De ligni sancti multiplici medicina, et vini exhibitione, libri quatuor / Quibus nunc primum additus est Hieronymi Fracastorii Syphilis, siue morbus Gallicus. Cvm indice locvpletissimo

151쪽

x43 tum vivum, inquit. Hac enim ratione moti sunt veteres authorcs, ut Conciliator differentia CL r. quod corrodit mordicat, calidum cst argentum vivum est huiusmodi igitur, caltera. Preterea dimotui incidit penetrat. Haec autem caliditatem testantur per

se primi iure igitur calidum argentum viuum eme putarunt veteres . Accedit, quόd humores subtilia atque calefacit, illosque mobiles redditos, siua acuitate expellit, nunc per os facile putum habentibus, nuc per secessiim mollem habentibus aluum. Et si difficillimum it hos conciliare authorcs, cilio doctorum disicordantia difficultate arguat, quod vel ex parte rei vel x parte nostri modi cognosicendi ut Philosophus inquit contingit. est enim harciliis culta vellit pelagus Verum pro nunc in re tam ardua una cum Conciliatore dicamus , ub arocntum vivum dupliciter potest considerari penes eiu substantiam duplicem , ditiaren- rem: quarum una quidem que cir, altera vero terrea sulphineaque. Quantum si tura partem terream , sulphuream, cal dum dicitur Dccum, qua sublimatione erus humidum resoluitur. sic rite sientiunt, qui calidum argentum vivum posuerunt. Quantum auto ad eius stib tantia aquosam, Pe sicut eius materia cxistit oue satim a

lido

152쪽

lido concitato,ob impers viam eius cum terrestri sulphureo mistionem,in sumos evaporat, morbos inducit frigidos Haec pro nunc in tanta controuersa miscianta. nam alias, Deo dante,conabimur dicato opere verita tem magis inuestigare. Nunquid inaprum demisi P d argentum Mouum,ut quidum exstinant.

V ni in aliqui aberrare possimi, ut

quidam parum eruditus manifeste er' rauit, dicens cinaprum argen tum vivum non esse fortasse ignorans ex quibus conficiatur inplicibus. id oneum uaque putaui in medium veritatem adducere, enucleare, atque ut caeteri veritatem agnoscant. Et quia in libro Servitoris patet in gisur, id est, in aprum ex argenti viui ct sulphuris partibus qualibus fieri quod argentum vitium ex vero sulphure non urente fit, ut Arnaldus de Villanoua in Rosario philosophorum resert,ibide inque inquit Manifestum igitur est, qui dargemum vivum in se sulphur suum bonii ac fixum continet, quo coagulam r. Et cum omne simile adaugeat, illud dicendum puto , ob talem sulphuris commistionem argentivi ut, non mutari sormam intrinsecam , imo eam sortius acui:

quia

153쪽

qui a sulphur,quoquo modo praeparetur per

artita cium, semper comburit comburitur,omnique in opere nigredinem praestat. Quare denigratur argentum vitium per talem ublimationem, non tamen eius sorma mutatur. Et quod argenti vitii forma non deleatur, nota quae Arnaldus nuntiat: Argentum tuum est solum, quod ignem superat, ab igne non imperatur, sed in eo gaudens, amice quaescit. est nanque sortissimae compositionis, natura uniformis , quia non sieparatur in partes, ut nullatenus se diuidi permittat quia aut cum tota sui substanti in igne permanet, aut cum tota ipsa ab igne recedit quoniam in sua densitate, ac adustionis carentia, sui diu usionem non patitur, quae per sulptilii citatem , intolligestu combustibilem, quam non liabet, pernrcitui Et Albertus Magnus m. Meteororum re seri P modest argentum vivum n- coagulabile cist magis tamen oleum. Sicca tu tamen per multam Hilphuris adustionem, miri ni cum ipso factam , ipsum

omnino non adurentis, nisi cum corylo aduratur,Vt experientia docuit Albertum Magnum. Quamobrem dicendum puto,quod cum cinaprum constet ex argento vivo se pluire , sulpirii autem asterile potitis, quam ut deleat argentum vivum erit ini

154쪽

dias DE ALLaco Monto napro argentum vivum actu, ct in propria sorma, liceras primini eius sulphuris in se Pio occulicr. Nullam igitur si inter illa intrinsecam ct sorinalem distinctionem ameritur. Noc refert si duci carius adduceret Alberium Magnum quarto Meteor. innuentem Nota autem,quod si ixa per calidum exiccetur, postea per calidum non soluetur. Et ideo heccxiccatio potius est coeruptio argenti tui, liram coagulatio Exiccatur enim tunc terrestrc,quod in ipso est, ad lateris natura deducitur ideo calumnia de praedicto exemplo adducta sociam nori habet, scilicet quod coagulata quando soluuntur, soluta quando coagulantur,inca dem specie manent, sicut aes coagulatum

liquidum in una est specie ἀρ- amem

praedicto modo constans, non manet specie una,neque in eisdem componentibus. Et nota ly, non manet specie una illud autem totum quantum ad Alchimistas dicitur, non quantum ad medicam artem attinet: quia paulo supra in hoc eodem capitulo, ii bene ponderas,dictum fuit, Operibus autem alchimicis,ctea lux.se 'quuntur. De

155쪽

C A P. X.

Voni in argenti viui nocumentum,

ut plurimum iuvamento est maius: Exordiendum igitur est, quae de eius nocumento antiqui sentiunt. Galenus quidem ubi supra dixit, quod sit extra apponatur, 'c bibatur, occidit. J A uicen. b supra refert, lubd frigiditate. grauitate sua Paralysim, tremoremque inducit, membra que recta permanent ct inflexibilia: auditui obest, oris foeto irem parit, Visium obtene- Drat, cum sublimatum erit interficit qua sublimatio pro cina pro intelligi potest in isto genero, ut intelligitur de albificatione

argenti vitii cum chalcantho,ut a Servitore ponitur, tandcin extinetum sua grauitate anterficit. Ipsum enim,quod sibi obuia sua grauitate corrodit Vltinatim tamen dictum animaduertas, quia tam extra, quam intiis

intelligi debet: quod a Dioscoride apertius declaratur. Si cnim in igne ponatur, destrue: ur, fumum faciet, qui omnibus animali-Lua pessimus est. In hominibus autem insus O voluntarium motum destruit ex quo sui diras paralysis, tremor,vel pilepsia VPer consequens mors sequitur cui sumo quicunque proritariis fiet, mox neruorum K

156쪽

sset co Onno lacertorum,omniumque membrorum,quae

per motum voluntarium sunt composita, relaxatione sentiet.vnde plerique in paralysim tremorem, surditatem , animataeque actionis corruptionem incidunt, necnon&vessimum colorem ac putridum os crebrique siccitatem habent.Haec Isaac ubi supra. Et notat , cui sumo quicunque proXimus erit quia de cinapro intelligitur. Quod si quis obiicerct,curacina pro accidentia inducta saeuiora sunt accidentibus ab argento vivo,in sputo scilicet si oris ulceratione atque ventris solutione, i per te subtiliatur, ct acuitur argenti vivi virtus per sulphuris admistiouem'Ad quod dico cum Galeno, o

node simplici medicina, quod cina pruna in se aliquid stypticitatis habet, per quam materierum excreatio atque exitus prohibentur,qua mediante typticitate saeuius est medicamen. Quod fit, cum duplex sit inargento vivo supernuitas, una quidem in ipsius prosunditate inclusa in principio suae admisionis superueniens altera vero eXtra naturam suae natura , ct corruptibilis quarum ista non absque labore tollitur, altera verbi ullo artificis ingenio tolli potest. Quare sulphure ita eius adustibilis ignis calcin rione tollitur atque a corporibus deletur:&

illiid ideo,qui argentum uiuum resilit, ct

157쪽

gIud quod sui natura est, ab adustione dosondit. Haec Arnaldus de Villanoua in suo Rosario philosophorum qui mali affectus a Gulielmo Placentino libro quarto describuntur. Plinius auto libro tricesimo tertio, cap. vi. vomica liquoris artem argentum vivum appellatur,omnium rerum venenum emit Avicenna senio. quarti canonis Elonga,

inquit, illud, in quo ponitur argotum vitium extinctum, quantum poteris partibus sto machi ct membrorum nobilium. quare non absque ingenti timor propinatur Platea rius p crea capite proprio. sumus, inquit, argenti viui astantibus obest, quia neruos remolliendo paralysim operatur Serapio autem de simplici medicina Fumus verocius, inquit,est valde nocivus nam frequens eius usus neruos destruit, paralysrin inducit, sensum aufert, motum corrumpit. Quibus sane patet,assiduus argeti vitai sumus quantum obest. Quod autem argentum vivumbeaeo articum it medicamen in prauum huc morbum Gallicum eiusque mortifera acci dentia, moderni his rationibus eorum insam iam tegere nituntur, nec alium habent modum aliquid perficiendi, nis arsenium vitium a in occulto,quam in manifesto si audulenter adhibere, dicentes, Quod etsi ar-

158쪽

dicendi copia, tamen coitimur, tanquatri omnium intentionum curatiuarum ultima: ad ultimas enim a gritudines vltima intcntio nos curatiuae sunt potentes,Vt Hippocrates primo Aphorismorum vis quod Galenus non, decimo Therapeutices uberius declarauit Aegritudo,inquit, qua non habet praetor unam viam ad salutem,licet cuilibet aegrotanti ardua sic difficilis tamen ipso inuito, oportet quod per illam in omnibu etiam casibus transeat. Multoties enim medicus rebus contra naturam patientis particii e utitur, ut bonam valetudinem in ducat. Vtitur nanque actuali cauterio ac potetiali, crebri sque incisombus, similibus. pharmaco etiam venenos, solutivo ergo argento vivo utendum est quod fugias quantum potes, crede mihi. Quod si coachis a natura entis, secus fieri non potest, illud adhibeas,ut sepius per multos annos exercui, sicut unctiones , suffumisia, ct similia, quae sunt fugienda,ligno sancto subueniet Haec de verbo ad verbum de mente antiquorum,de natura argenti vivi, atque decinapro, necnon He bonis est

malis eorum assectibus volui dixisse. de

159쪽

N quaeque prosec' o medicina, in quae

sordida presertim est e si uicta, acuitatoque non arens, ab extranea si qua in cac: t, qualitate, penitus mundari debet. Ab ar sento igitur uiuo omnem sulphureitatem. on inque plumbeam terreitatem auferri. ipsumque ab omni impersei tione praeparatione quadam caepoliari fas esse iudico, ut validiorem ab ipsis sis , tiliationem ac pene trationem in curandis morbis expectemus. minorique ipsius do si eos commodius curare valeamus. IIare autem mundatio dupliciter, sublimatione scilicet, aut aceti lauacro fieri potest. Non enim code modo argenta viuii sublimatur, ut ab Alclum istis siem 1blet sed soluta impermistu argentia vitium in vase vitreo reponatur, bocciaq; desuperior tuos remittatur obturatisque fissili is luto sapientiar,lentisque igne calefaciodo partes ipsius subtiles, veluti fumus volado diuidentur,lateribusque bocci remittetur. Deposito deinde vase ab igni', luctura ipsa aperiatur,eaque ari Ut vitii pars boccia lateribuet coadhaeres,diligetur rernoueatur, usui ' reseruetur. Id autem ego matellis vitreis, ut de

160쪽

secund argetum vivii per aceti lauacrum, ut Geber libro tertio, in parcita scilicet vitrea vel lapidea fundatur, acetisque sortissimo cooperiatur, atque lento igne calefiat. digitisque tandiu agitando,donec in partes

diuidatur minutissimas,acetumque evaporatione consumatur:deinde toties c rna aceto abluatur,donec terreitatis vestigium non appareat,ac in coelestem colorem deueniat. Huiusmodi enim argentum vivum eligas: nam mea quidem sententia,unica istius argenti viui uncia ita depurati, alterius non . depurati duabus aequivalet unciis. De artuum dolore morbi Gallici iuueterari.

CAP. XII.

Dolor qui tristis est sensitio,vt Galenus

de interioribus secundo, secta ab aliquo soluente continuum qui siue morbus Isit materialiter, id est, quandam fixionem habens, permanentiam suscipiens,ique sormaliter accidentis nomen tibi vendicet, in alteratione omnimoda existit, ad quem scili cet sequatur torpor,stupor,dormitatio, co-selati ive. Quae omnia in speciebus omnibus doloris Gallici morbi coperta es vidimus: cuius causa medice loquendo duplex est, CuCal. ecundo regiminis acutorum, subita scilicet complexionis alterati, solutio continui cum situr a morbus iam inueterauit, nec