De crvce libri tres : ad sacram profanámque historiam utiles ; vnà cum notis

21쪽

D CRUCE LIBROS

LIpsi, I astadia decin corona, Lil sa, deficium nouem Sororum, si uo nec est melior benigniorque: Iam loquax nimium, nec aqua lingua, iba, vah, artibus abrogare sanctam Virtutem solet ac politiori Doctrina, reprimetur illa, nam tu, Di docti mu Unus es virorum, Unus es simul optimus virorum.

En cura pietas, s ipse virtus, Hac doctrina elut politur auro. Testes Di QR v CE sunt tres Libeti Docti , Iupiteν libelli. Coniunctam, bone lector, hic videre Virtutem licet eruditioni.

Balthasar Moretus I. F. , INDEX

22쪽

INDEX CAPITUM

LIBRI PRIMI.

RECATIUNCULA Materies 1 ordo operis. Cap. I. folio r. Crucis nomen polysemon. Haec nostra Gabalus etiam dicta , item Infelix lignum S. In fame. Seda crux non in ligno Cap. Q fol. 2. Nomina phras ue ad hoc supplicium Figere Configere, Cr clare. item Cruciarius, pro appendendo Cap. III. Ol. 3. Graecorum verba ad Crucem dc crucifixionem Hesychius MOuidius emendati sie etiam explicatus Cap. LII I. Ol. s. Diuisio prima Crucium side specie vetustissima dictum , AH-xione Tertullianus per occasionem correctus, atque Isis eadem cum Cerere existimata Cap. V. fol. 8.Aliera Simplicis Crucis species, Infixio Seneca, Hesychius, Plato, Plinius, illustrati Cap. v I fol. o. In genere de Cruce Compactari tum deprima eius specie, De cussata Dan haec sit Andraea a Cap. v II. fol. 2.

Commissa Crux quid nobis sic exemplis testibusque asserta, tum etiam vestigio nostrae linguae Cap. v ii 1 fol. s. ΑHimata Crux Immissa e scriptis maxime Patruis ipsi ali per

alios,&imaginibus per nos etiam ,explicati Cap. I x fol. 17. In qua Crucium forma Christus mortem tulerit ' videri in vitima argument e Patribus S picturis Russini non bona fides notatam verbis Paulicitandis siue explicandis Cap.x. o. 22. Apud plerasque gemium Cruces fere usitatas Apud Syros, Iudaeos, EgyptiOS, P sas Afros, Graecos, maxime Romanos. ando apud eos ccoperit An S apud Germanos Cap. XI. foliori . Apud Romanos vile fuisse hoc supplicium d plurimum seruorum. Quas ob caussas j affecti Cap. x Ii fol. 26 . Etiam liberi quidam in crucem dati, sed viliores aut nocentiores: ut Latrones, SicariJ, Falsarh, atque alibi Sc Fures Cap. X I in folio 29. Quae caussa falso assignata in Cruce Christio videri Innovationem S Seditionem esse Cap. XIIII. fol. o. Cruxmterdum libere S laxe vagatari in hostes, inseditiosos, In Christianos, initieminas demque Cap. X v. fol. 3I.

23쪽

LIBRI SECUNDI

Transitio admodum figendi praemissum de atrocitate huius supplici; quod Summum S Extremum dictum. Ca L fol. 33. Duplex figendi Modus, vulgaris S Rarus. In illo Flagellatio ex

more semperante luit. Cap. II. fol. q. Flagellorum 8 Virgarum discrimen. Illa magis vilia, 5 magis acerba esse solere S talis asperari Cap. III. fol. s. Solitos ad Columnam verberari atque alias per viam De ipsa

columna cui sacrum corpus annexum Cap. II II. fol. 8.Crucem suam tuli lse,aut toram,aut eius partem Cap. V. Ol.39. Deductos cum vexatione, Stimulis etiam actos Cap. I. . I.

In ipsa Fixione nudi in crucem dati an altam an in terra depo csitam: id quaesitum S utrimque firmatum Cap. VII. Ol. 2. Clauis figi solitos, interdum funibus adstringi. Cap. VIII. O. s. In quibus partibus claui,5 quo numero Cap. II. fol. I.

Ordo S modus assigendi. An lignum aliquod in Cruce suspendaneum Cap. X. fol. 9. De Titulo, quid is Latinis i quomodo asscriptus aut praelatus. Cap. XI. foLI 2. Post fixionem , quomodo mortui riCruce languore,aut fame. Vitalitas quorundam Cap. XII. sol s3. Quoidam a volucribus, aut feris etiam vivos laceratos, S plerosque omnes mortuos interdum S lanceis interfectos. Cap. XIII. Ol. II. Crurifragium a Cruce remotum Quid fuerit,inquos receptum, S quomodo Cap. XIIII. fol. IJ. Corrumpi in Cruce passi sunt, S nefas sepelire Cap. V. D. ys. Custodia S miles ad Cruce,nequis detraheret Cap. xv I Q. 6o.

Transitio ad Rarum figendi Modum Furca diuisa,S hic de Ignominiosa dictum. Cap. I. Ol. 62. De Furca Poenali, S caesos sub ea ad mortem. Cap. II. Ol. 3. Ligatos ad Furcam in Crucem solere tolli, Furcam, patibulum videri eadem, aut haud longe dissita Cap. II i. fol. 6s. Quae forma Furcae fuerit, obscure traditum inveterum scriptis. Cap. III l. fol. 68 Ex iis tres sententiae erutae,i singulae explicatae Tertiam pridi νυτάτλ videri Cap. v. ' Ol. TO.

Ratio suspendendi per singulas illas sormas exposita, atq; etiam oculis proposita Cap. I. OL 3.

24쪽

De Noua Furca, quae nostrum Patibulum Tribonianum substituisse passim in Legum libris. Cap. V II. I. s. De Raro modo in Schemate deprimum de Inuersa sit spensione. Cap. VII I. fol. 76. De obliqua suspensione de varicante, inter arbores scissione. Cap. IX. Ol. s. De Modo qui Fine diuersus primum de his qui in Cruce ustulati Cap. x. Ol. 8o. De his qui bestiis in Cruce obiecti CapXI. fol. 2. De mortuorum in Cruce suspensione Cap. XII. fol. 83. Equo ligno Ciux fuerit testem in Monte plerumque defixam, ipsiam saepe altiusculam Cap. XIII. Ol. 8 q. Crux sublata, atque etiam Crurifragium fortasse. Quando id factum, quaelatum Cap. XIIII. fol. 87. Honores quos Constanimus Cruci habitum ivit Signis ea devexillis imposita, aut m serta Cap. XV. Ol. 89. Crux in militum armis in Imperatorum capite ianibus in monachorum vestem inieri eam praeferunt de templa.

Laudatiuncula Crucis Cap. XVII. OLFI.

25쪽

A P. I.

Precatiuneula Materis Sm ordo oris. GGREDio de CRUCE scriberes, sed tuam priuSopem auXiliumque muΟ-cans qui eam consecrasti,& infame 1llud lignum instrumentum fecisti publicae salutis Tu Deus a Deo genite homo ex homine genite, hominibus genite, da mihi vera, da recta scribere, tibi in honorem, Cruci in splendorem, nob1s infructum. Materies ordo mei operis iste. Quid ruX,S Cmu modi fuerit: Ubi, 'arr. ιomodo, dc uuatenus surpata . Haec Omnia non distincte solium, sed diffuse dicam nec displicebit accuratio illi, cui salutare hoc signum placebit. A CAP.

26쪽

Infelix

Crucis nomen pol semon I fac nostra Gabatis uiam

dic Ia, item Infelix limo. In me . Sed

Crux non in ligno.

CR, X significatione duplici, Laxaac Ad

stricta Issa est, cum pro omni angore, tor mento, atque etiam interitu sumunt ut Comici

paston , qui Abire iubent in matim Crticem ut Gracchus, qui dixit alio etiam genere o Malo

Cruce perires ut Plautus de homine mersio aquis Menarciu

Abstractium in maximam malam Crucemla Sed S Terentius a cruciando, Meretrices dixit Cruces: nec dissimiliter Plautus, 3Aliqua mala Crux fem Aululati per est, quae aliquid puis. Paullo diuersius illud eiusdem te mala Crux agitas quod ad fine ibide istis, Quae laruae, aut quae intemperiae At Adstridia significatio est haec mea, dc vulgo receptissima, cum peculiariter cruciatum Sc interitum notamus in ligno. Quid ita credo quia eximius ille, mors tardab plane cum sensita. Dixerunt alio nomine Gabalum. Nonius ex Varrone citatim si In Gaba barbari quod nocentes in gabalum seu gimis homines, vos non barbari noxios absoluitis. Qiine vox etiam in pristis Glossis, ed vocali media mutante: Gabulum, Sάσανγ. explicatque laxe, ut vides, cpro quocunque tormento. Dixerunt aliter 'G-ticem arborem, lignum, stipitem In carmine horreudo apud Liuiunci: Caput obnubito, arbori infelici Lib.i.

27쪽

sustendito. De Cruce accipi res docet Λ Cicero, qtii in ea pro Rabirio palam sic interpretatur . MEiis' ς - beneca In enitur qui velit adactis ad infelix illud Auli, si mrm trahere animam tot tormenta tragituram . 'S'M 'Minutius Felix Deus ligneus rogi fortasse vel in res lix

felicis stipitis portio: id est, crucis. Dixit echo T .

'oxius infami districtus stipite membra, Speraris a fixa posse redire Cruce . Natae appellationes a iudicio dc sensu vulgi, qui bus hoc supplicium in horrore pariter& vilitate. Itaque Apuleius in meo quidem' prisco libroὶ

Damnatam Crucem dixit 'Damnatae,inquit, iam 'Vulgo

Lib. I. de

Crucis candidatiti bene, Sc pro hoc sensu. Et a tem Crux proprie in ligno tamen adnoto, similitudine etiam ita dictam suspensionem aut fixionem in alia paratura puta in monte aut petra Sic Tertulliano sunt Cruces Caucasorum, alludenti ad ''M- ς ς' - Pro asexum quem ipsum Lucianus describitin appellat 'αυρωθέν5. Sic Sc Manilius de Andromeda, quae in scopulo vineta Scieto ex-Li, potita: Et cruce Virginea moritura poeta pependit.

I omina bra se Pead hoc supplicit Figere; ou- Heres ruciare item Crasciarim,pro appendendo. CR haec nomina supplicij quod peream, ista Cruci u gere ut Velleius de pirati quos Caesar, inquit, Cruci suffixit. In crucesu A u ligere.

28쪽

ggere ut Hirtius Iuba Numidas eos sui loco amisso fuga et receperant, in cruce omnes su*xit.

Item Crucia figere,&Crucifigere , crebra in li-Fis re raris Illud minus, Figere ἀπλῶς dc sine additione. ἡν,6 .. Tertullianus sic utitur Taceo quod figituri Chri-cish Phra stus: in hoc enim venera f. Quod idem Configere Paulinus Nolanus Episcopus diXit Natili cc gnoscant trepidi, quem conflixere rebellis. de Christo ad iudicium venturo Etsi ortullia-D RE; .nus paullo aliter, vererem hominem confixum esse Ii Christo dicit quod vulgb, una cruci unta Suo cratiate etiam dc proprio Verbo appellarunt Cruciare . Ausonius: Cruciaverat istic Sprer olim, memore eris, Troserpina Adonim. Hegesippus Capiebantur innumerii Iudaei, quin Lib. . genti ferme ad diem cruciabantur quod est incru tis cem agebantur atque Iosephus in ista ipsa re di s E a

Xerat, νει αυρο AG. Paulinus: - Cruciara in carne coruscum Iti a cognoscanet trepidi. Z m lossae veteres Crucia . crucificis, cwροῖ. Ita dc

,- CGuciariis dictus,is qui in cruce,vel qui ea dignus.

I. In ipsa , ut Petronius Cruciari, unius parentes Ut Iasaiyne . is viderunc noctu laxasam custodiam, duraxere pen, si b dentem. Et in Declamationibus Calpurni Flacci Declamat. t inscriptio Paedagogis cruciarius ita Peregrinus

cruciariis de his qui appensi iam in cruce. Atquic ut . ea digni, per conuicium aut minas quoque sic norim, minati Isidorus Cruciarius , eo quod sit cruce di-

29쪽

gnis Apuleius Nectantillum cruciariis iste deferritus Ammianus: Longum est, qua cruciarius il conflauit.

cyraecorum verba adCrucem s crucifixionem ms-chim s Ouidius emendari, iste etiam explicast . IS V Latinis Graecis duo sere Crucis nomina, Στι ος &Σκόλοψ Illud frequentius quod ta Σουε men proprie non nisi stipitem signa singularem, & ereistum Latine dixeris Parum siue altan . Eustathius Συυροὶ, ορθα ηρ-- ξυρι α ξυλα τοὶ i δενιτά d ἀέοι ςικαν, ἡ πυγάς. ρος αθα νο ομνι Σκολοπες λέγον : muris/nt ligna recti, pra- acuta qui Stauara dicuntur ab θ qui minus ingenue loquuntur faciti vox, vel quod ad aere en πιυe quoa in lisum . Hi ipsi Icolopes dicuntur. Quod ait, εις Ἀρος vel inlatum, de pluribus iunctis verni est, ut solet in castrorum vallo Neque immuto; etsi ex Hesychio paullo aliter derivan te, possim. Ille sic Σὼυροὶ, ζ καGπῆ γοτες ιαύ- λοπες, ac ,κες, κώ πώωτα ες 5 ξυλα , ἐςα- να α αυρο 44αζέ τυ Ἀμρον- Stauri, defixistipites sunt, vasti, omnia ligna recta santia ab eo quod stent Bauri, vel quod ad auram consistanc. Allusisse ad postremum hoc elymon Prudentius. Videatur. - Cm istum tollas in auras Uiuentes, oculos feris alitibus.

30쪽

6 DE CRUCE Haec Grammatici sed Lescianus ingenios et pro Zmani argumento, in Iudicio vocalium, derivara Taumali, littera, quae figura Crucem refert. Ait τουίυTαυ-ri τεχνη χατ et πονηρύ ἱ- πον Αὐεπωυ-

χίδευ Λυε λθειν ab ista e tiam , instrumento pessimo cruci pess--no-nveni se . Atque hoc infi- Σάι 1. ne etiam dialogi iterat. lam Σκολοψ proprie, vallum sudemque significat acutam Hesychius: Σκολοπες, αεα ξυλα ρθά Scolopes, acuta ligna re

us άνε κο πίθα ελεγονS Scolopes recta ligna scutri, Smuros vocabant z in quibin appensi, cruci aut vallisi ei dicebantur. Et bene, ubii duo illa verba suggerit, quibus ipsam crucifixionem signabant Ἀνας αυρούγ, Αναρκο τι ur. Ita enim plerumque composite ad elationem scilicet fixionemque in alto notandam: et si alias etiam simplici ter, οόν Σκολsπίζειν. Sunt alia duo verba, quibus vulgi, valde usi Προσηλsόνδε Κρg- μου siue Ανακρεσα ob quorum illiud clauationeni ipsam in ligno proprie notat , hoc suspensionem. In illo, scriptoris aliquis error videtur apud Hesy-Η θὶhidi Chium Προσηλω άγὰροὐ atque ego rescribam, ' βμε ἀνίς α ρω - . In is o, saepe interprctum, qui ad suspensionem vulgaria mi in laque aptant. Ita