장음표시 사용
951쪽
cucurbitulis , unguentis , emplastris aut cataplasmatis , ω fasciis ventet ligetur ut dixi. Quiescat in lecto figurato ut significaui, a reductione per multos dies abstineata coitu , Momnibus cibis pituitam generantibus. Si deinceps procidit utatur diaetasudorifica ex Piaco, aut rad. chinae si diues. per multos dies veluti per zo. aut 3o. dies Veleti datut facultas, utatur aquis sulphureis perri. tam
Ne recidi uel optimum erit saepe purgare pitulis de hiera, alephan ginis, imperialibus. benedictis, aut sympo magistrali, aut tarpe masticare 3. ii. rhabarb. optimi, de similibus benignis catharticis. Vescatur alimentis calidis &siccis boni iuc-ci,assis, potius quam elixis, Ecc. Vitet omnia pinguia , fiatulenta, 5 quaecunque sunt operosae coctionis, Coitum &motum violentum, iram, d vinum album, aut rubrum vapor sum. Aluus libera esse debet. Si uterus totus, aut eius pars procidit, & putridus , corruptus aut cancrosus appareat paulo altius liga lenitet primo, de paulo post arctius,5 rescinde quod putre M corruptum apparebit, & candenti ferro aut cauterio potentiali cauletiza, Mcura curatione uniuersali. Mulier sine utero vivere potest, quia non est pars principalis, sed tantum ad propagationem necessaria.
dem Inflammatio inter morbos internos oc non externos est numeranda. Quatuor tunicis Vestiuntur: dua bus communibus Se totidem propriis.Communes sunt scrotum,Graeci οσγον vocant, alteram Eginem vocat. Propriae duae sunt, interior una, exterior altera: haec ubi desilii a
colore rubro, ob vaginae de inuolucri similitudine dicitur. Illa vero est valde dura. de solida, & neruosa,quam Gal. ον Vocatra Rufus Ephesius .ψα tib μὲν, α Vesalius tori , acta. Te -- stium
952쪽
P' Axisλ MEDICIN Mstium substantia est cauernosa glandulaeque similis in qua
elaboratur semen, prius praeparatum in vasis spermaticis. Praeparatum semen ad sui nutritionem trahunt, hoc saturati, in vasa deferentia eius reliquias expellunt. Vasa haec in parasta. tas s se exonerant, ibique asseruatur ad Vsum veneris. sunt etiam venaeae arteriae quamplurimae, a Vasis spermaticis ortae, quae sanguinem& spiritum illis deferunt. Ex ictu, casuve in scroto inflicto fit dolor, qui a Venis arte- De ransiri riisque propinquioribus sanguinem attrahit,&excandescit: sic inflammam ut testes,& aliquando scrotum solum. Si scro tum, fit tumor,& durities, rubor, atque calor . de dolor lancinans. Fqui leni contactu exacuitur febris plerumque comes. Si testes 'solum , inflammatio in profundo est demersa, tactu meliusquam visu comprehenditur. Contra,si humores in scrotum SisisFι effunduntyr, omnia foris extant ocGlis obuia. Interdum cau-
siqnflammationis testium est humorum a toto,in fluxus. Alias remediorum acrium naturam testium corrumpentium )appositio. Auic. fe o. tertii tract. 2. cap. I. 5 post cum 2Egineta lib.3 cap. I .abas tumor praedurus qui inest,&ex mala, de praepostere curata inflammatione fit , calore nempe extincto.
Tum rubor, dolor, & calor absunt, durities una persistit im medicabilis, multoties deletur aposem a testiculi per tussim accidentem , quia transmutatur materia ad partem pectoris.
mores desinunt&cessant. Vnde fit ut testis ex tussi in tu me stens, nos consensionis quae est geniturae de voci cum pectore& mammis commonefaciat. Causa consensionis testium cum pectore, pendet ab alteriis quae ducunt originem ab arteria aorta: secus quid testibus cum thorace' Idem Hii'. in coacis
Curatur victu refrigerante, & humectante, & si aluus est Pe dura, clystere refrigerante S emolliente; quo reiecto Educa- - - . tur sanguis ex vena basilica quae e dilecto fuerit, plus minusue pro vixibus aegri, aetate, anni tempore, & consuetudine
953쪽
ad euacuationem & reuulsionem. Sequenti vero die addeti-uationem, aperiantur saphenae, vel coxis interius admoueantur cucurbitae cum scarificatione. Et si corpus videtur caco-chymum, purgabitur medicamentis benignis humori praepol- . lenti idoneis concocto prius humorevi docuit Hi p. aphoi. . sect. I. Topica variari debent pro .morborum temporibus. ris p laria Initio refrigerantibus de astringentibus est utendum: qua-pi. pisit lia sunt solanum, plantago,semperuiuum,portulaca, bolus a ages m. mena, cortex mali granati, ex qqibus extrabantur succi quiabus foueatur testis de partes vicinae addendo aceti tosati parum. Deinde ex eade in materia praeparetur cataplasma cum
farina hordei. Et si dolor est magnus adde rad. mandragorae ochyoscyami, ut qui sequitur.
pro muri. V. Rad. mandragorae , aut hyoscyami, 3. ii. sol. plan-μοβtκ π tag. solani, algo i, singui. m. i. cori. mali granati sontusi, J. i. coque in aqua: sub cuius finem iniice aceti parum de so-ue scrotum, perinaeum Sc pubem cum spongia: dc magmati inmortario luso iniice farinae hordei ii. & boli armenae
s. i. fiat cataplasma iisdem partibus applicandum post fo
V. Muccag. sem: psyllii aqua plantag. extractae, J. iiii.
mora. farinae fabatum, lentium , & hordei, singui. i. cum oleo rosato Achamaemeli,fiat cataplasma post fatum praescriptum, eidem parti admouendum tepide, cui adde croci, S. i. . . prasiatu. V. Rad. mandragorae 3. iiii. sem. lini, & foenugr. vir. J. L s. summitatum anethi, de florum chamaemeli, singui. m. i. coque in sapa aut lacte. Pistentur in mortario &supei cribrum in uersum cernentur. Decoctioni adde uuas damascenas, Mrad. panacis J. i. Se cum farina orobi, & vitellis ovorum pa-- retur cataplasmavi supra admouendum post tum huius decoctionis. Hadrelia Rad . panacis,Miridis nostratis,utr. J.ii. sem. lini, & scet Vine. nugr. utriusque j. i.sem .anethi,5 cumini,vir. 6. florum ro rism. chamae meli,5c meliloti, singui. m. i. coque in aequis partibus aquae de vini albi, &. ex colatura foueantur praedictae partes. Et ex magmate contuso &creto para cataplasma cum op panace &oleo amygd. amar. v sui dicto. Vel huius loco, ute-- re emplastro ceroneo. Aut unge partem unguento martiato,
aut dialthaeas com p. cum calcithidis tostae, j. 6.
954쪽
si tumor semper durus remanet utere malacticis: si suppuratur utere curatione uniuersali. Siliis non cedit, lithotomo
A Pla, Graecis,i Artus seu Articulus, est naturalis ossium D ,.mis
compages. Nomen deductum a verbo Graeco a D: I. articulo; hinc iribrbus articulatis dicitur. Est tumor adit 'dolorificus, &grauis ex solutione continui facta, ab aliquo humore in articulorum partes neruosas, quales sunt nerui, tendines, membranae, periostium,& ligamenta quae a peri ostio scaturiunt, unde sensus inest, quoniam alia ligamenta sunt, quaessensu carent; qualia sunt ea quae ab ossis media parte oriuntur , in quibus nullus dolor & per consequens nulla Arthritis fieri potest. Nunc inquauis ossium compage fiat Ar thritis dicendum cum ossa in uniuersu nitribus modis intra se Connectuntur: nempe per symphisim, quae canativa ossium vnio: aut per synarthrosim quae est ossium synthesis, quae ne- otii , que validum eque manifestum, sed obscurum & dissicilem motum habeat: aut per diarthrosim, quae motum euidentem ni. habent. In his duabus postremis articulationibus omnis Ar thritis fieri potest. Sub hoc nomine zo ρον non intelligo caput ossis quod in ritur,neque alterius ossi stremita, sed & ligamenta, membranas,tendines,neruos Zc quicquid ad articuli structuram firmitatemque natura comparauit, ut dixi. Arthritis, generis nomen obtinet steste Aureliano cap.2. lib. s. κρονιων quod prindicatur de pluribus disterentibus specie ih eo quod quid cit nempo a partibus obscissis a quibus sortiuntur appella
955쪽
luxatione, eret arthritis a quavis causa oriretur, sue a casu, ictu aut aliunde quod falsum est, necnon is quia lue venerea, in qua acerbissit mi artuum dolores fiunt: a qua differt, quod dolor luis venereae sensim fit, de sine tumore , de noctu ingrauescit,&vt plurimum sequitur bubones venereos, id go-
noriticeam virulentam, de mutationes temporum, praecipue
austrinas praedicant aegri, dc modico lecti calore, dolor capitis. sterni,&omoplatatu augetur: quia peri ostium, & non nerui, tendines, ligamenta,neq; me ranae, Sc vicinae partes afficiun-- tur. In arthritide vero, dolonifatim fit,& no sensim, te aequa liter diu noctuque hominem. torquet si vera est arthritit. Et
in parte obsessa tumor, dolor,rubor, inflammatio : εc pulsatio
percipitur δί non in lue venerea.
Arthritidis differentiae sumuntur ex humorum discrimine: alia enim fit a sanguine praepollente. Alia a bile : alia , pituita sidque saepeὶ te a sero seu ichore mixto visit illi vehiculum;
alia a melancholia, idque raro: alia a variis simulque mixtis hir. moribus: alia a flatu, tunc derepente adoritur dolor, sed cito soluitur,autore Egineta lib. . cap. 8.Dὸ Musis Causae arthritidis quamuis sint multiplices referri t externis. men ad quinque possunt. Nempe ad humoris quantitatem , δί qualitatem' ad viarum laxitatem , ad robur partis . mandantis humores in articulos, aut ad recipientium imbecillitatem. Quantitas humoris partem subi continetur - 1. aggravat , 5c ad expellendum insurgit. alitas noxia, . facultatem expultricem irritat. Viarum laxitas quoque re- quiritur , sine qua humores non fluerent 'Laxantur viae longo usu balnei aquae dulcis , autore Gal. libro it . methodi capite ultimo : aut longo usu malacticorum , sed ra- . tius. Robur partis mandantis etiam requiritur, & partium s. inferiorum imbecillitas. Haec duo concurrant necesse est: Vimo, alterutra enim absente causa arthritis fieri non potest. Om- nis articulorum imbecillitas, aut Iereditaria est seu insita, aut asci titia. I ta prouenit ex vitio seminis parentum cavllui hoc morbo magis eii hereditarius, ut colligimus exvi p. monumentis , videlicet ex lib. de genitura, & lib. de acre, aquis 3c locis, dc Gal. comment . in aphorismo 28. sectione ,
6. Negat Aristoteles libro primo de generatione animalium capite decimo octauo morbos hereditarios arthri-
956쪽
Ρ χ λ Y I s MEDIC INAE.tim nempe vitio seminis parentisin posse fieri , qο quod
semen a toto corpore procedit: sed potius ab atticulorum imbecillitate,& a patentum dispositione: cui si non sii ccedit in temperata victus ratio secundum sex res non naturales ex qua fit excrementorum prouentus non fieri arthritim. Huic opinioni subscripsisse videt up Gal. cominent. in cundem aptior. L8. sin.6. Ascititia causa,aut est externa, aut interna. Externae causis, sunt vinolentia, venus , balneum intempestiuum aquae dii l. ut dixi. Hinc non minus facete quam clega Ner Poeta quispiam cecinit: Balnea, Vina,venus, sunt breue mortis iter. Anguria aut succutiens equitatio,vi do Scythis loquitur Hi p. lib. de aereiaquis & locis. Statio diuturna saepe ar thritidis est causa: hac ratione aulici saepe arthritide laborant. Labor vehemens mox a prandio, qui cibum semicoctum eventriculo in articulos prolectat. His succrescit ciborum in una mensa varietas, inde ingluuies: exercitationis intermisso: vini generosi de meracioris ieiuno ventriculo in potus, frequens in frigida urinatio, ingens pedum frigus . viscerum praua constitutio capitis frigiditas,arti culorum ambecillitas, excrementorum prouentum gignit . sic somnus d irnus &consuetarum vacuationum , ut mensium ,& haemorrhoidarum suppressio: vel diarrhoeae imminutio, aut cauterii ante debitum tempus clausio. Quinetiam diuturna quies,corpus ignauum & iners S excrementa omnis generis exaggerat. In summa, cruditatesqualescumque fuerint, sunt arthritidis causae effectrices. Animi quoque pathemata etiam arthritidis soboles exi stunt. Causarum internarum rursus,aliae sunt ante' dentes,&aliae coniunctae: antecedentes sumuntur aut a capite sui plurimum ex Hi p. lib. de adenis: Abλη - όέδετο α 'Si ἰερον opta ἄγων τα χλ lio ο νωlιαιος, ni μαπι ετο τ n vir Min F ἰαίων. i. Alius morbus oritur ex defluxione capitis per venas in spinalem medullam. Inde autem in os sacrum penetrat, medullaeo fluxionem perdueente ,&in coxendicum acetabula deponcnter Aut ab hepare, quum vena caua copia humoris grauatur, qu cm continere non potest; aut aliqua qualitate vitiosa ambo irritantur. Hinc fit ut ex plenitudine venatum defluxiones fiant in arti
Causa continens & proxima , eri humor impactus metu-
957쪽
branis, .aut articulorum inculis, unde dolor acerbissimus qui ubi moram traxit, crassescit,&viscosior euadit, ut etiam tophos appellatos essiciat, testibus Oribasio 9. Sinop. cap. 8.&post eum Auic. lib. 3. cap. 8.Arthritim fieri ex fluxione, & non congestione constat ex dolore qui in hac sensim,& non atro offit: quae sensim de paulatim sunt licet adsit partis imbecillitas, dolorem non inserunt. In arthritide vero humor atro os defluit: quae atroos fiunt, diuellendo partem, dolorem gignunt. AEgrotanti iam relatio & expcrientia docent arthritim non solum ex pituita fieri, verum etiam ex utraque bile, sanguine,sero, Michore,ve docuerunt Hi p. lib.de internis affectionibus, Arabes post Gal.& Latini omises, cum experientia:ex tumore, dolore, calore, dc rubore probatur, arthritim non tantum unicam partem, sed omnes obrepere: veluti fluuiorum inundatio extra alueum: quod ita sit, interdum oculos, nares,aures , scapulas, maxillas, dentes,fauces,ventriculum, lienem,hepar &c. us,lises. Sunt nonnulli ex recentioribus,qui freti rationibus contran .isulti is veterum monimenta, statuunt omnem arthritim fieri a pitui-dtibiorum. ta, eamque a. capite derivari, dc hanc fluxionem a partibus
a.Obiectio. internis csse non posse, quod tam cito fluat: At illi sui immemores, fatentur pus sanguini permixtum, aliquando per aluit, M urinas emitti, quod longe est dissicilius, ob puris crassitiem M lentorem: talem secretionem a natura fieri quotidie obser- oti δ' uamus. Illi rursus obuciunt in cachcxia, ubi humor in partes exicrnas fertur, cur non fit arthritis Respondeo, id fieri, vel quia deest articulorum imbecillitas,vel humor soras fertur Mnon sese insinuat in membranas ossa tegentes, vel in vincula
i. obis Ab. Praeterea obij ciunt; si fluxio esset sanguinea, fieret phlegm . ne,Vt fatetur Gal. io .catat. & suppuraretur. Huic obiectioni respondeo, quia calor naturalis articulorum est imbecillus, cuius imbecillitate suppurari nequit: ad haec humor 'qui de fluxit, vel alio fertur, vel resoluitur,vel fit sarcoma cum rubore. sarcoma autem & rubor omnis, oritura sanguine δί non
a sola pituita. Igitur fluxio sanguinca, arthritim constituere potest. Denique experimur nullo praegresso capitis doloro perccpto , arthritim fieri, de febres tertianas, de quartanas sae- pc degCncrare in arthritim, ex Hi pocratis testimonio lib. de
affectionibus, de stat. qtarta lib. 6. Epid. Materiam febrium
958쪽
intermittentium esse in partibus internis veluti in hepate tertiana & in liene quartana Sc non in capite nemo inficiabitur opinor. His succrescit Hip.autoritas loco citato, textu 3. M
tia rerum magistra. Nephsitim&colicos dolores plerumque in arthritim degenerare per methastasim humoris morbi fici in articulos)nephritis est renum astectus, & colicus, coli in- testini,& non capitis. Ergo omnis arthritis non a capite, sed di ab aliis partibus prouenire potest. Rursus pauca urina, accensionis repetition ita minatur: contra, multa solationem. Vrina non a capite, sed nenibus promanat. Igitur causa arthritidis interdum aliunde quam a capite scaturire potest, ut neoterici scripserunt.
- signa sumuntur a causis antecedentibus, ab humore prae vis dominante,& a dolore. Si ab aere calidiore fundente humo- bres,qui si facile defluunt in partes debiliores scilicet articulos: vel ab aere frigidiore condensante eosdem humores qui Hre tali in easdem partes fluxerunte vel ab humidiore,tendines, ner- diore, uos, haembranas,&ligamenta earundem partium replente de Fin Hare, diuellente: vel sicciore humorem partium absorbentc. Nam Hμmidiore
qualis est aer tales sunt in corpore spiritus de humores . Vel a is victu intempestiuo, & praepostero: qualis est potus frigidior& meracior : vel a venere, aut ab exercitio intempestiuo, de violento mox a cibo: vel a perenni aliqua vacuatione sup- . pressa, siue ab haemorrho idibus, siue amensibus, siue a cauterio fuerit: vel ab anni tempore, regione, & locorum mutatione e salubri in insalubrem.
. Ab humore praedominante quoque signa sumuntur si mul- PUPissitus,partem distenditisi acris, rodit: si calidus, calfacit: si seistia indus, refrigerat. 'Si a sanguine praepollente , dolor est acutus , & ruboris apparet, & pulsatio in parte obsessa , tumor quoque inest, ' 'non solum venarum , sed etiam partium vicinarum: neque iuuatur a multum rese perantibus , aut calfacientibus, sed a temperatis: circa auroram dolores sunt solito mitiores, & ac- cessiones sunt minus diuturnae quam a pituita. Si a bile, tertio quoque die dolor exasperatur cum multo calore : irritatur 2 . icalidis iuuatur a frigidis & mitigatibus: color subpallidus aut subrubens, quandoque flavo permixtus,nullus cuides tumor: urina subrubra, pulsus velox,si aegri temperies,&: victus racio
959쪽
biliosa fuerit: &si locus tangitur, sanguis facile subterfugi :citoque ab una parte in aliam mutatur. Lahaira Si pituita, pars est decolor, aquae inter cutem similis: tu- morta fui cedens dolor mediocris,saepe nullus: exacerbationes quotidianae sunt diuturniores Arina est alba, aegri temperies,& victus ratio fuit pituitosa, senilis aetas, & hyems , M vepaucis expediam,quaecumque pituitae soboles existunt. s; a is, A inelancholia, racissimὰ acciditiquae si forte contingat,co-Lis h. i. lor partis videturusse niger, frigoris sensus, dolor est profui dus instar terebelli perforantis, exacerba Des quarto quo que die fiunt, si est autumnus,si victus ratio quae praecessit fuerit frigida& sicca & inclinans aetas,niensium aut haemorrhoidarum suppres 3.ssa misit, si a mixtis humoribus, omnia signa sunt confusa: colliger
Eumor bra da tamen erunt ex aegri temperamento, & Victus genere, a parte anni &c Hi sanguis cum pituita fuerit mixtus, calor in mediocris,neque ita incensus, rubedo erit moderata Vergens ad albedinem , color sit brubens ratione sanguinis,& tumor mediocris. - Si a capite duxerit originem , capitis aut ceruicis grauitasPrxcessit, aut frigus,vel paruus horror sentitur. Si a venis internis, febris aliqua praecessit .aut colicus , aut nephraticus dolor , & si aeger antea fuerit his affectibus vexatus, & nunc ab . his liberatus, pars cito intumescit rubet dolet,& ab una pari: in aliam mouetur,raroque fluxio sincera est,& maxime si a venis fuerit, cum in his omnes humores continentur.
Si humor in ossis is cliij cetabulum per rachitim defluxerit,
nullus apparet tumbr. ob Ioci profunditatem, dolor exacubtur, quum aeger moueri incipit, & extendit crus,& tibiam GVniuersum os latum. Auic. fena 2. tertii, trach. 2 cap s
Viri facilius in hunc morbum incidunt,& e mulieribus -giliores. quae si quando corripiantur , grauius quam viri assiciuntur: quia hoc malum illis non usitatum neque familiare est, id si ab aliqua urgen te causa potentius euaserat,violentum' quum sit maiorem calamitatem infert. Aetas aute huic mor bo subiecta, est a quinque annis supra triginta. Celerius quo'
. quc aut tardius prout cuiusque natura, aut ictus ratio postulat: Aretaeus lib. 1. de signis & causis morborum diutu
Arthritide qui laborare cosueuerant,quoties urinas tenues
960쪽
metunt, accessionis futurae breui, est indicium. Contra crasse sescentes solutionem breui suturam denuuciant: alio enim natura materiam transfert,ut annotaui in causis ex Hi p.& Auic. testimonio. Arthritis ascititia adhuc recens curari potest diaeta frequenti purgatione, modo aeger obsequentem medico se reddat secus dissicillime. Contra si inueterata fuerit aut vitio alterius, aut utriusque parentis, est immedicabilis. Arthritis quae sit ex miscella humorum , cognitu & curatu est dissicilis,& saepe immedicabilis. Quibuscumque viae patent, leui occasione, sui potu vini meracioris , aut nimio usu veneris in facile in arthritim incidunt : quia ambo genus neruosum N articulos enervant, gehumidum primigenium exhauriunt, & homines senescere
faciunt,inde mors consequitur. Digerentium,aut in frigidantium medicamentorum intempestiuus usus , topha eam vel
nodosam arthritim parit illorum scilicet tenuiore poatione resoluta humoris morbi ficij dc de hac materia congelata Ouidius sic cecinit. soluete nodosam nescit Medicina podagram, libro de Ponto. Non tantum senes , verum etiam iuuenes valetudinarii,
& pueri, di mulieres, si prauo utuntur victu, & nimis indulta sent genio, Sc eunuchi, arthritide vexari poterunt. Contra si sobrie vivunt, & bis in anno purgantur, & moderate se exercem arthritide non corripientur : sic vera erit Hi p. sententia aptior. 28. 29.& o sect. 6. Contra si diu congruam observent victus rationem, quamuis vitio seminis parentum sint nati ,
quibus dispositionem tantum acceperunt ut ex Aristotele retulimusὶ ab arthritide vel non vexabuntur, vel minus frequenter, si haec dispositio in actum reducitur: podagra interdum degenerat in hydropem,alias in asthma : nisi rursus sat podagra, ex Aretaeo loco citato & Rhasi in prognosticis. Articulorum calor quo imbecillior fuerit. & materia morbi fica crassior,eo diuturnior &grauior erit affectus. Et quo tenuiores & pauciores fuerint humores,eo mitior & curatu facilior erit arthritis, nisi Medicus aut aeger in aliquo deliquerit, ut videre est comment. Gal. inaphor. 49 sect 6. Hi p. Qui podagrici morbi fiunt, sed ta inflammatione, intra dies quadraginta desinunt. Dolores podagrici,vere& autumno serὸ moue,tur : quia tunc temporis Eumoles noxios in corpore cumulatos, qu iquc