De Baccharum Euripideae prologo et parodo

11쪽

Gnitolini, Michael

philoSophiae loetori, gymnasii bilefeldensis magiStro

12쪽

exiguum hocce amoris pignus

plo animo

13쪽

Bιβλί- Euripidis cisi rectoae, ut ait Strabo, Bacchas sabulam optimo haberi iure nemo, opinor, vel hodie infitiabitur. Nam sive totius sabulae Specta compoSitionem, nulla sere omnium, quibuS temporum iniuria pepercit, Euripidearum conStantiore continetur unius argumenti perpetuitate, Sive ad Singularum perSonarum de- Scriptionem, nulla exhibet accuratius harum depictos mores, diligeritiu explicata consilia, Sive ad orationis genuS, nulla aut in diverbiis maiorem monstrat dignitatem aut canticorum praeStat vel Venu8tate metrorum Vel Sententiarum gravitate. Praeterea nulla Euripidis, quin etiam Sophoclis auSim dicere, divinum illum AeSchylum vix licuerit in certamen Vocare bulla, inquam, graviorem habet magnificentioremve materiam, nulla tantam Spirat deorum Venerationem ac religionem, quantam Bacchae omnia hic OEtendunt Summam divinorum numinum reverentiam ac pietatem, omnia hic Spectant ad deorum cultum. At accuratiu in hane inquirenti sabulam tam in critica arte exercenda, quam in Singulis rebus interpretandis non exiguae offeruntur difficultates Critie enim propter inusitatam sere alias codicum manu Scriptorum penuriam eorumque ne bonorum quidem,

Sed turpiSSimi vitiis inquinatorum insignia lacesSit et insuperabilia negotia interpretis autem officio qui hac in sabula fungitur, Verendum ei St, ne Senientiarum diverSitate et coniecturarum multitudine, quas hic ille doctus vir de Singuli rebus protulit vel commendaVit, obruatur plane et ab recta via avocetur quare

14쪽

cum et temporis brevitas et importunitas loci plura me circumspicere vetaret, ii potiSSimum aequieSeendum putaVi opiis, quibus a Bothio Elmsteio, ermanno, arfungio, Schoenio in medium prolatis uti mihi licuit, in quibus adhibendis ut rectam rationem et viam inveniSSe atque interdum etiam quantulumcunque novi ad interpretanda Singula re contuliSSe iudicer Valde cupio. PriuSquam vero ad ipSam prologi et parodi Baccharum fabulae interpretationem aggrediamur, lieeat nobi primum pauca monere

de prologi ratione, deinde de Bacchi cultu huiu8que principiis in

univerSum nonnulla diSputabimuS, denique qualem de Dionyso fabulam finxerit Euripides SumuS XpoSituri. am prologos ea ratione ac conSilio conStat conScribere solitum SSe Euripidem, ut quibu qua Si undamenti SuperStruxisSet totam fabulam doceret audit6reS. Nam cum omnium quidem fere tragoediarum, certe Euripidearum, argumenta VerSarentur in mythis illis maxime variis, qui et de ipSi dii serebantur et de rationibus, quae vel his cum hominibu Singuli quibuSdam Vel humanis rebus cum divinis intercederent, Sed multa tamen vel addendo vel detrahendo vel aliter fingendo vulgata fabula mutare conSueSSent poetae, fieri non poterat, quin, priuSquam ipSiu dramatis actio inStitueretur, spectatore qua ad ratione fabulae argumentum di-geSSiSSet poeta, quibuSque ab originibu ad finem perducturus SSet fabulam, fierent certiores. Quare ad epicum potiu quod Vocant, quam ad dramaticum genu referendi videntur prologi, quippe in quibu non colloquendo et agendo filum fabulae deducatur, sed

narrando potiu initia et fonte rerum agendarum Xponantur. IIo prologorum conSilium quibus defendi posse videatur rationibu - permultis enim plurimorum obnoxium sui offenSionibus hoc loco explanare huius nos Vetat Scriptionis consilium et finis, illud tamen monere liceat, Si ullius fabulae alius, certe noStrae prologum Suam habere defensionem. Nam in Summa illa, quae de Baccho ferebantur sabularum multitudine et arietate eum plurima ineSSent, quae Spectatorum cogitationem tale Vagyri Sinerent,

id profecto dandum erat poetae, ut et qualem Baeelium exhibi-

15쪽

turu8 8Set et quae ex iis, quae de Bacchi ortu et cultu serebantur, ad tragoediae argumentum apte conStituendum elegiSSet, Summatim explicaret. Jam vero de Bacchi numine eiusque cultu disputaturis id minime nobis posse Iidetur SSe conSilium, ut omnibus, quae de illius ortu educatione, religionibu ex antiquitate ad nos pervenerunt, fabulis accurate compoSiti et perluStratis, hoc loco in fontes et initia inquiramus, quibus ortus Bacchi cultu tanta ceperit incrementa tantumque actu Sit ambitum, quantum Euripidis temporibus continuisSe eum videmus. EiuSmodi enim quaestiones iis relinquenda putamus, qui Singularem in mythologia cognoscenda explicandaque ponunt operam, o in uniVerSum, quatenu ad no-Strum propolitum pertinere Videbitur, pauca tantum de cultu illo di3putabimUS. Jam Bacchi cultus eius temporis quaSi quandam imaginem repraelentare Videtur, quo homine ad humanum cultum nondum deducti feram gregiemque degebant vitam in agris hestiarum modo VaganteS, Victu fero Vitam propagante neque ratione quidquam Sed pleraque viribus corporis administranteS. Nondum divinae religionis, non humani officii ratio colebatur nemo nuptias viderat legitimas, nemo ius aequabile quid utilitatis haberet acceperat; attamen celeribus culpaque vacui naturalem quandam vitam agebant cum Silvestribus campeStribusque beStii arte coniunctam. Itaque in Baccharum fabula naturale illud vinculum, quod est inter homines et bestias vel potius totam rerum naturam minime Solutum videmus, Sed arcti8Simum potius. Quid enim quod Maenade pellibu cervinis S induunt v III mκτῶν ἐνδυ νεβοίδων, v. 3T UOMochων ρὶν ἐνduroH, crudi hinnuleorum carnibus Ve-Seuntur v. 3 αίμα τοαγοκτονον, μοφάγον χάρμ), angue capilliSimplicant v lo2 αγραν αμφιβαλλohm. Moκαμοι; , quod hederaeeis et quernei et abiegni frondibus coronatae debacchantur, quod inter Maenadum choros humus lacte, melle, vino redundare dicitur nonne haec omnia quam firmo vinculo cum tota rerum

natura ii, qui Bacchi sacra obibant, coniuncti ibi viSi sint, demon-

16쪽

strans, ut iure Statuamus, aesti cultum id humani generis aevum

repraeSentare, quo nullodum humano cultu homines a naturali vita erant egregati. Sed haec hactenus. Altera restat quaeStio de illa ipsa fabula, quam Euripide Baecharum tragoediae SubStruxiSSe videatur. Atque Si omnia, quae Euripide Vel accurate enarrat vel adumbrat certe, complectamur, haec fere evadunt. Jupiter Semeles amore incenSu cum hac concumbit eamque gravidam reddit. Quo exacerbata concubitu uno instigat illam, ut ovem iubeat eodem maieStati diVinae plendore indutum, quo Junonem ambisSet ipSi PSe Stendere. Quod cum acriter instanti conceSSisset tandem Iupiter, hanc fulmine ictam ferunt diem obi-iSSe supremum, ipSiu autem aede igni fulmineo combuStas esse. Quae omnia quamquam Euripide non enarrat digerie, tamen inde licet concludere eum a vulgata fabula non diSeeSSiSSe, quod do χων

Recens natum ut a Junone abSconderet in Suum femur Iupiter insuit et, ubi legitimo tempore transacto maturuit, in lucem edidit iv. 6-Iod . Jam vero reliquae Cadmi filiae Semelen mortem ideo oppetisse divulgabant, quod mortali homini compreSSu gravi-

data se ab Iove compressam Sse Cadmi patri congilio simulasset. IIaec postquam US Bacchu in prologo enarravit, atque Sunt fere eadem, quae Apollodorus in l. IIIi ' exhibet addit se nunc Thebas veniSSe, ut matrem a turpiSSimo probro defenderet, a matris Sororibus merita poetia exigeret, Sua denique Sacra ibi quoque inStitueret. Ubi vero educatu Sit, ipSe non narrat, Sed tam ex Phrygiae, ubi praecipue Rheae religione colebantur, quam ex huius ipSius et ab ipso v. bs et in chori carminibus Saepius v. is, 28 facta mentione conicere licet, Euripidem ab iis non diScrepaSSe, qui Bacchum peragrata Aegypto et Syria Appollod. l. l. in Phrygiam advenisSe ibique ab Rhea Sive Cybele dea educatum et Sacri initiatum SSe perhibebant. Tum plerique ferunt eum complure ASiae terras, qua ipSe v I 3-IP)enumerat permigraSSe et uSquequaque Sacra et religione Sua con-

17쪽

stituisse quas arctissime cum Cybeles aeris cohaerere et permulta docent veterum Scriptorum testimonia et ipse Euripides aperte indicat v I 28 I3d , qui hic adeo illa inter se videtur permiScutSSe, ut nullam plane inter Laeelii et Rheae cultum statueret differentiam.

IIuius enim famuli, quibus Corybantibus nomen suisse conStat illi quoque attribuuntur, nam Baccho pariter atque Rheae vecorarora coli inVeniunt, cuius in utriusque cultu frequenti8Simus Si u8uS; atque ipSum hiabum suum Secum dueit Bacchus a Tmolo monte(v. 55 56 i. e. e ii regionibus, quae Rheae poti8Simum cultu erant conSecratae quin qui Rheae orgia celebrant homines non minus illorum nimae Sacri purificationibus conSecrantur, quam

qui Bacchi V. Is Sqq.). At ne Solius quidem Rheae cum Bacchi sacris commiScuit poeta, Sed JOVi quoque, in antistrophe III nominatis Curetibus, huius proprie famuli3, et natalicii locis ovis in Creta insula nati qua de re Strabonem audiamus, qui geogr. X, 3 6s in Creta insula non Solum DionySum, Sed etiam Jovem et hunc quidem peculiari modo cultum Sse narrat a Curetibus, qui in Jovis cultu eodem munere, quo Satyri in Bacchi functi essent. Furore

enim abrepto eo peregiSSe armi Succinios saltationem quandam(quam Graeci imbri Sixe πυρρίχην nominant magno cum cymbalorum, tympanorum, tibiarum, atrocium clamorum trepitu ac tumultu. abe oργια os omnibus abSolutam numeris imaginem.

Nequaquam igitur mirum, quod Euripides Saepius reSpicit ad cohaerentiam illam et conspirationem, quae inter ovis et Rheae et Bacchi Si sacra quippe obverSabatur poetae oculi perfecta

quaedam eris oti imago et ratio, quo hominum animae conSE-crarentur et expiarentur huius vero principem et auctorem ac-elium lacit, cui omnes illae oρ ιασm ct religiones, quibu alii quoque dii celebrabantur, in Sacrae, ad quem tota oργιασμου ratio pertineat. Sed iam aggrediamur ad ipSam rem. ηγη in qua fabula docetur, ante regiam Cadmi est in Cadmea arce Sitam, cuiu3 pSiu par aedes Semele suerant. mutus

18쪽

ruinas in cena conspicuas 3Se v. T docet quas in ipsa sabulae actione fumum et exiguas flammulas emisSiSSe conici ex . . Inter cetera cenae ornamenta etiam Statuas Dirces et Ismeni collocata fuiSSe putes; nam et utriusque in v. 5 fit mentio et in secundo Sta Simo inde a v. Is incipiente illam quasi praeSentem chorus appellat. Praeterea ex ipSius Bacchi verbi concludimus, Semeles monumenti vel bubli V. 5 ρω δε ιγ' irin Q κεραυνία; δ' ἐγγυζ Dων a Cadmo XStructi effigiem in cena suiSse poSitam. Prodit in cenam primu ipSe Dionygii humana Specie indutug, quam ipSe narrat e cum dixin commutaSSe, Sed ita, ut primis statim verbi divinitatem patefaciat vel illi formae iniunctam. abitum et ornatum eundem eiu fuiSS VeriSimile St, quem Graecos artifice pulero Deo tribuiSSe Scimu3; oculi aegium animi produnt, Adriani utor verbi coma flava de humeris defluit, iuvenile caput hedera cinctum saSciaque frontali ornatum St, corpus longa crocea VeSte indutum pectu μασχαλιστηρ ille risinocamplectitur, ab humero dependet nebris, manu thyrSum tenet. I oλoγίζω Bacchus unde et quo uetus conSilio Thebas venerit, explicat; Se matri Sorore furore abreptas in montes expuliSse et ut bacchico apparatu Se ornarent coegisse dieit, ut etiam Thebanorum urbS Uum numen comprobaret. Praeterea Se Pentheo,

Cadmi nepoti dei cultui inseStissimo, e re vera deum SSe mon- Straturum explicat. CognoScimus igitur prologi ope et loeum, ubi mentem defigamus, et conSilium dei, unde filum tragoediae deducitur, atque auguramur Thebani regis et scelus et exitum. V. I. Θηβαίων 'or libri, quos Secuti sunt ElmSley, Bothe, Nircthom itχSchel, Schoene in ed. altera. Θηβαία Schol. eph. p. I 83 et Priscianus Vol. II. p. 8 ed. Κrehi IIermanu, striung, Schoene ed prior. ermantiu curra, cita quam cista legi malit cauSam affert quod 'ηβαία χθω Simpliciter nominandae regioni inSerViat, Oαstis autem , cum oppoSitione quadam dicatur aliorum, quam Thebanorum. Sed ea ipsa res me ut librorum Scripturam teneam commovet Nam hoc loco re vera βαων; cum

19쪽

aliorum oppositione qua dom nominari ex V. V. 26-23 elucet, quibus, obtquam apud qua alia gente iam cultum Suum constitu-i3set enarravit, diserte indicat e nunc Thebanos quoque sui Sacris initiaturum esse. Praeterea rem conficit Bothi ratio, qui Baccho non cum Thebis, Sed cum Thebani rem SSe recti8Sime monet. 3. ασῖραuiiφορ πυρί. αστραπηφόρω aperte paSSivo SonSu accipiendum St et abracaeciniso oc repetendum igni ille fulmine serebatur. . μορφην αμείψα ἐκ θεου βροτησίαν. μείβει idem est atque commutare, alterum pro altero Sumere Vel dare. Itaque eum aliquare cum alia commutatur, de Suo loco decedit vel cum hic status cum illo commutatur, ex priori in alterum Statum tranSitur, ut nihil mirum Sit, si cum flat*lis anterdum coniunctam deprehendimus e praepo3itionem veluti hoc loco et r. Ibo αμείβει καινὶν

SubStantivis adiecta praepoSitione ita coniungatur, ut motio in eum locum significetur, ubi aliquis persecta movendi actione affuturus est vel etiam re vera iam adest veluti Xem Cyrop. 6, 2, do παρεῖναι εἰ τὴν εr lauri a j,ραν, variSSime tamen colligatum reperitur cum nudo ceuSativo loci ut hoc loco, quibu3 ex Elm3leii editione depromptum exemplum licet addere hoc Cycl. Θ ποθεν

ElmSleiug, qui quoniam particulam ira Sententiae neceSSariam SSe neque areri poSSe putabat, librorum scripturam retinuit quidem edaSteriSeo notavit. Contra IIermannii diSputat exiStere ambiguitatem Servata particula it, qua omisSa locus minime Sit ambiguus. -Nam, inquit, Si Servatur et ad cpλόγα referendum Stra tio. Atqui non animam ardentem vidit Bacchus, Sed uinum, teStem ignis nondum penitu exstincti. Ac poSSunt quidem Verba ita ueeipi, ut,

eum fumum ignificare velit, flammam adhuc vigentem videre dicat: led Et tamen hoe ambigue dictum. Fateor me hane Summi viri

20쪽

rationem non Satis intelligere. Iam sinim apparet, in diversas partes dua loquin aecipi poSSe. Namque aut dudum iam exstinctus sui igni eo tempore, quo mater mortua, ipSe in lucem Susceptus St, quot enim ex de ortu tum iam praeterlapsi sunt anni aut etiam tum ignis ardens Baccho, addo et Spectatoribus, erat conspicuus. Si illud Sumas, manifeStum Si neque sumum qumisi rue polucris neque ignem ardentem In ζῶσαν φλόγα - Bacchum potuiSSe videre. Nulla igitur et Servato evadet ambiguitas proprie enim neque sumum conspicit Baechus neque ignem; Sed cogitatione, opinor, non minus hunc quam illum sibi poterat repraeSentare. Verumtamen non facile adducar, ut et tantum Bacchum credam Simulare Se aedium ruinas etiamtum fumaentes fiammamque Vigentem conSpicere. Potius crediderim in ipsa scena Semele buStum ita fuiSSe repraeSentatum, ut uinum et ignis fiammula emitteret. Nam quin re Vera monumentum quoddam SemeleSex aedium ruderibu fortasSe XStructum in cena et Baccho et spectatoribu suerit conspicuum nemo dubitat, quoniam pS deus se illud suis oeulis dicit cernere proprio aperte senSU V. 6 δρυυδε μητρo larii ire quid igitur St, quin etiam fumum et fiammam statuamus ibidem fuisse in omnium conspectu Atque revera ignis flammulas licet exigua admodum perpetuo arSiSSe, etiana, Siquidem aliquid video, versu declarant si sis ire ob λεύασσει συδ'

staura orruc. Jupiter enim reliquerat eo loco, ubi Semele partum ediderat, φλόγα, quam omnibu conspicuam Baechii ad magni incendi vehementiam SVScitat. Itaque non menti cogitatione Sibi repraesentat Bacchus illum sumum et ignem, Sed suis oeulis adspicit. Sed tamen in Senarii metro ad suam legem disponendo Summum offert illud is difficultatem; nam quem libri exhibent trimetrum: τυφόμενα bio Niveo D ζωσαν φλor plane nulluS St. Quem ut Sanaret, PorSonu coniecit: iuro arcisso ei relati o ζωσαν φλor additis his mutatus est Verborum ordo ab aliquo, qui vocem ita a Verbo, ad quod pertinebat, diSiunetum serre non potuit. Sed ita in Orestis sabula D