Expositio tabulae hospitalis ex aere antiquissimae in museo Borgiano Velitris adservatae auctore Iohanne Philippo Siebenkees Norimbergensi ..

11쪽

a Latona de eotonis Lydiis S a Cerere de Ascala sumptis laesae hospitalitatis causa, sed ipse rerum sumismus moderator Zευς sacri huius iuris praeses & vindex ereditus est , in quem propterea hospitum contemtor impius teneretur . Hi ne & αristic syno. mima esse coeperunt. &-eontra est Homero , cui

- . Homines semper erant studiosi pietatem & religi nem suam externis quoque signis ostendere . Hae etiam de causa inventa sunt omnia benevolentiae signa , quibus adveniens, remanens, &discedens hospes honoraretur,& is austerus credebatur, qui hospitem vilipendere videbatur. Sic meacensium Proceres Alcinoum regem vituperant, qui Ulyssem foco adstantem non ad epulum

nomen quidem profiteri cogerentur . antequam ei potuque refieerentur . Sie egit Nestor cum Telemacho

hospite, sie cum Ulysse Alcinousi & similis caeremonia hodienum illis quoque populis est, qui a nobis cultioribus,& melius scilicet moratis barbarorum nomine infames redduntur , variis praecipue Americae incolis 3 . His

12쪽

His itaque temporibus cum quilibet advena, hospitis ξενου , nomine designaretur, & exciperetur, signa di symbola hospitalitatis non erant necessaria. Crescente. autem hominum numero , & multiplicatis peregrinationibus , ob nimiam advenarum copiam hospitii beneficium comunis iuris esse desiit, & inter eos solummodo restrictum est & limitatum , qui foedere aliquo vel amicitia inter se essent coniuncti. Hoc non uno eodemque tempore inter omnes populos , sed primum apud locupletiores & cultiores evenisse , & deinde ad alios quoque migrasse , testis est ipse Homerus , qui Nestorem & Alcinoum antiquo more hospites excepisse scribit,dum interea inter Glaucum & Diomedem, inter Menelaum & Paridem , iam foederis formam hospitalitas habuisse videtur . Hoc variis novis caeremoniis & institutis ansam dedit & occasionem. Hospes a peregrino, distingui coepit 3 inventa sunt decreta , quibus hospitii. ius decerneretur , & symbola vel tesserae , quibus amicus& hospes agnosceretur. Hoc institutum , quod primo inter privatos erat, etiam respublieae & urbes imitatae sun tu Apud eas antiqquitus oratoribus solis, & principum legatis hospitium publicum datum est; postea autem hoc oti δε beneficii caussa omnes publici benefactores leo ornati sunt. Exi de decreta hospitalitatis publicae , diversoria in quibus publicos hospites exciperentur , i& Proxeni vel hospi-

13쪽

iti publiel euratores originem durarunt. Eo tempore hospitalitatis religio non antiquo solum more observata est, sed novis quoque eaeremoniis aucta fuit & confirma.

ta. Iovi qui apud antiquos solus hospitii praeses fuisse via

detur , alii dii xenii , non solum maiorum gentium, sed etiam civitatum & familiarum Iares & penates adseripti fuerunt, qui templis & hymnis colerentur solemnibus; de mutua hospitum obligatio tanti aestimata est, ut belli quoque tempore contra hospitem in praelio pugna piaculum putaretur , ante publice renunciatum hospitium. li Alio tandem sensu hospitis nomen aceeptum fuit, ut vel patronum vel clientem. denotet Athenis tempore Periclis, & Romae praecipue', dum res reipublicae sto. rebant. Solebant enim Romani proceres , ut Pericles ab Atheniensium civitatibus sociis , non a privatis solum , sed etiam a civitatibus eorum imperio vel subiectis , vel societate coniunctis , inter hospites adscribi publieos, ut essent in senatu & foro patroni & defensores caussarum, & eivitatum advocati seu syndici. Primo quidem hospites & clientes ut nomine ita etiam ossicio distinguebantur, ut 'ex Gellio Iὶ patet ι mox autem apud Romanos hospes & cliens , hospitium & clientela promiscue usurpari coeperunt . Hoc demonstrant ipsa hospitalitatis publicae pacta inter Romanos & eivitates facta, inter quae

celebre est quod apud Thomasinum legitur et r

14쪽

Sie omnia hospitalitatis foedera inter reges de urbes, ct cives Romanos considerari debent . Mutata antiqua hospitis significatione , iura etiam & sanctitas hospitalitatis negligi & non pari religione coli coeperunt. Hospites fraudibus & rapinis a Patronis circumdabantur , quin etiam nonnulli eorumdem numero adseribebantur, quo facilius in periculum ducerentur . Haec pauca praemonuisse sussciat , praesertinia eum non de hospitalitate, eiusque inter antiquos fatis,

sed de uno tantum monumento ad eam pertinent

sermo sit instituendus. Progredior igitur ad laminam ipsam , in cuius explicatione ita versa r , ut primum monumenti sensum paucis exponam , quasdam deinde observationes adiuncturus , quae ad litterarum formas

in eo adhibitas spectente

15쪽

Dea Fortuna. Motes dat Sisaraiae domum Et reliqua omnia . Demiurgus Paragoras Conciliatores, Mincon , Armoridamus, Agatharctas, Onatas , Epicurus.

ΘΕΟΣ ΤΥxΑ omnibus pene dixerim antiquorum decretis, iis praecipue, quae de amicitia, de foedere & de hospitalitate contrahen. da agunt, solemne est , ut facta sint ΕΠΙ ΑΓΑΘΗΙ ΤΥΚΗΙ, vel ΕΠΙ ΑΓΑΘΗΙ ΤΥΚΗΙ ΚΑΙ ΣΩΤΕΙPHI, quod Romanorum formulae : quod felix fusumque sit, vel, sub faustis ausi clis apprime respondere a viris doctis t) iam est observatum. Nullum autem , nec publicum nec privatum monumen tum , quantum mihi saltem constat , cognitum est, cui ipsa ΘΕΟΣ ΤΥxΑ, vel Fortunae numen i um fuerit praeis positum. Et si negare non sustineo , inter utrumque dicendi modum maximam interesse similitudinem , quin etiam utrumque ex uno eodemque fonte, ex persuasione nempe veterum , Fortunae res mortalium praecipue curae esse , indeque derivato eius numinis cultu emanasse ;tamen insolita, & quasi dixerim unica decreti nostri epigraphe facit ut credam, in eo monumento non ex usu comuni τηι ΘΕΟΥ ΤΥΚΑΣ explicationem esse hauriendam , quam potius ad sensum & monumento hospitalitatis privatae , & familiae privatae propriorem respiciendum . Sic me suadent verba Hannonis Afri apud Plau

tum . Deum iὶ Ηumst. Prideaux in marm. Oxon. I. 2I.

16쪽

Deum hospitalem tesseram mecum fero i , quae nil significari possunt nisi , Hannonis tesserae dei xenii

vel nomen, vel imaginem insculptam fuisse . Quo ex loco patet , inter veteres non insolitum fuisse hospitalitatis deorum nomina & imagines tesseris insculpere hospita. Iibus eo modo, quo in illis quae congiarii vel spectacu.li caussa porrigebantur, Imperatorum benefaetor uin vel deorum , in quorum honorem spectacula celebrabantur imagines expressae fuerunt, ut maioris scilicet essent aucto. ritatis & fidei . An dei venii symbolum tantummodo , vel nomina quoque hospitum in illa Hannonis tessera ex. pressa fuerint necne, locus Plauti clare non docet. Sed ex aliis monumentis , ex Lilybaeiana praecipue tessera eburnea a , quae ex una parte duas dextras iunctas,

ex altera vero Imylchionis Chlori, & Lysonis Diogneti filii hospitum nomina exhibet 3 , coniiciendum est: praeter nomina hospitum , alia quoque symbola ad religionem hospitalitatis vel amicitiae pertinentia , tesse. ris & monumentis hospitalibus adiuncta fuisse ; inter

quae xeniorum deorum nomina vel imagines locunia

habuisse, docet locus Plauti . Cum vero hospitalitatis

protectores quoque penatibus adnumerarentur , ut ex lapide apud Murator. r I. O. Μ. DIS DEABUS HOSPITALIBUs

tur, Rom. 17ς I. , & eiusdem Monum. Peloponnes. tom. I. 4 Nov. thesauri inscriptionum tom. I. pag κ . Uid. quoque I. Simon

17쪽

TALIBVs PENATIBVs E posito patet, faede argui potest: in privatis hospitiis illum praecipue selei tum fuisse deum qui tesseram confirmaret , quem familia inter penates habebat. Quis enim hospitali decreto magis praeesse poterat ipso hospitii protectore ' & quis foederis inter privatos icti potior testis & vindex esset ipso genio familiae tutelari ΤIta plane deam Fortunam huic monumento inscriptam coniicio , tanquam hespisulitatis numen , &nius familiae ξγνοδ tutelaris, qui testis esset, & pr tector foederis, & cavcret , ne sacra hospitalitatis iura. fraude aliqua laederentur , & ne familiae in suam cust

diam traditae damni quid oriretur. Inter utrumque au tem Fortunae numen non ultimum habuisse locum ; paucis

ostendere conabor.

Erat inter antiquos theologos comunis sententia, Fortunam divinae providentiae csse ministram iὶ , cui res mortalium , & praecipue quae παρ ελπιδα , ut Sa Iustius ait philosophus ca) eveniunt subiectae essent. Inde Orpheus de ΤΥΚΗ non solum ait is σω βιοτες

mine diis adnumerat supremis , & rectoribus mun

di 3 . Hinc est quod ipsa non a privatis solum

modoti Naerob. Saturn. LV. pag. uais. ed. Ald. Σὶ Sallustius de diis re mundo , inter mythogr. gr. M. DNon. Pa I. 3 orphei τυχαι-v.3. 3c 6. Αρτερος vocatur Fortuna Orpheo honoris causa , ut nomen Zευς non Iovi solum sed Πανι &. Ηλιω quo qua a tribuit , quo in modo ut semper solet eum secutus est Proetus in Hymno in Ianum , primum ex Escurialens cod. a d. Iriarte in cata- oso eodd. Escurialena. , & dein in Biblioιheca antiq. litteraturae Gottingena . to. I. a ei. Dchsen edito . Convenit τ' etiam Αρτεροδος nomen, ut deae , cui improvisa hominum sata curae visent , quas partea Dianam etiam tenuisse alio loco exponam .

18쪽

modo familiis, sed ab ipsis etiam urbibus & rebus pii. blicis penatibus adscribebatur, & templis aliisque hon ribus colebatur. Hoc innuit idem Sallustius, qui de For.

ὐπο σεληνο δε. την δυαρον εχεε. Non desunt etiam lapides

GENIO LOCI FORTUAL positi a) . Quam late autem huius numinis religio propagata fuerit , & quam pamtem inter penates habuerit, indicant templa, in quibus penates publici conservabantur a τυχη in variis urbibusTΥxMA nominata 3 , & ipsum deae nomen, quo inter Graecos & Latinos urbium & familiarum genius tutelaris κατ' denotari coepit. Ad rem Eustathius etiam ), qui τον αγμον διυμονοι , cuius poculum quod meracius erat κραπις αγα Θου haurire post coenam Graecis consuetum erat, Fortunam fuisse credit. Sed prae ee. teris hanc di vc significationem egregie vindicavit v. cl. LEevhel. s , qui in illustratione numi Nicaeorum cum ΑΓΑΘΗ XH NIKIAlam epigraphe , urbium τυχην nil nisi genium tutelarem urbium indicare , ex Chronico Alexandrino probavit 6 . Ibi enim narraturi Perseum in Lyea nia urbem aedificasse & rite peracto sacrificio m ν ΤοΗNτης πολεως, i. e. Senium tutelarem , Περσαφοι nominasse.

19쪽

nominasse dicitur. Haec vocis τυχης significatio etiam in marmoribus . quae urbium fortunae mentionem faciunt , quaerenda est. Sic ut alia taceam in lapide am

Fortuna Neapolis nil nisi genium urbis designare vide

tur .

Ut urbes & res publicae , ita quoque legiones , cohortes, societates, & privatae familiae habebant suam τυχην uot genium tutelarem . Hic enim in lapidibus nomine Fortunae legionum , & familiarum intelligendus procul dubio videtur a) . Praecipue autem Fortuna inter Augustorum cubiculares erat genios , cuius aureum signum Imperatores iamiam morituri ad successorem d ferre curabant 3 . Ad hanc Imperatorum Fortunam

perti- si in Capaeeii histor. Neapol. l. 4.

cl. Caietan. Marini , in doctissimo libro e Iscruioni onticte della ville .e de pa Iaui Albani p. 7. repetiit. Iul. Capitol. inter seripi. H. A. p. ar. ed. Cassaub. In Antonino Pior Tertia die quum se fra H Dideret M. Antonino rempublieam Cystiam Proesentihus praefectis commendaυit , Fortunamque auream , quae in cubiculis principum poni solebat transferri ad eum iussit. Idem Capitolin. de Marco Aurelio pag. as. , ct de Septimio Severo Spinianus

20쪽

pertinere videntur lapides ΘΕΟΙΣ και γ T H AHo.κpATOPΟΣ ΚΑΙΣΑΡΟΣ , vel FORTUNAE AUGusTAE posui , in quibus Fortunam etiam genium Impera toris tutelarem significare credo , qui lapidibus inscribi solebat , ut ex plurimis patet monumentis, quale istud ex marmore musci Borgianir

D. D.

An hospitalitatis diis adnumerata fuerit dea Fortuna, non ita clare patet, ut de Iove, Apolline , Pallade , Uenere, alii siue huius foederis protectoribus . At locum habebat inter penates, quibus omnia curae erant quae ad familiam cui praeerant spectabant , quosque inter hospitalitatis deos fuisse, ex lapide ap. Murator. supra citato ostendi. Exinde facile colligi potest , ipsi quoque locum inter hospitalitatis protectores convenire. Plura de Fortuna & varias poetarum & philosophorum

de ea sententias recensere , ad nos n9n pertinet. Prodis redia inur igitur ad reliqua . ΣAOTIΣHoc vocabulum more antiquissimae orthographiae loco ΣΑΩ Σ scriptuni est. Utebantur enim veteres ante inventas a Simonide vocales longas τοις I de o ,

pro H & n. De hoc scribendi modo loquitur Socrates B et apud