장음표시 사용
111쪽
nus species obiecti, quae Cerebrum petit sed spiritus, qui in
neruo residet organi cuiuslibet,mutationes,quas subit a moue te, seu nautante extrinseco,caeteris spiritibus communicans, qui . continui illi sunt, usque ad principium, mouet & mutat illuse vel partem illam saltem eiusdem, spiritum habentem, continuuspiritui, qui es in Sensorio sormali,sub eadem proportione,qua ipse ab extrinseco.
ACtionum autem internarum normam, modumque, intellecti i semper dissicillimum, paucis ita explicare soleo. Spiritu S, quem obiectum mouit, verbi gratia coloratum, motum eundem perferens in principium commune neruorum spiritus simul illos agitat, mouet, quibus affluit principium, non tamen Omnes, sed determinatos tantiam, qui in init ijs sunt, aut c)rca initia neruorum,per quos mutatio peruenit in principium; atque prima ista perceptio moti spiritus, a mouente extrinseco, Sensus appellatur, communis quidem, quod conam uni quadam ratione, spiritus, qui in principio, mouentur ab eae trinsecis quibuscunque, per quinque sentoria, meque magis ab Vn O, quam ab ali, cum contra, spiritus illi, qui sunt in organi particularibus, a quibusdam tantum, d non ab alii moueantur, puta a co-Iore, iniculo a sono , in aure, c. Veruntamen, quia spiritus haerentes in principio, motum non solum suscipiunt, ab externis inditum, sed eundem etiana, per aliquod temporis spatium, modo longius, modo breuius, absente quinetiam obiecto, unde motus retinent, conseruant, aliud quid omnino est a perceptione illa prima, quae sit in principio, di quidem multo magis diuersum ab affectione , quam sensibile, producit, quod tantum assicit, cum praesens est in mouet, ac r-
112쪽
get; ideo Imaginatio subit , vel Phantasia, sensus a primo diistinctus, formaliter saltem quippe qui non in motu spirituum,
sed in perseuerantia motuum conceptorum, sin quadam duratione consistat. Hucusq; igitur, cum brutis operationes hominum conuentiat; materiales quippe ad litic natura sunt istae,' ab omni ratiocinatione aliene At in hominib'. quibus machine veluti actor accesse sit, Anima videt quae Omnia potentia cum sit, omnia quoque fieri aetu potest, si organa inuenerit expedita, res qui lena alia ratione ulterius multo procedit mam apprehensiones illas, quae in brutis, absq; materia non fiunt, Rationalis anima , ab omni materia segregans, pure intellectuales reddit quin imo a rebris praeteritis, apprehensisq; ante multum temporis spatium, rati nes eliciens, 'c ex praesentibus, atq; praeteritis futura praeoccupans, syllogismum facit, qui Ratio appellatur, antellectus; cuius proprium est, bonum non tantum a malo distinguere, fugiendum hoc, illud prosequendum concluderes; verum essentiam quoq;, quidditatem, cum boni, trina mali, omni materia semota, perquirere, atq; comprehendere. Atque insuper, cum tractata prius, composita plur es, atq; divisa, plerumq; eadem Anima repetat, refricet, iterum componens spirituum combinationes easdem, quas sensus olim externus induxerat, aut anima ipsa ratiocinatione promouerat, Memoria etiam Rationalis, seu Ratiocinatiua enascitur, a Sensit triti, diuersa trutis iuxta, hominibus communis , quae in conseruatione specierum consistit, ab obiecto extrinseco prodeuntium tanquam Anima, spiritibus si demista diuerso modo cin-
tum componens , dc ad normas determinatas redigens, imaginetur, ratiocinetur, recordetur taliquando etiam ex cognitis antea deducat, ex conceptis, licet veris, inconcinne tamen
compositis , falsa, dichimerica fingac veluti ex capra, lo-mine, satyros ex equo, homines, laippocentauros hecatae , equo, hippo gryphos , cc. quae neq; somniantibus solum Ontingunt, vel delirantibus; sed vigilantibus quoque, ment constantibus
Vtrum autem rerum vestigi Cerebro mytimantur, quae
113쪽
idola vocant, atri substantia eiusdem complicetur, cuius super'. sicies modo archetur, modo explicetur, vel exporrigat Ir, pro diuersa agitatione spirituum; vel pori exilesqs meatus, inter ibi medullae filamenta expandantur, claudanturue, idq; mod' magis, modo minus aut denique spiritus sint, qui multimodis disponantur, manente interim Cerebri Medulla in eodem statu. sub Iudice lis est Placet tamen sententia posterior quamuis de ipsa tuis laboret angustiis veram in arduis huiuscemodi, quod probabilius, vel minus certe absonum, veri aliquam saltem spe ciem obtinet.
A P. XXI. DE Somno nunc,' Vigilia nobis dicendum paucis equidem, pro rei magnitudine de qua multa nimis. ad nauseam usque scripta legimus Puto autem in primis, somni ideam quenilibet concipere facile posse, qui vigiliarum ratio, ne in cognouerit; qui quidem philosophandi modus tutissimus esse mihi videtur quo praesertim sum fuisse Aristotelem video, cum a. de Hist. Animal Cap. 7. nec non Lib. peculiari GSomno dc Vigilia, ita disserit. Somnus orbitas eis, Vigiliae ci-ἰicetpriuatio ut hinc deducat, somnum ad idem pertinere, ad quod vigilia, cum actus, iriuatio idem spectent, concludens, Somnum, affectionem esse primi Sensorii, puta Communis,quia Vigilia eiusdem actus est. Quod autem Vigilia ad Sensum Communem pertineat, probat Philosophus ex eo, quod videamus, sentientes quoscunque Vigilare Vigilantes Vero, non operati non posse certum sit, & aliquo sensu, siue interno, siue externo uti Propterea igitur quod Vigilia in Sensu est,' Sensus cum Vistilia Sensus item omnis in aliqua facultate communi, in qua scilicet Sensus omnes concurrunt, qua otiate, otiari se sus singulos oportet,quamuis non e contrario Somnum aute definit,
114쪽
tes non audiant, non videant, c. quamuis apertis auribus, atq; Oculis dormiant; quia, intus, inquit, quod dormit, eri ab operibus feriatur. Subinde vero quaestionem inducit alteram, cuius cilicet affectio somnus sit, an Animae, an Corporis Animali autem, respondet ipse , hoc est utriusq; nam quemadmodum bensus, Vigilia, quae est motus animae, mutua opera corporis it ita somnum cessatione, 'uiete utriusque fieri consentaneum est; hinc accidere colligit, quod nullum inanime vigilet,aut dormiat; quia neque senti: animalia contra affectione utraq; participare & vigilia quidem, ut actu somno Vero, ut priuationita, nullumque ideo animal reperiri, quod dormiat semper , aut
semper vigilet; natura scit ista alternate,pro conseruatione animalium, quorum aut facultas periret, aut organa corrumperentur, si alterutro horum assidue assicerentur propterea Philos . somnum, quietem appellat laborum, Grerum. Et quidem hactenus peregregie. Veruntamen, ubi de modo agitur, quo somnus, aut sponteir repit aut ab extrinseco quopiam excitatur , puta cibo, Vel potu, balneo, pharmaeo, labore & quamuis per accidens aquaru murmure,in frondium agitata tum strepitu concentu musico,
alijsque huiusmodi, sonanum inducere idoneis, multa proferri audio, dissicultatibus obsita quae tantum abest ut doceant, quin nos potius in labyrintheas ambages deducant, ac magis implicent. Et primus quidem Gai quem via mersa prope Medicorum familia sequitur, acriter Philosophum carpit, quod perpera iam
supponens, Animam totam in corde esse, tanquam in principio, i bique opera facultat una quaelibet animalis, inomini exerceri, somnum concludit astect Onem cordis esse , potiti quam cerebri. Quod si aliquando, veluti in fine Libit de Somno, Vigilia causam binni cripserit celebrum es e formalem prosecto non intellexit; scd solum sine qua non, ut ex iis, quae adjicit, luculenter apparet habet enim, quod , si chii hihmor istis calore
expirans, idoli et in ore constersi: in tibiim e Vertur, ubi obfrigontem naturam loci refrigeratur, o postquam coiitit, descendit sub specie aquae ita apores etchari a corde per enas eri tur in caput, aicum ibi versari c. mpli ius non pugint j ed copia grauent, rodeant deorsaux
115쪽
in eor, illudque infrigidant, o ab veri u sensus, ct motus feriariis Qua ratiocinatione, non sollini explicat modum Arist. quo somnus producitur,4 obrepit, verum etiam causam, qua fit,in simul etiam subiectum, in quo fit; de quo potissimum vaI- de sollicitum eundem comperimus, ex his quae paulo post subdit, ita argumentando. Somnus,in Vigilia eo loco fiunt undo animalia sensus,di motus ortum ducunt quod verum esse ex dictis patet. Sed orrum sensus, A motus animalia a corde ducunt. Ergo Somnus, vigilia fiunt in corde. Minorem autem ita probat Philos Indὸ primordia sensus, motus hauriunt VI malia ubi anima Sentiens ac Mouens residet. Sed ista in cordeis residet Ergo animalia, primordia sensus, motus hauriunta corde. Colligit subinde Philos. rem totam, inquiens Conflat igitur, fomni esse coneur reciprocationem caloris intr
cor, contrariumque conarum , propter eam causam, quam anted red
didimus, uaporationem videlicet restigeratorum , Min cor remeantium ut supra retulimus. Atque haec Arist.m quibus pleraquesivit, quae Gai.& sequacium cohors maxime improbat . Negant primo Aristotel assumptum , adstruentis , totam antram in corde, tanquam tu principio residere,existimantes, Animalem seu potentiam seu partem astimae, Verebro n- habitare;Naturalem inἶ hepate Vitalis vero cor tantum domicilium esse . Atque ut ista probent, eadem syllogizandi forma utuntur; ibi scit asserendum, animam Sensuiuam iocomotiuam, Rationalem esse, veluti in principio, unde Animalia sensus cuiuslibet originem in motus localis habent. Sed a cere bro habent , a quo nerui, sensus , motusque voluntariianstr
cerebro resident. Quare , cum Somnus, Vigiliae
ad ist uni potissimum spectent, quo sensus omnis, canO-m dimana I satis patere existimant,SΡmnum δε agiliam affe
ctiones cerebri, non autem Cordis esse.
Inco stantiae praeterea insimulant Aristotelem , qui poste oua: multis ostendere sategetit, Somiani , Nigiliam affe-x eoidis esse, veritatis oestro fortasse percituS, prioribus
116쪽
ingruere, quando Cerebrum halitibus repletum suetis hine
contingere, pueros somno profundiori detineri , in quibus maxima pars alimenti sursum feratur. Quare Medici plerique, maxime vero Galeno addicti, tunc Somnum fieri concludunt, quum spiritus animales in Cerebro ligantur, vel influxu in Organa propria Sensus prohibentur, qui consuetus illis, laturalis est, quibus otiantibus, inopia spirituum, Sensum etiam communem feriari ab operibus necessarium est quamuis hic sem-Per omnino non ferietur, sed aliqua sollim ratione, cin quihusdam imaginamur enim ratiocinamur, memoramus, inquiunt, per Somnum, quod , Omnia dicimus, tunc videlicet suggerente phantasia intellectui antiqua phantasmata, noti rum inopia quod impossibile utiq, si una Sensus omnes seria
rentur. Profundos autem Somnos, magis quidem, aut minus, iuxta interceptionem maiorena, aut minorem spirituum suboriri amrmant.
Quorum equidem opinio, si haeres excipias de animae in partes diuisione, de q disparatis eiusdem sedibus, qua non magis Galenum , quam Platonem, alios' passim Viros summos Olim male affectos, aut potitis infectos fuisse legimus, facile admitti, imo cum doctrina Arist. conciliari posset forte etiam inplerisq; Peripateticae sententiae prs ferri. Veruntamen , peccatum aequale, hunc Millos urget Male si quidem profecto de Cerebro Arist. sensiit, iniuriamq; naturae intulit, cum Cer hrum proposuit, conditum inistis adeo viles, scilicet ad cogendos frigiditate sua, vapores, quibus Cor subinde refrigeraretur. Pessime vero Gai., caeteri cum eo, quum Cerebro plura tribuunt, quam par si, dc Spiritum Animalem a Vitali diuersum
perperam inducunt, qui auctor proximus euadat quorunda in operum ue cum Vnum,in eundem spiritum, pro vario respectu, in organis diuersis actionum druersarum, Operum instrumentum euadere nihil prohibear; Perperam Vero, absq, necessibtate, entia multiplicentur.
Qiaod si quispiam dixerit , Somnum tunc fieri, cum spiritus , quibus Cerebrum eo tempore a Muit, quouis modo cohibiti, in organa penitiora eiusdem, ac provide in particularia, secundulam
117쪽
Tnatura leges non infitiat, aut parcius saltem fieri propterea,vt ad interiora recurrant, ac tandem Cor, a quo effluxerant refluo cum sanguine repetant aut potius, quod spiritus, in laoc statu, Parcius a principio incerebruna confluant; situ e quia turgens nimis Cerebrum,& copia insueta spirituum praegnans, ex intermiDsa eorum distributione, spiritus denuo influentes admittere nequeat , siue quod, repletis halitu alieno spatijs afflientes pariter spiritus Cerebrum non suscipiat, qui infra cohibiti, viscera
aeque onania, prae caeteris autem, Cor multo calidius reddant; vnde contingat, quod dormientium viscera, ipsumque etiam Cere-rebrum, calidiora sint, quorum exteriora manifeste refrigera a tur quae certe, utrique sententiae consona quis statu exet, nec forte etiam a veritate aliena.
Veruntamen, liceat mihi de potissimis animalium a Mistioni bus agenti, quaedam peculiaria magis adiungere,in causas omni, ac modum perscrutari subtilitis, quo inducitur. Obseruo enim,quod etiamsi Somnus, cessatio quaedam, siue feriatio Sensus, motus eme dicatur; attamen, utriusque cessatio aequalis non est, sed Sensus per se,& primo; Motus vero, secudario, per accidens meatus quippe spirituum omne8, per Somnum non impediuntur, neque ab omnibus spiritus aequaliter avocantur sed praepeditis neruis, spiritus quidem miniis libere discurriunt a Cerebro ad Sensus organa particula ria;interim vero, patetibus arteriarum viis eosdem a corde in musculos , motus localis instrumenta proxima pro usu, influere nihil vetat, quibus musculus fatis instruitur admotus quoscunque lationis perficiendos cuius visa spiritu feruid dependet, quem arteriae deuehunt; prout electio, ab illo, qui sensum tribuit S per neruos defertur, Quod si musculi, solo excepto iaphragmate dum animal dormit, plerumque non moueantur hoc ideo euenit, quod occasio agendi in instrumento localis simul,&Voluntari j motus, tunc cesset, intermisso voluntatis imperio; nerui scilicet, quo tempore animal dormit , musculos ad agendum non excitanto unde animal non mouetur; quod si motum etiam tunc temporis voluntas imperet vel partis cuiusdam ; et totius decerna , quod non raro accidit noctambulis, obsequentes
118쪽
statim musculos habet, robore , dc Virriate instructos quorum nerui nihilominus spiritibus quodammodo vacui , in terea naccescunt, sensuq animal priuanr,' in innanam praecipitant Musculi si quidem ex arteriis spiritum hauriunt, motus Iocalis auctorem, quo per somnum aeque,ac per vigilias perfundunttir, forte etiam uberilis per somnum, quando scal. minus est eorum dispendiu in neruosum genus propterea nil mirum si dormientes aliquando videamus multo maiora praestare,'iram
vigilantes cum scilicet grauissima pondera sustollunt, ipsisq;& alijs inaccessa conscendunt, inviae traiiciunt, aliaque operantur , quae omnino portenti similia , impendente tunc naturata spirituum copiam in opera motus, clim lationis tum alterationis, quam dispertiri, dum animal vigilat, in motus instrumenta, atque sensus consueuit. Probat autem hanc assertionem, respirationis modus, quae multo maior est, dormiente animali,quam
vigilante quod ita se habere sterior arguit, quem dormientes edunt respirando Accedit adauctus partium abdominis motus ad superiora ac tandem res ipsa; quippe cum spiritibus interiora,per somnum, affluant,& quidem cor praecipue ac reliqua spiritalia, subinde maior etiam occurrat respirandi necessitas, frequentiores fieri, ac celeriores inspirationes,4 expirationes debent ,quorum me hercle neutrum cotingeret, nisi Diaphragma, robur,4 ad agendum energiam, aliunde , quam a nerulymutu retur, hi quippe, dormiente animali exhauriuntur spiritibus, ut supra ostendianus,&languet cum Diaphragma vividos spiritus aliunde, scit a corde, per arterias habeat. Neque obstat, quod respirationis adauctae,in vel frequentioris, vel celerioris potissi, in causa sit usus adauctus quam ais ille naturali conatu , piris tales partes stimulet, ac excitet ad aerem alliciendam, cuius frigiditate respectiva, aestuans calor, animali infestus , contemPeretur si tamen , pro huius causa, respiratio fiat, nec sequatur potitis materiae necessitatem, grauitatem scilicet aeris qua de
re opportula alibi nihilominus tamen necessitati vita sciat isti ritu niuam posset, si in organo respirationis praecipuo VirtuS, quae ipsum suscitat, roborat, langueret . clare, satis constare existimo, quod Primo Obseruaueram, videlicet, insonino, Sensum
119쪽
S sum per se, proprie cessare; moin etiam lationis, sed
hunc per accidens alterationis vero, nullo pacto imo Potius per somnum augeri obse ruo secundo, quod per somnum,Sensus sopitur, non ferturi Propterea sententiam illam passim receptam, quod so nus sit sensus, de Uigiliae priuatio, utcunque veram esse, non absolute priuatio namque illa, quae somnum evicit, proprie dicta priuatio esse nequit alioqui dormientes nunquam expergefierent cum regressus nudus sit de Privatione ad habitum . Confirmat autem hanc obseruationem, ratio non sollim, verum experientia; videmus namque, dormientes, parte aliqua corporis quandoque moueri, interrogatos apposite respondere dc loqui saepissime, ait somno sepultos , praesertim puerosa punctos praeterea, aut quouis alio modo excitatos illico euigilare Lut proinde, Somnus leuis quaedam feriatio, cintermissio potius quam absoluta, senuina Vigiliae priuatio esse videatur.
Obseruo tertio, quod Somnus aliquando obrepit spontE,
vel longas vigilias consequitur, labores contumaces , m rorem item, ductum, aut crapulam, dc ebrietatem aliquando etiam arte inducitur, balneo scit. pharmaco soporifero inuinimo, pro libitu sollicitatur, verbi gratia, quoties hominum consortiose quispiam subducit, docuras seponit, ut Poeta inquit, mordaces, atque omnino sensu omni vacat, seipsum quieti placidae, cum animi,tum corporis committens, Somnum quodammodo prouocat, qui plurimum obrepit Obruitque optantem. Atque ex hac diuersitate Somnum conciliandi, non desunt qui colligant spirituum reuocationem illam ad interiora , vel prohibitum eorundem influxum ad exteriora aliquado esse omni cauissam, aliquando effectum in hoc quidem, quando Somnus vo-Iuntariam ipsam sensuum feriationem sequitur , in quo nihil implicare ani rinant; quippe cum potentia, vel priuatio eiusdem
sit, cuius actus est,& ideo mutuo se consequantur;cessante enim actu potentia subit, vice versa, tanquam nihil reserat, s do mire hominem dixeris, aut non vigilare iussa enim Vigilia , Somnus est. Quare renuxum, vel interceptum influxum spiri- tuum
120쪽
spirituum a sonati eius iem effectum esse concludunt, mon usa mucilicet, dormire animal tunc temporis non dicunt, quia spiritus non influxeruat in Organa, interclusi c; sed contra spi-Dtus non influere , quod animal tunc dormiat. Quae tamen, etiamsi ingeniose prolata, miniis tamen probanda existimo propterea quod, Somni naturalis causa , proxima saltem in adaequata, de qua praesertim loquimur. Vna antlim debeat esse quamuis remotas plures dari non implicet, iam in litis absolute dentur,& quidem illi oppositae, qua Vigilia dependet. Quare, sicuti causa Vigiliae, praesentia est vigentis , per spiritum, animae in organis Sensuu cita causa omni propria,' ad aequata, absentia eiusdem anima est; non quidem vera mors enim foret sed respectiua , atque propemodum quidam rece1sus eiusdem ab Organis Sensuum, praecipue externorum, quae quidem, praepeditis spiritibus, quibus tanquam instrumentis necessari; utitur; vel motu potitis eorundem represso, ut patebit inseritis, organa quoquo pacto deserere cogitur Sola igitur immediata semper, atque eadem causa omni est, imminutus scilicet, atque utcunque alteratus spirituum influxus in organa
Sensuum, praecipue externorum Vnde feriati consequitur interioris Sensus, scilicet Communis, ob priuationem phantasmatum, a quinque illis Sensibus non subnamistratorum . citis ita. que Somnus non siet, quam spiritus influere debili is caeperint in organa quinque ac proinde imminuti semper , vel alterati eorum influxus somnus effectus eiit, non causa. Et quemad-1Dodum in Vertigine, Epilepsia, quas gratia exempli Philosoph. adducit, spiritus, qualescunque dixeris , parcitis, vel lentilis influunt in organa, quam OpuS sit ad actiones, iuxta normam naturae promouendas, Vnde contingit animal concidere, destitutum Sensu,& Otu ita de Somno arbitrari iuuat, quando scilicet spiritus recta nequeunt in instrumenta ferri, vel intercepti, parte aliqua, resultant, ut aiunt, ad intra recurrentes in Principium, videlicet Cor cuius ideo pulsus tune intendi &calorem augeri obseruanti aut in gyrum acti a vapore turbido, ipsisse consertim a plicant circa nervorun ,