장음표시 사용
501쪽
e nota desideratur inpleuritide: At m bor, non signum vniuo- cum est pulmoni : quia in aliis etiam viscerum inflammationibus genae rubent,licet minus. In urinis,ab initio urinae pleu-λι, imi. riticorum, a sanis parum sunt dissimiles: At in peripneumo- η θ. - nia sunt valde intensae ob arteriae venosae, & venae artoriosae ione. . sanguinis inflammati Rem . tu utroque morbo respiratio est
dissicilis sed in pulm pia est maior de calidior ob cordis propinquitatem: Si tussis est siccior quam in pleuritide. listis. Et lingua est aspera& pallida,si bilis pra pollet: alba si pituita: nigra si atra bilis & u valde re siccata fuerit, ex succensa fuligine ab utero rodeunte. Hip. scct. s. lib. 6. cpidem.
Verae pulmoniae causam refert Hi p. lik. de internis assect. P si . curatione s. ad vi lentiam,& crapulam, d piscium capito- η - num anguillatum, M mugilum, cyprinorum, gobiorum &c. csum. Hi enim pinguedinem habent naturae hominis infestissimam. Atque nimia carnis deuoratione,& ex aquae mutatione. Addit Aurelianus usum astringentium & narcoticorum. Causae antecedentes sunt angina, catarrhus, asthina, pleuritis.' Causae coniunctae sunt favuis, pituita & utraque bilis. his duplex fit: una pura quae fit a sanguine : altera impura quae sit ab aliis humoribus. Frequenter haec sit a pituita: minus a bile ,' rarissime a melancholia. Pleuritis degenerare potest in peripneumoniam per metastasim humoris non satis euacuati per sputum. Contra, pulmo ma in pleuritim degenerare nequit, idque triplici ratione. Vna, si pulmonia est mi- is & facitis: humor ante expurgatur, quam in latus diffundi
queat. . Altera, si v chemens est, prius aegrum suffocat quam costae coallic intur, autore sial. comment. inaphor. II. se h. F. Tertia , licet pulmo ex dilatatione a partibus vicinis, & laeuibus arteriis trahat, rei cit tamen per asperas arterias foris A non ad reliqua vasa quibus traxerat, sese dilatando ob id nequit pleuritidem excitare. Signa praeter naturam aurore Gal. 2. locorum affect. 8ca'. Aprog sunt, magna anhelandi difficultas,ut aegri suffocari vide. . tub& calida senti unpexpiratiorin m.& maxime si inflammatio fuerit cos pelatodes, velut Uncendium intolerabile. Vbi pl*rimum effarunt, iuuar, videntur, atque multam aerem MDe causis
502쪽
potum aquae frigidae exposcunt. Dolor nullus, aut paucus admodum, praeter grauitatem,si pulmonis substantia tantum inflammatur. At si pariter thoracis membranae inflammantur in thorace percipitur dolor, qui ad spinam usque cxtenditur. Febris est valde acuta, ob cordis viciniam. In principio tussis est sicca, de paulo post nasus fit simus ob maximam inflammationem & frequentem, qua diaphragma marium , & alae plurimum di ucuntur. Venae quae in temporibus emicant, vel etiam in collo, sunt elatae M turgidae. Calor in externis est remissus & humidus: intus vero siccus & adurens: hinc sitis inexplebilis : oris siccitas,& Iin guae asperitas, quae primum subpallida , dein rubra conspicitur. Atque si vehemens est inflammatio, ruberrima, quod si-- gnum rarissime fallit. Si liii a In principio nigrescit , citius orbus finitur: sia posterius, tardius, Hi p. 3. de morbis , curatione i6. M post cum Auic scia Io. 3. tract. . cap. II. qui addit, adeo est lenta ut tangenti digito adhaerescit: vel contra, asperrima de
Adhaee cibi fastidium, maxima anxietas , atque iactatio, . nec supini iacere Dilunt, neque in alictum latus. Pectus iis saepe madet, ut verus sit Hip.aphor. 3o. sect. q. Vbi sudor, ibi
Vigiliae iuges, vel breuis lomnus saepe comatosus, inge-
mens, atque turbulentus, ut ait Aurelianus: phantasias stultas saepe habet cum mentis alienatione a vaporibus calidis, . in caput sublatis. Ingrauescente morbo, extrema refrigerantur , Ungues curuantur Se liuent : thorax extenditur cum quodam sibilo atque asperitate , unde plerique rauci oua
oequitur colli M vultus inflatio , articulorum frigidus torpor cum quodam liuore : lingua solito est crassior: iudor circa faciem S: collum, est pinguis : pulsus latens, deficien I,
exiguus, creber, dc formicans. Denique vectus resonans, morem esse in propinquo iudica. σω - μγυμνασμήνα δ''
: I. Exercitata corpora & coacta, celerius a pluriti deS: peripncumonia intereunt quam quae in otio conflictantur, inquit Hip 398.coacarum pranor. cap. I 6.
503쪽
Signa salubria enunciantur ab eodem Hip. in coacis&cap. citato necnon lib. 2. progn. cap. s6. sub hac Verborum serie: facit. seire morbum, bene spirare, vacare dolore. &. sputum facile screare' corpus aequaliter calidum, ac molle apparere, non sitire, atque urinas, deiectiones,somnos,&sudores, singula intelligere bona superuenire : sic enim omnibus superuenientibus, non utique peribit homo. Quod si quaedam ex his
superueniant,quaedam veru non, morietur Vtique homo,non pertransiens Il. diem. Quibus signis cognoscitur an totus pulmo, aut pars tantum eius inflammatur,dscuit Hip. in Coacis praenot. cap .eo- .dem, textu st. sic:
Quibus peripneumonicis tota lingua se alba & aspera; pulmonis ambae partes inflammantur, quibus autem dimidia. tantum illa pars quae spectatur: &Oibus adunMaelauiculam dolor est, una supera pulmonis ala aegrotat: quibus autem ad ambas clauiculas dolor urget, ambae superae pulmonis alae Jaborant : A quibus circa mediam costam, ibi & media: qui binautem circa septum transuersum, infera quoque ibi: at vero quibus dimidia pars, tota pulmonis obsessa est phlegmone:
omnia quae adiacent ei parti laborant textis goo cap. I 6. FPleurit ita aut peripneumonia detento, diarrhoea interue niens, malum, quia ventriculus πn bene conficit alimentum: aut hepar non probe attrahit chilum ut in sanguinem conficiat. ni p. aphor. I 6. secl. 6. 1 Gal. in comment alii altius mo- .dice fluxerit apparentibus scinis coctionis, nihil mali porcedit. A pleuriti de peripiacumonia , malum, quoniam transfertur. humor ab ignobili parte ad nobiliorem. Hip aphor. H.sca. 7. de Gai. in comment. A peripneumonia, phrenitis, malia: quoniam vap es inflammationis pulmonum sursum sublati ine-.n inges exsiccaant: hinc phrenitis aptior. I 2. lib. 7.&Cal. in ἀ-ment. Sputum flauum, pauco sanguine permixtum peripneu- Monicis ineunte quidem morbo editum, salutare est, 3 multum confert : semimum vero diem agenti, aut prouectioribus securitatis minus est. Hi p. cap. I6. coacarum praenos. e x- tu I6.5 2. progn. Omne vero sputon, quod non sanat dolorem, prauum citi quod autem sanat, beneficium. Hi p. in coacis cap. eodem textu I8. SI Iib. 1.& 3, e morbis, & lib. de affectionibus: peripneumonia iudicatur diebus breuissimis in 7. auti . longissimis vero in a a. diebus. Pauci hunc morbum effu-
504쪽
giunt.Verum si aeger ΣΟ. diem transgreditur,ta n5 moritur, sed pus spuit. M ulta al ia prQgn. reperies in coacis&lib. a prora Hi p. perii neumonia autore Celso lib. q. cap. 7. plus periculi quanta oloris prae se fert. Quibus autem ex peripneumonia sub auribus, vul inferis partibus, nascuntiar abscesses, ibique suppuran hae fistulantur, hi defunguntur morbo. Hip. cap. I 6.coacarum textu progn. 6 .ll. 2. Sin autom recurrunt ab- 'scessus,&febris consectaria sit, nec sputum foras exeat: hinc mortis & delirij metus adfertur. Hi p. loco: citato textu 26. Per neumonia pleuritidis succeda rea, tutior est primigenia. Hi p. loc .cit. textu 28. fractis scilicet iam viribus ex eo-chymiavi annotasse videtur Gal. comment. in aptior. H. sect. 7. corietas & sternutamenta in morbis pulmonum, praecessisse, 'ant consequi calamitosum : in aliis vcro morbis maxime exitialibus adiumentum adserunt sternutamenta. . Hi p. loc. cit. textu 3o .coacarum praenotione 399. & lib. 2. progn prognostico 9. Peripia cumonia biliosa est deterior ea quae fit a pitui- ta, quia febrem ardenti olim, S grauiora infert symptomata, licet pulmones nutriantur sanguine bilio Q : addit Auic. ob 'cordis viciniam. At quae fit a pituita omnium frequentissima '. sed minus periculosa. Quod ira sit, tumores pituitos, toto genere sunt salubriores quam biliosi: fluxus narium sanguinis in omnibus visceruna inflammationibus est salubris, autore
P ipneumonia ut pleuritis curatur victu,phlebotomia, leni purgatione sit corpus est cacochγmum) alteratione hexpectoratione. In primis aeger iacere debet in loco medioeri. μ terlucido atque calido,sic faciat a pituita, ut ait Aurelianux LAt in biliosa, nilaus calido ide si aestuat coelum, aer est refrigerandus de pini mentum irrigare aceto cum multa aqua, vel sternere folia & flores refrigerantes,& interdum fenestras aperire, ut inspirando pulmones refrigeret. Quoniam morbus est acutissimus,lenui victu utendum, ut monet Hi p. lib.I.
phor. 7. . 9.S: Io. VCibus non sit salsus,acris,aut amarus,neque aluus dura esse
debet, licet pulmonia sit pituitosa primaria, aut secundaria: sed cxtenuans & detergens. Alimenta non solida, ed liquida& boni succi: qualia sunt hordeatum hene coctum, quia flar
tu lentum, enatum, iura pulli, vituli, vervecis, gallinarum,
alterata pulmonariae herbae, aut tussitas, cum pa*co hyssoph
505쪽
necnon colatiliis, succis carnium,ouis tremulis , si vires pessundant: secus non,quoniam multum nutriunt. Concedi possunt uvae Corinthiacae,aut Damasc.exacinatae, ficus recentes, nuclei pinei recentes, vel praemacerati in aqua ad tollondum rancorem. Somnus breuis esse debet, δc matutinus si fieri potest,ne per eum reuocato calore ab extimis partibus ad intimas augeatur pulmonum inflammatio. At malo inclinante,
liberalior sit. Potus sit ptisana sola, vel cum syrupo violato tam in pastu quam extra illos, loco vini, a quo abstinendum, in is in declinatione morbi aut deiectae sunt vires in qui liberalis N non parcus esse dcbet, ob incendium maximum, licet nonnulli aliter sentiant. Fricandi sunt articuli,& manus, calidis & asperioribus linteis: necnon scapulae, brachia, crura, de
pedes bis in die & non pectus nisi in morbi declinatione, ex
Ligaturae partium inseriorum ad reuulsionem admitti ponsunt. Animi pathemata excepto gaudio ) omnino sunt fugienda. Phlebotomia mettiri. debet ab aegri viribus, morbi tempore,
ρα-νομ- & ab humoris praepollentis natura. Si aegri vires sunt deiectae.venae sectio est partienda in morbi initio minus detrahen- . dum: ne plus iusto deiiciantur vires , quae sunt co0seruandae ad morbi impetum sustinendunt. Si sanguis praepollet, aut mensas vel haemorrhoide: sunt retentae, largior fiat venae se- .ctio ex Vtroque cubito, quam si pituita, aut quiuis alius humor praepolleret,au t a catarrho ,au t ab asthmate, aut ab sepate scaturuerit,ut velle videtur Ges.lib. 3.de Crisibus, neque ad li- popsychiam usque, quae maxime verenda ab initio. si peripneumonia aliis morbis succedit, qui laborantis vires deiecerint,a phlebotomia abstinendum, ut suadet Paulus Eg. lib. 3. cap. 2o.& praecipue si ab initio iam secta fuit vena: contra si primaria fuerit, Se vires constant audacter mittendus crit an is. Si quid eam dissiladet, & aeger fuerit aluo du- riore,praemisso sequenti clysmato,aut supposita glande, plures
cucurbitatae pectori, ateribus admoueantur cum scarificatione : per quas tantum sanguinis elicitur, quantum vire 3 Pep-- patiuntur. Si corpus cacochymum appareat, ut monet Hip. v mc. mphor. 29.s est.2.3c GaI.in comment. ab initio & non in satuquo tempore symptomata sunt velismentiora, sic purgandus
506쪽
2ς. Mellis, ῆ. i. succi mercur. ἶ. g. coque cum salis com- Satinus. munis, 3. ii. dc stercoris muscerdae Θ. ii in balanos si pauper: vel si diues,
singui. m. i. prunorum pa. iiii. storum violarum, S cham armeli , utriusque p. i. coque in aqua adib. i. colaturae dissoluc catholici, vel calliae cum sacch. si bilis praepollet, 3. i. mellis rosati, Molci chamaemeli, si pituita in utriusquc ἶ i. si . fiat clyster. Acriores non sunt praescribendi metu Sarrhoeae, quae huic morbo est suspecta aut ore Hip. aphor. 26. secte. 6. Deinde utere sequenti potione benigna.
U. Agarici troch. si pituita in vel rhab. si bilisὶ Θ iiii.
infunde in decocto pectorali, cum diaphcenici ,3. vi. per no -ctem super cineres cst. expressioni dissolue syrupi violati ex s. infusioni b. i. fiat potio. Si mitiorem requiris . oco diaphccnici in codem decocto cum reliquis infunde cassae re- cens extractae, 'δ. i. vel dissolue mannae Cal J. i. si aut duas,&propina. Reliqua praesidia alterantia 5: expectorantia sequenti capite describemus ad quod recurrenaum erit. V. Pul. diuragae.tirig. 3. ii. seni. melonis mund . portulacae, εῖδ' em acetosae,ocimi,&troch. de caphura, singul.3. i. muccag. scin . cydoniorum Sc psylli j aqua rosarum extractae, utriusque i. decocti hordei, m. i. s.aut aquarum portui. M acetosae, vir. J. ' viii Vini rub. optimi, s. ii. fiat epithema pectoriantE dea tergo tepide applicandum, cum panno rubro denso. Si pituitosa fuerit peripneumonia vice pul. diatragac. frig. substitiae tan- tundem pul. diai reos vel 3 iii. de loco vAi,tantundem aceti ad humoris morbi fici incisionem & penetrationem. 3'
507쪽
De Pleuritisse. C A P. XXXVI I I.
ΩΔ κιτς,υ κωκώς, osata πτῶ, a Graecis dicta: lateralis seu costalis a Latinis: Sotabi, Arabibus dicitur: a Persis Birsdn nomen compositum ex Bir, quod illis dicitur pcctus, & Sen apostema seu inflammatio. Pleuritis igitur est inflammatio membranae succingentis costas, quam Graeci appellant. Symploma & morbus dici potest. P 'πιρ- Sympionia, quia actio thoracis est deprauata. Morbus, ratione inflammationis. Haec membrana non est simplex, sed omni ex parte duplex : crassior tamen circa dorsum apparet, ubi vertebrarum ligamentis annectitur,x dissicile diuiditur. Gal. s. locorum aD
Quibus signis disserat a peripneumonia cap. superiore dia
p tis in- Vera pleuritis ab hepatis inflammatione ditati loco, pulsu, summi bo- dolore, colore urinae, & tussi. Loco in vera pleuritide , ver rum costarum quae sunt septem numeroὶ periostium,&me-brana cas succingens inflammantur. In iecoris vero inflam- .matione, coctae spuriae quae sunt quinque numero j vel verius earum membrana inflammatur. Pulsu, pleuriticorum pulsus est serratilis δί durus,raio ne membranae valde tensae &durae. In hepatis veto inflammatione, pulsus est magnus, undosus. Abra. Dolore, dolor in pleuriti deest pungens: in hepatis inflammatione grauativus, qui interdum ad iugulum Vsque cxten- .uι. . . ditur: alias, ad infernas partes distrahitur. Vri na in hepatis inflammatione est longe intensior quam in picuritide, in qua plerianque ab initio a sanis non dissidet. teso. Tullis in hepatis inflammatione, toto morbi tempore est sinc sputo, &a tussi irritantur quia nihil exscreant. At in picii.ritide vera &spuria , ab initio saepe sicca, cruda& indomita appareat, paulo post copiose spuitur & iuuatur aeger. In utroque affectu, febris cit continua, minor tamen ex hepate inflammato,quam cx succingente membrana , ob cordis vi- qudus
508쪽
ciniam. Difficultas etiam spirandi in hepate quam in succin- gente costas ob eandem rationem est minor. Adhaec in hepatis inflammatione lingua est rubra, aspera se interdum nigra S sicca apparet. In pleuritide vero, semper est madida, dc Aliis uis. lenta, a continua aut saltem frequenti screatione. Sputi color, in pleuriti de variat pro natura immoris cana procreantis:
rubetis si sanguis: flavus aut pallidus, si bilis : albus, viscosus de spumans, si pituita: niger aut liuidus, si melancholicus fuerit,quod raro accidit. Verum hepaticorum color sputi, in pallidus, ab effusa bile qui non apparet in pleuriticis. Causae pleuritidis tam exquisitae quam spuriae sunt mul- ob ea itiplices: quarum aliae sunt cuidentes seu exterae: aliae antece- εὐῶπι dentes, de aliae continentes. Euidentes, ut ictus, casus, cur- bus.
sus, tripudium, vinolentia, crapula , largior aquil frigidissimae potus,corporis denudatio post laborem, aut de cubitus super . serram, sub dio, aut longa scilio super lapidem ni g. in aere frigido,aut ςstuante coelo in umbra, flante borea: frigus ingens, austrina constitutio, venus immoderata, balneum in aqua frigida, excandescentia, esus leporis marini de similia. Antecedentes causae, sunt distillatio frigida e capite per Decii sit ceruicem in scapulas : tandemque si in lateris internos mus. culos defluxerit, pleuritim veram generat: si in externos no- tham: status quoque quoties sese infert inter membranas, cxternas aut internas, eas distendit, diuellitque a vicinarum partium adhaesu, unde dolor pleuriticus : humorum infla- xu vel retentio superfluitatum, de partium suscipientium imbecillitas, qua fluxio non quidem allicitur, sed promptius cxcipitur. . Dolor sui de sputi colore diximus pleuriticus variat, pros tu M loci ampli*dine. Nam in tenui, S: bilioso sanguine,dolor est atrocior,quam in pituitoso, neque perpetuo est uniusmodi. Coniunctae causae sunt sanguis bile permixtus, aut sero dii' b, A quo dilutus, qui ex vena caua cordi assidente in ea quα Rigo ....is .
nuncupatyr,ac dein in tenues costarum venas impetu quodam incurrit, ex quibus apertis,aut disruptis exilit,inciditq; in musculos me picurios:aut inter costas,dc succingentem mcbranam Iicque collectus phlegmonem, veraq; pleuritim parit. Pleuritidis nothae causa non differt ab exquisita matcria,sed
tantum situ. Quoties enim sanguis biliosus, aut pituitosus, in
509쪽
cxternos thoracis musculos effunditur per ramum qui a vena caua, mox in thorace in alam emersit, si delabitur in partes thoracis externas,pleuritim spuria discit: quaquam hae inflammationes inter se distent situ, magna tamen societate sunt conexae, saepe tamen interioris in externam fit transitusS contra. Signorum alia sunt όὶ nisi ' , I. demonstrat tua: alia suntet; αγνω st, id cst, futura praedicentia. Demonstrativorum, alia sunt r. propria 5 inseparabilia, alia dicuntur τιμεδρευον', I. assidentia Pathognomonica signa pleuritidis sunt pulsus durus, S serratus ob naturam membranae, Mnaateriae copiam. Dolor pungens,& acutus a sensu exquisito ipsius membranae.
synedrcuonta seu assidentia, seu concomitantia,sunt dyspnoea, tussis, S febris continua, S: decubitus facilis in latus. affectum, S difficilis in oppositum. Si musculi mesopleurit inflammantur, decubitus in utrumque latus est facilis: si digito pars affecta comprimitur, dolor pungens sentitur. si pars superior membranae inflammatur, dolor ad iugulum Extenditur, si inferior, ad hypochondrium pertingit; neque lateris dolor tactu neque pressu ingrauescit.
n his Signa spuriae picuritidis ab exquisita distinguutur dyspnoea, I ria febre , tussis dolore , pulsu, de cubitu & loco. In hac dys
pleuritidis. pncea, febris, & tussis , non sunt aeque molesta , veluti inex- . . quisiita: quia musculi mesopleurit,aut thoracis externi tantum sunt affecti, & non succingens membrana,aut pcri ostium az-que interiores musculi. nisi per sympathiam. Succrescit, dolor ractu pressuque excandescit non est lancinans. Pulsus quidem est frequens,& inaequalis, sed non tensus, neque durus. Dccubitus in aegrum latus quam in sanum sst grauior. De loco , causa Cificiens est externa, non interna, ut in vera pleuritide. Ab incocta pleuriti de parum distat, quod utra' que hominem celeriter rapiunt, de longo temporis spatio finiuntur, & dolor ad iugulum, modo ad praecordia videtur
In hac nulla tussis nisi sicca: sputum nullum, spiratio exigua,
nulla tensio, in pulsu nulla durities.Gal. v. loc.affect .ca. 2. Aretaeus post Hi p. tib 3.aphor.& Gal. comment . in aptior. 23. tempus opportunum cst hyems,& autumnus,ratione frigoris, quia instrumenta respirationi seruientia laedit.
510쪽
Huic morbo obnoxij sunt aetate proiicini,hoc est, ab anno ori 31.adso. ob eorum vita genus qui corpus imbecillius quam iuuencs habent. Hi p. aphor. 3 o. sect. 3. Pueri raro pleuriti de laborant, de sica capiantur,minus moriuntur quam iuuenes: quia corum corpora sunt rara, fluxiuilia & humida. Simili ratione Deminae quam viri minus pleuritide corripiuntur, de magis senes quam iuuenes teste Aureliano lib. 2. . Si in pleuritide ab initio sputum apparet, breuis cri t mor-bu , si vero posterius conspiciatur, longus. Hi p. aptior. I 2. prognosech I. Qui pleuritide laborant, nisi intra dies r . superne rcpur- gentur, suppuratione facta a die quo aeger expuere coepit iis in empyema mali fit translatio. Hi p. aphor. 8. sca. s. Qui expleuritide si uni cmpyi, si a ruptione cnapyematis intra dies Ao. repurgentur, liberantur. Alioquin transeunt in tabem aptior. r s.cius demscct. suppurari autem haec indicant: Dolors His punctorius solito acerbior, cum pulsatione: febris ardentior: tari em- respiratio peior: tussis est arida, de pulsus densus. Vomicam ne alis. disrumpi ostendit irpicus de inordinatus rigor: priora sumpto mata sensim remittuntur: tunc maior est nactus,ne pus affatim pulmone attrahente in hominem strangulet, qui prima,
Quod si in medium costarum irrepserit, casque disiunxerit ,&verticem ad exteriora proiecctit, vel ad intestina eruperit plerumque euadit aeger. Pleuritis vera, de exquisita in utroque latete aequς periculosa esse potest. Quae si degene, rat in peripneumoniam , est lethalis, rationibus supra scv-ptis. Pleuritis a sanguine,est salubrior ea quae fit a bile, aut apituita. Interdum humor morbi ficus, per venam azygos sed raroὶ expurgatur in renes: quod semel in vita obseruaui, in quodam nobili nomine Petit, anno a Christo nato i s si . Sed quoniam haec cxpurgatio non fuit absoluta, in cnspyemadc- generauit: Eo aperto, pus spatio multorum mensium fluxit, tandem obij t. Valeriola lib. I. suaru in Obseruationum curatione 4. & s. duas historias narrat. Vnam de quodam iuuenc qui pleuritide incocta laborauerat, cx qua liberatus fuit: Al- teram,de proprio filio, qui alui fluxu praeter omnium spem scrvatus fuit. De raro contingentibus, nihil certi constitui.