Annales academici

271쪽

Verum obiiciat quis ortasse, non omnes atres eadem ratione de vita melibe et solitaria loqui, adeoque non auctoritate pollere eos, qui hanc tantopere commendent, quum non quae a nonnullis dicta sint, sed ea solummodo, in quibus atres consentiant, in rebus fidei et morum auctoritatem habeant certam et absolutam Equidem, auditores, concedere haudquaquam possum, Patres singulos potuisse errare, im ιν aliquos saltem errores maiores minoresve in eorum scriptis singulatim sumus contineri, errores etiam contra fidem. ' sed eosdem, si inter se consentiant, omne semper periculum errandi evitasse. Si vero italo quaero, in quibusnam rebus unanimus atrum consensus deprehendaturi Docet nos ipse supra memoratus FASSLERus, raro admodum et paucissimis tantum in locis eiusmodi atrum consensum' adesse. Quod verissimum est. edum in dogmate de Christi persona consensus unanimus apud Patres invenitur. In eonestio icaeno, anno trecentesimo vigesimo quinto, decretum est Filium Dei esse ὁμο-σων - παπρὸ et apud Patres Ecclesiasticos, qui postea vixerunt, occurrit ubivis doctrina, Filium in omnibus Deo atri esse aequalem, hoc uno excepto, Filium esse genitum, atrem vero ingenitum. Quod autem creberrime dictum est, inde ab initio, hanc totius Molosiae Christianae doctrinam suisse eamque omnes atres professos esse, cum veritate minime convenit. In concilio Antiochiae, anno ducentesimo sexagesimo non habito, formula, Filium esse ψ--σιον τῶ πατρε, condemnata est, et Allius iure meritoque declarare potuit, quum in epistola ad ALEXANDRuri, episcopum Alexandriae, sententiam suam, Dei Filium non ab aeterno fuisse, sed initium vitae habuisse, defenderet, se credere,

quod proavi credidissent. ullibi in scriptis atrum, qui ante concilium Nicaenum floruerunt, de Christo tanquam Deo aeterno et *--σιω- παπρι sermo est; nullibi in illis docetur, Christum Deo atri esse aequalem; sed ubivis atres ante-Νicaeni de Christo loquuntur, tanquam in omnibus Deo atri inferiori. Plurima quidem loca ex eorum scriptis citari possunt, in quibus Christus appellatur Deus, quae causa esse videtur, cur etiamnunc multi sibi persuasum habeant, de divina Christinatura eandem semper in Ecclesia sententiam valuisse, sed quonam sensu accipiendum ait, si Christus ab illis atribus Deus vocetur, o docet

272쪽

262 E. I. DIEST LORGION humani, quatenus plures dei dicuntur atque creduntur in saeculo. ' lio

loco haec apud AmuLLIANua leguntur a Verita autem in unum Deum

exigit, defendendo ut solius sit, quiequid ipsius est. Ita enim ipsius erit, si fuerit solius, et ex hoc alius deus non possit admitti, dum n 1ini licet de deo habere aliquid. Ergo, inquis, nec nos habemus dei aliquid. Immo habemus et habebimus, sed ab ipso, non a nobis. Nam et dei erimus, si meruerimus illi esse, de quibus praedicavit Ego dixi, vos dii estis et Stabat Deus in ecclesia deorum; sed ex gratia imsius, non ex nostra proprietate, quia ipse solus eat, qui deo faciat.' V, detis, auditores, nomine Dei, Christo datum, minime probari Deum aeternum cogitari. Et luculentius hoc etiam inde patet, quod Raetu LIANua, qui et ipse hoc nomine saepius utitur, quum de Christo loquitur, diserte affirmat, Deum, a quia et pater Deus est et iudex Deus est, non tamen ideo patrem et iudicem semper, quia Deus semper. am nec pater potuit esse ante filium, nec iudex ante delictum. Fuit autem tempus, cum ei delictum et filius non fuit, quod iudicem et qui patrem dominum saceret.' sibi etiam ita loquitur: a Ante omnia Deus erat solus, ipse sibi et mundus et locus et omnia. Solus autem, quia nihil aliud exstrinsecus praeter illum. Patres itaque antiquissimi do divina Christinatura non eadem docuerunt, quae apud seriores ocurrunt, quod ut

hoc addam, etiam doctissimus ille ex ordine Iesultarum PATAVIus conseis est, dicens, dogma de aeterna Christi deitate apud Patres ante oculam quartum non pure inveniri. Quae quum ita sint, quum igitur de dogmate, quod per tot saeculorum decursum summi a Christianis habitum est momenti, minime consensus unanimus atrum Ecclesiasticorum fuerit dogma illud nequaquam reobpiendum est propter auctoritatem Patrum. Quorunnam enim atrum auditoritati nos subiiceremus p u eoentiorum sorte diem. At ego superiorum. Nonne eodem iure ac tibi ho mihi sacere licet Aut probare mihi debes, recentiores atres rectius quam inperiores Sacrum Codicem interpretatos esse atque hoc ita secisse, ut in eorum interpretatione a uisaeemdum ait: nam hoc innui, quod mysterium vocatur, eo sensu, ut captum manum longe superet, philosophice, argumentis e ratione humana potius, velle demonstrare, absurdum est Probare debes, Patres, qui statuerunt

273쪽

Ohriclum a Mismo Deum me, Deo atri aequalem, hanc doctrinam superstruxisse locis Samme Scripturae rite explicatis. Hoc opus, hi labor est, opus autem, ut mihi videtur, haud perficiendum, labor sisyphious. Quae enim iam dicta sunt de ratione perversa, qua Patre Codicem Sacrum exposuerunt, non minus valent de Patribus, qui post concilium Nicaenum, quam qui ante illud scripserunt. Praeterea multum differt, quin atres illi seriores in expositione locorum Sacrae Scripturae inter se consentiant. Quod uno illustretur exemplo. Qui in litibus Arianis sententiam Astii de- sendebant inter alia etiam provocabant ad verba Christi, quae occurrunt in

Evangelio Iohanneo, capite decimo quarto, commate vigesimo octavo: τι -- μις- ραπι ἐστιν. Audiamus quomodo varii Ρatres haec inter-W-ti sint. ALETANDER, Alexandriae episcopus, cinitendebat, Christum illis verbis voluisse Ignificare, atrem esse ingenitum, quum ipse genitus esset Episcopi, qui Synodo Sardicensi, anno tricentesimo quadragesimo quinto interfuerunt, epistolam miserunt omnibus in orbe terrarum epis pis, in qua ita dicunt a Confitemur deitatem Patris atque Filii unam eandemque esse. Et nemo negat Patrem maiorem esse Filio non propter

aliam hypostasin, neque propter aliam differentiam, sed quia nomen ipsum Patris maius est quam Filii. TRANAsius assirmat alio loco, Christum ita loqui ob eius nativitatem ex Patre, dicens: μις- ελπιν , ου μ έθεε τινι -δὲ ρμ', ἀλλὰ in τὴν ξ αυτήν - πατως γέννησιν aliolae Christum hoc dicere quoad homo sit ait enim: κα ὁ τε λέγει, πατω μου, ὁ ἐμωας με, μείζων μου ἐστίν με ἄνθρωπος γέγονεω

μείζων μου λέγει σύν πατέρα. ususTINus eadem verba ita interpretatur, ac si Christus si loeutus sit ratione habita conditionis tenuis, qua hac in terra versabatur. AsImus et EPIPHANId illis verbis non indicatum vident, Filium se minorem atre proponere, sed tantum Patri maiorem timorem ompetere. Alii aliter locum interpretati sunt. Omnes vero Patres orthodoxi, me quidem iudice, illum perverse interpretantur. De aliis itidem dogmatibus ostendi possit, omnes atres Ecclesiasticos minime inter se convenire, et eos saepius, ut illa verbis e Codice Sacro depromptis astruant, genuinam verborum significationem parum curasse. Longe a veritate aliena sunt, quae EssLERus audet iterare, Patres idem ipsum docere et praedicare; nec temporum discrimen, nec locorum diver-

274쪽

sitatem eorum turbare consonantiam; sed lyrae similes esse quae multas quidem et diversa chordas habeat, unum autem sonorum concentum inciat. Imo, quam plurimi audiuntur accentus dissonantes haud raro prorsus aliusquam Sacrae Scripturae soni. Quae dixi, sat validas mihi videntur exhibere rationes, cur auctoritatem Patrum in Theologiae parte exegetica, morali dogmatica reiiciamus. Ad unam praeterea Theologiae Christianae partem nunc animum attendamus;

nempe, ad eam cuius argumentum est origo librorum Oidicis Sacri quaeque historia critica librorum Veteris et ovi Testamenti vocari solet. Gravissima sane est quaestio, quo tempore et a quibus scriptoribus hi libri consecti sint. Usque ad saeculi decimi octavi medium nemo serealiam hac de re habuit opinionem, quam quae ab antiqua Ecclesia erat tradita. Superioris autem saeculi postremis decenniis multi dubitare coeperunt, praeeuntibus inprimis EssINGI ac EMLERO, an traditio illa cum veritate esset consentanea. Et nostra aetate haud pauci exstiterunt, qui negandam esse authentiam plurimorum librorum et Veteris et ovi Testamenti opinati sunt. Alii vero acriter se iis opponunt, nonnulli etiam quod ad libros Veteris, plures tantum quod ad libros ovi Testamenti attinet. In his discidiis e scriptis atrum Ecclesiasticorum a multi arma et munimenta petuntur, ad defendendam authentiam horum librorum. Sed admodum caute etiam hac in re atribus illis uti oportet, et cavendum sedulo, ne atrum testimoniis et opinionibus plus tribuatur, quam parest. Auctoritas saltem iis in dirimenda quaestione de origine Sacrarum Scripturarum concedi minime debet. Non dico, omnia quae t tantur et opinantur salsa esse. Longe absit Sed hoc volo, non ideo tanquam vera accipienda esse, quae de hac quaestione testati et opinati sunt,

quia atrum celesiasticorum sunt testimonia et opiniones. onderanda potius quam numeranda eorum testimonia, opiniones acri examini subibciendae. Ipsorum enim ingenium criticum multum relinquit desidera dum minime vacui erant ab opinionibus praeoccupatis, et quae testantur, non omnia fide sunt digna, nam nimis saepe erant creduli. E magna copia argumentorum , quibus haec confirmare possim, quaedam tantum in

medium proferam.

De origine librorum Veteris Testamenti apud Iudaeos, quo tempore oris

275쪽

minime examen instituerunt, sed eas tanquam veras acceperunt et propagarunt. Pentateuchi igitur auctorem MosEN, IosuΑ libri eiusdem nominis auctorem habebant, et sic porro omnes libros iis adscribebant auctoribus, quibus traditio Iudaeorum. Sunt quidem adhuc nostris diebus inter Theologos Christianos qui magna pro parte iis opinionibus adhaereant, et

v. c. non tantum statuant, librum Ionae a Ios propheta conscriptum esse, sed etiam meram historicam narrationem continere, sed plerique eorum,

qui historiae criticae librorum Veteris Testamenti operam navarunt, hodie in eo consentiunt, quod traditio illa Iudaica minime firmis nititur landamentis. Neque quis, nisi maximopere allor, inter eos hodie reperietur, qui non agnoscet, librum Oheleth nequaquam a ALOMON rege esSe conscriptum, quamquam et hoc olim ab omnibus credebatur. Et quantumvis differant etiamnunc de aliorum Veteris Testamenti librorum origina sententiae ab unoquoque certe conceditur, auctoritatem atrum Ecclesiasticorum non magis quam traditiones Iudaeorum, conducere ut de origine illorum monumentorum certiores fiamus, sed opus esse accurata disquisitione, ab auctoritate atrum prorsus libera.

Νum vero idem etiam valet de libris ovi Testamenti Νonne de eorum origine testimonia atque opiniones atrum, quippe qui vixerunt eo ipso tempore, quo illi libri collecti sunt et eorum canon constitutus

est, absoluta pollere auctoritate censenda sunt Multa obstant, auditores, quo minus assentiri possim. Nimirum atres in illa quaestione diiudicanda etiam traditionem praesertim sequebantur, traditionem scilicet, quae in Ecclesia Christiana eorum iam aetate circumserebatur. Non ita vetusta erat haec traditio et inquinata a Iudaeorum traditio de libris Veteris Testamenti. Certa eius vestigia, saltem quod ad maiorem partem librorum ovi Testamenti attinet, demum animadvertuntur post annum centesimum septuagesimum. Ita vetusta igitur erat, ut corrupta esse posset. raeterea, Christianos iis temporibus facile errasse in aestimatione Librorum Sacrorum, iam inde patet, quod in horum numerum etiam retulerunt Epistola BARNABAE et LEMENTI Romani, et ERMAE librum, qui astor inscribitur, quo honore eos indignos esse, hodie omnes agnoscunt. Certo certiva est, atres Ecclesiasticos etiam quaedam scripta auther

276쪽

uca habuisse, quae spuria esse, his diebus omnibus persuasum est. Qua de re luculentum exemplum habemus in iis, quae pater historiae Ecclesiasticae refert de epistola quadam Testatur RusABIus ABGARuri, regem Edessae, quum gravi morbo quique humana ope curari non posset, consumeretur, simulatque de Christi nomine ubique diffuso ac de stupendis eius miraculis, quae omnium testimonio firmarentur, acceperit, missis per tabellarium litteris, supplicem eum rogasse, ut se morbo liberaret Christum autem tunc quidem vocanti minime esse obsecutum, litteras tamen ad eum scribere non recusasse, quibus unum e discipulis suis, qui ipsum sanaret, polliceretur, neque ipsi solum, sed omnibus propinquis et familiaribus

salutem praestiturum hoc revera postea factum esse; BADDANUM, unum

e septuaginta Christi discipulorum numero, a nou Apostolo post Christi

decessum, missum esse Edessam, et regem manu BADDAEI ei imposita statim morbo et aegritudine, qua laboraret, esse liberatum Eus Ius autem non tantum testatur, Christum non recusasse litteras ad ABGARuuscribere, sed etiam epistolam a Christo regi missam exhibet. Cuius verba

haec sunt:

ν Beatus es, qui in me credideris, quem non vidisti. De me enim scriptum est, eos, qui me viderint, non credituros in me, ut ii, qui non viderint, credentes vitam accipiant. Quod vero ad me scribis, ut ad te proficiscar, hic necesse habeo omnia implere propter quae sum missus, iisque demum absolutis, ad illum, qui me misit, reverti. Caeterum quam primum ad eum me recepero, ex discipulis meis aliquem ad te mittam, qui et morbum tuum curet et vitam tibi tuisque praestet.' Migitur epistolam ipsius Christi, qui vulgo creditur nihil scripti reliquisse.

Eius authentiam vero, quamquam ante hos viginti annos a RINOLIo defensam, omnes reiiciunt, et quidem iure, ut opinor Eus Ius autem de ea minime dubitavit. Reperiebatur enim haec epistola Edessae in monumentis publicis, in quibus antiquitates urbis et res AB Aa gestae continebantur, et ipse eam ex archivis depromptam e Syrorum lingua transtulit. Neque AusEBIus tantum hanc epistollam authentisam habet, sed universa Ecclesia in Oriente. Huic igitur testimonio nus II eiusque opinioni oonfidere non Possumus. Νon dubitandum quidem est, an revera epistoli in arctivis Edessae asservata fuerit, nam in iis, quae narrat, eatenus fide dignus est ua Ius,

277쪽

O O. 267 quatenus ea ipse invenit, legit vel audivit; sed ipsa haec saepe fidem non merentur et omnino accurata investigatione subiicienda sunt. De iis, quae initio orationis dixi, nihil retractvi volo. Opera atrum Theologis perutilia sunt, dignissima, quae diligenter legantur. Auctoritas autem atribus in Theologia Christiana nulla tribuenda est, haec igitur prorsus ab illa liberandalossicium mihi incumbit breviter enarrandi, quae me rectore Academiae fata suerint. Laetamur, ex amplissimo Curatorum collegio neminem morte esse abreptum. utationem tamen aliquam subiit hoc collegium, quandoquidem Regi Augustissimo placuit, virum gravissimum IOHANNEMAELOT, huius urbis consulem et qua talem Academiae Curatorem, honorifico dimittere et in eius locum substituere virum consultissimum auILIADIUM DE ITTER. Iucundum nobis accidisse, munus illud grave et splendidum tibi delatum esse, et his sollemnibus iterum affirmare mihi liceat, vir amplissime, quem diu litterarum cognovimus amantem Ardorem etiam novimus, quo singula, quae tibi mandantur, aggrederis, prudentiam, qua in agendo versaris, constantiam, qua omnia ad finem perducis. Fidenter exspectamus, te huius ipsius Academiae, cuius iam curator es, alumnum, una cum collegis amplissimis saluti et gloriae almae nostrae matria inservire velle rixit Deus, ut diu huic urbi praesi, et Academiae curam gerast In professorum ordine duo desideramus viros larissimos, RAHRIOUM

rude donatus erat, quum morte inerretur. De eorum igitur vita ac meritis in litteris colendis breviter dicendum est. tus est Esaicus IENBois in pago huic urbi vicino Ten Mer, ubi pater verbi divini ministri munere fungebatur, anno millesimo septingentesimo nonagesimo die duodecimo mensis Februarii. Circiter octo annos natus, ad gynmasium Groniuganum missus est ibique prima litterarum Latinarum et Graecarum elementa didicit. Post obitum patris, qui munere abdicato Groningam migraverat, - quum mater ei iam prius morte esset erepta, sexennium degit in domo IANI RuDoLPI AN ERDB, tunc 34.

278쪽

268 . I. DIEST LORGIONGymnasii hac in urbe conrectoris, quod ad institutionem in litteris classieis haud parum ei prosuit. Anno millesimo octingentesimo sexto ad nostram Academiam accessit. e triennium humanioribus litteris, mathematicis studiis, philosophiae operam dedit. hysicam etiam plantarum et mologiam studuit. Per reliquum curriculi academici spatium iuris studio se dedit.

Audivit viros clarissimos, iuris professores, ERRPIUM GRATAMA, ALBERTUN

eximiis magistris carus fuit discipulus. Die vigesimo quinto mensis Aprilis anni huius saeculi duodecimi iuris utriusque doctor renunciatus est defensa publico dissertatione iuridica id Deum iuris Napoleone de divortio. Quantam iam tunc sui exspectationem excitavisset, inde concludere licet, quod uno nondum anno praeterito adscriptus est societati Pro moriendo iure patrio, in qua societate dein plurima exhibuit doctrinae specimina. raecipue autem, postquam iuris doctor creatus est, animum admovit ad tractanda negotia orensia, in primis apud tribunal primae instantiae in urbe nostra, in quo tribunali etiam anno saeculi vigesimo secundo iudex

vicarius electus est. Sequenti anno, quum ADRIANUS CATHARINBS HOLTIΓs,

qui post obitum viri clarissimi AN Wis huic successit, hinc prolaetus esset ad Academiam Lovaniensem, lassuis eius munus sibi oblatum vidit idque haud recusandum putavit, etsi solici omnino successu negotia serensia tractabat, quod ipse testatus est, quum die sexto Octobris anni millesimi octingentesimi vigesimi tertii munus professoris, auspicaretur, habita

oratione inaugurali De proceraua civilis ratione, quam lectriam προαπι meram rivilia, pra o iudiciariae procreatris es quari parente, nimis neglecta. In hac oratione, urbem nostram attingens, ait: ν Cuius cives

per decem et quod excurrit annos in soro versanti tanta mihi praebuerunt propitiae existimationis et benevolentiae testimonia, ut ingrati sit, accepta illa non referre et vero publice profiteri.' Magno quoque applausu prosessoris munem functus est. Egregiam eius docendi methodum quam plurimi discipuli, inter quos plures inveniuntur, qui ad summos honoris gradus in republica atque in iuri rudentia pervenerunt, grato animo recordantur. Variis praeterea etiam functus est muneribus in commodum non tantum Academiae, sed et totius societatis. Neque ei desuerunt testimonia honorificentissima, de quibus autem minime gloriari solebat, nam inter plurimas, quibus ornatus

279쪽

erat virtutes, modestia primum fortasse locum occupabat. Usque ad annum quinquagesimum quartum huius saeculi plurimis suis ossiciis ungi poterat quamquam iam tunc non amplius bona valetudine gaudebat. Sed ab hoc

inde anno vires ei deficere coeperunt, vires corporis non tantum, sed et mentis. Quo iactum est, ut anno quinquagesimo octavo rude donatus sit. Inter vivos numerabatur, etiamsi vivere vix dici posset, usque ad diem

vigesimum octavum Novembris anni superioris, quo die ultima eius vitae scintilla extincta est Sit illi bene lAliquot menses post clarissimus a Galluv diem obiit supremum. atus erat Amstelodami die sexto Decembris anni millesimi septingenteata duodecimi Parentes, qui religioni Romano-Catholicae erant addicti, iam in eius pueritia eum clericum aliquando futurum statuebant. Primis studiorum classicorum elementis imbutus est in Gymnasio urbis patriae Huius saeculi anno unde o ad universitatem Catholicam in urbe Germaniae Monasterio se contulit, ubi tunc clarissimus Eatilla Theologiam dogmaticam docebat Sequenti anno ab illa universitate discedere debuit, ut scilicet in seminario armondens postremam acciperet ad ordinem clericalem institutionem. Negotiis familiaribus vero impeditus est, quo minus ibi studiorum metam attingeret. o si contigit Romam adire ibique studia ad finem perducere. In patriam redux , capellanua factus est, pri mum Amstelodami, dein roniugae, postea Ultraiecti. Hac in urbe in primis magnam sibi acquisivit eloquentia famam. ulti propterea ecclesiae Romano-Catholicae socii Ultraiectenses sperabant ore, ut apud eos pastor eligeretur. Sperabat et ipse sed spes eos sesellit. Visum est eius superioribus, virum, apud multos iam clarum, quippe doctum et eloquentem, sed liberalem etiam, in exiguum pagum eodamum mittere, ubi anno millesimo octingentesimo vigesimo quinto pastor actus est. Eodem

autem anno a rege aut LIELuo D vanium vocatus est ad munus prosessoris

apud collegium philosophicum illo anno ibi erectum, auspicandum. Quod collegium ipse inauguravit habita oratione de frueta aluberrimis ab fio eouese e peti dis. Docebat ibi historiam universalem et historiam philosophiae usque ad annum huius saeculi trigesimum, quum Belgarum seditio eum cogeret inde migrare. Sequenti anno nostrae cademiae adiunctus est mi primum logicam et historiam philosophiae,

280쪽

deinde etiam, postquam clarissimus coaNELIua A WAAL rude donatus est, metaphysicam docebat. Anno superiore exeunte ipse ob aetatem septuagenariam rude donatus est. Tunc iam aegrotans, revalescere ei non est datum. Die vicesimo nono mensis Aprilis huius anni diem obiit supremum. - Varia DA GREUVA edidit scripta, quae non tantum eruditionis testimonia praebent, sed et ingenii liberi, quod eum habuisse etiam testatur eius ad rotestantes transitus. Quanta doctrinae laude emet inalynis inde patet, quod unus e paucis est, qui quum Academia regia scientiarum erigeretur, ei adscripti sunt. Vir fuit bonus et mansuetus, collegis et studiosis benevolus. Requiescat in pacet

Successor ei datus est vir clarissimus AN DER Tox. Tibi, collega aestumatissime, tot tantaque hoc anno contigerunt hona, ut nullo modo tibi gratulari possim, prout rerum momenta postulant. Annus, tam feliciter inchoatus et huc usque perductus, te ante finem seliciorem etiam videat, eique succedat longa series annorum, quibus tu una cum tuis optimis fruaria beneficiis et Academiae nostrae sis ornamento ac decori.

Quantum disserunt fata anni praeterit quorundam collegarum, qui tristissima perpessi sunt Vobiscum, qui luctu affecti suistis et etiamnunc

estis, doluimus et dolemus. Sed vestrum nunc renovare dolorem nolumus. Optemus potius, aequentem annum eliciorem vobis suturum et ultiora, quibus inlati estis, saniturum. Μemoranda 'in etiam, quae Madiorum abridis spectant. usea, horti, bibliotheca, nos omium, physicorum, hemicorum, chirum rum, Physiologicorum instrumentorum apparatus summa cura conservata et pro viribus aucta sunt caeterum hae tantum monenda habeo. riori anno rector magnificus nobiscum communicavit, se metuere, ne

vetus hibernaculum, arboribus e calidioribus regionibus Matinatum, aetatis labe corruptum, in ruinam caderet, aeque igitur laetari, novum et spatiosum frigidarium eique adiuncta apocialem in aum horrea intra breve tempus exstructum iri Quae anno praeterlapso exstructa sunt, eaque ut, cherrime, ita ut cademiam mare dies mereantur, qua de re lubenti sim viris amplissimis, Academiae Curatoribus, gratias agimus quam

라틴어 텍스트