Casti Innocentis Ansaldi ordinis Praedicatorum ... Oratio in athenaeo Ferrariensi habita anno 1752

2쪽

PLACENTINO

CASINENSI

MAXIMO GENERIS SPLENDORE,

HUMANIORUM FACULTATUM COGNITIONE ET PERITIA, HUMANITATE PRUDENTIM MORUM CANDORE.

ALLIS DENIQUE PLURIMIS UIRTUTIBUS CLARISSIMO

CASTUS INNOCENTIUS ANSALDUS

4쪽

Μ pro humanarum conditione rerum multiplex sit semperque fuerit earum veluti adspectus, nil brum, Patriae Proceres amplissimi , multiplicem aeque

est temperque fuisse diversarum copiam opinionum, aut hominum cogitationes eadem saepenumero de re, tanta inter te diversitate laborare . iii enim hominum in vita 1 requentius, quam unam eandemque

agendi rationem oppositis consiliis alserere , idemque quod aliqui animi vitio fieri putant, alios a virtute protectum arbitrari Id autem accidisse emitantibus de cidierno Theologiae statu scitote uditores ornatissimi quum enim mihi superiore anno, ex hoc ipso loco hac ipsa hora dicenti paene omnia apud Theologos pacata eorumque ammi ab imp

tenti contentionis studio quam maximo in vidi ICIuii , hei neque

totus suissem ut ostenderem, nullam theologicis tradendis ediscendisque Dilciplinis idoneam magis fuisse ea , qua ru Imur , tempestatem , quod eadem, uti moderationis d aequitatis, ita Theologiae secutum jureis merito appellari mereretur quum id, in lal , ipse cogitarem, nonnulli ex opposito, egregii quamvis praeclarissimique Viri , aliter atque ego statuendum esIe decrevere, dum illam , quam adeo celebraveram vigescentem in praesens theologicis aliquibus de rebus contendendi aversationem, ipsi, non pacis studio, sed languoriis desidiae non odio contentionis, sed theologicarum conremptui inlaestionum non Religionis denique amori, sed ipsius Religionis neglectui tribuendam esse existimarent; quod eo

etiam magis adfirmare se iure posse contenderunt, tu dierpauci nunc sint qui Theologiae operam navent, vix aliquis reperiatur, qui aliquam aut Theologorum habeat, aut ipsius etiam Theologiae rationem. Ego vero , Auditores, etsi tantorum auctoritate Uirorum moveri Phl rimulis oleo, eisdem tamen hae de re assentiri non possum; neque vestrum aliquem tam trepido corripi metu, aut timida adeo in sententia versari comm Hsam quum nona admirationeis favore Uulgi, sed a sapientum OPInime non a copiad numerra, sed ab illorum pras antia qui alicui dant operam facultati

ejus dignitas ' marestas pendenda essi videatur. best enim adeo ut

5쪽

Theologorum paueItas,' neglectus aliquorum , ejusdem dignitatem dc

nomen laedere vel minimum possit, ut ex hisce potius κoue ratione qua Theologiam nunc selectissimi pertractant Viri , materiam mihi in dierna die ad dicendum sumam, qua magis adhuc&magis florescentem illius statum ab injusta aliquorum trepidatione valeam vindicare inlaesa igitur a vobis, Auditores, ut mihi detis hanc veniam , ii ii me pro Theologiae decore dc gloria, hoc coram spectatissimo sapientum Iudice cinram hisce nobili inimis Athenaei nostrimoderatoribus , hoc concursu hominum litterat illi molim, paullo Liberius dicentem patiamin , quod, ut tempori adcomodatum , ita Vobis molestum minime futurum, pro humanitate vel ra singularissima, confido. Iam vero quid caussa sit,inuditores , cur nonnulli paveant adeo, trepident, atque formident, deque Theologia paene actum in praesens putent, primum videamus . quidem nimiam Disputationum theologicarum copiam demum Theologiam perdidiste animadvertunt quum enim, diuturna illarum disquisitione carinia, aliquibus hostiles intra muros extra aliquando peccari videretur , quumque orthodoxae Theologia hostes certamini impares esse se tandem nomen , malo factum esse fato aiunt , ut illi suapte sponte ab hac alieni facultate fierent, hi vero mi, et aritibus ab eadem suorum saltem animos averterent ἰ quare maximamime in Europae parte nedum Theologiae ardor, sed adeo etiam refrix

rit Z relanguerit Religio, ut suis ipsa relictis sedibus jam tandem κ-eessisse terris, seque in coelum recepisse videatur. Itaque eo perduetam rem esse, ut illi ipsi, qui aliquo tenentur Religionis conservandae , pr pugnandae, aut amplificanda desiderio, adacti in praesentiarum snt , Dientio id potius atque consilio, virtutes prudentia praestare, quam inani theologicorum argumentorum pondere sententiarum obsoletas su aiciunt, prorsusque antiquatas apud Λnglos c Batavos , quinis apud plurimos Germanos d Gallos theologicas sacrasque Disciplinac valere apud illos tantum, veluti non majestatis modo , sed certitudinis etiam dc majestatis pleniora, Philosbphiae, Iurisprudentia studia: nullam habere eosdem theologicorum Scriptorum, nullani theologicarum Elucubrationum rationem Sanctorum Patrum opera tot laboribus d vigiliis tot expensis, tantaque cum aude nuper edita illustrata , minori jam

pretio , quam absoluti Ephemeridas Mini Lureti prostare et Libros de Disi tiro b c ora e

6쪽

litione pertractantes ubique' uligi, ubique eontenuit, re ab omnibus

hominum illorum regioniblis, vetitas veluti merces, aut rem mali Ombius ejici, inque Italiam , tamquam silsamenta exonerari , ut eorum nos

Retore velati, stentes disrumpat ro ipsi in Italia, simulatque de Theologis agitur , nullum gratiae locum esse , nullum aliquando locum esse justitiae ostias facultates ad honores obtinendos auxilio praesentiss-mo esse praeelare eontra cum Theologia ei, si non sit ipsi impedimem to ubique terrarum litterariis in Coetibus , quos Academias appellant , ex severi quae ad Philos,pluam Mathesim, quaeque ad Historiam, Et quentiam ct Criticen pertinent ea ver euncta removeri, immo exul re proinis, uae pertinent ad Theologiam . Theolagos , ceu mortalium molestissimos, ex omni humaniori Conventu esse dejectos , veluti , lino illo exhausto malo, relevata nonnullis hominum societas,in tandem re ereata videatitu omnia denique ad hanc res te disciplinam negliuentia inertii, remissione, desidia, torporeque plena atque reserta , quare millo iure manifestam hanc Thmiissim contemnisnem honesto fuisse a nobis moderationis nomine invoIutam. Sunt hae, Auditores praestantissimi, tristi mimae illorum querelae, qui hodiernam Theologiae conditionem non sine lacrymis prosequendam com memorandamque in arbitrantur, quor x momenta tamen , si aequum an ex aere revocentur , quam exaggerata & amplificata sine quam levi saliisque silero innitantvi , ita intelligetis, ut, si qua sorte perculsi estis Munidine , ex facile seposita, animum recuperare valeatis. Nam quod nonnulli contendunt, nudo nune haberi in pretio Theologiam, quoa perpaue gravissim etiam theologicis de quaestionibus selliciti inpraestitistiarum sinc, Mi in illi quaeis, an id nostronim satius felicitat temporum asserendum, quam inter Maeolana incommoda enumerandum esse videatur. Quid eisim putes irem di de rari magis quid magis aequum de honinum, immo etiam necessui viii, viam sanetissimam hanc altissimamur mentiam atquescientiarum ominam non aliteraria a plebe,' abi peritis semido iis, sed a paucissimis mortalium selectissimis prudientiissimisqua perua lari . ipse que seno ut atorum populo semotam, iis se salum praebere consti----- vitae tempus ire niori , diis mere Rectissime olim splendidissimum is lud Fumianae Eloquentis sumen M. Antoniux Metui, ratione Roni

7쪽

habita, quum in Platone explieando progrederetur; uod maxime im

inebat, ad verum, Usum persuadendum utilis est Eloquentia , -- D MAEt pericuis is in tanta multiiuι--σ--m ea improbe utentisin ,--με , neque quibusne i seu imus permittiendus esset; sed ut Cretenses armosemn tractatio em ingenuis permitte re servis denegabam ita deligea Ἀφηρ re ex in multis Dre certi traxis m, qui loquentiae mepuit Uituere --r. Iam vero, si oppomulus, immo necessirius est Auditorum delectus quum sermo est de humana saeuitate quanto magis quum agitur de dire vina, Auditores λ Si pauci de loquentia solliciti esse debent; quanto

rauciores de Theologia, in qua & majus emti,di perieulum est, ct ad eam rite pertractandam in natura minus adiumenti' lexander ille in rientis domitor, quem omnis posteritas jure myum appellavit, edixit olim, nequis alius ipsum, quam Apelles pingeret, quam Lysippus ex aer duceret, quam Pyrgoteles sculpseris Deum autem , divinasque res quibus nihil maius, nihil excellentius, nihil sublimius assequi cogitando pol

est, describent stifices vulgares, ignobiles, imperiti, aut incertit ibis profecto atque ii qui Theologorum de paucitate in praesentia queruntur, existimabat Gregorius Nazianetenus, qui Libro de Theologia primo, non cujuscumque esse, rectissime monebat, de eo , divinisque do rebus diurere,in multo minus disputare neque adeo exigui esse ejusmodi res pretii, ut illotis manibus attingere eas debeant, qui humi quintidie serpentes terrenis studiis occupantur Illud quoque subseciebat San-mas Pater non Id quaeaeumqtie decere tempora, neque apud naries, ne que de omnibus sed esse quando, dc apud quos, inuo fieri fine id con veniat, nam, ut parum feliciter cesserit selares radios nudis oculis inludiri, aut rudi penicillo elegantissimas species Grmare ita cenum inepte unguento immisceret semidoctorum imperita multitudo , si sublimi R I tonit nostrae mysteria sibi sumeret inanibus dictis retexenda. Utinam vero, Auditores , utinam inutilis solum esset theologicoruine pia Disceptatorum. Fuit quod dolendum est, fuit ipsa semper Theologiae non dicam, sed Ecclesiae, sed bonis omnibus, sed Reipublicae per niciosa memoriam revoeate obsecro tristissim ipsius Gregorii Na Lanzeni suo de tempore querelas, quas in oratione olim fudit de minderatione d modestia theologicis in disputationibus servanda, dum scisi

8쪽

inimici dogmatis mysteriis disputare fas esse sibi erederent , di the areicis quaestionibus nedum templa d scholae , sedis portieus etiam

ambulationes. - compita omia pers arent . Quam tristis cluctuosa tune rerin series t Quantum ex illo imperitae semidoctorum minuitudinis feratores impetu malum, Auditores Theologicas illas ob contentiones membra Melesiae distracta lacrymis prosequi se ajebat sansissimus ille Pater, iesvictos fratres, turbatas Civitates, pulum iura blam actum , armatas gentes, Sacerdotes inter se cum plebe etiam eoniniisses parentes adversus filios, viros contra uxores, dominos eo ucstra os discipulos adversus Praeceptives concitatos cuncta benevolen etiae nonum ablata, sanctissimam denique eo ordia legem, maximum ad virtutem adminiculum, ignominia adsectam . Tantum, ardens nimium Theolom studiim suadere potuit malorum quas non cierim in Melesia turbas Sestylaemonaelii, qui unum de Trinitate passium de mortuum dici ere eontendebant Orthodoxo id illi quitam praestabant studio atque seir, ut ruit Viri nostra si se periore aetate ostenderunt Ast illos anaen, ob non moderatum illum theologum et vorem, seditionum auctores, superbos , odia foventes, sui

amatores, invidiosa crimina' obtrectationum venena serere doctos , S:

Hormisdas olim Pontifex, de ipsime eorum vindices iure dc merito a pellarunt. Quot dissest rubus , quo discordiis, quot dissidiis, seculo de- cinissexto Ecclesia non solum, verum etiam Respubliea laboravit Cinse sem si inritis ne auditores λ ipsium auditore ea de re ad Francisoni SV vertium' stribentem: rami ista de inime isse di et Erigandi, quae μ - θα--η in η siue remi, caussam .is His edis, ubis. Pa trum autem nosinum memoria , in finitimo florentissimoque Remo , eliseente primitin aemulatione, aliquorum deinde invidia, aliorum flagra te impotentia, imperviae hie imuira miti theologica disputationes in Gymnasiis olim latitescentes, vernaculi quoque ope sermonis in Gy mea, civilesiue in conventus, in officinas denique, tralanos inter sermunculos,

imprudentissime inductae sint. Quid ex illa agendi ratione Λuditores λQuum omnibus horis intentiosissime sis taretur, aut disputari audis tur, etiam qui naris moderatissimi erant inbiuitate: ciministi sensum omnem, talis & modestiae ex animis am x. Itamiae, dum a s theo Disjtia ' Coosla

9쪽

theologi eum statim ubique se se effudit ineendiam, unde tot suspiciones,

d partim obscurae , partim apertae simultates , tot rae , tot artes, tot

invidiosae in peetore eiar : indeque labes illae animorum, Iapsus rerum, quos hoc etiam dolemus tempore atque miseramur. Μihi crediterauditores Theologia cibus non est palato populi idoneus, nec ab eius Bagili stomacho umquam concoquendus magnum nomen magna species, magna dignitas , magna Theologi malesia i neque capiunt angustiae pectoris vulgi, non recipit ejus levitas, non egestas animi, non cura rerum humanarum , tantam personam, tam gravem, tam augustam, tam seriam, tam severam. Populum autem , non tam Corinnam, sed etiam Chlamydatos jure Seneca appellabat indoctos quoscumque videlicet, aut semiperitos. Quod si horum non operam in Theol gla Optari quis respondeat, sed eorum potius erga Theologosis sacram illam disciplinam studium, reverentiam, obsequium: Quid reponam ipse verbis Tullii pro Plancio I tu ne aequum dignitatis judicem putas esse Populum Iniquus profecto judex, ille semper ex quippe non delectu aliquo, aut sapientia ducitur ad judicandum, ad aestimandum , ad vitii perandum, sed impetu nonnumquam dc quadam etiam temeritate , non enim est consilium in vulgo, non ratio, non discrimen , non diligentia; semperque sapientes ea quae Populo probata essent serenda , non semper laudanda esse existimarunt. Immora nimio imperitorum erga nonnullas theologicas concertationes studio eorum ex favore, ex eorum caeca demum alicujus opinionis aut Theologorum aliquorum aestimatione ortas in Ecclesia turba aj Λuditores. Quod si mihi fidem habere dubitatis, Melesiasticis saltem fidem habetote monumentis ut enim veterem Graeciam ho uno concidissi malo scribebat olim Cicero , libertate scilicet immoderata, d licentia Concionum ita Graeeam Ecclesiam hac una Prae

sertim labe populi videlicet theologieis de quaestionibus nimium miciti tempestate & fluctibus iactatam agitatamque periisse intelligetis . Statim

enim atque, ut in turbida seditione dum suro cunctis arma ministrat, agitur disputationibus ejusmodi d commovetur multitudo, in partes e ni re suo non jure solet cui profanarum rerum summa est potestac quo ex fonte derivatur cIades, quae in patriam populosque fiuic aut inde 'Tores, si non ortum, incrementum profecto habent suum vel rumores

sinon publicam eurientes tranquillitatem inliciter orium L. Itaque,

10쪽

xi ut in recte sapienterque instituta Civitate non ii etiam , qui artibus aut otiis nati sunt inrtis signa sequi debent, sed validis modo miles ortunatus in armis utque non quilibet e vulgo ad consultandum de Legibus aut ad deliberandum de Republica accedit, sed ii modo , Iu genere aut Potestate valent, auctoritate, prudentia, consilio cita non omnes aliquantum etiam docti de Religione disceptandi munus arrogare sibi debent, sed ii solum, qui veluti ma)ore quodam perculsi numinis adflatu , ceteris omnibus posthabitis, ad divinarum, intelligentiam rerum omnes cogita tiones suas, atque omnia stiidia contulerunt. Felix igitur, utile, fortunatumqne est , totique benevertit Reipublicae Ecclesiae , quod pauci inpraesentiarum theologicis de concertationibus solliciti reperiantur ut enim ad Imperiorum diuturnitatem magis conserteorum mediocritas , quam magnitudo ita ad stabilitatem Theologiae

Theologorum ad deeus magis eorum eonseret selecta paucitas, quam tur ba, ea praesertim de caussa, quod non Ianguorirac desidiae, non Religionis neglectui, non Theologia demum contemptioni, sed paci potius Catholi-- Ecclesiae, florentissamaeque Philolisphicarum cognitionum humanio rum litterarum conditioni , dissicultati demum exeellendi in Theologia quae omnia moderationem in animos inducunt universa haec agendi ratis asserenda eme videatur. Quis autem tam aequam ente festinandi causesam. tarn innocuam flexionem, aut oportunum omnino diverticulum,

tam idoneum pudorem, negligentiae, remissionis,m torporis postulare jure potest aliquo Auditores

zmidem multorum ad se animos, at lateor, mentemque perurit Phi-Iosophia. Utinam adhuc tamen plures ad se ipsa rapere Walliceret, ne que tantam adhuc in scholis nostris leviorum mentium copiam relinqueret. Μagnus, quem iterum laudavi Gregorius Naetian renus, illa in ratione, in qua de nimia querebatur theologicorum Disceptatorum turba, quam ieeire in sua illa ex hiis lucubrationibus unicoque SS. Patrum textu

coalescente Theologia, ejus inter prima capita instar loci, ut a junt, theologici edidit aeterni Vir nominis Eminentissimus Thomasius adeo ipsemet hae in re signum pessimi turbam esse eotitabati illa, inquam , in oratione, quo animos ratione aliqua deflecteret Sanetus Pater, unaque in renti tune disputandi libidini, & levitati multitudinis consuleret, eam Phi