institutiB.Francisci,ad quos se cum se veteres Christiani initio,de inde etiam pagani familiariter adiungerent, paulatim Deum aete num sincera religione profiteri caeperunt. Dilutib. 2.9 3. anaeia Triueto G -Botherin epis. ad Antonium Caraeam. Pi v s III. Senensis , ponti maximi. anno i o magnae spri,praeest dies I . IV L I V s II. Savonensis,Liotaponti max annoisos ecclesiae oppida quod a principibus detinerent tur,armata manu recuperauit,& Helvetiorum opera Gallorum copiasiniustas ex Italia eiecit ; caetero quin modestiae. & aequitatis studiosus. Praefuit an
Academiae Virtembergicam Francosordiana instituuntur. In America fides Catholica insignes progressus iacit , missis eo
447쪽
dilutibus presbyteris Dominicanis,excitanturq; episcopales eccle-lsiae quinque , in insulis Hispaniola,Cuba, Iohanna, Darienes,& in
In Africae prouinciis Guinea,& Congo,seu Manicongo, quae abi aequatore circulo persecantur, dca Iacobo Cano equite primum apert' erant,Cnristiana religio magno cum stumi aperitur,studio,& aiispiciis Emmanuelis es Ioha ei rex Pori Al epist ad Cismentem n Dauid imperatorChristianus in AEthyopia,presbyterIohannes cognomento, sedecim regnorum Asricae interioris monarchaad Emmanuelem regem, rei in India ab ipso bene gestae fama permo tus, legatum mittit Matthaeum Christianum Armeniam amicitiael ineundae causa:huic redeunti vicissimlegatum descis rex adiungit loduardum Gallianum ιν lib. I. 9.io. hist. Emmamreta regis.l CON cis iv Μ Latemnense uniuersale sacro ctum cogitur anno ista. sub Iulio, absoluitur demum sub Leones actumin eo esti de reformatione dissoliatae vitae sacerdotalis ordinis, dctollendis discordiis Pisanae congregationis; interfuere praeter episcopos, legati Patriarchae Maronitarum ex Syria Acurius Ioseph presbyter, t Moses monachus,& Helyas Hypodiaconus.Oni pibri in Iulio. λ'
reprimenda umorum vastationem pecuniaria
subsidia collegit, largientibus indulgentiarum gratiam concessit; capta vero Ierosolyma ad urca, dc sectas introducente Luthero, supplicationes publicas per urbem indixit, quibus ipse nudis pe-l dibus intersuit. Praescit ann.8. menses 8 dies zo. Onuphran eius et Ia In Africae ciuitatibus Azaniore, Tite,& Almedina pulsis ab manuele rege Mauris, fides Christi praedicatur, ut dc in mediterraneis AEthiopiae,quo eodem Emanuele procurate, plures sacerdol tescit libris sacris muneribus ad regem Congo pietatis & sacratrum litterarum percupidum destinantur Osrib. s.ctio. hi foriae. Christophorus Longotios, Bilibaldus Piromerus, Iacobus Sa-
448쪽
doletus,Petrus Bembus,Thomas Morus, Andreas Alciatus Ludo-uic Viues, Iohannes Stopliterinus, Marcus Manilus,lacobus Faber Stapulensis , viri doctissimi florent; dc simul Erasmus Roterodamus,qui haeresi no exiguam ansam dedit Hebraicae linguae propagandae navabant operam Iohannes Lapidanus Parisiis Iohanes Reuchlinus pnion in Germania; Petrus Galatinus in Italia 3 in Hispania vero AElius Antonius Nebrissensis, α Iacobus Lopes Stunica Graec Hebraicae,& Arabicae linguae peruus ivnaq; Franciscus ramentus episcopus Toletanus, qui bibliorum sacrorum editionem illam Complutensem variis linguis Origenis exemplo adornauit excellebat vero in primis Sancte pagninus in Hebraicis,&Romae Elias Levita Iudaeus es, Syriacam aperia: runt nostris praesertim Theseo Ambrosio Albonesio segati Syri ad Concilium Lateranense missi Augustinus IustiniantisNebiensis episcopus,biblia octapla adornauit prima linea Hebraea ponendo,secudo Latina interpretatione
Hebraicae correspondente, tertia latina vulgarem,quarta Graecam,
quinta Arabicam, sexta Chaldaicam, septima Latinam Chaldaicae version octava demuScholiola. Sixi-Seno, in bibluthecasAm. Haere
M Artious Lutherus latebinus,homo Aquil isnaris,nouum seu
quintum suu euangeliu quinto angelo apocalypseos tuta canente primo promitanno i irin Saxonia:cum esset enim Augustinianus monachus eruditione inflatus,ac praelata sibi esse ad prinmulgadas indulgetias lohanne zeliu concionatore percelebre reserret,uterat animi impotens, admirator subpsius, lingua pratulans,ac sermone per omnia obscoenus, stylum cotra iptas indulgentias initio vertit;tum progressus ulterius sub praetextu evagelii, re verbi Dei,quod identide ingeminabat, plura fidei dogmata op-' pugnauit,nec antedestitit quaesursum, deorsum omnia miscendo, Germaniae magna ex parte ecclesias subuertix. Euangelistam se Dei palam venditabat,indicio tamen, aut signo non allo qua scripturae
deprauatae iactantia, & insolentia intolerabili: qua supra mortales uniuersos se,supram coeloruAngelos ciferebat,aitenim in hςc vero ba libro
449쪽
ba libro aduersiis statum ecclesiasticorum ; Doctrinam meam ego nolo iudicari 1 quocunque, nec ab Angelis omnibus ; cum enim certus de ea sim,volo per eam & vester,& Angelorum iudex esse;&libro contra regem Angliae;hiesto, inquit , hic sedeo , hic maneo lila glorior, hic triumpho,hic insulto Papisti ut niti l cure, si mille Augustini, mille Cypriani, mille ecclesiae Henricianae contra me starent. Huic itaque tanto prophetae dataest clauis putei abyssi,dcaperuit puteum abyssi,&ascenditsumus putei sicut sumus sorna cis magnae,& obscuratus est Sol, & aer de sumo putei ; & de sumo putei exierunt locustae in terram, & dataest illis potestas, sicut habent potestatem scorpiones terrae; hic inquam haereseon, & bus phemiarum claustra reseravit,inuectus inApostolicam patrum doctrinam,in ecclesiam,in ipsum Deum, quem negauit .aequanaominibus mandata dedisse, quod maiora viribus humanis illius piaecepta essent; quod ad malum Deus aeque, ac ad bonum hominem impellerennegauit porro ullum in tota Euangelii lege praeceptum extare; negisit ullum peccatum capitale esse praeter incredulitate; negauit sacramenta, Christi licet dona sanctissima , vllam gratiam
hominibus conferre; quorum de numero maiorem etiam paricio
resecauit inegauit in homine liberum arbitri sim superesse , negauit hominem se ipsum peccatis damnare,si vel maxime cupiat, posse, nisi credere nolit; amrmauit ucro fidem quolibet mortali pcccato amitti; iustum quouis opere bono p care, adeoque opera omnia etiam sanctissimatsic peccata; Corpori, Domini facrosanctum sacrificium execratus est, ex losit: diuorum in coelis cum Christo regnantium interccssionem derisit,fidciq; Catholicae alia dogma ta plurima sustulit,ei ronea ipse supra quinquaginta mundoobtru lsiti, qua erroria caligine e puteo emcrgente, fides Christi, qui usmundi Sol in hominum animis spiciad bat,& scripturarum sinceritas obsuscata adeo est, inscctatorum ipsius animis,ut tot sectarum inuolucris intricati infelices Lutherani, quid potissimum credant, quem potius sequa'tur,ipsi nec videant,& hoc ipsum frustra conquerantur,dum tot locustarum, & praedicantium exitialibus arti bus dementati, euadere in lucem amplius iacqueant. Ita nimirum
450쪽
dum in insulis,& peregrinis regionibus crescit fides,& nomen D mini gloriose praedicatur , perit apud nos salutisnomen, euenitq; quod Christus Dominus praedixit, quod multi ab Oriente,& O cidente venient,& recumbent cum Abraha,&Isaac,& Iacob in re. gno coelorum s iiiij autem regni eijcientur in tenebras exteriores. acal. 9. Matth. s. Cochiam tib de Lussen autores quique postm. Dalmanutha Dalila Nestorianus apostata ex Christianismo in Asia cum triginta millibus ad Mahometanamserfidiam prolabit r. Neuet. in comographia. Sophi in Persia Mahometanam sectam ex traditione Haly generi Mahometiscontra Turcorum ritumintroducit: hinc illae disc
ritus Mohometanus, ex urbe Mecha Arabiaemagnis opibus sultus in regna Asricae Fessam,& Marocum traijcit,nouum regnum, & simul nouam sectam excitat. Iouimhb.7. vinitas. Theuet, μα- sim de bella Africano. CAP. XLII. CAROLvs V. Impera ton
CARO LVs V. Maximiliani nepos, Philippi Austrii Hispaniae
regis filius, sexto interregni mense, ets. Iunij anno aetatis 19. imperator clectus,sequeti anno Aquis rani coronatus,deinde anno i 3o. Bononiae a Clemente pontifice diademate Romano inauguratu ,rerum gestarum,uirtutisq; gloria magnus, animo excelso par priscis Romanis,pietate,clementia, pientia,sortitudine,aequi ltate nulli secundus; expeditiones varias, grauesq; e Germania inlItaliam, Angliam Hispaniam Galliam,Belgium,Asticam, pro temporum ratione terra, mariq; suscepit ; primus ipse ubiq; belli dux lpraeclaras de Turcis,Gallo,&Germanis rebellibus victorias reporsitauit ; Turcam Viennam obsidentem anno i et . absens tum in Hi-
pania peiFridericum Palatinum repulit, caesis octoginta millibus i