D. Matthaei Curtii ... In Mundini Anatomen explicatio

191쪽

E sinistris,omim habent a stnistra vena emul en te,addendu est S ab arteria emulgente: quoniam infra venas emulgentcs sunt etiam arteriae emul nentes, per quas dc per Venas expurgatur serosus humor. Etenim Gale .cu reprehendit Eralistratu,

qui nolebat in arter is esse sanguine, inquit quod natura frustra ibi μὴ isset arterias ad purgaridum sanguine,si in ipsis nihil esset sanguinis. Saevero vasa sunt in dextra parte ea inquit oriri , Vena caua,et magna arteria.atque lige est Galeni sentetia quartodecimo Deusu pari. cap. 7. Quod autem ait Mundinus,qubd vasa seminalia eodem modo oriuntur in viris Sc foeminis, verum no est. nisi forte si renes aequali situ essent, alioquI oriuntur Ut dictum est. Pars autem sinistra matricis, di testiculi est frigidior, quoniam sanguine nutritur impuro,qui de&rtur a vena emulgite. sanguis vero,qui ad dextram partem demittitur,purior est. atque ideo calidor, venit enim a vena caua.quaere cum semen egreditur dextra generare debet misculum, Proptere hoc animaduertitur ad cognoscendum inasculus ne an tamina sit quod e si in utero conceptum nam si dextra pars magis in

bimescat foetum masculum esse significat, si vero sinistra sit tumidior, Demininum. inuid ii sicet

aliquio semen a dextra parte exeat, cadat que in sint Iirum nratricis hae in re Galenus ait potentiorem esse partem matricis,atque ideo stamina erit. iprostar qui masculos cupiunt procreare, eos curare oppletet, ut foemina inter coeundum in deκtrum latus cubet. Naturae vero non satis esse vis est in m. vere delectatione in coitu, nisi moductiam

192쪽

CVRTII.

fumar per Venam emulgentem,cum sit aquosus excitat quendam tanquam pruritum, dc exeundi appetitum, ut ait Arist. primo De generata animati cap. vlt. Et sectione quarta Prohl. is. Et Galcn.quariodecimo de usu pari. cap. s. ait,quod si est in membro sentiente aliqua maligna materia, magna dilect alio oritur eum illam expcllimus.. Ex qua sententia possemus illam tutari opinionem, quod sensus tactus in urinae exiremitate sti&m cum toto sensu tam nam ibi est maior delectatio, quia materia illa,qus per illam partem emittitur, est alia a materia,qus in aliis partib'sentituritametsi contrariam sententiam defcndat Aueroes. Prosequitur Mundinus,aitque vasa siminalsa mulierum inuolui circa earum testiculos,deinde tram sire in matricem: ex quibus vasis fieri ait colyte donas,quibus alligatur laetus in matrice. dicuntur

aute Graece ora venarum, qus in matricem perueniuntinaxima vero est dubitatio emittant ne mulierialemen in matriccm,an extra.

Nam philosephi qui in generatione staminam noactiue conuenire aiunt, assi anc, quod semen in matricem no recipitur. De quare fusius tradi auit, in libro De anatomia matricis. quarto decimo,Eedecimo quinto De usu pari. Galenus vero deci

rat Aristotelem,al:6s que non vidi re quomodo

intra matricem semen recipiatur, inqui et vasa seminalia quae ibit post testiculos deferre semen in tra concauitatem matricis. Sed dicet quispiam si minas in coitu emittere humiditates quacia extraeuatricer ResIrandet Galeasse meatus quosdam,

193쪽

ct carne, graridulosas, quae factae sint in Molliseant ne urina laedat collum matricis, dum tran huius autem humiditatis usus referutur a Galeno decimo quarto De usu pari. cap. 9. cum dicit iuuare eam ad generandum, quoniam delectationε moueat in coitu,prscipule quae generatur in camihus glandulosis. eandem etiam sententiam confirmat. Galen. primo de semine cap. de quint Aphor. 43. cum ait Hippocrates, Foetus, mares qui semin dextris,st ins vero infini stris magis, inquit Galen. quod propter temperaturam, qua statim ab initio calidior existit, foetus masculuPgeneratur. Calidior vero temperatura foetibus aduenit maxime ob locum, qui est dextra uteri pars. hic autem locus ipse calidior exi stit propter hepatis Vieinitatem.Et inis ritis se rosior,inquit,ad .

que sigidior quae in sinistro testiculo est nominis

Pars,atque ideo coceptus in laeua uteri parte constitutus esset frigidior. Hoc igitur Mundimis benediκit, quod spermatica vasa semen in matricem Aserat. Illuci tame, quod ex iis fiant eotyledones, quae a matrice vcniant ad umbilicu, quibus nutriatur infans,salsum esse existimo. Nam sequere Ur quod mulieres utero gerentes nullam in coitat delectationem perciperent si semen illud per cotΥ- Iedo sad infantem transmitteretur. Igitur Gale., quinto decimo De usu pari. cap. 4. cum docerquomodo generetur embryon, ait, quod praetera γ μ, dc kλλαντο δή est extrinicecus appositum hoc est secuda,totam subungens sublintasque matrice interna, Vt nulla parre matrix tangatis a subiacentibus, dc P hanc mediam copulatur

194쪽

CVRTII.

matrici Ipse status.In unoquoque .n. orificio per

uenientium intra matricem vasbrum per quae dc menstruum in ipsam matricem ferebatur gemrMlur,quo tempore uterus gestatur,aliud vas, arte ria quidem in orificio arteriae, vena vero in ori siclo venae: ut sint ea quae generamur numero aequalia orificiis,quae intra matricem terminatur.

Non dicit igitur Galen.quod per vasa spematica

alligetur vena, quia per ea non deferuntur me struatnec per ea foetus matrici alligatur.Sed deferunt sperena in generationem.Tessiculi vero in lieris,de Galeni sententia, non solum facti sunt ad deIectandum, verum etiam propter seminis gene rationem quod concurrit ad socius generationem. Declarat postremo comunionem matricis & ma miliarum. Sane voluit natura ex venis superiori

bus pectus nutriri:ex quibus tamen, as scilicet,quaa vena caua oriuntur duo rami ad matrice desceri dant, duo que a matrice ad mammas ascendant rursus, hoc autem ideo natura instituit,vet, siqua ςpus maxime fit nutriri foetum, sanguis desce 'at a pectore ad matricem, rursum que, quando uberiori lacte opus est, ascendat. atque ideo,cum status est inualidus, sanguis tunc per has Venas cutii illis c unicatur, & fit lac, cum vero non ade si magna necesiitas sanguis non ira cum mammit Iis c unicatur.sed transit in menstrua, aut ad nutriendum socium.

De anatomia matricla.

ET ut continuetur hic sermo si facis anato

195쪽

debes videre anatomiam matricis eius: mcut in alijs membris. Videas primo locum dicolligantiam. Secundo figuram. Tertio quantitatem. Q uarto substantiam. Q uinto numerum partium eius.Sexto iuvamen. ta,& nocumenta eius.

Locum eius videbis, quia est siluata in concauitate eschatim,di est circundata cono

te posteriori,5c a parte anteriori: pars quae dicitur pediensiue semur,quia ipsa immediate est locata inter intestinum re qum,quod est sicut culcitra cius a parte posteriori, vesica ex parte anteriori:oc specialiter quantum ad collum eius, quia eius collo super minet collum vesicae:licet concauitas eius altior si concauitate vesicaeritater dextrum autem di sinistrum est in medio posita directe. Secundo videas colligantiam eius: quia magna est,quia colligantiam habet quasi cuomnibus membris superioribus: quia cum

corde et hepate mediatibus venis et arteriis, cum cerebro ratione neruorum multoru: ec per consequens cu stomacho ratioe vir rum*:cum membris qua in medio sunt,ut cum diaphragmate, renib' et, myrach:quia

mediantibus his cum prisdictis alligatur,

specialuer

196쪽

. CVRTII. specialiter cum ma illis, vi dixi:licet etiam

O eis sit colligantia mediantibus aliis venis, quae oriuntur a vena cyli ascendete, quae oriuntur sith furcula ut infra dicetur. Est etiacolligantia eius cum membris inferioribus ut vesica per collum eius,et intestinu colo Colligata etiam est anchis vel tune uris ambabus,sciae per duo ligamenta grossi,di sortia allistia matricem ad anchas,quae iuxta matricem sunt lata,et grossa,et iuxta anchas subtilia,procedetia sicut cornua a capite animalis. Et ideo vocata sunt cornua matricis.

Figura eius est quadrangularis cum quadam rotunditate habens collum longum inferius:& causa huius figurae fuit exigentia loci, ec utilitas siue necenitas propter quam filii creata,quspostea dicetur,quia propter talem figura habet distinetionem cellulara septem,quae dicentur inferius. Tertio videas de quantitate eius: quantitas eius proprie mediocris est secundu quantitatem vesicae: variatur tamen ratione ali rum:quia maioratur oc minoratur ratione

coitus&im' gnationis: quia mulier,quae foecundauit,habet matricem maiorem,qua sterilis.Secundo ratione coitus: quia muliser utens coitu maiorem habet matricum viris

197쪽

AN ATOMI A.

mne,vel cbntinentis,ut accidit intis in menthro pudendo: eo quia operatio magnificat membrum secundum Ganό. de interiori ihus.cap.Vlti.Tertio ratione aetatis,qtita iumuenis maiorem habet matrice, qua habeat puella, senilis. a uario ratione compleoxionis*humiditatis totius ista potes collis gere ex fen. ai. tertii. cap. praeallegato. Et Propter istas quatuor causas mulier,quam anatomimui anno praeterito scilicet anno

Christi.i3is. demense Ianuarij maiorem in

duplo habuit matricem,quam illa qua ana tomaeaui anno eode de mense Martii. Pomtuit etiam esse una causa, quam ponit Auic. scilicet quia prima erat tunc menstruata,ec an tepore menstruationis etiam impingua. tur ec ingrassatur matrix.diuersificatur etiamatrix in quantitate ratione generationisi quia matrix animalis plurium generativi maior est qua matrix unius generativi. Ee propterea centies erat maior matrix porri qua anatomctaui anno domini a 3i6. qira qua viderim in foemina humana: potuitetamen esse alia causa, quia erat praegnansa habebat in utero. 13. porcellos,& in ea monstravi anatomiam foetus siue pra anim

198쪽

CVRTII.

Tuarto videas eius substantiam. Subis stantia eius est neruosa & pelliculosa, ut possit dilatari ad istum continendum: ec ideo est Digidae di siccae complexionis, ec etiam sebstantia eius spissa multum,quae subtili

tur in dilatatione necessaria... Quinto videre debes numeru partium eius:ipsa eniam habet partes exteriores Sc interiores. Exteriores sunt latera eius quibus simi alligati testiculi:&vasa seminaria iam die a,8c cornua eius,et collum cuius extremmitas est vulva.

Et circa collum nota quod ipsum est Iongum in quantitate palmi,ut virga, latum lc. dilatabile:ec ideo pelliculosum-nigosum

iugas habens ad modum sanguisugarum ut titillatio ei ex virga in coitu contingat in extremitate coli eius intra vulvam est αα tremum coli vesicae versus superius: oc iniextremitate Muluae sinat duae pelliculae se eleuantes et deprimentes claudentes orificium dictum, ut prohibeant ingressum aeris rerum extrinsecarum in collum matricis

vel vescar,sicut pellicula praeputii tuetur veretrum:ec ideo vocat eam Avicenna loco praeallegato praeputia matricis. Partes intrinsecas videre potes eam scimdendo

199쪽

dendo per medium:& tunc videbis os eius,

et concauitate eius. Et os eius est neruosum multum factum ad modum oris catulinum

per nati: vel ut proprius loquar ad modum oris tincar antiquae: & in superficie eius est velame subtile in virginibus, qui in uiolatia rumpitur:Wideo sanguinatur. Concauitas vero eius habet septem cellulas: tres in paro te dextra, & tres in parte sinistra:&vnam in summitate siue in medio eius: Θc istae celistulae non sunt msi quaedam concauitates in matrice existentes,in quibus potest spermacoagulari cum menstrito ec contineri di Moligari orificiis venarum. Ex his omnibus apparentiuuamenta matricis: quia principaliter est facta propter

conceptionem:-ex consequenti ut totum

corpus superfluo sanguine indigestomum discetur vel purgetur. Et hoc in homine: quia alia animalia fi um menstruoru non patiuntur: quia tales superfluitates consuismutur in eis:vt in pellibus pilis, unguibus,5c rostris, pennis, ec huiusmodi. homo mintem caruit his. Et ex his patet quod multis passionibunest submissa et multa membra per compas sionem ei compatiuntur, quaesint passioneso proprias

200쪽

Ionginquu esset narrare, oc extra propriam intentionem:sed qus rem locis praeallegatis appropriatis ut in tertio can. ari fen. Passiones,qus eidem compassiones αὐ

t, sunt tot quot sunt membra, quibus est colligata,siue localiter alligata, quae sintilla iam dictim est,& uidisti.

Vnum tamen ex anatomia potes peropendere quod ponit Gar.ό. de interiorib'. cap.4. scilicet quod sutacatio matricis non sit:quia matrix corporaliter moueatur Us ad collum, gulam pulmonem: quia hoc est impossibile. sed hoc contingit siue accis dit: quia ipsa non potest expellere uapores

Per partem inseriorem,propter aliqua cauosam mouetur,et constringitur in parte inj

Tlari, ut expellat ad superiora. Et si isti Pores per colligantiam iam dictam permoniam ad stomachum faciunt, singulin nem stati onem se ueter; α Nnς milia dicunt quod habet matriςm in stomacho. Si uero hi uapores pira ueniunt ad pulmone uel ad diaphragm ,et impediant Nationes eorum, scilicet anhelitum,dicunt mulieres quod habent matricem in gula: qui gulatae tractea arteria est ordurata ad mliqitu