Opuscula

201쪽

do Vbi enim his tribus medico necessarium est,ti,principio praescribenda est

vietus ratio, qu et vacuat per accidens, deinde vacuandum est corpus, aut per pharmaciam, aut per feectionem venae: sed vacuationem per sectionem venae

prius aggredi oportet,quam per phar/maciam,vt praecipit G e An. . Epid. coma Aphor. Ssed vacuatio per phar

maciam non semper eodem modo administratur: na alio modo infantes purga gamuS,quam natu grandes:qui enim infantem medicamento vacuare tentat, is medicamentum purgans exhibebit,aut matri lactanti puerit,aut caprae,ut docet

Galata.6.Epi com. Aph.i Nos pori disic opus habemus viro re nitrumeto, e sectione venaei, ae pharmacia,quado corpus abundat humoribus ex aequo:primo itagordo postulat, ut ducatur sanguis,

deinde ut propinetur pharmacia, um

202쪽

vacuat humorem abundantiorem, hoc est magis affluentem,qui quidem ordo

curandi podagram. Nam humoribus, qui ex aequo pugentur seruata inutiscem proportione Hippocra auxilia/tur massione sanguinis. Vbi unus abii datcsanguinem excipio)vacuandum est iubet medicamento purgante Gai. iubam a. at si hi qualitas intendauetur,seruata iusta mole non vacuare, sed attemperare medicamentis alteranista a qualitatem excedentem suadet Gale. Sed longe facilius est haec tuistius uti sectione venae, quam pharma cia,autuma.Quod sit tutior vacuatio per sectionem venae, quam per phar maciam,multae concurrunt causae In prina' quia natura indiuiduorum, quae vacuanda sunt, non cogno turri alii enim dissicile vacuantur,alii vacuantur

203쪽

DE AC VATIONE . ar

sumpto vel leui medicameto,ideopericulusemper incumbit tibi,ne aut nihil va,

cues, aut plus iusto vacues,aut non susticieter,et integre.H c omnia errata,quq committi possunt, pariunt graues offensas,praecipue aegris laboratibus morbo acuto, ut Gale. inquit inur de rat. vici ac xi. Deinde medicus habet potesta

tem sistendi sanguine, sed oblatio pharmaci est sta quidem in potestate , sed ubi illud est oblatum, sumptum intra

corpus,non est etiam in potestate medici, ut reuocetur,quin omnia fortuna administratrice obtingui.Tum vero pharmacia est periculosar aut enim attracta in aluum non facile excernitur, aut saltem cia doloreta torminibus excernitur,ta plerumo cum animi deliqui, Ad

haec sectio uens est facilior,quia facilius dignoscitur mensura sanguinis mittedi. Dignoscitur autem vel ex mutatione

204쪽

DE VACUATIONE

colorisve ex mutatione pulsus, ves ex vigore sanguinis languescente. Erra tua vero, quod committitur in diaeta,

est grauissimum, quale est quod pleria

committi solet in mensura cibi:quemadmodum corpora extenuata oc imbecili la ostendunt is enim,ucibus parcior offeratur , quam par est, virtus tabeis scit, sin modus excedatura natura potius est oneri, quam alimento , calorem extinguit, rusuffocat, ut inquit Galenus in libro aduersus Erasistratum. Sed vacuare corpus totum vel partem prius non expeditu quam praeparaueris, e fluidum seceris:ideo praecipit Hippocra.ut corpora, quin/cun Vacuare volumus , aut per albuum , aut per os,prius fluida faciamus. Fluida tunc fiunt, cum humores,a

rantur aut per attenuationem crasso rum humorum, aut deteritonem tena

205쪽

etum mincisionem, aut attemperatio nem, aut cum viae 3 meatus reddun/tur expeditiores, si forte aliquo corpo re obsideantur. Propterea Hippocrate admonitore, qui purgaturus est corpus Elleboro,is debet balneis uti,aut eodedi quo sumpturus est Elleborum, aut pridie,quam suma aut loco balneorum

ut rebus humectatibus,ut alimento quiet id pit minori negotio, citius humores possint vacuari Ut igitur cor/pori fluido cedit selliciter vacuatio per pharmaciam,ita non fluido insciliciter Quia cum medicamentum attrahit,tuc oriuntur tormina vertigines, fastidia, malus pulsus,ac exolutio trium rediissi.cultas ille quod dicitur corpus fluidui acer qui antes secet venam clysma e, aut cassia fistulosa uenit aluum , ne materi , qua residet cruda aut in in testinis, aut venis melanterii rapiatur

206쪽

in venas,quia sectio vetas trahitie cetro corporis ad totum eius ambitum. Non satis est medico cognoscere species va/cuationis,uordinem vacuationum,sed oportet sem,in omni genere vacuatio/nis proponere sibi scopos quing, quos etia habet sibi proposito philosophus

moralis.Primus est,quid sit agedii,secudus,quatusit agedia, tertius,quo modo, quartus,quando,quintus,vbi. Quid sit

agendii, indicat substantia siue essentia morbi visebris diaria, ut febris hectica, indicat esse alterad quia vira 3 species febris est immaterialis,d habet sola formanas Febris vero putris indicat esse

alterandum o vacuandum, quia habet formam,ideo alterandum est,quia habet materiam, ideo est vacnandum. Ergo materia de forma morbi, ex qua consurgit tota essentia, indicat,quid sit agen dum Q tantum sit agendum, indicat

207쪽

DE A cvATIONE 2 virtus,aetas, tempus anni,temperamen

tum:ad anni tempus,constitutio coeli regio reseruntur habitudo corporisad remperamentum:magnitudo morbi ad virtut quia ex collatione roboris viriucum vehementia morbi,indicatur quantum sit agendum. Sunt enim in cor pore humano virtus de morbus veluti duo tyranni morbus quidem indicat

quid sit agendum,sed virtus praescribit

mensuram actionis, quia est veluti arachitecta, ideo dicebat Galenus viri rem indicare auxilia,hoc est non prohibere,quod non est aliud,quam moderari morbum vero indicare oblationem cibi,hoc est non prohibere,quia virtus est illa,quae proprie indicat oblationem cibi,siquidem aegros nutriamus virtutis gratia. Et si enim natura morbi indiis cat utendum esse larga missione sangui/nis,nihilominus virtus prohiber, derit

208쪽

DE AC VATIONE.

dicat sanguinem esse ducendum multis vicibu , non simplici vice,quia vires noserunt Argumento nobis est illa ab trona,cui Galenus primo duxit se qui is libram sanguinis,ldest libram unam,de dimidiatam, deinde libram integram, postremo paulo plus selibra, idest octo uncias: subducta ratione inuenio duxisse triginta octo uncias sanguinis. Cognouit esse necessariam hanc largam vacuationem,ex venis ex tantibus, turgi

dis,ato ex substantia sanguini qui inuest i picis et quidae effluebat Tempe

ramentum quo indicat quantum sit vacuandum . Ut qui habent venas latus, habent carnem duram Sc nigriois retia, pati utur beriorem vacuationem, quam qui habent venas angustas, carnem molliorem dc albidiorem quia dura caro est magis contumax resolutioni, quaa mollis Praeterea partes carnosiae mino

209쪽

minorem tolerant vacuationem ecasterationem,qua in venosa de venosae,quam arteriosae, de arteriosa , quam neruo 'sae, neruosae, quam hirtilaginosae, chartilaginosae, quam ollaesae Ae ras sequitur temperamentum,non enimalia de causa vacuationem per sectiois nem venae euitamus in pueris , quamqu6d sunt temperamenti calidii humidi,d molles carne, ideo facile dissolauuntur,quamuis habeant vires firmas de robustas. Tempus anni proportione respondet temperamento: erati, ut in extremo frigore S summo calore va, cuallo Omnis, tum per venae sectio nem, tum per pharmactam molcsta est: per sectione verrae in summo calore molesta est,quia vires sunt exolut rin stimmo trigore,quia vena seetio raretacit corpua , proinde frigus penetrat, ae dic partes principes cor peris.Per barDe vacuatione. D

210쪽

maciam est molesta sub canere anteca nem tribus de causis Prima est quia a tura exusta non patitur acritudinem medicamenti purgantis,quia omne mediis camentum purgans est calidum desicci

Quod non patiatur acritudinem, illud est euidentissimum signum,quod purgat in ea constitutione aeris etiam sanissimi incidunt infibrem Altera causa est, quia natura reddita imbecilla propter

insignem exolutionem spiritu plus at que plus exolvitur a purgatione.Terati causa est quia motus cientur con trarii jam medicamentum purgans trahit ab ambitu ad centrum , aestus vero a centro ad ambitum corporis, ob hanc unam causam balnea calidaeci eduntur obsistere purgantibusnaedi

camentis, quia balnea trahunt a cenistro ad ambitum. Quomodo, indicato proprietas indiuiduorum , e con